InfoHub Logo

سيندباد باعداتتاعى باي ساۋداگەردىڭ جالعىز ۇلى بولاتىن. اكەسى قايتىس بولعان سوڭ، ول بار بايلىقتى دەمدە تاۋىسادى. ءجۇزىم باعىن ساتىپ، ودان تۇسكەن اقشاعا ءارتۇرلى زاتتار ساتىپ الادى. زاتتاردى الىس جەرلەرگە اپارىپ، جاقسى باعاعا ساتپاق بوپ ساۋداگەرلەردىڭ كەمەسىنە وتىرادى.

بىرنەشە كۇن توقتاماي جۇزگەن كەمە ءبىر عاجايىپ ارالدىڭ جاعاسىنا كەپ توقتايدى. ءبىر كەزدە كاپيتان: «جەلكەندەردى كوتەرىڭدەر! بۇل ارال ەمەس، ۇلكەن بالىقتىڭ جوتاسى!» دەپ ايعايلايدى. سول ءسات الىپ بالىق قۇيرىعىن سۋعا ءبىر ۇرادى. ونىڭ كۇشىنەن تولقىن كوتەرىلىپ، ءبىر از ادام تەڭىزگە قۇل اپ تۇسەدى. ولاردىڭ اراسىندا سيندباد تا بار ەدى. كاپيتان سۋدا قالعان ادامدارعا قاراماستان ارى قاراي ءجۇزىپ كەتەدى. سيندباد باتىپ بارا جاتىپ، ءبىر اعاش دىڭىنە جابىسىپ ۇلگەرەدى. ءبىر كۇن ءجۇزىپ، ەرتەسىنە كۇن باتا بەلگىسىز ءبىر ارالدىڭ جاعاسىنا جەتەدى.

سيندباد جاعالاۋمەن كەلە جاتىپ، اياعى تۇسالعان اتتى كورەدى. قۋانىپ كەتىپ، ەندى مىنە بەرگەندە ءبىر ادام جۇگىرىپ كەلىپ: «ات پاتشانىكى، مەن — ات كۇتۋشىمىن»، — دەيدى دە، سيندبادتى پاتشاعا ەرتىپ كەلەدى. سيندباد پاتشاعا باسىنان وتكەن وقيعانى بايانداپ بەرەدى. پاتشا ونىڭ زيانى جوق ادام ەكەنىنە كوزى جەتىپ، ارالدا قالدىرادى. سول جەردە ءبىراز ۋاقىت جۇمىس ىستەگەن سيندباد ەلىن قاتتى ساعىنىپ، ءجيى كۇرسىنەتىن بولادى. بىردە ارالعا باياعى ءوزىن تاستاپ كەتكەن كەمە كەلىپ توقتايدى. سيندباد كەمە كاپيتانىنا بارىپ جولىعادى. كاپيتان دا ونى تانىپ، تاۋارلارىن قايتارىپ بەرەدى. ءسويتىپ، باعدادقا قايتا ورالعان سيندباد تاۋارلارىنان كوپ پايدا ءتۇسىرىپ، ءوز ۇيىندە جايما-شۋاق ءومىر ءسۇرىپ جاتادى.

ەكىنشى ساياحاتىنا شىعاردا سيندباد كەمەگە از عانا تاۋار تيەيدى. كەمە ءبىر قالادان ەكىنشىسىنە ءجۇزىپ، ساۋداگەرلەر ءوز تاۋارلارىن ساتادى. قايتىپ كەلە جاتىپ كەمە ءبىر ارالعا توقتايدى. كەمەدەگىلەر جاعاعا ءتۇسىپ، ءبىراز دەمالعىسى كەلەدى. سيندباد تا ءبىراز تىنىعىپ الماق بوپ الما اعاشىنىڭ كولەڭكەسىنە قيسايا كەتەدى. ويانسا، كەمە جوق. اعاشتىڭ ۇشار باسىنا شىعىپ، جان-جاعىنا الاقتاي قارايدى دا كەمەنىڭ كەتىپ قالعانىنا كوزى جەتەدى. كەنەت ونىڭ كوزىنە كۇنگە شاعىلىسقان اپپاق كۇمبەز كورىنەدى.

سيندباد كۇمبەزگە قاراي جۇرەدى. جانىنا جاقىن كەلىپ قاراسا، كۇمبەز دەگەنى ۇلكەن جۇمىرتقا كەن. كەنەت اينالا قاراكولەڭكەلەنىپ، جەل تۇرىپ كەتەدى. بۇل ۇشىپ كەلە جاتقان قۇستىڭ لەبى ەدى. سيندباد مۇنىڭ رۋح اتتى الىپ قۇس ەكەنىن ءتۇسىنىپ، جۇمىرتقانىڭ تاساسىنا جاسىرىندى. قۇس جەمتىك اۋلاۋعا ۇشار كەزدە سيندباد سالدەسىن شەشىپ الادى دا، ءوزىن قۇستىڭ اياعىنا بايلاپ قويادى.

قۇس اسپانعا كوتەرىلگەندە، سيندباد ەسىنەن تانىپ قالادى. ەسىن جيسا، شەت-شەتى تاۋمەن قورشالعان المازعا تولى الاڭقايدا جاتىر ەكەن. الاڭقايدا المازدىڭ كوپتىگى سونشا، ونىڭ سانىنا جەتۋ مۇمكىن ەمەس كورىنەدى. سونداي-اق، بۇل جەر ۇلكەن جىلاننىڭ ورداسى بولىپ شىعادى. قوزعالۋعا قورىققان سيندباد اينالاسىنا بارلاي قارايدى. اناداي جەردەگى بيىك تاسپەن تاسالانعان قۋىسقا بارىپ جاسىرىنادى. كەنەت ول قانى سورعالاعان شيكى ەتتى كوزى شالىپ قالادى. «مۇنىسى نەسى؟» دەپ ويلاعانشا بولعان جوق، الماز جابىسقان ەتتى ءبىر الىپ قۇس كوتەرىپ كەتەدى. سول كەزدە سيندبادتىڭ ەسىنە ساۋداگەرلەردىڭ ايتقان اڭگىمەسى تۇسەدى.

الماز ساتۋمەن اينالىساتىن ساۋداگەرلەر جاڭا سويىلعان مالدىڭ ەتىن الاڭقايعا تاستايدى ەكەن. الماز جابىسقان بۇل ەتتەردى قۇس الىپ ۇشادى. ساۋداگەرلەر قۇستىڭ سوڭىنان ەرىپ وتىرىپ، ەتتەن جەرگە تۇسكەن المازداردى جيناپ الاتىن كورىنەدى. سيندباد ەندى وسى قۋلىقتى ءوز پايداسىنا اسىرماق بولادى. جىلاندارعا كورىنبەي، المازداردى كەرەگىنشە جيناپ الادى. سودان سوڭ سالدەنىڭ ءبىر جاعىنا ەتتى، ءبىر جاعىنا ءوزىن بايلاپ، الىپ قۇستىڭ كەلۋىن كۇتەدى. سول-اق ەكەن الىپ قۇستىڭ تاعى بىرەۋى ۇشىپ كەلىپ، ەتپەن بىرگە سيندبادتى دا كوتەرىپ اكەتەدى. وسىلايشا سيندباد الاڭقايدان امان-ەسەنۇلكەن ولجامەن كوتەرىلەدى.

ءسويتىپ، سيندباد ساۋداگەرگە كەرەگىنشە الماز بەرىپ، باعدادقا امان-ەسەن ورالادى. ەش تارشىلىق كورمەي، جاپ-جاقسى ءومىر ءسۇرىپ جاتادى. الايدا ءىشى پىسىپ، تاعى دا ساپارعا شىعادى. بۇل جولعى مىنگەن كەمەسى تەڭىزدە قاتتى داۋىل كوتەرىلگەندىكتەن، جاقىن ماڭداعى ءبىر ارالعا ايالدايدى.

ارالدى اينالا قاراپ ءجۇرىپ ولار ۇلكەن سارايدى كورەدى. سارايدىڭ اينالاسىندا ادام سۇيەكتەرى ءۇيىلىپ جاتىر ەكەن.
كەنەت قاقپادان ءبىر كوزدى ءداۋ شىعا كەلەدى. زارەلەرى ۇشقان ساياحاتشىلار جان-جاققا بىتىراي قاشادى. ءبىراق ءداۋ ولاردى ۇستاپ الادى. تۇتقىنعا تۇسكەندەر اقىلداسىپ، اعاشتان سالى جاساپ، قاشپاق بولادى. بىردە، ءداۋ ۇيىقتاپ جاتقان كەزدە، ولار وت قاقتايتىن شانىشقىنى وتقا قىزدىرىپ، ءداۋدىڭ كوزىنە باسىپ الادى. ءداۋدىڭ كوزى كورمەي قالادى.ساياحاتشىلار قاقپانى اشىپ، قاشا جونەلەدى.

سالىعا مىنگەن سيندباد پەن ونىڭ ساپارلاستارى تەڭىزگە قاراي جۇزەدى. سول كەزدە سوقىر ءداۋدىڭ وكىرگەن داۋىسىن ەستىپ، باسقا ەكى ءداۋ جۇگىرىپ كەلەدى دە، سالىنى تاسپەن اتقىلاي باستايدى. سۋدا ۇلكەن تولقىندار پايدا بولىپ، سالىنى اۋدارىپ كەتە جازدايدى. سالىدا وتىرعاندار سۋعا قۇلايدى. وكىنىشكە قاراي، كوبىسى جۇزە المايدى ەكەن. ولار سول ساتتە-اق سۋ تۇبىنە كەتەدى. تەك سيندباد پەن ەكى جاس ساۋداگەر امان قالادى. ۇشەۋى ارەڭ دەگەندە ءبىر ارالعا ءجۇزىپ جەتەدى. ابدەن شارشاعان ولار قاتتى ۇيقىعا كەتەدى.

كەنەت سىبدىرلاعان دىبىس ەستىلدى. ءشوپ اراسىنان ۇلكەن جىلان شىعىپ، ءبىر ساۋداگەردى شاعىپ الادى. قالعان ەكەۋى قاشىپ، اعاشتىڭ باسىنا شىعادى. جىلان ولاردى قۋىپ جەتىپ، اعاشتىڭ تومەنگى بۇتاعىندا وتىرعان ساۋداگەرگە اتىلادى. ءسويتىپ جانىنداعى سەرىكتەرىنەن ايىرىلعان سيندباد جالعىز قالادى. جەرگە ءتۇسىپ، جىلاننان قورعانۋ ءۇشىن ۇستىنە تىكەنەكتەر جاپسىرىپ الادى. «بۇل جەردەن قالايدا كەتۋ كەرەك!» سيندباد وسى ويمەن تەڭىزگە بارلاي كوز تاستايدى. كەنەت ول الىستان قاراۋىتقان كەمەنىڭ سۇلباسىن كورەدى. كويلەگىن شەشىپ الىپ، جاعادا ارلى-بەرى ايعايلاي جۇگىرگەن ونى تەڭىزشىلەر بايقاپ قالادى دا، كەمە جاعاعا ءجۇزىپ كەلىپ، سيندبادتى وزدەرىمەن بىرگە الىپ كەتەدى.

قالاعا كەلگەن ساۋداگەرلەر تاۋارلارىن ساتۋعا ىڭعايلاندى. ال سيندبادتىڭ ەشتەڭەسى جوق. كوڭىلكۇيى ءتۇسىپ كەتكەنىن كورگەن كاپيتان وعان جانى اشىپ: «مەنىڭ كەمەمنىڭ جۇك قويماسىندا ءبىرشاما تاۋارلار بار. يەسى ساپار كەزىندە جوعالىپ كەتتى. سەن سول تاۋاردى ساتىپ، پايدا قىل» دەيدى. كەيىن سۇراستىرا كەلسە، بۇل الدىڭعى ساپارىندا ءبىر ارالعا بارىپ، ۇيىقتاپ قالعاندا قالىپ قويعان ءوزىنىڭ تاۋارلارى ەكەن. ول تاۋارلاردى ساتىپ، كوپ اقشا تابادى. ءسويتىپسيندباد ساپارىن ودان ءارى جالعاستىردى.

بىردە جەل تۇرىپ، ساياحاتشىلار تاعى ءبىر ارالعا تاپ بولادى. بۇل جەردىڭ پاتشاسى مەيىرىمدى، حالقى ىنتىماقشىل ەكەن. پاتشا سيندبادتى جىلى شىرايمەن قارسى الادى. قۇرمەتتەپ، باسشىلىق قىزمەتكە تاعايىندايدى. بىرتە-بىرتە سيندباد تا بۇل ەلدىڭ ادەت-عۇرپىن ۇيرەنىپ، وزىنە كوپتەگەن دوس تابادى. پاتشا سيندبادتى جاقسى كورەدى، قالاعان قىزعا ۇيلەنىپ، ەلدە قالۋىن وتىنەدى.

سيندباد مەيىرىمدى پاتشانىڭ كوڭىلىن قيماي، وسى جەردە قالۋدى ۇيعارادى. ارالدان وزىنە لايىقتى جار تاۋىپ ۇيلەنەدى. ارادا ءبىراز ۋاقىت وتكەندە ايەلى اۋىرىپ، قايتىس بولادى. بۇل ەلدىڭ سالتى بويىنشا، ايەلى ولگەن ەركەك تىرىدەي ايەلىنىڭ قاسىنا جەرلەنەدى ەكەن. سيندبادتى دا ايەلىمەن بىرگە تاۋداعى ءبىر ۇڭگىرگە جەرلەيدى. باقىتىنا قاراي، ۇڭگىردىڭ ءبىر بۇرىشىندا ساڭىلاۋ بار ەكەن. سول جەردەن جول تاۋىپ، تەڭىزگە قاراي جۇرگەن سيندباد جولاي ءجۇزىپ بارا جاتقان كەمەنى كەزدەستىرىپ، تۋعان جەرىنە امان-ەسەن ورالادى.

سيندباد ەلىنە ورالىسىمەن جاتپاي-تۇرماي ەڭبەكتەنەدى. ءسويتىپ جيناعان كارجىسىنا كەمە ساتىپ الادى. ەندى ول ساياحاتقا ءوزىنىڭ جەكە كەمەسىمەن شىعادى. ءبىراز جۇزگەن سوڭ، كەمە ءبىر جەرگە توقتايدى. كەمەدەگىلەر جاعالاۋدى ارالاپ ءجۇرىپ، رۋح دەگەن ۇلكەن جىرتقىش قۇستىڭ جۇمىرتقاسىن كورەدى. جۇمىرتقانىڭ ۇلكەندىگىنە قىزىعىپ، بالعامەن ۇرىپ جارماق بولادى. سيندباد: «رۋح ءبىلىپ قويسا سەندەردى ولتىرەدى!» دەپ ايقايلايدى. ءبىراق ونىڭ سوزىنە ەشكىم قۇلاق اسپايدى. ءبىر كەزدە جۇمىرتقا جارىلىپ، ىشىنەن ۇلكەن بالاپان شىعادى. سول ءسات اسپاننان شىڭعىرعان داۋىس ەستىلەدى. جاعالاۋداعىلار قورقىپ كەمەگە قاراي قاشادى.

كەمە اشىق تەڭىزگە شىعادى. ەكى الىپ قۇس اياقتارىمەن ەكى ۇلكەن تاستى كوتەرىپ الىپ، ۇشىپ كەلەدى دە، تاستاردى كەمەگە دالدەپ تاستاي باستايدى. كەمە قاتتى سوققىدان بىت-شىت بوپ سىنىپ، تەڭىزگە باتىپ كەتەدى. سيندباد قانا كەمەنىڭ سىنعان تاقتايىنا جارماسىپ، امان قالادى. ارىپ-اشىپ، ارەڭ دەگەندە ءبىر ارالعا تاپ بولادى. وندا ارىق ءبىر قاريانى كەزدەستىرەدى. ول سيندبادتان وزەننىڭ ەكىنشى جاعاسىنا وتكىزىپ جىبەرۋىن وتىنەدى.

سيندباد قاريانى موينىنا مىنگىزىپ، وزەننەن وتكىزەدى.
قاريا سيندبادقا:
— مەنى جەمىسى بار اعاشتارعا اپار، مەنىڭ جەمىس جەگىم كەلەدى، — دەپ بۇيىرادى.
سيندباد قاريانىڭ ايتقانىنىڭ ءبارىن ورىندايدى. ءبىراق قاريا سيندبادتىڭ موينىنان تۇسپەي قويادى. ءتىپتى، ۇيىقتاعاندا دا سيندبادتىڭ مويىنىندا وتىرىپ ۇيىقتايدى. سيندباد ايتقانىن ىستەمەي قويسا، وكشەسىمەن اياماي تەبەدى نەمەسە اياقتارىن ايقاستىرىپ جىبەرىپ، ونى قىل قىندىرادى.

ابدەن زىعىردانى قايناعان سيندبات بىردە ءوسىپ تۇرعان اسقاباقتى كورەدى دە، ونىڭ ءىشىن ويىپ، ءجۇزىمدى سالىپ قويادى. بىرنەشە كۇننەن سوڭ ءجۇزىم اشىپ، شاراپ قا اينالادى. سيندباد شاراپتى قارياعا بەرىپ، ۇيىقتاتىپ تاستايدى. ءسويتىپ، ارەڭ دەگەندە ودان بوساپ شىعادى.

سيندباد ارالدى بىرنەشە كۇن ارالايدى. بۇل جەردەن تەزىرەك كەتكىسى كەلەدى. جاعاعا شىعىپ، جولاي ءجۇزىپ بارا جاتقان كەمەنى كۇتەدى. باقىتىنا قاراي، كوپ ۇزاماي الىستان كەمە كورىنەدى. جاس بالاشا قۋانعان سيندباد كەمە جاعاعا جەتپەي جاتىپ سۋعا قويىپ كەتەدى.

سيندباد مىنگەن كەمە ءبىر قالاعا بارىپ توقتايدى. وندا كوكوس جاڭعاقتارىنىڭ وتە ءوتىمدى تاۋار ەكەنىن بىلگەن ول ورماننان جاڭعاقتاردى جيناپ اكەلىپ، ونى قالانىڭ جەرگىلىكتى تۇرعىندارىنا ساتىپ، كوپ پايدا ءتۇسىردى. وسىلاي سيندباد باعدادقا مولشىلىقپەن ورالادى.

ارادا ءبىراز ۋاقىت وتكەن سوڭ، سيندباد تاعى دا ساپارعا شىعادى. ءبىراق تەڭىزدە وعان قاراقشىلار جولىعىپ، ونى ءبىر داۋلەتتى ساۋداگەرگە قۇلدىققا ساتىپ جىبەرەدى.

ساۋداگەر ءپىلدىڭ ازۋ ءتىسىن ساتۋمەن اينالىسادى ەكەن. ول سيندبادقا اعاشتىڭ باسىنا شىعىپ، پىلدەردى نايزامەن تۇيرەپ ءولتىرۋدى بۇيىرادى. سيندباد ءبىراز پىلدەردى ولتىرگەن سوڭ، ورمانداعى باسقا پىلدەر ىزالانىپ، سيندباد وتىرعان اعاشتى قورشاپ الادى. ەڭ ۇلكەن ءپىل كەلىپ، اعاشتى تا مىرىمەن جۇلىپ الىپ، جەرگە ءبىر-اق ۇرادى.

سودان سوڭ سيندبادتى ءىلىپ الىپ، پىلدەردىڭ باس سۇيەگى مەن ازۋ تىستەرى ۇيىلگەن توبەگە اپارىپ، لاقتىرىپ تاستايدى. سيندباد بۇل بايلىقتى قوجايىنىنا كورسەتكەن ەدى، ول قاتتى قۋانادى. قويماسىن ءپىلدىڭ سۇيەگىمەن تولتىرادى. رازى بولعانى سونشا، سيندبادقا دا ءپىلدىڭ سۇيەگىنەن كوپتەپ بەرىپ، ەلىنە شىعارىپ سالادى. ءپىلدىڭ سۇيەگىن ساتىپ، مول تابىسقا كەنەلگەن سيندباد ۇيىنە داۋلەتتى بوپ ورالادى. بۇدان كەيىن ول ساياحاتىن توقتاتىپ، ءوز ەلىندە باقىتتى ءومىر سۇرەدى.

---