تاۋەلسىزدىك - تەڭدەسى جوق بايلىعىم!
سىنىبى: 7
تاقىرىبى: تاۋەلەلسىز – تەڭدەسى جوق بايلىعىم!
ماقساتى:
ا) بىلىمدىلىك - وقۋشىلاردىڭ بويىندا قازاقستاننىڭ وتكەنى مەن بۇگىنگى ءومىرىن سالىستىرا وتىرىپ، ءوز ەلىمىزدىڭ دامۋى تاريحى تۋرالى تانىمدارىن قالىپتاستىرۋ.
ب) دامىتۋشىلىق – ۇلتتىق سانا سەزىمىن، ساياسي ساۋاتتىلىعىن دامىتۋ.
ۆ) تاربيەلىك - قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ جەتكەن جەتىستىكتەرى تۋرالى وقۋشىلاردىڭ بىلگەندەرىن ورتاعا سالۋ. وقۋشىلاردى تۋعان جەرىن، ەلىن، وتانىن سۇيۋگە، قورعاۋعا، ساقتاۋعا، قۇرمەتتەۋگە تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىگى: قاناتتى سوزدەر، پرەزيدەنت سۋرەتى، رامىزدەر، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كارتاسى، سلايد، شارلار.
بارىسى:
ءانۇران ورىندالادى.
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
2. كىرىسپە
3. نەگىزگى ءبولىم
ءى. قازاقستان – كەشە ….
ءىى. قازاقستان – بۇگىن …
ءىىى. قازاقستان – ەرتەڭ….
4. قورىتىندىلاۋ («سۋرەتتەر سويلەيدى» ويىنى)
ءمۇعالىم: قۇرمەتتى ۇستازدار مەن وقۋشىلار! تاريح بەتتەرىن پاراقتاساق، قازاق حالقى ءوزىنىڭ ۇزاق تاريحىندا تالاي قاندى قىرعىنداردى، زورلىق - زومبىلىقتاردى كوردى، قاسىرەت شەكتى. مىسالى: جوڭعار شاپقىنشىلىعى، اشارشىلىق، رەپرەسسيا، ۇلى وتان سوعىسى (1941 - 1945ج)، جانە 1986 جىلى بولعان «جەلتوقسان وقيعاسى». بۇل وقيعالاردىڭ سەبەبىن ءبىر جاقتى قاراپ، ءبىر اۋىز سوزبەن ءتۇسىندىرۋ مۇمكىن ەمەس. وسىنداي ۇلى قىرعىنداردان كەيىن قازاقستان ءوز تاۋەلسىزدىگىنە جەتتى. بيىل مىنە تاۋەلسىزدىگىمىزگە 21 جىل تولىپ وتىر. وسى تاۋەلسىزدىك مەرەكەسىنە ارنالعان «تاۋەلسىز – تەڭدەسى جوق بايلىعىم!» اتتى تاربيە ساعاتىن اشىق دەپ جاريالاۋعا رۇقسات ەتىڭىزدەر.
ءانۇران ورىندالادى.
ءى - جۇرگىزۋشى:
پاي - پاي، پاي!
كيەلى نەتكەن جەر!
باتىرلار دۇبىرلەپ وتكەن جەر!
تۇلپارلار دۇرىلدەپ توككەن جەر،
عاشىقتار ءبىر - ءبىرىن وپكەن جەر،
سارىلىپ سال سەرى كەتكەن جەر،
باس ءيىپ، يىسكەپ توپىراعىن،
تاعزىم جاساماي وتپەڭدەر!
بۇل ماڭدا
قۇلشىلىق ەتەمىن تۇرعانعا،
قۇلشىلىق ەتەمىن قۇمدارعا،
تاعزىم جاسايمىن قىرلارعا،
شۇكىرلىك ەتەمىن قاشاندا،
وسى ءبىر وتاندا تۇرعانعا.
1 وقۋشى:
كەڭ بايتاق، كوز جەتپەيتىن جەرىم مەنىڭ،
تاۋلى ورمان، جاسىل جايلاۋ، كولىم مەنىڭ.
بۇگىندە بار الەمگە داڭقىڭ جەتتى،
تاۋەلسىز قازاقستان – ەلىم مەنىڭ.
2 وقۋشى:
م. شاحانوۆ: «ءتورت انا»
(كۇي ويناپ تۇرادى)
تاعدىرىڭدى تامىرسىزدىق ىندەتىنەن قالقالا،
مازمۇن جوقتا مازمۇنسىزدىق شىعا كەلەر ورتاعا.
ءار ادامدا ءوز اناسىنان باسقا دا،
دەمەپ جۇرەر، جەبەپ جۇرەر ارقادا،
بولۋ كەرەك قۇدىرەتتى ءتورت انا:
تۋعان جەرى – ءتۇپ قازىعى، ايبىنى،
تۋعان ءتىلى – ساتىلمايتىن بايلىعى.
تۋعان ءداستۇر، سالت - ساناسى، تىرەگى،
قادامىڭا شۋاق شاشار ۇنەمى.
جانە تۋعان تاريحى.
ەسكە الۋعا قانشاما
اۋىر ءارى، قاسىرەتتى بولسا دا،
قۇدىرەت جوق ءتورت اناعا تەڭ كەلەر،
ونسىز ساناڭ قاڭباققا ۇقساپ سەندەلەر.
وزگە انانىڭ ۇلىلىعىن تانىماس،
ءتورت اناسىن مەنسىنبەگەن پەندەلەر.
ءتورت انادان سەنىم تابا الماعان،
تامىرسىزدىق باسى قايدا قالماعان.
ءتورت اناسىن سىيلاماعان حالىقتىڭ،
ەشقاشان دا ب ا ق جۇلدىزى جانباعان.
قاسيەتتى بۇل ءتورت انا - تاعدىرىڭنىڭ تىنىسى،
ءتورت انا ءۇشىن بولعان كۇرەس - كۇرەستەردىڭ ۇلىسى.
ءىى جۇرگىزۋشى:
تاۋەلسىزدىك العالى 21 جىل ىشىندە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ جەتىستىكتەرى عاسىرعا پارا – پار. ءبىزدىڭ حالقىمىز تاريحتىڭ قاتپار - قاتپار قىرتىستارىنا تامىرىن تەرەڭ جىبەرگەن قيىن دا قىزىقتى تالاي تاعدىر كەشتى.
باستالىپتى العاشقى ءداۋىر تاستان،
بابالار جازعان ءبارىن داستان ەتىپ.
قازاقتىڭ بۇرىنعىسىن ءبىر قايتالاپ،
اقتارايىق تاريحتى اۋەل باستان.
ءى - جۇرگىزۋشى:
ەگەمەن ەلىم دەسەم سەنىم كىرىپ،
بويىمدى بيلەپ كەتەر سەنىمدىلىك.
ەشكىمگە اۋىستىرماس التىن وتان،
جىرلايمىز قاسيەتىڭدى توگىلدىرىپ.
جاقسىلار جانىن قيدى قاسىرەتپەن،
الاشتىڭ ەرلەرى بار اسىل وتكەن.
ارمانىم بولماس ەدى تۋعان ەلىم،
گۇل جايناپ قازاق بولىپ تاسىپ وتسەم!
ارعى اتامىز ارىستانداي ساقتار دا،
ەت جۇرەگى ساعان سىرىن اقتارعان.
سىر شەرتەيىن مىنا بالعىن ۇرپاققا،
سوناۋ شالعاي، سول ءبىر شالعاي شاقتاردان.
ءيا، قايران قازاعىم، ۇزاق ۋاقىت «مەن قازاقپىن مىڭ ءولىپ، مىڭ تىرىلگەن» دەگەن استارلى ءسوزدىڭ ءمانىن ۇقساق تا اشىپ ايتا المادىق. ايتۋ ءۇشىن تاريحقا بويلاۋ كەرەك. ول ءسوزدىڭ سالماعىن، ماڭىزىن ەگەمەندىككە قول جەتكەندە تۇسىنە باستادىق.
ابزال حالقىم! باسىڭنان نە وتپەدى سەنىڭ؟! ۇلت بولىپ شاڭىراق كوتەرگەن دەربەس مەملەكەت بولعان حV عاسىردان باستاپ، نەشە ءولىپ، نەشە ءتىرىلدىڭ. ءحىV عاسىردىڭ باس كەزىندە - اق جورگەكتەن شىقپاي جاتىپ قازاق حاندىعى ءىرى جەڭىلىسكە ۇشىراپ، حالقى قىرعىنعا ۇشىرادى. حVءىىى عاسىردىڭ باس كەزىندە جوڭعار شاپقىنشىلىعى تۇسىندا تاريحتا ماڭگى اتى قالعان « اقتابان شۇبىرىندى، القاكول سۇلامانىڭ» زاردابى شە؟
ءىى - جۇرگىزۋشى:
جاۋگەرشىلىك زاماندا حالقىمىزدىڭ ارىن ويلاپ، جەر داۋىن، ەل داۋىن ءادىل شەشىپ، قارا قىلدى قاق جارعان، ەلگە تەك بىرلىك، بەرەكە تىنىشتىق تىلەگەن ايبىندى دا ارۋاقتى تولە بي، قازىبەك بي، ايتەك بي ەل تاعدىرىنا قاتىستى جايلارعا بەلسەنە قاتىسىپ، ءباتۋالى ىستەر تىندىرعان.
كورىنىس
جوڭعار حان ورداسى. قوڭتاجى حان تاقتا وتىر.
ءۋازىر: ءلاپپاي تاقسىر! قازاقتار كەلىپ تۇر.
حان: كىرسىن! (ءبىر توپ قازاق ەلىنىڭ ادامدارى كىرەدى.)
حان: ءيا، قازاقتار! نەمەنەگە كەلدىڭدەر؟ ايتاتىندارىڭ بولسا، ايتىڭدار؟
(سوندا قازاقتاردىڭ باسشىسى بولىپ كەلىپ وتىرعان تايكەلتىر بي اسىپ ايتپايتىن كىسى ەكەن، «ءا» دەگەننەن شارقىلداسىپ، شاڭقىلداسىپ قايتەمىز دەگەن كىسىشە) تايكەلتىر:
ولەڭدى وزگەگە بەردىك،
ورلىكتى تومەنگە بەردىك.
الديار تاقسىر، الدىڭا كەلدىك.
بەرسەڭ الدىق، بەرمەسەڭ قالدىق.
ءسوزدى وزىڭە سالدىق! – دەپ، ءۇش - ءتورت اۋىز تاقپاقپەن ءسوزدى اياقتاعان ەكەن.
حان: ولاي بولسا، كەشكە شەيىن ءبىر جاۋاپ قايىرارمىن، جاۋاپ قايتپاي قالاتىن كۇن بولسا، ات - توننىڭ اماندىعىندا ەلدى تاپقان دا تەرىس بولماس! (تايكەلتىردىڭ تومەندەپ سويلەگەن سوزىنە مەرەيى ۇستەم بولىپ)
قازاقتاردىڭ اراسىنان ەشكىم ەشتەڭە دەمەگەن سوڭ، قازبەك ورنىنان اتىپ تۇرىپ، بەرتىسكە جەتىپ باردى.
قازبەك بي: ەردىڭ ەردەن نەسى ارتىق،
ەپتەستىرگەن ءسوزى ارتىق.
مالدىڭ مالدان نەسى ارتىق
ءبىر - اق اسىم ەتى ارتىق.
جەردىڭ جەردەن نەسى ارتىق،
ءبىر - اق ۋىس ءشوبى ارتىق.
مىندەتىنە العان سوزدەن،
شەگىنگەن جىگىتتەن اشتان ولگەن ايۋدىڭ ءوتى ارتىق.
(سودان كەيىن، قوڭتاجى حانعا جەتىپ كەلىپ، قارىسىپ تۇرىپ)
قازبەك بي: ەل ەبەلەك ەمەس، ەر كوبەلەك ەمەس، دات تاقسىر!
حان: ءوي ءوزىڭ ءجونىڭدى ايت!
قازبەك بي: ءبىز قازاق دەگەن ەلمىز، ءبىراق ەشكىمگە سوقتىقپاي جاي جاتقان ەلمىز. ەلىمىزدەن قۇت - بەرەكە قاشپاسىن دەپ، جەرىمىزدىڭ شەتىن جاۋ باسپاسىن دەپ، نايزاعا ۇكى تاققان ەلمىز. دوسىمىزدى ساقتاي بىلگەن ەلمىز، ءدام - تۇزدى اقتاي بىلگەن ەلمىز. اتادان ۇل تۋسا، قۇل بولامىن دەپ تۋمايدى، انادان قىز تۋسا، كۇڭ بولامىن دەپ تۋمايدى. ۇل مەن قىزدى قاماتىپ وتىرا المايتىن ەلمىز. سەن قالماق تا، ءبىز قازاق قارپىسقالى كەلگەنبىز، تانىمايتىن جات ەلگە تانىسقالى كەلگەنبىز، تانىسۋعا كەلمەسەڭ شابىسقالى كەلگەنبىز، سەن قابىلان بولساڭ، مەن ارىستان، الىسقالى كەلگەنبىز. تۇتقىر سارى جەلىمسىز جابىسقالى كەلگەنبىز. سەن تەمىر دە، ءبىز كومىر ەرىتكەلى كەلگەنبىز. بەرسەڭ جوندەپ ءبىتىمىڭدى ايت، نە تۇرىساتىن جەرىڭدى ايت.
حان: بالام، اتىڭ كىم؟
بالا: اتىم قازىبەك، اكەم كەلدىبەك بي، ۇلتىم قازاق، رۋىم قاراكەسەك.
حان: «مەن حان بولعالى ەشكىمنەن جەڭىلىپ كورمەپ ەدىم. سەنىڭ سوزدەرىڭ وڭمەنىمنەن ءوتىپ، ساعان قارسى تۇرا المادىم. ەندەشە، داۋىسىڭ قازدىڭ داۋىسىنداي قاڭقىلداپ شىعادى ەكەن، ەسىمىڭ قاز داۋىستى قازىبەك بوپ قايتا جاڭعىرسىن.
حان شاپالاق ۇرادى.
ءۋازىر: ءلاپپاي تاقسىر!
حان: قاماۋداعى قازاقتاردى بوساتىڭدار، مالدارىن قايىرىپ بەرىڭدەر!
3 - وقۋشى: جالعاننىڭ جارتىسىنداي قازاق ەلى
العانداي كوزدىڭ جاۋىن سۇلۋ جەرى
اق پەيىل، دارحان كوڭىل حالقىمىز بار،
بولعاندا ءبىرى سەرى، ءبىرى باتىر.
ءاز بابام، ازاتتىقتى اڭساپ وتكەن،
ەل ءۇشىن تالاي ساڭلاق شاحيد ەتكەن.
سولاردىڭ قۇدىرەتتى وي - ارمانى،
تاڭى بوپ تاۋەلسىزدىك بىزگە جەتتى.
ءى - جۇرگىزۋشى: ۇلى وتان سوعىسى جىلدارىنان جىرلالىق.
ءبارى دە مايدان ءۇشىن، ءبارى دە جەڭىس ءۇشىن.
ءىى - جۇرگىزۋشى:
يا، بۇل ۇلى وتان سوعىسى جىلدارىنداعى بۇكىل حالىقتىڭ جۇرەكجاردى ۇرانى ەدى.
ءى - جۇرگىزۋشى:
قاشان دا ءورشىل، نامىسقوي، ەرجۇرەكتىك قاسيەتتى بيىك ۇستايتىن قازاق حالقى وسى ۇلى وتان سوعىسى جىلدارىندا ايانباي شايقاستى.
ءىى - جۇرگىزۋشى:
سوعىس جالماپ اعا - ءىنى، باۋىردى،
زار جىلاتتى تىنىش جاتقان اۋىلدى.
جالعىزىنان ايىرىپتى انانى،
اكەسىنەن ايىرىپتى بالانى.
ءى - جۇرگىزۋشى:
«ناشاقور» دەپ، «ۇلتشىل» دەپ،
قازاققا كۇيە جاققان كۇن.
بازارى كەتىپ ءبىر تۇندە،
قايعىعا حالىق باتقان كۇن.
وزبىرلىق كۇشتەن تۇنشىعىپ،
ءۇمىتتىڭ وتى وشكەن كۇن.
جانىنا تاپپاي ءبىر شىندىق،
ەر – قايرات قىرشىن كەتكەن كۇن.
ءىى كورىنىس
(كۇنىرەنگەن مۋزىكا ءجاي ويناپ تۇرادى. تەمىر تور. قايرات اۋىر وي ۇستىندە)
ميليسيونەر كەلىپ: - ايىپكەر رىسقۇلبەكوۆ كەزدەسۋگە!
قولىڭدى ارتىڭا ۇستا!
ءجۇر!- دەيدى.(ساحنا ورتاسىندا ستول. ەكىنشى بەتتەن جىلاپ اناسى شىعادى. ەكەۋىن ءبىر - بىرىنە جاقىنداتپايدى. ستولدىڭ ەكى باسىنا وتىرادى.)
اناسى جىلاپ: - قاراعىم - اۋ، بالاپانىم - اۋ! نە كۇيگە دۋشار بولعانسىڭ، بالام - اۋ؟
- ماما، جىلاما! مەنىڭ ەش كىنام جوق. ماعان تەرگەۋشى 4 مىڭ سوم بەرسەڭ ءىسىندى جەڭىلدەتەمىن دەيدى. مەن سىزدەردەن بوسقا اقشا الىپ قينالدىرعىم كەلمەيدى.
- بالام - اۋ، ونى بىلمەي وتىر دەيسىڭ بە؟ جانىمدى شۇبەرەككە ءتۇيىپ وسى كەزدەسۋگە ارەڭ جەتتىم ەمەس پە؟ مويىما، شىندىق جەڭەدى دەپ سەن!
- ماما، سول شىندىققا جەتە الماي كەتەم بە دەپ قورقامىن. جاساماعان قىلمىسىمدى مويىندا دەپ قورلىق كورسەتىپ ۇرىپ - سوعۋدا. ساۋ جەرىم قالمادى.
(ءسوزىن اياقتاتپاي ميليسيونەر:)
- كەزدەسۋ اياقتالدى! كامەراعا ءجۇر!- دەيدى
(كەتىپ بارا جاتىپ قايرات:)
- ماما، مەن جالامەن كەتىپ بارا جاتىرمىن!
(«جەلتوقسان جەلى» كۇڭىرەنە مۋزىكا وينايدى. اناسى جىلاپ، ساحنادان شىعادى. تەمىر توردان قوس قولداپ ۇستاعان قايرات:)
ەلبەڭ، ەلبەڭ جۇگىرگەن
ەبەلەك وتقا سەمىرگەن.
ارعىماق مىنگەن جاراتىپ،
اقساۋىت كيگەن تەمىردەن،
الاتاۋداي بابالار،
ارۋاعىڭمەن جەبەي كور.
سويلەسەم داۋىسىم جەتپەيتىن
كەز بولدىڭ مىناۋ زامانعا،
شوۆينيزم ەدى عوي،
باستى سەبەپ جانجالعا.
كۇنادان تازا باسىم بار،
جيىرما بىردە جاسىم بار.
بوزتورعايداي جانىم بار،
الام دەسەڭ الىڭدار،
قايرات دەگەن اتىم بار.
قازاق دەگەن زاتىم بار.
ەركەك توقتى قۇرباندىق.
اتام دەسەڭ اتىڭدار!
قوش امان بول، ارتىمدا
اعايىن - تۋعان ازامات!
ارتىمدا قالعان اتا - انام،
ەل - جۇرتىم ساعان امانات!
ءىى - جۇرگىزۋشى:
«قازاقستان» ءانى، قابىل الىڭىزدار!
ءى - جۇرگىزۋشى: «تاۋەلسىزدىك شەجىرەسى». (وقۋشىنىڭ جوباسى سلايد ارقىلى)
كوتەردى شاڭىراق استانام اسقاق،
جاڭارىپ قالام، جاسارىپ دالام!
باسىڭنان سەرىپ بوستاندىق جۇگىن،
كەتپەيدى ويدان وتاندىق ۇعىم.
ارىستان جۇرەك، ايبىندى ەلىم،
تانيدى سەنى بار الەم بۇگىن!
1989 جىلى 22 قىركۇيەكتە - ءتىل تۋرالى زاڭ قابىلداندى.
1990 جىلى 25 قازاندا قازاق كەڭەس سوسياليستىك رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك ەگەمەندىگى تۋرالى دەكلاراسيا قابىلداندى.
تاۋەلسىز مەملەكەتپىز – قازاقستان
بىزدەردى باسقارمايدى ەشكىم تىستان.
وڭايلىقپەن كەلگەن جوق تەڭدىگىمىز
امان قالعان حالىقپىز قىرىلىستان.
1991جىلى 1 جەلتوقساندا ن. ءا. نازاربايەۆ قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى بولىپ سايلاندى. سايلاۋعا 10 ميلليونداي قازاقستاندىقتار قاتىستى.
اتا - بابام تۇلپار ءمىنىپ، ويقاستاپ،
ءاربىر ءسوزى كەزەك - كەزەك وي تاستاپ،
تاۋەلسىز ەل پرەزيدەنتى سايلاندى،
قازاعىمنىڭ نۇرسۇلتانى ەل باستاپ.
16 جەلتوقسان – قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ جوعارعى كەڭەسىنىڭ سەسسياسىندا «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك تاۋەلسىزدىگى تۋرالى» كونستيتۋسيالىق زاڭ قابىلداندى.
ەگەمەندى ەل بولدىق العا باسىپ،
مەرەكەنى قازاق تويلار اسىپ - تاسىپ.
تورتكۇل دۇنيە ءوزىڭدى تانىپ وتىر،
مويىنداتتىڭ تاريحىڭ مەن داڭقىڭ اسىپ.
29 تامىزدا - سەمەي پوليگونى جابىلدى.
10 جەلتوقسان – ن. ءا. نازاربايەۆ مەملەكەتىمىزگە قازاقستان رەسپۋبليكاسى اتاۋىن بەرۋ تۋرالى زاڭعا قول قويدى.
17 جەلتوقسان – دەموكراتيالىق جاڭارتۋ كۇنى دەپ جاريالاندى.
21 جەلتوقسان – تاۋەلسىز مەملەكەتتەر دوستاستىعى قۇرىلدى.
2 قازان – قازاق تۇڭعىش عارىشكەرى توقتار اۋباكىروۆ عارىشقا ۇشتى.
1992 جىلى 2 ناۋرىز – ق. ر. بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنا مۇشە بولدى.
14 شىلدە – «بوبەك» قايىرىمدىلىق قورى قۇرىلدى.
8 مامىر – ن. ءا. نازاربايەۆ «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ قارۋلى كۇشتەرىن قۇرۋ تۋرالى» جارلىققا قول قويدى.
4 ماۋسىم – قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۋى، ەلتاڭباسى قابىلداندى.
30 قىركۇيەك – 3 قازان ارالىعىندا الماتى قالاسىندا قازاقتاردىڭ ءبىرىنشى دۇنيەجۇزىلىك قۇرىلتايى بولدى.
11 جەلتوقسان – قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ءانۇرانى قابىلداندى.
1993 جىل 28 قاڭتار – قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ العاشقى كونستيتۋتسياسى قابىلداندى.
15 قاراشا – قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇلتتىق ۆاليۋتاسى تەڭگە اينالىمعا ەنگىزىلدى.
1994 جىل – ەكىنشى قازاق عارىشكەرى تالعات مۇسابايەۆ عارىشقا ۇشتى.
1995 جىل 16 تامىز – يۋنەسكو كولەمىندە ا. قۇنانبايەۆتىڭ 150 جىلدىعى تويلاندى.
30 تامىز – قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ جاڭا كونستيتۋتسياسى قابىلداندى.
25 اقپان – ۇلىبريتانيانىڭ استاناسى لوندوندا اباي ءۇيى اشىلدى.
1997 جىل – «جاپپاي قۋعىن - سۇرگىندى ەسكە الۋ جىلى»
10 جەلتوقسان – استانامىز اقمولا قالاسىنا كوشىرىلدى.
1998 جىل – «حالىقتار بىرلىگى مەن ۇلتتار تاريحى» جىلى. يۋنەسكو كولەمىندە م. اۋەزوۆتىڭ 100 جىلدىعى تويلاندى.
6 مامىر - ەل استاناسى اقمولا قالاسىنا استانا دەگەن ات بەرىلدى.
10 ماۋسىم - جاڭا استانانىڭ رەسمي تۇساۋكەسەرى بولدى.
1999 جىل – «حالىقتار بىرلىگى مەن ۇرپاقتار ساباقتاستىعى جىلى».
قاڭتار – بۇكىل حالىقتىق پرەزيدەنت سايلاۋى بولدى.
11ماۋسىم – قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ «ءبىلىم تۋرالى»زاڭى جاريالاندى. ق. ساتبايەۆتىڭ 100 جىلدىعى تويلاندى.
2000 جىل – «مادەنيەتتى قولداۋ جىلى» يۋنەسكو كولەمىندە ج. جابايەۆتىڭ 150 جىلدىعى اتالىپ ءوتتى.
2002 جىل – «دەنساۋلىق جىلى».
23 قازان – تۇركىستاندا قازاقتاردىڭ ءىى قۇرىلتايى بولدى.
2002 - 2005 جىلدار – «اۋىل جىلى»
2004 جىلى13 قاڭتاردا ق ر پرەزيدەنتى «مادەني مۇرا» مەملەكەتتىك باعدارلاماسى تۋرالى قاۋلىعا قول قويدى.
2005 جىل 18 اقپان – قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى ن. ءا. نازاربايەۆتىڭ قازاقستان حالقىنا جولداۋى.
4 جەلتوقسان – بۇكىلحالىقتىق پرەزيدەنت سايلاۋى بولدى.
21جەلتوقسان – قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ 12 جىلدىق جالپى ورتا ءبىلىم بەرۋگە تۇجىرىمداماسى.
2006 جىل 6 قاڭتار – قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ جاڭا ءانۇرانى قابىلداندى.
11 قاڭتار – قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى ن. ءا. نازاربايەۆتى ۇلىقتاۋ ءراسىمى ءوتتى.
1 ناۋرىز – قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى ن. ءا. نازاربايەۆتىڭ قازاقستان حالقىنا جولداۋى.
12 قىركۇيەك – الەمدىك جانە ءداستۇرلى دىندەر كوشباسشىلارىنىڭ ءىى سەزى ءوتتى.
2008 جىلى استانانىڭ سول جاعالاۋىنداعى اسەم دە ءزاۋلىم عيماراتتار قاتارىن «قازاق ەلى» مونۋمەنتى تولىقتىردى.
2010 جىلى - وبسە
2011جىلى ازيادا – 2011 وليمپيادا ويىندارى ءوتتى.
ەل تاريحى، جەر تاريحى ءوزىمىز،
بولاشاقتىڭ قاسيەتتى كوزىمىز.
بارلىق ۇلتپەن باۋىرلاسىپ جەتەرمىز،
اق - قارانى تىرەپ تۇرسا ءسوزىمىز، - دەگەندەي قازاقستاندا بەيبىتشىلىك، ەلىمىزدە تىنىشتىق بولىپ، ەگەمەندى ەلىمىز ۇزاعىنان بولسىن دەپ تىلەيمىز، ەلىمىزدى دامىتاتىن، بىزدەر بۇگىنگى وقۋشىلار بولساق، ەرتەڭگى قازاقستاننىڭ بولاشاعىمىز.
5 - وقۋشى:
بويىمدا جىگەر تۇرعاندا سەنىم،
جالىنداپ وتەم جولىڭدا سەنىڭ!
ءوزىڭسىڭ ماڭگى باقىتىم، بارىم،
اياۋلى وتان، ارداقتى ەلىم.
بولاشاق ساعان قول سوزعان بۇگىن،
ەرىكتى ەلمىز ەڭسەسى بيىك.
كوك تۋىڭ كوركەم، جىبەكتەي عاجاپ!
قازاقستان رەسپۋبليكام مەنىڭ.
6 - وقۋشى:
كوپ ۇلتتى ەلىم، گۇلدەنىپ وسكەن،
تىنىشتىق تىلەپ، بىرلىگىن ساقتار.
ءتۇسىنىپ تەرەڭ ءومىردىڭ ءمانىن،
جالىندى جاستار، سەندەرسىڭ ءسانىم!
شىرقالسىن شاتتىق ءانۇران ءانىم!
وتانىم - وردام، وتانىم - انام!
7 - وقۋشى:
حالقىم ايتقان جەر كوتەرەر ەر داڭقىن،
ەلىم ايتقان ەر كوتەرەر جەر داڭقىن.
پرەزيدەنتىم امان بولعاي ءارقاشان!
ماڭگى جاسا، ماڭگى جاسا ءور حالقىم!
8 - وقۋشى:
تاۋىمىز بار تاڭىرقاتقان شىڭىمەن،
ۇل - قىزىنداي دالامىز بار ۇلى كەڭ.
الدارىڭا باسىمدى يەم ءارقاشان،
قازاقستان رەسپۋبليكام مەنىڭ!
ءمۇعالىم: تاربيە ساعاتىمىزدى «سۋرەتتەر سويلەيدى» ويىنىمەن جالعاستىرامىز. ويىن شارتى ەكراننان سۇراق جاسىرىلعان ۇياشىقتار شىعادى، وقۋشىلار وزدەرى تاڭداعان سۇراقتارعا جاۋاپ بەرەدى.
ءى جۇرگىزۋشى:
ەلىمىزدە ءارقاشان بەرەكە - بىرلىك بولسىن دەگەن نيەتپەن «تاۋەلسىزدىك – تەڭدەسى جوق بايلىعىم!» اتتى تاربيە ساعاتىمىزدى اياقتاۋعا رۇقسات ەتىڭىزدەر!
نازارلارىڭىزعا راحمەت!
ءان: «كوك تۋدىڭ جەلبىرەگەنى!»
قىزىلوردا وبلىسى، شيەلى اۋدانى،
ىبىراي التىنسارين اتىنداعى №219 ورتا مەكتەپ
ماتەماتيكا ءپانى ءمۇعالىمى: جانىبەكوۆا گ. ا.
تاقىرىبى: تاۋەلەلسىز – تەڭدەسى جوق بايلىعىم!
ماقساتى:
ا) بىلىمدىلىك - وقۋشىلاردىڭ بويىندا قازاقستاننىڭ وتكەنى مەن بۇگىنگى ءومىرىن سالىستىرا وتىرىپ، ءوز ەلىمىزدىڭ دامۋى تاريحى تۋرالى تانىمدارىن قالىپتاستىرۋ.
ب) دامىتۋشىلىق – ۇلتتىق سانا سەزىمىن، ساياسي ساۋاتتىلىعىن دامىتۋ.
ۆ) تاربيەلىك - قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ جەتكەن جەتىستىكتەرى تۋرالى وقۋشىلاردىڭ بىلگەندەرىن ورتاعا سالۋ. وقۋشىلاردى تۋعان جەرىن، ەلىن، وتانىن سۇيۋگە، قورعاۋعا، ساقتاۋعا، قۇرمەتتەۋگە تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىگى: قاناتتى سوزدەر، پرەزيدەنت سۋرەتى، رامىزدەر، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كارتاسى، سلايد، شارلار.
بارىسى:
ءانۇران ورىندالادى.
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
2. كىرىسپە
3. نەگىزگى ءبولىم
ءى. قازاقستان – كەشە ….
ءىى. قازاقستان – بۇگىن …
ءىىى. قازاقستان – ەرتەڭ….
4. قورىتىندىلاۋ («سۋرەتتەر سويلەيدى» ويىنى)
ءمۇعالىم: قۇرمەتتى ۇستازدار مەن وقۋشىلار! تاريح بەتتەرىن پاراقتاساق، قازاق حالقى ءوزىنىڭ ۇزاق تاريحىندا تالاي قاندى قىرعىنداردى، زورلىق - زومبىلىقتاردى كوردى، قاسىرەت شەكتى. مىسالى: جوڭعار شاپقىنشىلىعى، اشارشىلىق، رەپرەسسيا، ۇلى وتان سوعىسى (1941 - 1945ج)، جانە 1986 جىلى بولعان «جەلتوقسان وقيعاسى». بۇل وقيعالاردىڭ سەبەبىن ءبىر جاقتى قاراپ، ءبىر اۋىز سوزبەن ءتۇسىندىرۋ مۇمكىن ەمەس. وسىنداي ۇلى قىرعىنداردان كەيىن قازاقستان ءوز تاۋەلسىزدىگىنە جەتتى. بيىل مىنە تاۋەلسىزدىگىمىزگە 21 جىل تولىپ وتىر. وسى تاۋەلسىزدىك مەرەكەسىنە ارنالعان «تاۋەلسىز – تەڭدەسى جوق بايلىعىم!» اتتى تاربيە ساعاتىن اشىق دەپ جاريالاۋعا رۇقسات ەتىڭىزدەر.
ءانۇران ورىندالادى.
ءى - جۇرگىزۋشى:
پاي - پاي، پاي!
كيەلى نەتكەن جەر!
باتىرلار دۇبىرلەپ وتكەن جەر!
تۇلپارلار دۇرىلدەپ توككەن جەر،
عاشىقتار ءبىر - ءبىرىن وپكەن جەر،
سارىلىپ سال سەرى كەتكەن جەر،
باس ءيىپ، يىسكەپ توپىراعىن،
تاعزىم جاساماي وتپەڭدەر!
بۇل ماڭدا
قۇلشىلىق ەتەمىن تۇرعانعا،
قۇلشىلىق ەتەمىن قۇمدارعا،
تاعزىم جاسايمىن قىرلارعا،
شۇكىرلىك ەتەمىن قاشاندا،
وسى ءبىر وتاندا تۇرعانعا.
1 وقۋشى:
كەڭ بايتاق، كوز جەتپەيتىن جەرىم مەنىڭ،
تاۋلى ورمان، جاسىل جايلاۋ، كولىم مەنىڭ.
بۇگىندە بار الەمگە داڭقىڭ جەتتى،
تاۋەلسىز قازاقستان – ەلىم مەنىڭ.
2 وقۋشى:
م. شاحانوۆ: «ءتورت انا»
(كۇي ويناپ تۇرادى)
تاعدىرىڭدى تامىرسىزدىق ىندەتىنەن قالقالا،
مازمۇن جوقتا مازمۇنسىزدىق شىعا كەلەر ورتاعا.
ءار ادامدا ءوز اناسىنان باسقا دا،
دەمەپ جۇرەر، جەبەپ جۇرەر ارقادا،
بولۋ كەرەك قۇدىرەتتى ءتورت انا:
تۋعان جەرى – ءتۇپ قازىعى، ايبىنى،
تۋعان ءتىلى – ساتىلمايتىن بايلىعى.
تۋعان ءداستۇر، سالت - ساناسى، تىرەگى،
قادامىڭا شۋاق شاشار ۇنەمى.
جانە تۋعان تاريحى.
ەسكە الۋعا قانشاما
اۋىر ءارى، قاسىرەتتى بولسا دا،
قۇدىرەت جوق ءتورت اناعا تەڭ كەلەر،
ونسىز ساناڭ قاڭباققا ۇقساپ سەندەلەر.
وزگە انانىڭ ۇلىلىعىن تانىماس،
ءتورت اناسىن مەنسىنبەگەن پەندەلەر.
ءتورت انادان سەنىم تابا الماعان،
تامىرسىزدىق باسى قايدا قالماعان.
ءتورت اناسىن سىيلاماعان حالىقتىڭ،
ەشقاشان دا ب ا ق جۇلدىزى جانباعان.
قاسيەتتى بۇل ءتورت انا - تاعدىرىڭنىڭ تىنىسى،
ءتورت انا ءۇشىن بولعان كۇرەس - كۇرەستەردىڭ ۇلىسى.
ءىى جۇرگىزۋشى:
تاۋەلسىزدىك العالى 21 جىل ىشىندە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ جەتىستىكتەرى عاسىرعا پارا – پار. ءبىزدىڭ حالقىمىز تاريحتىڭ قاتپار - قاتپار قىرتىستارىنا تامىرىن تەرەڭ جىبەرگەن قيىن دا قىزىقتى تالاي تاعدىر كەشتى.
باستالىپتى العاشقى ءداۋىر تاستان،
بابالار جازعان ءبارىن داستان ەتىپ.
قازاقتىڭ بۇرىنعىسىن ءبىر قايتالاپ،
اقتارايىق تاريحتى اۋەل باستان.
ءى - جۇرگىزۋشى:
ەگەمەن ەلىم دەسەم سەنىم كىرىپ،
بويىمدى بيلەپ كەتەر سەنىمدىلىك.
ەشكىمگە اۋىستىرماس التىن وتان،
جىرلايمىز قاسيەتىڭدى توگىلدىرىپ.
جاقسىلار جانىن قيدى قاسىرەتپەن،
الاشتىڭ ەرلەرى بار اسىل وتكەن.
ارمانىم بولماس ەدى تۋعان ەلىم،
گۇل جايناپ قازاق بولىپ تاسىپ وتسەم!
ارعى اتامىز ارىستانداي ساقتار دا،
ەت جۇرەگى ساعان سىرىن اقتارعان.
سىر شەرتەيىن مىنا بالعىن ۇرپاققا،
سوناۋ شالعاي، سول ءبىر شالعاي شاقتاردان.
ءيا، قايران قازاعىم، ۇزاق ۋاقىت «مەن قازاقپىن مىڭ ءولىپ، مىڭ تىرىلگەن» دەگەن استارلى ءسوزدىڭ ءمانىن ۇقساق تا اشىپ ايتا المادىق. ايتۋ ءۇشىن تاريحقا بويلاۋ كەرەك. ول ءسوزدىڭ سالماعىن، ماڭىزىن ەگەمەندىككە قول جەتكەندە تۇسىنە باستادىق.
ابزال حالقىم! باسىڭنان نە وتپەدى سەنىڭ؟! ۇلت بولىپ شاڭىراق كوتەرگەن دەربەس مەملەكەت بولعان حV عاسىردان باستاپ، نەشە ءولىپ، نەشە ءتىرىلدىڭ. ءحىV عاسىردىڭ باس كەزىندە - اق جورگەكتەن شىقپاي جاتىپ قازاق حاندىعى ءىرى جەڭىلىسكە ۇشىراپ، حالقى قىرعىنعا ۇشىرادى. حVءىىى عاسىردىڭ باس كەزىندە جوڭعار شاپقىنشىلىعى تۇسىندا تاريحتا ماڭگى اتى قالعان « اقتابان شۇبىرىندى، القاكول سۇلامانىڭ» زاردابى شە؟
ءىى - جۇرگىزۋشى:
جاۋگەرشىلىك زاماندا حالقىمىزدىڭ ارىن ويلاپ، جەر داۋىن، ەل داۋىن ءادىل شەشىپ، قارا قىلدى قاق جارعان، ەلگە تەك بىرلىك، بەرەكە تىنىشتىق تىلەگەن ايبىندى دا ارۋاقتى تولە بي، قازىبەك بي، ايتەك بي ەل تاعدىرىنا قاتىستى جايلارعا بەلسەنە قاتىسىپ، ءباتۋالى ىستەر تىندىرعان.
كورىنىس
جوڭعار حان ورداسى. قوڭتاجى حان تاقتا وتىر.
ءۋازىر: ءلاپپاي تاقسىر! قازاقتار كەلىپ تۇر.
حان: كىرسىن! (ءبىر توپ قازاق ەلىنىڭ ادامدارى كىرەدى.)
حان: ءيا، قازاقتار! نەمەنەگە كەلدىڭدەر؟ ايتاتىندارىڭ بولسا، ايتىڭدار؟
(سوندا قازاقتاردىڭ باسشىسى بولىپ كەلىپ وتىرعان تايكەلتىر بي اسىپ ايتپايتىن كىسى ەكەن، «ءا» دەگەننەن شارقىلداسىپ، شاڭقىلداسىپ قايتەمىز دەگەن كىسىشە) تايكەلتىر:
ولەڭدى وزگەگە بەردىك،
ورلىكتى تومەنگە بەردىك.
الديار تاقسىر، الدىڭا كەلدىك.
بەرسەڭ الدىق، بەرمەسەڭ قالدىق.
ءسوزدى وزىڭە سالدىق! – دەپ، ءۇش - ءتورت اۋىز تاقپاقپەن ءسوزدى اياقتاعان ەكەن.
حان: ولاي بولسا، كەشكە شەيىن ءبىر جاۋاپ قايىرارمىن، جاۋاپ قايتپاي قالاتىن كۇن بولسا، ات - توننىڭ اماندىعىندا ەلدى تاپقان دا تەرىس بولماس! (تايكەلتىردىڭ تومەندەپ سويلەگەن سوزىنە مەرەيى ۇستەم بولىپ)
قازاقتاردىڭ اراسىنان ەشكىم ەشتەڭە دەمەگەن سوڭ، قازبەك ورنىنان اتىپ تۇرىپ، بەرتىسكە جەتىپ باردى.
قازبەك بي: ەردىڭ ەردەن نەسى ارتىق،
ەپتەستىرگەن ءسوزى ارتىق.
مالدىڭ مالدان نەسى ارتىق
ءبىر - اق اسىم ەتى ارتىق.
جەردىڭ جەردەن نەسى ارتىق،
ءبىر - اق ۋىس ءشوبى ارتىق.
مىندەتىنە العان سوزدەن،
شەگىنگەن جىگىتتەن اشتان ولگەن ايۋدىڭ ءوتى ارتىق.
(سودان كەيىن، قوڭتاجى حانعا جەتىپ كەلىپ، قارىسىپ تۇرىپ)
قازبەك بي: ەل ەبەلەك ەمەس، ەر كوبەلەك ەمەس، دات تاقسىر!
حان: ءوي ءوزىڭ ءجونىڭدى ايت!
قازبەك بي: ءبىز قازاق دەگەن ەلمىز، ءبىراق ەشكىمگە سوقتىقپاي جاي جاتقان ەلمىز. ەلىمىزدەن قۇت - بەرەكە قاشپاسىن دەپ، جەرىمىزدىڭ شەتىن جاۋ باسپاسىن دەپ، نايزاعا ۇكى تاققان ەلمىز. دوسىمىزدى ساقتاي بىلگەن ەلمىز، ءدام - تۇزدى اقتاي بىلگەن ەلمىز. اتادان ۇل تۋسا، قۇل بولامىن دەپ تۋمايدى، انادان قىز تۋسا، كۇڭ بولامىن دەپ تۋمايدى. ۇل مەن قىزدى قاماتىپ وتىرا المايتىن ەلمىز. سەن قالماق تا، ءبىز قازاق قارپىسقالى كەلگەنبىز، تانىمايتىن جات ەلگە تانىسقالى كەلگەنبىز، تانىسۋعا كەلمەسەڭ شابىسقالى كەلگەنبىز، سەن قابىلان بولساڭ، مەن ارىستان، الىسقالى كەلگەنبىز. تۇتقىر سارى جەلىمسىز جابىسقالى كەلگەنبىز. سەن تەمىر دە، ءبىز كومىر ەرىتكەلى كەلگەنبىز. بەرسەڭ جوندەپ ءبىتىمىڭدى ايت، نە تۇرىساتىن جەرىڭدى ايت.
حان: بالام، اتىڭ كىم؟
بالا: اتىم قازىبەك، اكەم كەلدىبەك بي، ۇلتىم قازاق، رۋىم قاراكەسەك.
حان: «مەن حان بولعالى ەشكىمنەن جەڭىلىپ كورمەپ ەدىم. سەنىڭ سوزدەرىڭ وڭمەنىمنەن ءوتىپ، ساعان قارسى تۇرا المادىم. ەندەشە، داۋىسىڭ قازدىڭ داۋىسىنداي قاڭقىلداپ شىعادى ەكەن، ەسىمىڭ قاز داۋىستى قازىبەك بوپ قايتا جاڭعىرسىن.
حان شاپالاق ۇرادى.
ءۋازىر: ءلاپپاي تاقسىر!
حان: قاماۋداعى قازاقتاردى بوساتىڭدار، مالدارىن قايىرىپ بەرىڭدەر!
3 - وقۋشى: جالعاننىڭ جارتىسىنداي قازاق ەلى
العانداي كوزدىڭ جاۋىن سۇلۋ جەرى
اق پەيىل، دارحان كوڭىل حالقىمىز بار،
بولعاندا ءبىرى سەرى، ءبىرى باتىر.
ءاز بابام، ازاتتىقتى اڭساپ وتكەن،
ەل ءۇشىن تالاي ساڭلاق شاحيد ەتكەن.
سولاردىڭ قۇدىرەتتى وي - ارمانى،
تاڭى بوپ تاۋەلسىزدىك بىزگە جەتتى.
ءى - جۇرگىزۋشى: ۇلى وتان سوعىسى جىلدارىنان جىرلالىق.
ءبارى دە مايدان ءۇشىن، ءبارى دە جەڭىس ءۇشىن.
ءىى - جۇرگىزۋشى:
يا، بۇل ۇلى وتان سوعىسى جىلدارىنداعى بۇكىل حالىقتىڭ جۇرەكجاردى ۇرانى ەدى.
ءى - جۇرگىزۋشى:
قاشان دا ءورشىل، نامىسقوي، ەرجۇرەكتىك قاسيەتتى بيىك ۇستايتىن قازاق حالقى وسى ۇلى وتان سوعىسى جىلدارىندا ايانباي شايقاستى.
ءىى - جۇرگىزۋشى:
سوعىس جالماپ اعا - ءىنى، باۋىردى،
زار جىلاتتى تىنىش جاتقان اۋىلدى.
جالعىزىنان ايىرىپتى انانى،
اكەسىنەن ايىرىپتى بالانى.
ءى - جۇرگىزۋشى:
«ناشاقور» دەپ، «ۇلتشىل» دەپ،
قازاققا كۇيە جاققان كۇن.
بازارى كەتىپ ءبىر تۇندە،
قايعىعا حالىق باتقان كۇن.
وزبىرلىق كۇشتەن تۇنشىعىپ،
ءۇمىتتىڭ وتى وشكەن كۇن.
جانىنا تاپپاي ءبىر شىندىق،
ەر – قايرات قىرشىن كەتكەن كۇن.
ءىى كورىنىس
(كۇنىرەنگەن مۋزىكا ءجاي ويناپ تۇرادى. تەمىر تور. قايرات اۋىر وي ۇستىندە)
ميليسيونەر كەلىپ: - ايىپكەر رىسقۇلبەكوۆ كەزدەسۋگە!
قولىڭدى ارتىڭا ۇستا!
ءجۇر!- دەيدى.(ساحنا ورتاسىندا ستول. ەكىنشى بەتتەن جىلاپ اناسى شىعادى. ەكەۋىن ءبىر - بىرىنە جاقىنداتپايدى. ستولدىڭ ەكى باسىنا وتىرادى.)
اناسى جىلاپ: - قاراعىم - اۋ، بالاپانىم - اۋ! نە كۇيگە دۋشار بولعانسىڭ، بالام - اۋ؟
- ماما، جىلاما! مەنىڭ ەش كىنام جوق. ماعان تەرگەۋشى 4 مىڭ سوم بەرسەڭ ءىسىندى جەڭىلدەتەمىن دەيدى. مەن سىزدەردەن بوسقا اقشا الىپ قينالدىرعىم كەلمەيدى.
- بالام - اۋ، ونى بىلمەي وتىر دەيسىڭ بە؟ جانىمدى شۇبەرەككە ءتۇيىپ وسى كەزدەسۋگە ارەڭ جەتتىم ەمەس پە؟ مويىما، شىندىق جەڭەدى دەپ سەن!
- ماما، سول شىندىققا جەتە الماي كەتەم بە دەپ قورقامىن. جاساماعان قىلمىسىمدى مويىندا دەپ قورلىق كورسەتىپ ۇرىپ - سوعۋدا. ساۋ جەرىم قالمادى.
(ءسوزىن اياقتاتپاي ميليسيونەر:)
- كەزدەسۋ اياقتالدى! كامەراعا ءجۇر!- دەيدى
(كەتىپ بارا جاتىپ قايرات:)
- ماما، مەن جالامەن كەتىپ بارا جاتىرمىن!
(«جەلتوقسان جەلى» كۇڭىرەنە مۋزىكا وينايدى. اناسى جىلاپ، ساحنادان شىعادى. تەمىر توردان قوس قولداپ ۇستاعان قايرات:)
ەلبەڭ، ەلبەڭ جۇگىرگەن
ەبەلەك وتقا سەمىرگەن.
ارعىماق مىنگەن جاراتىپ،
اقساۋىت كيگەن تەمىردەن،
الاتاۋداي بابالار،
ارۋاعىڭمەن جەبەي كور.
سويلەسەم داۋىسىم جەتپەيتىن
كەز بولدىڭ مىناۋ زامانعا،
شوۆينيزم ەدى عوي،
باستى سەبەپ جانجالعا.
كۇنادان تازا باسىم بار،
جيىرما بىردە جاسىم بار.
بوزتورعايداي جانىم بار،
الام دەسەڭ الىڭدار،
قايرات دەگەن اتىم بار.
قازاق دەگەن زاتىم بار.
ەركەك توقتى قۇرباندىق.
اتام دەسەڭ اتىڭدار!
قوش امان بول، ارتىمدا
اعايىن - تۋعان ازامات!
ارتىمدا قالعان اتا - انام،
ەل - جۇرتىم ساعان امانات!
ءىى - جۇرگىزۋشى:
«قازاقستان» ءانى، قابىل الىڭىزدار!
ءى - جۇرگىزۋشى: «تاۋەلسىزدىك شەجىرەسى». (وقۋشىنىڭ جوباسى سلايد ارقىلى)
كوتەردى شاڭىراق استانام اسقاق،
جاڭارىپ قالام، جاسارىپ دالام!
باسىڭنان سەرىپ بوستاندىق جۇگىن،
كەتپەيدى ويدان وتاندىق ۇعىم.
ارىستان جۇرەك، ايبىندى ەلىم،
تانيدى سەنى بار الەم بۇگىن!
1989 جىلى 22 قىركۇيەكتە - ءتىل تۋرالى زاڭ قابىلداندى.
1990 جىلى 25 قازاندا قازاق كەڭەس سوسياليستىك رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك ەگەمەندىگى تۋرالى دەكلاراسيا قابىلداندى.
تاۋەلسىز مەملەكەتپىز – قازاقستان
بىزدەردى باسقارمايدى ەشكىم تىستان.
وڭايلىقپەن كەلگەن جوق تەڭدىگىمىز
امان قالعان حالىقپىز قىرىلىستان.
1991جىلى 1 جەلتوقساندا ن. ءا. نازاربايەۆ قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى بولىپ سايلاندى. سايلاۋعا 10 ميلليونداي قازاقستاندىقتار قاتىستى.
اتا - بابام تۇلپار ءمىنىپ، ويقاستاپ،
ءاربىر ءسوزى كەزەك - كەزەك وي تاستاپ،
تاۋەلسىز ەل پرەزيدەنتى سايلاندى،
قازاعىمنىڭ نۇرسۇلتانى ەل باستاپ.
16 جەلتوقسان – قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ جوعارعى كەڭەسىنىڭ سەسسياسىندا «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك تاۋەلسىزدىگى تۋرالى» كونستيتۋسيالىق زاڭ قابىلداندى.
ەگەمەندى ەل بولدىق العا باسىپ،
مەرەكەنى قازاق تويلار اسىپ - تاسىپ.
تورتكۇل دۇنيە ءوزىڭدى تانىپ وتىر،
مويىنداتتىڭ تاريحىڭ مەن داڭقىڭ اسىپ.
29 تامىزدا - سەمەي پوليگونى جابىلدى.
10 جەلتوقسان – ن. ءا. نازاربايەۆ مەملەكەتىمىزگە قازاقستان رەسپۋبليكاسى اتاۋىن بەرۋ تۋرالى زاڭعا قول قويدى.
17 جەلتوقسان – دەموكراتيالىق جاڭارتۋ كۇنى دەپ جاريالاندى.
21 جەلتوقسان – تاۋەلسىز مەملەكەتتەر دوستاستىعى قۇرىلدى.
2 قازان – قازاق تۇڭعىش عارىشكەرى توقتار اۋباكىروۆ عارىشقا ۇشتى.
1992 جىلى 2 ناۋرىز – ق. ر. بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنا مۇشە بولدى.
14 شىلدە – «بوبەك» قايىرىمدىلىق قورى قۇرىلدى.
8 مامىر – ن. ءا. نازاربايەۆ «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ قارۋلى كۇشتەرىن قۇرۋ تۋرالى» جارلىققا قول قويدى.
4 ماۋسىم – قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۋى، ەلتاڭباسى قابىلداندى.
30 قىركۇيەك – 3 قازان ارالىعىندا الماتى قالاسىندا قازاقتاردىڭ ءبىرىنشى دۇنيەجۇزىلىك قۇرىلتايى بولدى.
11 جەلتوقسان – قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ءانۇرانى قابىلداندى.
1993 جىل 28 قاڭتار – قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ العاشقى كونستيتۋتسياسى قابىلداندى.
15 قاراشا – قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇلتتىق ۆاليۋتاسى تەڭگە اينالىمعا ەنگىزىلدى.
1994 جىل – ەكىنشى قازاق عارىشكەرى تالعات مۇسابايەۆ عارىشقا ۇشتى.
1995 جىل 16 تامىز – يۋنەسكو كولەمىندە ا. قۇنانبايەۆتىڭ 150 جىلدىعى تويلاندى.
30 تامىز – قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ جاڭا كونستيتۋتسياسى قابىلداندى.
25 اقپان – ۇلىبريتانيانىڭ استاناسى لوندوندا اباي ءۇيى اشىلدى.
1997 جىل – «جاپپاي قۋعىن - سۇرگىندى ەسكە الۋ جىلى»
10 جەلتوقسان – استانامىز اقمولا قالاسىنا كوشىرىلدى.
1998 جىل – «حالىقتار بىرلىگى مەن ۇلتتار تاريحى» جىلى. يۋنەسكو كولەمىندە م. اۋەزوۆتىڭ 100 جىلدىعى تويلاندى.
6 مامىر - ەل استاناسى اقمولا قالاسىنا استانا دەگەن ات بەرىلدى.
10 ماۋسىم - جاڭا استانانىڭ رەسمي تۇساۋكەسەرى بولدى.
1999 جىل – «حالىقتار بىرلىگى مەن ۇرپاقتار ساباقتاستىعى جىلى».
قاڭتار – بۇكىل حالىقتىق پرەزيدەنت سايلاۋى بولدى.
11ماۋسىم – قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ «ءبىلىم تۋرالى»زاڭى جاريالاندى. ق. ساتبايەۆتىڭ 100 جىلدىعى تويلاندى.
2000 جىل – «مادەنيەتتى قولداۋ جىلى» يۋنەسكو كولەمىندە ج. جابايەۆتىڭ 150 جىلدىعى اتالىپ ءوتتى.
2002 جىل – «دەنساۋلىق جىلى».
23 قازان – تۇركىستاندا قازاقتاردىڭ ءىى قۇرىلتايى بولدى.
2002 - 2005 جىلدار – «اۋىل جىلى»
2004 جىلى13 قاڭتاردا ق ر پرەزيدەنتى «مادەني مۇرا» مەملەكەتتىك باعدارلاماسى تۋرالى قاۋلىعا قول قويدى.
2005 جىل 18 اقپان – قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى ن. ءا. نازاربايەۆتىڭ قازاقستان حالقىنا جولداۋى.
4 جەلتوقسان – بۇكىلحالىقتىق پرەزيدەنت سايلاۋى بولدى.
21جەلتوقسان – قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ 12 جىلدىق جالپى ورتا ءبىلىم بەرۋگە تۇجىرىمداماسى.
2006 جىل 6 قاڭتار – قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ جاڭا ءانۇرانى قابىلداندى.
11 قاڭتار – قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى ن. ءا. نازاربايەۆتى ۇلىقتاۋ ءراسىمى ءوتتى.
1 ناۋرىز – قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى ن. ءا. نازاربايەۆتىڭ قازاقستان حالقىنا جولداۋى.
12 قىركۇيەك – الەمدىك جانە ءداستۇرلى دىندەر كوشباسشىلارىنىڭ ءىى سەزى ءوتتى.
2008 جىلى استانانىڭ سول جاعالاۋىنداعى اسەم دە ءزاۋلىم عيماراتتار قاتارىن «قازاق ەلى» مونۋمەنتى تولىقتىردى.
2010 جىلى - وبسە
2011جىلى ازيادا – 2011 وليمپيادا ويىندارى ءوتتى.
ەل تاريحى، جەر تاريحى ءوزىمىز،
بولاشاقتىڭ قاسيەتتى كوزىمىز.
بارلىق ۇلتپەن باۋىرلاسىپ جەتەرمىز،
اق - قارانى تىرەپ تۇرسا ءسوزىمىز، - دەگەندەي قازاقستاندا بەيبىتشىلىك، ەلىمىزدە تىنىشتىق بولىپ، ەگەمەندى ەلىمىز ۇزاعىنان بولسىن دەپ تىلەيمىز، ەلىمىزدى دامىتاتىن، بىزدەر بۇگىنگى وقۋشىلار بولساق، ەرتەڭگى قازاقستاننىڭ بولاشاعىمىز.
5 - وقۋشى:
بويىمدا جىگەر تۇرعاندا سەنىم،
جالىنداپ وتەم جولىڭدا سەنىڭ!
ءوزىڭسىڭ ماڭگى باقىتىم، بارىم،
اياۋلى وتان، ارداقتى ەلىم.
بولاشاق ساعان قول سوزعان بۇگىن،
ەرىكتى ەلمىز ەڭسەسى بيىك.
كوك تۋىڭ كوركەم، جىبەكتەي عاجاپ!
قازاقستان رەسپۋبليكام مەنىڭ.
6 - وقۋشى:
كوپ ۇلتتى ەلىم، گۇلدەنىپ وسكەن،
تىنىشتىق تىلەپ، بىرلىگىن ساقتار.
ءتۇسىنىپ تەرەڭ ءومىردىڭ ءمانىن،
جالىندى جاستار، سەندەرسىڭ ءسانىم!
شىرقالسىن شاتتىق ءانۇران ءانىم!
وتانىم - وردام، وتانىم - انام!
7 - وقۋشى:
حالقىم ايتقان جەر كوتەرەر ەر داڭقىن،
ەلىم ايتقان ەر كوتەرەر جەر داڭقىن.
پرەزيدەنتىم امان بولعاي ءارقاشان!
ماڭگى جاسا، ماڭگى جاسا ءور حالقىم!
8 - وقۋشى:
تاۋىمىز بار تاڭىرقاتقان شىڭىمەن،
ۇل - قىزىنداي دالامىز بار ۇلى كەڭ.
الدارىڭا باسىمدى يەم ءارقاشان،
قازاقستان رەسپۋبليكام مەنىڭ!
ءمۇعالىم: تاربيە ساعاتىمىزدى «سۋرەتتەر سويلەيدى» ويىنىمەن جالعاستىرامىز. ويىن شارتى ەكراننان سۇراق جاسىرىلعان ۇياشىقتار شىعادى، وقۋشىلار وزدەرى تاڭداعان سۇراقتارعا جاۋاپ بەرەدى.
ءى جۇرگىزۋشى:
ەلىمىزدە ءارقاشان بەرەكە - بىرلىك بولسىن دەگەن نيەتپەن «تاۋەلسىزدىك – تەڭدەسى جوق بايلىعىم!» اتتى تاربيە ساعاتىمىزدى اياقتاۋعا رۇقسات ەتىڭىزدەر!
نازارلارىڭىزعا راحمەت!
ءان: «كوك تۋدىڭ جەلبىرەگەنى!»
قىزىلوردا وبلىسى، شيەلى اۋدانى،
ىبىراي التىنسارين اتىنداعى №219 ورتا مەكتەپ
ماتەماتيكا ءپانى ءمۇعالىمى: جانىبەكوۆا گ. ا.
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ تاقىرىپتىڭ مازمۇنىن ءتۇسىنۋ، العان ءبىلىمىن ومىردە قولدانا الۋ، سىني ويلاۋعا ۇيرەنۋ.
