InfoHub Logo

تەرموديناميكانىڭ ءى زاڭىن يزوپروسەستەرگە قولدانۋ (پرەزەنتاسياسىمەن)
(8 سىنىپ، 10 سىنىپ)
ساباقتىڭ ماقساتى:
دامىتۋشىلىق: يزوپروسەستەردىڭ ءوزارا بايلانىسىن تۇسىنە بىلۋگە، فورمۋلالاردى قولدانا وتىرىپ ەسەپ شىعارا بىلۋگە ۇيرەتۋ، ويلاۋ قابىلەتىن دامىتۋ.
بىلىمدىلىك: ءۇش پارامەتردىڭ (ر، V، ت) بىرەۋى تۇراقتى بولىپ، قالعان ەكى پارامەترىنىڭ اراسىنداعى بايلانىستى انىقتايتىن زاڭداردى تۇجىرىمداۋ. يزوپروسەستەر تۋرالى ماعلۇمات بەرۋ.
تاربيەلىك: ءپانارالىق بايلانىستى ارتتىرا وتىرىپ، تەوريالىق ءبىلىمىن پراكتيكا جۇزىندە قولدانا بىلۋگە، ءوز بەتىنشە ىزدەنۋگە، زەرتتەۋگە تاربيەلەۋ.
كۇتىلەتىن ناتيجە:
• وقۋشىلاردىڭ ءتۇرلى يزوپروسەستەردى مەڭگەرۋى؛
• ەلەكتروندىق وقۋلىقتى ءتيىمدى پايدالانۋى؛
• تەحنيكالىق ەسەپتەۋلەردى دۇرىس جۇرگىزە ءبىلۋ؛
• تەوريالىق ءبىلىمىن ءىس - جۇزىندە پايدالانا ءبىلۋ.
ءتۇرى: پانورامالىق ساباق
جاڭا ءبىلىمدى مەڭگەرۋ ساباعى
ءادىسى: اكت ادىستەرى ارقىلى زەرتتەۋ، سالىستىرۋ، تالداۋ، گرافيكپەن جۇمىس يزوپروسەستەرگە قولدانۋ

ساباقتىڭ ءوتۋ بارىسى:
8 سىنىپ
ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى:
وقۋشىلاردىڭ ساباققا دايىندىعىن تەكسەرىپ، بۇگىنگى ساباقتىڭ قورىتىندىسى بويىنشا باعالاۋ پاراعىن ۇلەستىرەمىن.
ءى وي قوزعاۋ
1. فيزيكالىق ديكتانت (وقۋشىلارعا ينتەراكتيۆتى تاقتا ارقىلى سۇراقتار كورسەتىلەدى. وقۋشىلار جۇمىس داپتەرىنە جاۋابىن جازىپ، باعالاۋ پاراعىنا تولىق جاۋاپتارى بويىنشا باعالارىن قويادى)

ءىى ماعىنانى تانۋ
1. سىنىپتا تاجىريبە جاسالادى. پروبيركاعا سۋ قۇيىپ، ونى سپيرت شامىمىەن قىزدىرساق، پروبيركانىڭ تىعىنى اتىپ شىعادى. نەلىكتەن؟ سەبەبى پروبيركاداعى سۋ قايناعاندا ىشكى ەنەرگياسى ارتادى. وقۋشىلار نە بايقاعانى تۋرالى ءتۇسىندىرىپ، ءارى قاراي جاڭا ساباقتى تۇسىندىرەمىن.
گازدىڭ ءبىر پارامەترى تاعايىندالىپ، قالعان ەكى پارامەترى اراسىنداعى ساندىق تاۋەلدىلىكتى ايقىندايتىن زاڭدى گاز گازدارى دەپ ايتادى. وسى كەزدە وتەتىن پروسەستەر يزوپروسەستەر دەپ اتالادى.
گازدىڭ بەرىلگەن ماسساسى ءۇشىن:
ا) ت=const بولعاندا، P1V1= P2V2 (بويل – ماريوتت زاڭى) يزوتەرميالىق پروسەسس دەپ اتالادى.
ب) P=const بولعاندا V1/ت1= V2/ت2 (گەي - ليۋسساك) يزوبارالىق پروسەسس دەپ اتالادى
ۆ) V=const بولعاندا ر1/ت1= ر2/ت2 (شارل زاڭى) سىزبا – نۇسقالاردى قولدانا وتىرىپ جان – جاقتى ماعلۇمات بەردىم.

2. وقۋشىلار ەلەكتروندىق وقۋلىقتى اشىپ، قوسىمشا ۆيرتۋالدى زەرتحانالىق جۇمىستارىن جاسايدى.
3. بولعان سوڭ ينتەراكتيۆتى تاقتادا تەست تاپسىرماسىن ورىندايدى.
1. كولەم تۇراقتى بولعان جاعدايدا پروسەسس قالاي اتالادى؟
ا) يزوتەرميالىق
ب) يزوحورالىق
ۆ) يزوبارالىق
گ) ادياباتالىق
2. گەي - ليۋسساك قاي جىلى گاز زاڭىن تاعايىندادى جانە پروسەسس قالاي اتالادى؟
ا) يزوبارالىق، 1802 ج
ب) يزوتەرميالىق، 1822 ج
ۆ) يزوحورالىق، 1800 ج
گ) ادياباتالىق، 11832ج
3. بەرىلگەن گازدىڭ ماسساسى ءۇشىن ءبىر پارامەتر وزگەرمەيتىن پروسەسس قالاي اتالادى؟
ا) يزوتەرميالىق
ب) تەمپەراتۋرالىق
ۆ) يزوپروسەسس
گ) تەرموستات
4. ر1/ت1= ر2/ت2 تەڭدەۋىن تاعايىنداعان كىم؟
ا) شارل
ب) گەي - ليۋسساك
ۆ) مەندەلەيەۆ
گ) بويل - ماريوتت
5. ماكرودەنەنىڭ كۇيىن سيپاتتايتىن پارامەترلەر قانداي؟
ا) ر، ت، م
ب) P، V، M
B) P، V، ت
گ) P، T، R
تەستتىڭ دۇرىس جاۋاپتارىنىڭ اتى سىزىلعان.
4. وقۋشىلارعا تاقتادا سايكەستەندىرۋ كەستەسى بەرىلەدى. سول كەستەنى تولتىرۋ قاجەت.

5. وقۋشىلارعا دەڭگەيلىك ەسەپتەر بەرىلەدى. ول ەسەپتەردىڭ جاۋابىن تاقتاداعى سۋرەتپەن ساكەستەندىرگەندە تاقتادا «بايتەرەك» مونۋمەنتىنىڭ سۋرەتىن كورۋگە بولادى.
ەسەپتەر شىعارۋ:
ءى دەڭگەي
1. تەمپەراتۋراسى 46، 5 0س - قا دەيىن قىزدىرىلعان 200 گ شاي ىشكەن ادام، ەگەر ءوزىنىڭ تەمپەراتۋراسى 36، 5 0س بولسا، قانشا ەنەرگيا الادى؟
2. ماسساسى 3 كگ بەنزين مەن 2 كگ كەروسيندى ارالاستىرادى. وسى قوسپا تولىق جانعاندا قانشا جىلۋ مولشەرىن شىعارادى؟ بەنزين مەن كەروسيننىڭ مەنشىكتى جانۋ جىلۋى 4، 6*107 دج/كگ.

ءىى دەڭگەي
1. 440*107 دج ەنەرگيانى الۋ ءۇشىن قاراشىعاناقتا وندىرىلەتىن تابيعي گازدىڭ قانداي مولشەرىن جاعۋ كەرەك؟ تابيعا گازدىڭ مەنشىكتى جانۋ جىلۋى 4، 4*107 دج/كگ.
2. 1، 89*107 دج پايدالى جۇمىستى ورىنداۋ ءۇشىن تراكتورعا 4، 2*107دج/كگ مەنشىكتى جانۋ جىلۋى بار 1، 5 كگ وتىندى قاجەت ەتەتىن تراكتور قوزعالتقىشىنىڭ پاك - ءىن تابىڭدار؟
ۇيگە تاپسىرما:
1. ماسساسى 1 كگ قورعاسىندى بالقىتقاندا ىشكى ەنەرگياسى قانشاعا ارتادى؟ قورعاسىننىڭ بالقۋ جىلۋى 0، 25*105دج/كگ.
2. ماسساسى 11 كگ سۋ بۋى كوندەنساسيالانعاندا قانداي جىلۋ مولشەرى بولىنەدى؟ سۋ بۋىنىڭ مەنشىكتى بۋلانۋى 2، 3*106 دج/كگ
وسىمەن ساباعىمىز اياقتالدى.
ساباققا بەلسەندى قاتىسقاندارىڭىز ءۇشىن راحمەت.