ايتىلماعان اڭگىمە
بولمە تىنىشتىعىن تەلەفون شىرىلى بۇزدى.
ۇستەل ۇستىندە جاتقان ءسان جۋرنالداردىڭ بىرەۋىن پاراقتاپ، ورىمدەي ارۋلاردىڭ ءمىنسىز مۇسىندەرىنە قونا كەتكەن اسەم كيىمدەر مەن ولاردىڭ بالعىن جۇزدەرىنىڭ سۇلۋلىعىن اسپەتتەگەن ءار سۋرەتكە قىزىعىپ تا ءارى كوڭىل تۇكپىرىندەگى «اتتەگەن-اي» سياقتى سەزىممەن الابۇرتا قاراپ وتىرعان الما ەش ويلانباستان قاسىندا تۇرعان تەلەفوننىڭ تۇتقاسىن كوتەرە سالدى.
— الماجان... — دەدى تەلەفون شالعان ادام. — امان-ەسەنسىڭ بە؟
المانىڭ تۇلا بويى ءدىر ەتە ءتۇستى.
بۇل قوڭىر ءۇندى ەشكىمنىڭ داۋسىمەن شاتاستىرماس ەدى!
— وي، اللا-اي! سەن... ءقايتىپ... قايدان تەلەفون شالىپ تۇرسىڭ؟
— مەن وسى قالادا تۇرامىن عوي. قىزمەت بابىمەن قونىس اۋدارعانبىز. ءوزىڭ قايداسىڭ؟
— مەن... بالالارىممەن الماتىعا كوشىپ بارعانمىن... مۇندا ءبىر جيىنعا كەلدىم.
— بىلەمىن. كەشە كەشكىسىن «جاڭالىقتاردى» قوسىپ قالسام، سەنىڭ ءبىر تىلشىگە بەرگەن سۇحباتىڭدى كورسەتپەسى بار ما! تۇرعان جەرىمدە سىلەيدىم دە قالدىم...
ول ءوزىنىڭ سول كۇيىن ەسىنە تۇسىرگەندەي كۇلىپ الدى. سوسىن داۋسى سالماقتانىپ، ءسال تۇنشىققان ۇنمەن «سەنى دە كورەتىن كۇن بار ەكەن عوي» دەدى.
الما ۇندەمەدى.
وسى ۋاقىتقا دەيىن ونى ويلاعان كەزدەرىندە «ءبىر كورسەم، شىركىن! ءبىر كەزدەسىپ ارمانسىز اقتارىلسام» دەپ قيالدايتىن. ارا قاتىناستارى كەنەت ءۇزىلىپ جانە ولاي بولۋىنا ءبىر ەسەپتەن ءوزى كىنالى ەكەندىگىن بىلگەندىكتەن، جۇرەگىندە وعان ارتار قىلاۋداي كىناسى جوق-تى. كەرىسىنشە جىلدار وتكەن سايىن جەكەنگە دەگەن سەزىمى ۇلعايا تۇسكەنى وزىنە ايان.
جاستىق شاقتىڭ ەلەسىنە ەلىتىپ، تۇلا بويىن جالىن شارپىپ وتكەندەي ءبىر ىسىپ، ءبىر سۋىعان الما تەلەفون تۇتقاسىن قىسا ۇستاپ، الىپ-ۇشقان جۇرەگىنىڭ ءدۇرسىلىن باسا الماي تۇرعاندا جەكەن:
— كەزدەسسەك قايتەدى؟ — دەدى.
— ...
المانىڭ جۇرەگى ودان ارمەن تىپىرلاي جونەلدى. ارينە، قۋانعانىنان. اۋزىن اشسا، لىق-لىق ەتىپ تاماعىنا تىعىلعان سەزىم اعىنىنا يە بولا الماي قالاتىنداي سەزىنىپ، ەرنىن قىمقىرا تىستەدى.
— نەگە ۇندەمەيسىڭ؟
— جۇرەكسىنىپ تۇرعانىم...
جەكەن كۇلىپ جىبەردى.
الما ونىڭ مۇندايدا باسىن ءسال شالقايتا، اققۇبا ءجۇزى دۋ ەتىپ قىزارىپ، ىنتى-شىنتىسىمەن كۇلەتىنىن كوز الدىنا ەلەستەتىپ، جىميىپ قويدى.
ونىڭ داۋسىن ەستىگەن ساتتە-اق كوز الدىنا سوناۋ جيىرمانىڭ و جاق بۇ جاعىنداعى الاڭسىز شاقتارى، ارمانسىز سەزىم كەشكەن كەزدەرى ەلەستەپ، تۇلا بويى شىمىرلاپ تۇرسا دا، كەزدەسۋ تۋرالى وقىس ۇسىنىسىنا «ءيا» دەپ ايتۋعا الدەنە جىبەرمەيتىندەي. سونى سەزگەن بولۋى كەرەك، جەكەن كۇلكىسىن تەز-اق تىيىپ، بۇل كۇتپەگەن ءسوزدى ايتتى:
— مەنىڭ قالاي جۇرەكسىنىپ تۇرعانىمدى بىلسەڭ عوي...
ءبىر قىزىعى، المانىڭ ءبىر شەشىمگە كەلۋىنە تاپ وسى سوزدەر اسەر ەتتى. تەلەفون تۇتقاسىن قىسا ۇستاپ تۇرعان ساۋساقتارى دا جەكەننىڭ الگى سوزدەرىنەن كەيىن ءسال بوساعانداي بولىپ، قولىنىڭ ءدىرىلى باسىلدى. جاڭا عانا اتقاقتاپ، كەۋدەسىنەن شىعىپ كەتەردەي بولىپ تۇرعان جۇرەگىنىڭ سوعۋى دا بىرتە-بىرتە سايابىرلاي باستاعان سياقتى. الما ءوزىنىڭ ءومىر بويى ىشىندە ساقتاپ كەلە جاتقان «ءبىر كەزدەسسەم» دەگەن ارمانىنىڭ ورىندالعالى تۇرعانىن ۇقتى.
«و، جاساعان! ريزامىن ساعان»، — دەدى كۇبىرلەپ.
— نە؟ — دەدى تۇسىنبەي قالعان جەكەن.
— ا-ا، جاي، اشەيىن...
— مەنىڭ ۇسىنىسىما نە دەيسىڭ؟.. كەزدەسۋگە شاقىرسام، كەلەسىڭ بە؟
جەكەننىڭ داۋسىنان «جوق» دەپ ايتا ما دەگەن قورقىنىشتى انىق سەزدى. جانە بۇل سەزىم ءوزىن شەكسىز قۋانىشقا بولەدى. تەلەفوننىڭ تۇتقاسىن ەرىنىمەن ءوبىپ تۇرىپ، قالاي «ماقۇل» دەگەنىن ءوزى بايقاماي دا قالدى...
تەلەفون تۇتقاسىن الدەبىر قاسيەتتى زاتتاي كەۋدەسىنە باسىپ، ماڭدايىنا تيگىزىپ، ورنىنا سوسىن بارىپ قويدى. ەندى بايقادى — جايباراقات جۋرنال قاراپ وتىرعان ورنىنان تۇرىپ كەتىپتى. كوزى قابىرعاداعى ساعاتقا ءتۇستى — بەلگىلەنگەن تۇسكى ۋاقىتقا ءۇش-اق ساعات قالىپتى.
جۇگىرىپ بارىپ، كيىم شكافىن اشىپ، ءىلۋلى تۇرعان كويلەكتەرىن كوزبەن شولىپ ءبىراز تۇردى. كۇندەلىكتى قىزمەتىنە كيەتىن قارا ءتۇسى باسىم كوستيۋمدەرى مۇنىڭ الىپ-ۇشقان كوڭىل كۇيىن لەزدە باستى. ۇيدەن شىعاردا قىزى ءساندى كويلەگىڭنىڭ بىرەۋىن ال دەگەندە «ونى قايتەم ارتىق جۇك قىلىپ» دەپ الماپ ەدى، ەندى سونىسىنا وكىندى.
ەسىنە ءقوناقۇيدىڭ تومەنگى قاباتىندا ءتۇرلى شاعىن دۇكەندەر بار ەكەنى ءتۇستى. ءاميانىن الا سالا سولاي قاراي جۇگىردى...
كوڭىلى قالاعان كويلەكتى قىمباتتىعىنا قاراماي ساتىپ الىپ، بولمەسىنە كەلگەندە قالتا تەلەفونى بەزەكتەپ جاتىر ەكەن — اسىعىپ الماي كەتىپتى. قوڭىراۋ ءۇزىلىپ كەتەر دەپ اسىعىپ، تۇيمەشەسىن باسىپ قالعاندا ءسىڭلىسى سايانىڭ داۋسىن ەستىدى.
— تاتە، امانسىز با؟ تەلەفوندى نەگە المايسىز؟ بۇگىن جينالىستان بوس كۇنىم دەپ ەدىڭىز عوي؟
— سىرتقا شىعىپ كەلىپ ەدىم، ۇمىتىپ كەتىپپىن، بوتام. وزدەرىڭ امانسىڭدار ما؟ بالالار قالاي؟
— جاقسى، تاتە. ءبارىمىز امانبىز. تاتە، مەن سىزگە جاقسى حابار ايتايىن دەگەم... نوتاريۋس بولۋ ءۇشىن سىناق تاپسىرۋعا قۇجاتتار جيناپ، ءبىراق كۇيەۋ بالاڭىز جاراتپاعان سوڭ تاپسىرۋعا بارا المايتىن بولدىم دەپ ەدىم عوي. قۇداي اياعان شىعار، سوعان ءبىر مۇمكىندىك بولىپ تۇر...
— سولاي ما؟ مىناۋىڭ شىنىمەن جاقسى حابار بولدى عوي... وتكەندە تاعدىرىڭا نالىپ، قامىققان ءۇنىڭدى ەستىگەلى بەرى جانىم بايىز تاپپاي ءجۇر ەدىم... كەلەتىن بولدىڭ با، سونىمەن؟
— جوق، كەلە المايمىن. ءبىراق، باياعى ءبىر بولمەدە جاتاتىن كۋرستاسىم كۇلاش سول مينيسترلىكتە قىزمەت ىستەيدى ەكەن، باستاپقى وتىنىشتەردىڭ ىشىنەن مەنىڭ ءاتى-جونىمدى كورگەندە قۋانىپ كەتىپتى. كەشە تەلەفون سوققان، بۇگىن تاڭەرتەڭ تاعى سويلەستىك. جاعدايدى ءتۇسىندىرىپ، قۇجاتتى سول تاپسىرۋعا كەلىسىپتى، مەن تەك سىناق تاپسىرۋعا باراتىن بولدىم.
— ءتۇۋ، قانداي جاقسى بولعان! اينالايىن كۇلاش ستۋدەنت كەزىندە دە ەلپىلدەپ، جۇرتقا كومەكتەسىپ جۇرەتىن ەدى. باقىتتى بولسىن!
— ءبىراق، تاتە... بۇگىن قۇجات قابىلدايتىن سوڭعى كۇن دەيدى. مەن جانتالاسىپ، قۇجاتتارىمدى سامولەتپەن بەرىپ جىبەردىم، استاناعا تۇسكى ساعات 1 كەزىندە جەتەدى. سونى ءسىز كۇتىپ الىپ، مينيسترلىككە اپارىپ وتكىزىڭىزشى، تاتە. كۇلاش كۇتىپ الا المايمىن، وسىندا جەتكىزسە، ار جاعىن رەتتەيمىن دەپ وتىر...
الما نە دەرىن بىلمەدى. جەكەن دە مۇنى ءتۇستىڭ تاپ سول مەزگىلىنە شاقىرىپ ەدى. «سەن قالانى بىلە قويمايتىن شىعارسىڭ، تۇسكى 1-دە بايتەرەكتىڭ تۇبىندە كەزدەسەيىك» دەپ ەدى. ەندى قايتپەك؟
— قاپ، ەندى ءقايتتىم؟
داۋسى وقىس شىعىپ كەتتى. ءبىر اۋىز سوزدەگى اھ ۇرعان جان قينالىسىن مىڭداعان شاقىرىم جەردە تۇرعان ءسىڭلىسى دە بايقادى.
— نە دەدىڭىز، تاتە؟ قيىن شارۋا ايتتىم با؟ ۋاقىتىڭىز جوق پا ەدى؟
جاڭا عانا ءوز جايىن ايتىپ داڭعىرلاپ سويلەپ تۇرعان ءسىڭلىسىنىڭ داۋىس ىرعاعى لەزدە وزگەرىپ، الدەنەدەن قىسىلىپ-قىمتىرىلعانداي، جالتاقتاي ءتىل قاتتى. «و-و، بايعۇس بالا...» المانىڭ جۇرەگى ەزىلىپ قويا بەردى.
سايا — ونىڭ جان دەگەندە جالعىز ءسىڭلىسى ەدى. بۇل بالانىڭ تۇڭعىشى بولسا، ودان كەيىنگى بىرنەشە بالا بىرىنەن كەيىن ءبىرى شەتىنەپ، اكە-شەشەسىنىڭ كوزىنىڭ جاسىن قۇرعاتقان ءسۇت كەنجەلەرى ەدى. اتتەڭ، ول ەكەۋى دە سايانىڭ بوي جەتىپ، تۇرمىس قۇرعانىن كورە المادى. اكەسىن ارقالانىپ، اناسىنىڭ مەيىرىمىنە شومىلىپ وسكەن بالالارداي ەمەس، سايا جاستايىنان جۇرتتىڭ كوڭىلىنە قاراپ، قاباعىن باعىپ تۇراتىن. مىنە، ءقازىر دە ءسويتىپ تۇر.
ءسىڭلىسىنىڭ مۇندايدا بۇگىجىكتەپ سويلەپ، جاۋتاڭداپ قارايتىنىن كوز الدىنا ەلەستەتىپ، المانىڭ جۇرەگى قارس ايرىلارداي بولدى. جاڭا عانا الىپ-ۇشقان كوڭىلى سۋ سەپكەندەي باسىلىپ، ءومىر بويى اڭساپ كەلگەن ءساتى تۋدى ما دەگەندە، مىنا ءبىر جايدىڭ ورالعى بولعانىن ويلاپ، وزەگى ورتەنىپ تۇرسا دا، «بارا المايمىن، ۋاقىتىم جوق» دەي المادى.
— جو-جوق، جانىم... و نە دەگەنىڭ؟.. كۇتىپ الام عوي، الاڭداما...
— تاتە...
سايا قيپاقتاي ءۇن قاتتى.
— تاتە، الدەقانداي شارۋاڭىز بولسا، بارماي-اق قويىڭىز... كەلەسى جىلى-اق تاپسىرارمىن...
— قوي، ءساتى ءتۇسىپ تۇرعاندا تاپسىرىپ ال. كەلەسى جىلى زامان قانداي، زاڭ قانداي بولادى... ال، مەن جينالىپ، شىعايىن، بۇل جاقتىڭ اۋەجايى الىس ەكەن، جەتۋ دە وڭاي بولماس...
سولاي دەدى دە، تەلەفون تۇيمەشەسىن باسىپ، سىلق ەتىپ وتىرا كەتتى. كوزىنەن ىرشىپ كەتكەن جاس ءجۇزىن جۋىپ، يەگىنىڭ تۇسىندا دىرىلدەپ تۇرىپ-تۇرىپ، ءۇزىلىپ ءتۇستى. اتتەڭ-اي! باعانا جەكەن تەلەفون سوققاندا اسىپ-ساسقانى سونشا، ۇيالى تەلەفونىنىڭ ءنومىرىن دە سۇراماپتى. ونىڭ دا ەسىندە بولماسا كەرەك. ەندى قايتەدى؟ وقىس شارۋا شىعىپ قالعانىن قالاي بىلدىرەدى؟ تاعى دا الداعانداي بولدى-اۋ...
قابىرعاداعى ساعاتقا كوزى ءتۇسىپ ەدى، سامولەتتىڭ كەلەتىن ۋاقىتى دا تاقاپ قالىپتى. تەز-تەز كيىنىپ، سىرتقا شىققان بويدا الدىنا كولبەڭدەپ كەلىپ ءبىر ماشينا توقتاي قالدى. ءقوناقۇي ماڭىن تورۋىلداپ جۇرەتىن كوپ تاكسيدىڭ ءبىرى ەكەن. الما تاكسي جۇرگىزۋشىگە اۋەجايعا باراتىنىن ايتىپ، «بايتەرەك» ارقىلى ءجۇرىڭىزشى دەپ ءوتىندى.
بايتەرەكتىڭ جانىندا جۇرگەن بىرەن-ساران ادامدى كوزبەن شولىپ، «بالكىم، ەرتەرەك كەلگەن شىعار» دەگەن ۇمىتپەن جەكەندى ىزدەپ كەلەدى. كورمەگەنىنە جيىرما جىلدان استام ۋاقىت وتسە دە، ونى جازباي تانيتىن سياقتى وزىنە. «مۇمكىن ءسال تولعان شىعار، — دەپ ويلاپ قويادى. — الدە ازىپ كەتتى مە ەكەن؟» «بالكىم، مۇرت قويعان شىعار، — دەيدى تاعى ءبىر ويى. — نەمەسە شاشى سيرەۋى مۇمكىن عوي... ادەتتە، بۇيرا شاشتى ادامداردىڭ شاشى ەرتە ءتۇسىپ قالادى ەمەس پە...». ءبىراق ول قالاي وزگەرسە دە، تانيتىنىنا ءشۇباسى جوق ەدى... تەك... كەزدەسسە ەكەن! ەرتەرەك كەلسە ەكەن!
كوزىن تالدىرا قانشا قاراعانىمەن جەكەن كورىنە قويمادى.
اۋەجايدان قۇجاتتاردى اكەلگەن ادامدى قارسى الىپ، جولاي باراتىن جەرىنە جەتكىزىپ سالدى دا ءوزى مينيسترلىككە بارىپ، قۇجاتتاردى كۇلاشتىڭ قولىنا ۇستاتتى. سونىڭ ءبارىن الدەبىر ەكپىننىڭ ىقپالىنا تۇسكەندەي دەدەكتەپ ءجۇرىپ، تىندىردى دا، قوناق ءۇيدىڭ الدىنا كەلگەندە عانا يىعىنان ءبىر اۋىر جۇك تۇسكەندەي «ۋھ!» دەپ دەم الدى.
شارشاپ، ءون-بويى سالدىراپ، دەل-سال بولىپ، باسپالداقپەن ازەر كوتەرىلىپ كەلە جاتقاندا، تومەنگى قاباتتا، كەلگەن قوناقتاردى تىركەپ وتىراتىن قىز ارتىنان قۋىپ جەتتى.
— تاتە، باعانا ءبىر كىسى كەلىپ، سىزگە مىنا حاتتى تاستاپ كەتتى...
— راحمەت، اينالايىن.
قىز ۇسىنعان قاعازدى قولى دىرىلدەي الىپ، بۇكتەۋىن بىردەن جازۋعا باتىلى بارماي، بولمەسىنە كەلگەندە عانا اشىپ قارادى. ۇيالى تەلەفوننىڭ ءنومىرى ەكەن. باسقا ەشتەڭە جازىلماپتى.
الما ساعاتقا قارادى، جۇمىس كۇنى اياقتالاتىن ۋاقىت بولىپ قالىپتى. «ءقازىر حابارلاسقانىم ءجونسىز شىعار، — دەپ ويلادى الما، — جۇرتتىڭ ءبارى ءوزىمىز سياقتى — جەكە تىرلىكتەرىن ىستەۋ ءۇشىن جۇمىستىڭ اياقتالۋىن تىقىرشي كۇتىپ وتىرادى ەمەس پە؟ ونىڭ دا ءبىر جوسپارلارى بولسا، كەدەرگى بولارمىن...»
«ادەيى كەلىپ تەلەفون ءنومىرىن قالدىرعانى حابارلاسۋىمدى كۇتەتىنىن بىلدىرەدى ەمەس پە؟ — دەدى ەكىنشى ءبىر ويى. — مانا تەلەفونى جوعىن-اي دەپ وكىنىپ ەدىم عوي. مىنە، تەلەفون ءنومىرى قولدا. ەندى نە كەرەك؟»
ءوز ويىمەن ارپالىسىپ، تاعى ءبىراز وتىردى. اقىرى، جۇرەگىنىڭ ءدۇرسىلىن باسىپ، قاعازداعى ءنومىردى تەرە باستادى. تەلەفوندى قۇلاعىنا توسىپ ءبىراز تۇردى — قوڭىراۋ بارىپ تۇرسا دا دەرەۋ جاۋاپ بولمادى. قوڭىراۋ ءۇش-تورت رەت قايتالانعان كەزدە ار جاقتاعى ادام جاۋاپ تا بەرمەستەن ۇزە سالدى.
تۇسىنسە بۇيىرماسىن. بۇل بىلەتىن جەكەن وزگەرىپ كەتكەن بە؟ مۇنىسى نەسى؟ بەيتانىس قالادا ىزدەپ تاپقان ءوزى. قوناقۇيگە كەلىپ، تەلەفون ءنومىرىن دە قالدىرعان ءوزى. ەندى نەگە جاۋاپ بەرمەيدى؟
سويتكەنشە بولعان جوق، شيق-شيق ەتىپ دىبىس ءبىلدىرىپ، تەلەفونىنا حات كەلىپ ءتۇستى. «جينالىستا وتىرمىن. شىققان سوڭ حابارلاسامىن» دەپتى.
باسە، سولاي ەكەن عوي. ويپىرماي، ادامنىڭ باسىنا نەگە اۋەلى جامان وي كەلەدى وسى؟ ونىڭ وزگەرۋى مۇمكىن ەمەس، اسىرەسە بۇعان دەگەن كوڭىلى. ايتپەسە ىزدەپ تابار ما ەدى؟ كەزدەسۋگە كەلمەگەن كەزدە قولىن ءبىر سىلتەپ كەتە سالماي، قوناقۇيگە كەلىپ، تەلەفون ءنومىرىن قالدىرار ما ەدى؟ المانىڭ كوڭىلى كوتەرىلىپ سالا بەردى.
تەلەفونعا قۇلاق تۇرە ءجۇرىپ، باعاناعى ساتىپ العان كويلەگىن، ادەمى ءتۋفليىن كيدى. شاشىن ساندەپ تاراپ، بەتىن وپالادى. اينانىڭ الدىنا بارىپ، كولبەڭدەپ ءبىراز تۇردى. ايناداعى تالدىرماش دەنەلى ادەمى كەلىنشەكتىڭ كەلبەتىنە ريزا بولعانداي جىميىپ قويدى. سوسىن اسىقپاي باسىپ كەلىپ، ديۆانعا جايعاستى دا، باعاناعى جۋرنالداردى پاراقتاي باستادى.
بۇل جولعىسى اشەيىن پاراقتاۋ ەدى. جىلتىر مۇقاباداعى ادەمى قىزدارعا دا، كوز جاۋىن الار اسەم كيىمدەرگە دە كوزى تۇسكەنىمەن، ەشتەڭەنى كورىپ وتىرعان جوق. بار ويى — الدىندا جاتقان تەلەفوندا.
ول تاياۋ ارادا شىرىلداي قويمادى. جارتى، ءبىر ساعات وتىردى. «نە قىلعان بىتپەيتىن جينالىس ەكەن؟» دەپ ويلادى دەگبىرسىزدەنىپ. ىشتەي «ەندى حابارلاسپايتىن شىعار» دەپ ويلاسا دا، تەلەفونعا تەلمىرىپ تاعى ءبىراز وتىردى. سول قالپى كوزى ءىلىنىپ كەتكەن ەكەن، شىر-شىر ەتكەن تەلەفون ۇنىنەن شوشىپ وياندى. كوتەرىپ ەدى، جەكەننىڭ سولعىنداۋ ءۇنى ەستىلدى.
— الماجان... وياتىپ جىبەردىم بە؟ كەشىر...
— وقاسى جوق...
— وبەكتىمىزدە ءبىر جازاتايىم وقيعا بولىپ... ادام بيىكتەن قۇلاپ، اۋرۋحاناعا ءتۇسىپ قالدى. جينالىپ، قان تاپسىرۋعا بارعانبىز. كوپ تاپسىرىپ قويدىم با، بىلمەدىم... سول جەردە باسىم اينالىپ، ءبىرشاما ۋاقىت جاتىپ قالىپپىن. جولداستار ۇرەيلەنىپ، وتباسىما حابار بەرگەن... سودان بالالار ۇيگە الىپ كەلدى جاڭا... كەشىر...
— و نە دەگەنىڭ؟ ەشتەڭە ەتپەيدى. ءقازىر قالايسىڭ؟
— شۇكىر. سەن مۇندا قانشا بولاسىڭ؟
— ءبىر جۇمىستارىم بار ەدى، سونى تىندىرسام، ەرتەڭ كەتەم.
— ەرتەڭ؟ بىرەر كۇن كىدىرە المايسىڭ با؟
— ەكى كۇننەن كەيىن وزىمىزدە جيىن وتەدى، مەن وسىندا بىتىرگەن جۇمىس تۋرالى ەسەپ بەرۋىم كەرەك.
— مەن تاڭەرتەڭ حابارلاسايىن وندا... مىندەتتى تۇردە كەزدەسۋىمىز كەرەك.
— جاقسى. مەنىڭ دە ساعان ايتاتىن اڭگىمەم بار... ءتۇنىڭ جايلى بولسىن.
— سەنىڭ دە.
ەرتەڭگە جوسپارلاعان جۇمىسى الما ءۇشىن اسا ماڭىزدى ەدى. ەگىز قوزىداي بىرگە وسكەن دوسى ايشانى ءبىرازدان بەرى ناۋقاس دەپ ەستيتىن. ەكەۋىنىڭ اراقاتىناسىن بىلەتىندەر قۇلاققاعىس ەتتى. تەلەفون سوعىپ، وزىنەن سۇراسا، سىرعاقسىپ، باسىن اشىپ ەشتەڭە ايتپاي قويعان سوڭ، وسى جينالىسقا ءبىر جاعىنان سونى كورۋ ءۇشىن دە كەلگەن. كۇبىر ءسوز بەكەر شىقپاعان ەكەن. ايشا قاتتى ازىپ، كوزى شۇڭىرەيىپ كەتىپتى. مۇنىڭ ماماندارعا كورىنۋ تۋرالى ۇسىنىسىنا ەلپ ەتە قويماسا دا، ۇزىلدى-كەسىلدى قارسى دا بولعان جوق.
الما ادام ومىرىنە ءقاۋىپ توندىرەتىن اۋرۋلاردى ەمدەۋدىڭ وزىق ادىستەرىن ورتاعا سالۋعا ارنالعان عىلىمي-پراكتيكالىق كونفەرەنسياعا كەلگەن-تىن. مۇنى جاراتقاننىڭ قولداعانى دەمەي نە دەرسىڭ، ەل ىشىندە داۋاسىز دەرت اتالىپ جۇرگەن ايشانىڭ سىرقاتىن زەرتتەپ، ءبىرتالاي ادامدى ەمدەپ جازعان عالىم-دارىگەرمەن تانىسۋدىڭ ءساتى ويلاماعان جەردەن ءتۇستى. ەلگە اتى تانىمال پروفەسسوردىڭ ءوزى ۇزىلىستە جانىنا كەلىپ، مۇنىڭ بايانداماسىندا ايتىلعان جايلارعا قىزىعۋشىلىق تانىتقان.
ماسەلەنى تالقىلاپ تۇرعاندا دا ويىنان ءبىر ءسات ايشا شىقپادى. «ءسىز الدەنەگە الاڭداۋلى سياقتىسىز عوي؟» دەدى ادامدار پسيحولوگياسىن جەتىك مەڭگەرگەن مامان. الما قىسىلا تۇرىپ: «كەشىرىڭىز، سولاي ەكەنى راس... ءسىزدىڭ ىقىلاستى ءسوزىڭىزدى ەستۋ زور عانيبەت. ءبىراق، جان دوسىم قاتتى ناۋقاستانىپ، سونى ۋايىمداپ جۇرگەنىم... سىزگە سونى قالاي ايتىپ جەتكىزسەم ەكەن دەپ تۇرمىن» دەدى اعىنان جارىلىپ.
جاڭا عانا ەمدەۋ جۇرگىزۋدە قولدانىپ جۇرگەن ءتيىمدى ادىستەرىن سەنىمدى، ورنىقتى داۋسىمەن بايانداپ، جينالعانداردى ەلەڭ ەتكىزگەن ادامنىڭ دوسى تۋرالى ايتقاندا داۋسى دىرىلدەپ، قينالىپ تۇرعانى پروفەسسوردى تاعى ءسۇيسىندىردى. «ءسىز سياقتى تالانتتى ارىپتەستىڭ ءوتىنىشىن قالاي جەرگە تاستايمىن؟ ەرتەڭ 12 شاماسىندا ەرتىپ اكەلىڭىز، ناقتى ۋاقىتىن اسسيستەنتىم قوسىمشا حابارلايدى» دەپ تەلەفونىن جازىپ الدى.
ەندى قالا سىرتىنداعى جەكە سەكتوردا تۇراتىن ايشانىڭ ۇيىنە بارىپ، پروفەسسوردىڭ قابىلداۋىنا الىپ كەلمەكشى. وتكەن جولى بارعانىندا ونىڭ ءجۇرىپ-تۇرۋىنىڭ ءوزى قيىنداپ كەتكەنىن كوزبەن كورگەن. سوندىقتان ءوز بەتىمەن كەلە قويۋى نەعايبىل. ونىڭ ۇستىنە اۋرۋدان قاجىپ، ومىردەن ابدەن كۇدەرىن ۇزگەن سياقتى. «الماش، ابدەن شارشادىم، قويا قويشى» دەپ ەدى بۇعان دا اۋەلى، ءبىراق كوڭىلىن قيمادى ما، كەتەرىندە ەمدەتۋ تۋرالى ويىن قايتالاپ ايتقاندا «ءوزىڭ ءبىل» دەگەن سەلقوس قانا.
ال المانىڭ ءىشى الدەبىر جاقسىلىقتى سەزەتىندەي. ەلگە تانىمال مايتالمان ماماننىڭ بىردەن كەلىسكەنىن دە جاقسىلىققا جورىدى. سويلەسە سالىسىمەن ايشاعا تەلەفون شالىپ، ءوزى كەلىپ الىپ كەتەتىنىن حابارلاعان. تاڭەرتەڭ جەكەنمەن جۇزدەسسە، ءارى قاراي ايشانىڭ ۇيىنە تارتىپ كەتەدى. ءيا، ەرتەڭگى كۇن جاقسى كۇن بولايىن دەپ تۇر... سولاي دەپ كوڭىلىن دەمدەسە دە ءبىرازعا دەيىن ۇيىقتاي الساشى...
ەرتەڭ كەزدەسكەندە جەكەنگە ايتسام دەگەن، كوڭىلىندە كوپتەن جۇرگەن سوزدەرىن جۇپتادى.
ارينە، ەكەۋىنىڭ ءبىر بولماۋىنا ەل ىشىندەگى ەسكىلىك سالت — قىز الىپ قاشۋدىڭ كەسىرى تيگەنىن ايتپاسا دا بولادى. كانيكۋلعا كەلگەن مۇنى اۋىلداعى ءبىر وزبىر جىگىتتىڭ سولايشا قاقپانىنا تۇسىرگەنىن، ارتىنان قۋىپ كەلگەن تۋىستارى «ەسىك اتتادىڭ» دەپ قالدىرىپ كەتكەنىن كەزىندە حاتپەن جازىپ جىبەرگەن. ءبىراق جەكەن جاۋاپ قايتارماعان. ونىسىنا وكپەلەگەن ەدى. ءبىراق، بىرەۋدىڭ وتىن جاعىپ ءجۇرىپ، سۇيگەن جىگىتىنەن ەلەڭدەپ حات كۇتكەنىن ويلاپ، وسى كەزدە ەزۋ تارتىپ كۇلەتىنى بار.
ول كەزدە قايدان ءتۇسىنسىن؟ جۇرەك تۇكپىرىندەگى «ءبىر كورسەم-اۋ»، «بار سىرىمدى جايىپ، اقتارىلسام-اۋ» دەگەن ارمانى العا جەتەلەۋمەن تالاي جىلدى وزدىردى. باسقا بوساعادا قالعان العاشقى كۇنى-اق وتكەن كۇنگە قايتا ورالۋ جوق ەكەنىن ۇقسا دا، كوڭىلى كۇيەۋىنە يلىكپەي-اق قويدى. الىپ قاشقانى ازداي، مۇنىمەن جاقىنداسۋ ءۇشىن دە قارا كۇشىن پايدالانسا، قالاي يلىكسىن؟
قايتىپ بارىپ، اكە-شەشەمە ءسوز كەلتىرمەيىن دەپ قالعانىمەن، كۇيەۋىمەن بىرگە تۇرا الماسىن سول ءتۇنى-اق ۇققان الما كۇيەۋى ۇيىقتادى-اۋ دەگەندە قاشىپ شىققان. سويتسە ول ۇيىقتاماعان ەكەن. ەكى وكپەسىن قولىنا الا جۇگىرىپ، اۋىل شەتىن باسىپ وتەتىن تاس جولعا جەتكەنى سول ەدى، اۋزىنان نەبىر بىلاپىت ءسوز اقتارىلعان كۇيەۋى ارتىنان قۋىپ جەتىپ تەپكىنىڭ استىنا الدى. الدەكىمدەر كەلىپ اراشالاپ الماعاندا نە بولاتىنى بەلگىسىز ەدى...
سودان ءبىر اي بويى توسەك تارتىپ جاتتى. ءىلبىپ كوتەرىلگەن كەزىندە دە ايەلىنىڭ ءوزىن جانىنا جولاتقىسى كەلمەيتىنى كۇيەۋىنىڭ زىعىردانىن قايناتىپ، ول تاعى دا زورلىق كورسەتكەن. قارۋلى قۇرساۋدان بوسانا الماي تىپىرلاپ جاتىپ، «ج-ە-كەن...» دەگەن بۇل قىستىعا جىلاپ. اشۋ قىسقان ەركەك «جە-تەر» دەپ ەستىگەن بولۋى كەرەك، «كورسەتەيىن مەن ساعان «جەتەردى» دەپ، سىلەسى قاتقانشا مىجعىلاعان.
كەلەسى كۇندەردىڭ بىرىندە جالعىز ءوزى جاتىپ، كوزى ءىلىنىپ كەتكەن ەدى، ءبىر تاماشا ءتۇس كوردى: جەكەن ەكەۋى بۇرىنعىداي بىر-بىرىنە ەركەلەسىپ، ايمالاسىپ وتىر ەكەن دەيدى... كۇيەۋىنىڭ ەسىك اشقان دىبىسىنان ويانىپ كەتتى. ءىشى ۋداي اشىپ، ەسىكتەن كىرگەن ادامنىڭ جەكەن بولماعانىنا وكىنگەن كەلىنشەك كۇيەۋى كەلىپ، قاسىنا جاتقاندا بويىن جيىپ العان-دى. سەزىمسىز، جالىنسىز تانىنە تيگەن جات قولدان دەنەسى تىتىركەنىپ، ىرگەگە قاراي ىسىرىلىپ جاتتى. ونى ەلەڭ-قۇلاڭ قىلعان كۇيەۋى جوق — مۇنىڭ ىقىلاسسىزدىعىنا قاراماي، ءوز ويىن ورىنداۋعا كىرىستى. وڭمەڭدەگەن ەركەكتەن جيىركەنىپ، كەۋدەسىنەن قانشا يتەرمەلەسە دە كۇشى جەتپەي، تاۋى شاعىلدى...
قورلانىپ، قىستىعا جىلاپ، تاعدىرىنا مىڭ مارتە نالىپ جاتقاندا... «قۇداي-اي، وسىنىڭ ورنىڭدا جەكەنىم بولسا عوي» دەگەن وكىنىش قوسا قاباتتاسا وزەگىن ورتەدى. سول ءسات سۇيگەنىنىڭ ىستىق دەمىن سەزىنگەندەي، دەنەسى ءدىر ەتە ءتۇستى. ونىڭ وزىنە مەيىرلەنە قارايتىن شۋاقتى جانارىن، بۇيرالانىپ تۇراتىن شاشىن كوز الدىنا ەلەستەتىپ ەدى ءسال دە بولسا بويى جەڭىلدەگەندەي بولدى. سوسىن قيالىنا ەرىك بەرىپ، سۇيگەنىنىڭ قاسىندا بولۋىن، ايمالاپ ءسۇيۋىن ارمانداپ جاتىپ، كوزى ءىلىنىپ كەتتى.
سودان كەيىن بۇنىسى بۇلجىماس ادەتكە اينالدى... جاستىعىنا باسى تيسە بولدى، قيالىمەن جەكەنىنىڭ قۇشاعىنا بارىپ قۇلايتىن...
قالاماعان ادامىمەن كۇن كەشىپ، ءبىر ۇل، ءبىر قىزدى دۇنيەگە اكەلدى. سىرلاس ابىسىنى سورپا-سۋىن كوتەرىپ، پەرزەنتحاناعا كەلگەندە ءوتىنىش ايتىپ، ۇلىنىڭ اتىن مۇحيت قويعىزدى. «كەيىن قارتايعاندا ەكەۋمىزدىڭ بىر-بىرىمىزگە دەگەن سەزىمىمىزدىڭ قانشالىقتى تەرەڭ بولعانىن ايتىپ وتىرۋىمىز ءۇشىن ۇلىمىزدىڭ اتىن مۇحيت، ال قىزىمىزدىڭ اتىن ءمولدىر قويايىق» دەگەن-دى جەكەن بۇعان بىردە...
مۇحيتى ۇشكە تولاتىن جىلى قىزى دۇنيەگە كەلدى. قايىن سىڭلىسىنە ايتقىزىپ، اتىن ءمولدىر قويعىزدى. ىشىنەن «جەكەندى كەزدەستىرسەم، وعان دەگەن ماحابباتىمنىڭ قانشالىقتى تەرەڭ دە تۇنىق ەكەندىگىن ءبىلدىرۋ ءۇشىن بالالارىمنىڭ اتتارىن وسىلاي قويعانىمدى ايتامىن» دەپ ارماندايتىن. ال جاراتۋشى بۇل تىلەگىن اسىرا ورىنداعانداي. ۇلى مەن قىزىن كورگەندە... جەكەنى كوز الدىنا كەلەتىن. مىنا عاجاپتى قاراڭىز، ەكى بالاسىنىڭ دا بەت كەلبەتى نە وزىنە، نە كۇيەۋىنە تارتپاي تۋدى. كۇيەۋى شاشى كىرپىنىڭ ينەسىندەي تىكىرەيگەن، قالىڭ قاستى، شەگىر كوزدى قارا جىگىت تە، ءوزىنىڭ دە ءوڭى قاراتورى ەدى. ال بالالارى... جەكەن سياقتى اققۇبا، بۇيرا شاشتى بولىپ ءوسىپ كەلە جاتتى...
كەشەلى بەرى تىلدەسكەن سايىن سونى ايتسام با دەپ سان وقتالدى. ءبىراق رەتىن تاپپادى. ءوزى ايتار اڭگىمە جەكەننىڭ كوڭىلىن الاڭداتار، وتباسىنىڭ تىنىشتىعىن بۇزار دەگەن وي الىپ-ۇشقان سەزىمىنە توقتاۋ سالدى. ءبىر كەزدەرى شىن سۇيىسكەن جاندار سەزىم جەتەگىندە كەتسە، ەش كىناسى جوق جاندار — ونىڭ جارى، بالالارى زارداپ شەكپەي مە؟
ءوزىنىڭ ءجونى ءبىر بولەك — بۇل باسى بوس ادام، ال ونىڭ ايەلىنىڭ قانداي جازىعى بار؟ قاتار وقىعان قۇربىلارىنان سىر تارتقاندا ونى ءبىر جاقسى ادام دەگەن ەدى. ەندەشە، مۇنىڭ سىر اشۋى — ەشكىمگە جاقسىلىق اكەلە قويماس. ءومىر بويى ايتسام دەپ ارمانداپ، جەمە-جەمگە كەلگەندە سەزىمنەن اقىلدى بيىك قويعان الما وزىنە بەيتانىس تا بولسا، سۇيگەنىنە جاقىن جاندارعا سالقىنى ءتيۋى مۇمكىن سىردى اشۋعا تاۋەكەلدەي المايتىنىن تۇسىنگەن.
«ەشتەڭە ايتپاي-اق قويايىن» دەپ شەشتى اقىرى.
«اللاعا شۇكىر، — دەپ ويلادى ءوزىن جۇباتىپ، — وسى ومىرىمە تاۋبە. سوققىلارىنان امان قالىپ، سۇيكىمسىز كۇيەۋدەن باسىمدى بوساتۋىم ەرىكسىز بوساعا اتتاۋدى سالتقا بالاپ جۇرگەندەرگە ساباق بولدى. قايىن سىڭلىمە اراشاشى بولۋىم قىز الىپ قاشقىش جىگىتتەرگە وي سالدى. ءبارىنىڭ اقىرى قايىرلى بولدى ەمەس پە؟ مەن بىتپەي قالعان وقۋىمدى جالعاستىردىم. جالعاستىرىپ قانا قويماي، عىلىم جولىنا ءتۇستىم. ءسىڭلىم مەن قايىن ءسىڭلىمدى جەتكىزدىم...»
ءار نارسەگە ءبىر سەبەپ بولادى. كۇيەۋىنىڭ ۇرداجىق مىنەزىنە شىداماي، اجىراسپاقشى بولعانىندا، «باس جارىلسا بورىك ىشىندە» دەگەن قاعيدانى ۇستانىپ كەلە جاتقان اعايىن باسۋ ايتىپ، تالاي توقتاتقان. ماسەلەنىڭ كۇتپەگەن جەردەن قايتا كوتەرىلۋىنە قايىن ءسىڭلىسى سەبەپشى بولدى.
وقۋىن ءبىتىرىپ، اۋىلىنا كەلە جاتقان ونى ۆوكزالدان اۋىلىنىڭ جىگىتتەرى كۇتىپ الادى. «الىپ بارىپ، اتا-اناڭنان ديپلومىڭا بايعازى الامىز» دەگەن سوزدەرىنە سەنىپ، كولىككە مىنگەن قىزدى بوتەن ۇيگە اكەلىپ، شىرىلداتىپ، شىمىلدىق ىشىنە كىرگىزەدى.
«قىزىمىز وقۋ ءبىتىرىپ كەلە جاتىر» دەپ جايىلعان داستارحان كەشىرىم سۇراپ كەلگەندەرگە بۇيىرادى. وسى جاقتىڭ سالتىمەن قىزدىڭ ارتىنان «قۋعىنشىلىققا» جىبەرىلگەندەردىڭ ءبىرى الما ەدى.
قۋعىنشىلاردىڭ قىزدىڭ تۇسكەن ورتاسىن كورىپ، ءتيىستى سىي-قۇرمەتكە بولەنىپ قايتۋلارى دا — قالىپتاسقان قاعيدا. سول قاعيدانى الما بۇزدى.
«جەڭەشە، باسقالارعا ءبارىبىر. سىزگە عانا سەنەم. ءوزىڭىز سياقتى ءومىر بويى باقىتسىز بولسىن دەمەسەڭىز، مەنى قالدىرماڭىز» دەدى قايىن ءسىڭلىسى بۇعان جىلاپ تۇرىپ. المانىڭ تۇلا بويى تۇرشىگىپ كەتتى.
ەسىك اتتاعان قىزدارىن ەرتىپ اكەلگەن المانى الدىمەن اتا-ەنەسى جەر جەبىرىنە جەتىپ سوكتى. توسىن حاباردى ەستىپ جۇمىسىنان ەرتە قايتقان كۇيەۋى ايەلى مەن قارىنداسىن سوققىنىڭ استىنا العاندا دا اشەيىندە بولىساتىن اتا-ەنە «قوي» دەمەدى. سونى ارقالانىپ، ەسەر كۇيەۋ ەكىلەنە تەپكىلەدى...
ەكى-ۇش كۇننەن كەيىن ەسىن جيعان الما اۋىلداعى ۋچاسكەلىك پوليسيا بولىمشەسىنە بارىپ، زورلىق-زومبىلىقتان ءوزىن قورعاۋ تۋرالى ارىز بەردى دە، مەديسينالىق انىقتاما الۋىم كەرەك دەپ، جاقىن ستانسياعا جەتكىزىپ سالۋدى سۇرادى. پوليسيا ماشيناسىنان تۇسكەن بويدا تەز جينالىپ، ەكى بالاسىن جەتەكتەپ شىعىپ بارا جاتقاندا، قايىن ءسىڭلىسى: «جەڭەشە، — دەدى كوزى مولتەڭدەپ، — ءسىز كەتسەڭىز مەنى ايامايدى، مەنى وزىڭىزبەن بىرگە الا كەتىڭىز».
وسىلايشا، ولار ميلليون تۇرعىنى بار قالادان ءبىر-اق شىعىپ ەدى...
اراعا بىرەر جىل سالىپ، قايىن ءسىڭلىسىن سۇيگەنىنە ۇزاتتى. اتا-اناسى باقيلىق بولعاندا ساياسىن قولىنا العان، ول دا بۇگىن وزىنشە ءتۇتىن تۇتەتىپ وتىر.
وسىنىڭ ءبارى ويعا قايتا ورالىپ، ۇيقىسىن قاشىرىپ جىبەردى. ءوزى قينالىپ جۇرگەن كەزدە دە السىزگە دەمەۋ، جىلاعانعا سۇيەۋ بولا الدى. ءبىراق ءوزىنىڭ جىلاعان جۇرەگىنە جۇبانىش بولار جاندى — جەكەندى قايتا كەزدەستىرە المادى. قاي جەردە جۇرسە دە اينالاسىن كوزبەن شالىپ، «كەزدەسىپ قالار» دەپ ۇمىتتەنەتىن. ونىڭ ەندىگى وتباسىلى، بالالى-شاعالى بولعانىن تۇسىنسە دە، ونى ەسكە السا بولدى، جۇرەك شىركىن لۇپىلدەۋىن قويار ەمەس. ءسويتىپ ىزدەگەن، كۇتكەن باقىتى تاڭەرتەڭ تەلەفون سوقپاقشى...
الما ءتۇنى بويى دوڭبەكشىپ، تاڭەرتەڭ ۇيقىسى قانباي وياندى. توسەگىندە جاتىپ، تەلەفونىنا قايتا-قايتا قاراپ قويادى، وندا ءۇن جوق. ءبىر كەزدە شيق-ششيق ەتىپ حات كەلىپ ءتۇستى: «پروفەسسور ءسىزدى ساعات 11-دە كۇتەدى».
الما توسەگىنەن اتىپ تۇرىپ، كيىنە باستادى. ايشانىڭ ءۇيى دە ءبىراز جەردە، ۇلگىرمەي قالماسا نەتتى.
ارى-بەرى جۇگىرىپ، ءبىر تاكسيدى ۇستاپ ەدى، بارىپ-قايتۋ ءۇشىن اكەسىنىڭ قۇنىن سۇرادى. «ءقازىر اناليز تاپسىرۋعا، اپپاراتتارعا تۇسىرۋگە دە اقشا تولەۋىم كەرەك قوي. نەشە جىل اۋرۋمەن ارپالىسىپ كەلە جاتقان ايشادان قالاي سۇرايمىن؟ قالتامداعى بار اقشانى ۇنەمدەۋىم كەرەك» دەپ ويلاعان ول تاعى بىرنەشە ماشينانى توقتاتتى. «استاناداعىلاردىڭ اقشاسى كوپ بولار، ءسىرا، — دەپ ويلادى الما، — الماتىداعى باعامەن اتتاپ باسا المايسىڭ». ازەر دەگەندە ءيمانجۇزدى بىرەۋى كەزدەسىپ، ايتقان باعاسىنا كەلىستى-اۋ.
العاشقى كەلگەنىندە مۇنىڭ ۇسىنىسىنا ەلپ ەتە قويماعان ايشا بۇل جولى تارتىنشاقتاعان جوق. قانشا رەت تالپىنسا دا، قابىلداۋىنا كىرە الماعان پروفەسسوردىڭ اتى اسەر ەتتى مە، الدە كىشكەنتايىنان بىرگە وسكەن جان دوسىنىڭ شىر-پىر بولعان قامقورلىعى جانىن جادىراتتى ما، ايتەۋىر المانىڭ سوڭىنان ىقىلاستانا ەردى.
جەكەننىڭ بوپ-بوز ءتۇرىن، ءالى قۇرىپ، بىلق-سىلق ەتكەن قالپىن كورىپ، ۇرەيى ۇشىپ كەتكەن ايەلى دەرەۋ جۇمىسىنا تەلەفون شالىپ، ءوز ەسەبىنەن دەمالىس العان-دى. ءتۇنى بويى ەرىنىڭ تىنىسىن تىڭداپ، شالا ۇيقى بولسا دا، ەرتەسىمەن تۇرىپ جاس سورپا ازىرلەپ، قوياردا قويماي ىشكىزدى. ودان سوڭ قاراقات قوسقان ءشاي بەرىپ باپتادى. قان قىسىمىن ولشەپ كورگەن سوڭ، قورقىنىشتان مۇلدە ارىلىپ، كۇيەۋىنە ءار نارسەنى ايتىپ كوڭىلىن كوتەرۋگە تىرىسىپ باقتى.
قانشا جىل وتاسىپ، سىرالعى بولىپ قالعان ايەلىنە ءبىر ءسات جەكەننىڭ جانىنا اۋرۋى ەمەس، باسقا نارسە باتىپ وتىرعان سياقتاندى. الدەنەگە الاڭداۋلى ما، قالاي؟ «جۇمىسىنداعى وقيعانى ۋايىمداپ جاتقان شىعار، سۇراپ مازاسىن المايىن» دەپ شەشتى ايەلى ونىڭ جۇزىنە بارلاي قاراپ وتىرىپ.
ءبىر كەزدە جەكەن ورنىنان تۇرىپ كيىنە باستادى. جۇمىسىنا بارماقشى. مۇنىڭ جىك-جاپپار بولعانىن تىڭداماي، ەندى شىعۋعا بەتتەگەندە قوڭىراۋ سوعىلىپ، جەكەننىڭ باستىعى كىرىپ كەلمەسى بار ما؟
— اۋ، جەكە، جول بولسىن؟
— جۇمىسقا بارا جاتىرمىن...
وسى ساتتە شاراسىز كەيىپتە تۇرعان ايەلى ءتىل قاتتى:
— مەن جاتا تۇر دەسەم تىڭدايتىن ەمەس. ءسىز ايتىڭىزشى...
— ايەلدى تىڭداۋ كەرەك، — دەپ كۇلە سويلەدى باستىعى. — سەن بىر-ەكى كۇن جاتا تۇر، جۇمىسقا الاڭداما، — دەدى سوسىن سالماقتى ۇنمەن.
امالى قۇرىعان جەكەن باستىعىنا قيىلا قارادى:
— وكپەم قىسىلىپ كەتتى، ءسال اۋا جۇتىپ قايتايىنشى وندا.
— وندا ءسوز باسقا. ءجۇر، ءسال سەرۋەندەپ قايتايىق.
جەكەن قايىرىلىپ ايەلىنە قارادى دا:
— جۇمىسىڭنان قالماي-اق قويساڭشى، كورىپ تۇرسىڭ عوي، جاعدايىم جاقسى. ءسال سەرۋەندەگەن سوڭ، ۇيگە كەلىپ تىنىعامىن، — دەدى جۇمساق ۇنمەن.
باستىعى ەكەۋى جارتى ساعاتتاي جۇرگەن سوڭ بۇل: «سىزگە راحمەت. ەندى مەن بارىپ ءسال تىنىعايىن» دەدى دە، ۇيىنە قاراي اپاراتىن سوقپاققا ءتۇستى. ءسال ۇزاي بەرە قالتا تەلەفونىن الىپ، المانىڭ ءنومىرىن تەردى. ۇزاق-ۇزاق گۋىلدى تىڭداپ ءالى تۇر، ءتورت، بەس، التى... جەكەن تىقىرشي باستادى. نەگە المايدى؟ تاڭەرتەڭنەن بەرى كۇتىپ-كۇتىپ، وكپەلى مە ەكەن؟ الدە... كەتىپ قالدى ما؟ سونداي وي كەلگەندە تۇلا بويى قالتىراپ كەتكەندەي بولدى. ءبىر كەزدە كوتەردى-اۋ.
— اللو! كەشىر... مىنا جەردە ابىر-سابىر... قوڭىراۋدى ەستىمەي قالدىم. جاعدايىڭ قالاي؟
— جامان ەمەس... ءۇي ىشىندەگىلەردىڭ ءجىتى باقىلاۋىندا بولىپ، حابارلاسا المادىم... سەن قايداسىڭ؟ ءقازىر كەزدەسسەك قايتەدى؟..
— مەن... ءبىر ماڭىزدى جۇمىسپەن ءجۇر ەدىم. ءقازىر مۇمكىندىگىم جوق...
— وندا قاشان؟
— بالكىم، شارۋامىز بىر-ەكى ساعاتتا ىڭعايلانىپ قالاتىن شىعار...
— جارايدى. وندا مەن سول كەزگە قاراي قوڭىراۋ شالايىن.
ەسىكتەن اسىعا كىرگەن الما مەن ايشانى پروفەسسوردىڭ اسسيستەنتى قارسى الىپ، قولدارىنا ون شاقتى كابينەتتىڭ ءنومىرى جازىلعان قاعازدى ۇستاتتى. جاڭا عانا جەكەنگە جاعدايدى تۇسىندىرگەن الما الگى قاعازدارعا كوز جۇگىرتىپ، جۇمىستارى بىر-ەكى ساعاتتا بىتە قويماسىن ۇقتى. ەلەكتروكارديوگرامما، ۋلترا-دىبىستىق زەرتتەۋ سياقتى زەرتتەۋلەرگە قوسىمشا مەديسينالىق زەرتتەۋ-تەكسەرۋ امالدارىن جۇزەگە اسىراتىن بىرنەشە ماماننىڭ الدىنان وتكەن سوڭ عانا قورىتىندى جاساۋ ءۇشىن پروفەسسورعا بارادى ەكەن.
ايشا ەكەۋى ءار قاباتتاعى ۇزىننان سوزىلعان دالىزدەردەن كەرەك كابينەتتەردى ىزدەپ تاۋىپ، ءتيىستى زەرتتەۋلەردەن ءوتىپ جۇرگەن كەزىندە تەلەفونى بىرنەشە رەت قوڭىراۋلاتتى. دەر كەزىندە جاۋاپ بەرە الماعان سوڭ كەيىن ۇمىتىپ تا كەتتى. شىنىن ايتسا، مۇمكىندىگى دە بولمادى، ءتۇرلى تەكسەرۋلەردەن ءوتىپ جۇرگەندە ۋاقىت زىمىراپ ءوتىپ، پوەزى كەتەتىن مەزگىل تاياپ قالىپ ەدى. ءتۇرلى اپپاراتتاردا جاسالعان زەرتتەۋلەر مەن سالالىق دارىگەرلەردىڭ قورىتىندىلارىن سالىستىرا وتىرىپ، پروفەسسور بۇلارعا كۇلىمسىرەي قارادى:
— مەن ءسىزدى قۋانتقالى وتىرمىن، ارىپتەس. سىرقاتتىڭ قازىرگى كەزەڭىندە ونى جەڭۋگە مەديسينانىڭ ءالى تولىعىمەن جەتەدى. مەن اۋرۋحانامىزعا جولداما جازىپ بەرەيىن، ايشانى دەرەۋ سوندا اپارىپ جاتقىزىڭىز.
الما ورنىنان ۇشىپ تۇرىپ، ايشانى قۇشاقتاي الدى. سوسىن ونىڭ «ەرتەڭ كەلىپ جاتامىن» دەگەنىن تىڭداماي، اۋرۋحاناعا اپارىپ جاتقىزدى دا، تاكسيمەن قوناقۇيگە كەلدى. زاتتارىن جيناپ، قوناقۇيمەن ەسەپ ايىرىسىپ، ۆوكزالعا بەتتەدى. پوەزدىڭ كەتۋىنە ءبىر-اق ساعات ۋاقىت قالىپ ەدى...
قالا كوشەلەرىندەگى كەپتەلىستەن ازەر وتكەن تاكسي ۆوكزالعا شىعاتىن جەڭىس داڭعىلىنا تۇسكەندە بارىپ، پوەزعا ۇلگەرەتىنىنە كوزى جەتىپ، ۋھ دەگەن الما تەلەفونىن الىپ قاراپ ەدى، جەكەننىڭ بىرنەشە رەت حابارلاسقانىن كوردى. ەكى رەت حات كەلىپتى. «تەلەفونىڭدى نەگە كوتەرمەيسىڭ؟» «پوەزىڭ نەشەدە؟ قاي ۆاگون؟»
الما تۇيمەشەنى باسىپ ەدى، جەكەن بىردەن كوتەردى. بەينە ءبىر تەلەفوندى قولىنان تاستاماي ۇستاپ جۇرگەندەي...
— نە بولدى؟ تەلەفوندى نەگە المادىڭ؟
— جۇمىسىمدى تىندىرام دەپ، ەش مۇرشام بولمادى...
— جۇمىسىڭ ءبىتتى مە؟ پوەزىڭ نەشەدە ەدى؟ قالاي جولىعامىز؟
جەكەننىڭ جاۋدىرعان سۇراقتارىن تىڭداپ وتىرىپ، المانىڭ كەۋدەسىن وكسىك قىستى. ءبىراق سالماقتى سويلەۋگە تىرىستى.
— پوەزد ون بەس مينۋتتان كەيىن ءجۇرۋى كەرەك، مەن ۆوكزالعا كەلىپ قالدىم.
— ون بەس مينۋت؟ ونىڭ نە، جانىم-اۋ؟ وسىنشا جىلدان كەيىن ماعان ەكى-ۇش ساعاتىڭدى قيماعانىڭ با؟
جەكەننىڭ ىشقىنا شىققان داۋسى ونىڭ جان دۇنيەسىن استان-كەستەن ەتتى. كوزىنەن پارلاپ اققان جاستى تيا الماي، جاۋاپ قاتسا وقىس ءۇنى شىعىپ كەتەتىنىن ءبىلىپ، اۋزىن الاقانىمەن باسىپ وتىرا بەردى.
— سەن ءبىر اڭگىمە ايتامىن دەپ ەدىڭ عوي؟ — دەدى جەكەن سوڭعى ءۇمىتىن جالداپ، — قال، اڭگىمەلەسەيىك. تۇنگى سامولەتكە وتىرعىزىپ جىبەرەيىن...
— ايتپاي-اق قويايىن دەپ شەشتىم. جالپى، ەكەۋمىزدىڭ كەزدەسۋىمىزدىڭ دە قاجەتى جوق دەپ ويلايمىن. ومىردە ءبىر-بىرىمىزدىڭ بار ەكەندىگىمىزدى ءبىلىپ، اماندىعىمىزعا، بالا-شاعامىزدىڭ اراسىندا ۋايىم-قايعىسىز ءومىر ءسۇرىپ جاتقانىمىزعا شۇكىرشىلىك ەتىپ كۇن كەشۋدىڭ ءوزى باقىت قوي...
ودان ءارى سويلەي المادى. بۋلىعىپ، تاماعىنا تىعىلعان وكسىكتى جەكەنگە ەستىرتپەيىن دەپ، تەلەفوننىڭ قىزىل تۇيمەشەسىن باسا سالدى.
تەلەفونى قانشا قوڭىراۋلاتسا دا كوتەرمەدى. ءبىر كەزدەگى جىلاپ قالعان ءوز ماحابباتىنداي بولىپ، ول ۇزدىكسىز شىر-شىر ەتىپ جاتتى...
You Might Also Like
-
ءىشى اۋىرعان بەيسەبەك ورنىنان تۇرىپ قولفونعا ءۇڭىلدى، ول كەزدە ساعات تۇنگى ءۇشتى كورسەتتى، اجەتقاناعا شىقتى، مەلشيگەن مىلقاۋ ءتۇن، مەڭرەۋ ءۇنسىز الەم، زىلدەي بىردەڭە باسىپ تۇر، «قاراڭعى ءتۇنن...
-
ۋچاسكەلىك دارىگەر بولىپ جۇمىس ىستەگەلى بەرى نەشە ءتۇرلى شاقىرتۋلارعا بويى ۇيرەنىپ كەتكەن ءجاميلا كەلگەن ءۇيىنىڭ ەسىگى اشىق تۇرعانىنا ەش تاڭىرقاعان جوق — مۇنداي جاي بۇرىن دا تالاي رەت بولعان. تاب...
