InfoHub Logo

ءبىر كۇنى تىمىسكەلەنىپ جۇرگەن تۇلكىنىڭ تۇسىنان ءوتىپ بارا جاتقان  قاسقىر:

– وۋ، تۋىسقان، امان-ەسەن ءجۇرسىڭ بە؟ – دەپ، ءارى قاراي كەتە بارىپتى.

تۇلكى سوندا قاسقىردىڭ سوڭىنان قاراپ تۇرىپ: «بۇنىڭ ماعان قالايشا ءىش-باۋىرى ەلجىرەي قالدى؟... ال مەن بولسام ونىڭ جاي-جاپسارىن سۇراعان دا جوقپىن. قوي، ۇيات بولار. ودان كەشىرىم سۇرايىن دا دوستاسىپ الايىن. قاۋقارلى اۋسار عوي، سەنىكى ءجون، قايتپاس قايسارسىڭ دەپ ءجۇرىپ، تاپقان اڭ، جەمتىگىن ءبولىسىپ جەيىن»، – دەپ ويلايدى.

سونان سوڭ تۇرا جۇگىرەدى دە قاسقىردىڭ سوڭىنان قۋىپ جەتىپ:

– قاسەكە، سەن رەنجىمە ماعان، ءبىر ويعا شومىپ كەتىپ، سەنى بايقاماپپىن. ءارى تامان بارعان سوڭ، مەنىمەن امانداسقان كىم بولدى ەكەن دەپ، ارتىما بۇرىلسام، ءوزىڭدى كوردىم. ماعان وكپەلەمە، الدىڭا كەلىپ تۇرمىن عوي، كەشىر، – دەپ جالپالاقتاپتى.

– وۋ، تۇلكىشەك، سەن سونشاما كىشىپەيىل مە ەدىڭ؟ – دەپتى قاسقىر جادىراپ. – نەگە وكپەلەيىن، ولاي ويلاما.

– قاسەكە، ەندەشە، بۇدان بىلاي جىگى ايىرىلمايتىن دوس بولايىقشى، – دەپ ءوتىنىپتى تۇلكى.

– ە، قالاساڭ، دوستاسايىق، – دەپتى قاسقىر كوڭىلدەنىپ.

ءسويتىپ، قاسقىر مەن تۇلكى ءتوس قاعىسىپ دوستاسىپتى دا جۇپتارىن جازباي جۇرەتىن بولىپتى. قاسقىر ازىق تاۋىپ كەلسە، ەكەۋى ءبولىسىپ جەيدى. ال تۇلكى اڭعا شىقسا، تۇك تاپپاي بوس قايتادى ەكەن. بارا-بارا بۇعان قاسقىر ىشتەي قىنجىلا باستايدى.

جاز شىعا تۇلكى ءۇش كۇشىك تاۋىپتى. ەندى قاسقىردىڭ جەمىنە تۇلكىنىڭ كۇشىكتەرى دە ورتاقتاسادى. سوندىقتان بۇعان قاسقىردىڭ كۇيىنىپ جۇرگەنىن تۇلكى دە سەزەدى.

ءبىر كۇنى جەم ىزدەۋگە شىعىپ بارا جاتقان، تۇلكى كۇشىكتەرىنە:

– مەن وزەك جالعايتىن بىردەڭە تاۋىپ كەلەيىن، سەندەر مەن جوقتا قاسقىر كەلە قالسا، ەسىكتى اشپاڭدار! – دەپ ەسكەرتىپ كەتەدى.

– اشپايىق، اشپايمىز! – دەيدى كۇشىكتەرى.

تۇلكى كەتكەن سوڭ، ءبىراز ۋاقىتتان كەيىن قاسقىر كەلەدى دە ەسىكتى قاعادى:

– اشىڭدار ەسىكتى، – دەپ داۋىستايدى. تۇلكىنىڭ كۇشىكتەرى:

– ۇيدە اپام جوق! – دەپ، اشپاي قويادى. قاسقىر ءبىرازدان كەيىن قايتا اينالىپ كەلىپ، تاعى دا ەسىكتى قاعادى. سوندا دا تۇلكىنىڭ كۇشىكتەرى ەسىكتى اشپايدى. قاسقىر اشۋعا بۋلىعىپ:

– اشىڭدار ەسىكتى! – دەپ اقىرادى. سوندا دا تۇلكىنىڭ كۇشىكتەرى كونبەيدى. ابدەن زىعىرى قايناعان قاسقىر تابالدىرىقتىڭ استىن تىرمالاپ قازىپ، ىشكە كىرىپ كەلەدى دە تۇلكىنىڭ ەكى كۇشىگىن ۇستاپ الىپ، جەپ كەتەدى. ال، ءبىر كۇشىگى ءىننىڭ تۇبىندە، قاسقىردىڭ تۇمسىعى باتپايتىن ءبىر قۋىسقا تىعىلىپ، امان قالادى.

الدەن ۋاقىتتا تۇلكى كەلىپ:

– زورعا تاپتىم-اۋ، اس بولار بىردەڭەنى. ءاي، كۇشىكتەرىم، قايداسىڭدار؟ – دەپ داۋىستايدى. اكەلگەن جەمتىگىن جايىپ قويادى. جالعىز قالعان كۇشىگى قۋىستان شىعىپ:

– ەكى سەرىگىمدى قاسقىر جەپ كەتتى. مەن تۇپكىردەگى قۋىسقا تىعىلىپ، امان قالدىم، – دەيدى بوزداپ.

– ەكەۋىن دە جەپ كەتتى، – دەيدى كۇشىگى قايتالاپ.

سوندا تۇلكى:

– وي، سورلى باسىم-اي، قايران بوزداقتارىم-اي! – دەپ، بوزداپتى، داۋىستاپ زار ەڭىرەپتى. ءبىراز جىلاپ، وكسىگىن باسقاننان كەيىن: – ەسىكتى نەگە اشتىڭدار؟ – دەپ، جالعىز كۇشىگىنە اقىرادى.

– قاسقىر ەكى رەت كەلدى. ءبىز اشپاي قويدىق. سودان سوڭ ول تابالدىرىقتىڭ استىن قازىپ كىردى، وعان ءبىز نە ىستەي الامىز؟ قولىنا ىلىنگەندى باس سالدى – دەپ، كۇشىگى انىعىن ايتادى. – ولاي بولسا، ەندى سەن ساق بول، – دەيدى دە تاۋىپ كەلگەن ەتىن قازانعا سالىپ كۇشىگىن جۇمسايدى.

– مەن قامىر يلەيىن، سەن بارىپ قاسقىردى شاقىرىپ كەلە عوي.

كۇشىگى قاسقىرعا بارادى.

– قاسەكە، ءسىزدى اپام اس ءىشسىن دەپ شاقىرىپ جاتىر، - دەيدى.

قاسقىردىڭ بارعىسى كەلمەي قيپاقتايدى:

– جۇمىسىم كوپ ەدى، بارا المايمىن.

– ءجۇرىڭىز، اپام ءبىر قازان ەت اسىپ قويدى، ءسىزدى توسىپ وتىر، - دەپ، تۇلكىنىڭ كۇشىگى دە كەتپەي تۇرىپ الادى.

ەتتىڭ اتىن ەستىگەن سوڭ قاسقىر:

– قويمادىڭ عوي،   ءجۇر ەندەشە، – دەپ، تۇلكىنىڭ كۇشىگىنىڭ سوڭىنان ىلەسەدى.

قاسقىر كەلگەنشە، تۇلكى ءتورىنىڭ توبەسىنەن ور قازادى دا ءىشىن قىپ-قىزىل شوققا تولتىرىپ، ءۇستىن كيىزبەن جاۋىپ تاستايدى. ءوزى قوناق كۇتكەن بوپ وتىرا بەرەدى. قاسقىر ەسىكتەن كىرگەن كەزدە:

– قانە، قاسەكە، تورگە شىعىپ وتىر جايعاسىپ. مەن داستارقان جايايىن، – دەپ، كۇشىكتەرىن ىزدەگەن-ىزدەمەگەنىن سەزدىرمەپتى. – ءبىراز ەت تاۋىپ كەلىپ ەم، قازانعا سالىپ قويدىم. مەن كەلسەم، مىنا بالام جالعىز وتىر ەكەن. الگى ەكەۋىن ويناپ كەتتى دەيدى. قايدا بارار دەيسىڭ، كەلەر. ءبىز تاماق ىشە بەرەيىك.

تۇلكى سىپىلداپ سويلەپ، اۋزىن جاپپايدى.

«كۇشىكتەرىنىڭ قايدا كەتكەنىن ءالى بىلمەيدى ەكەن عوي. مىنا بالاسى قورىققانىنان ايتپاعان شىعار»، – دەپ ويلاعان قاسقىر الشاڭداي باسىپ، تورگە قاراي بەتتەيدى. تورگە شىعىپ، وتىرا بەرگەندە، ورعا قۇلاپ تۇسەدى. لاۋلاپ  تۇرعان شوق ورتەي باستايدى.

– ەكى بوزداعىمدى سەن جەپ قويدىڭ، – دەيدى تۇلكى توبەسىنەن ءتونىپ، – ەندى جالعىزىمدى جۇتپاقسىڭ عوي، ارام!

– ەندىگارى تيىسپەيمىن، كوكەتاي! دوس ەدىك قوي، – دەپ جالبارىنادى قاسقىر.

– شىعارىپ الشى مىنا توزاقتان.

– ورتەن، ورتەن، – دەپ قارق-قارق كۇلىپتى تۇلكى. قاسقىر شوققا كۇيىپ، سيراعىنىڭ تارامىسى تىرىسىپ، توبان اياق بولىپ قالعان سوڭ، تۇلكى شىعارىپ الادى.

– ەندى ءقايتىپ جان باعامىن! – دەپ بوزداپتى قاسقىر.

– قانشا قاستىق ىستەسەڭ دە دوسىم بولعان سوڭ، جانىم اشىپ، شىعارىپ الىپ وتىرمىن، – دەپتى تۇلكى اياعانسىپ. – ەندى ەمىن دە ايتايىن. اناۋ تاۋدىڭ بوكتەرىندە وشاعان وسەدى. سوعان بارىپ اۋناساڭ، قۇلان تازا جازىلىپ كەتەسىڭ.

قاسقىر سۇمەڭ قاعىپ، تاۋعا كەلەدى دە وشاعانعا اۋناي باستايدى. سويتسە، تىكەن ونە بويىنا ينەدەي قادالىپ، ودان بەتەر جانىن كوزىنە كورسەتەدى. زىقىسى شىققان قاسقىر تۇلكىگە قايتا كەلىپ، مۇڭىن شاعادى جالبارىنىپ:

– تۇكە، كومەكتەس! ەندى ءقايتتىم، ونە بويىم قان-جوسا بولدى.

قاسقىردىڭ زارىن تىڭداپ تۇرعان تۇلكى:

– ول ەم بولماسا، اناۋ تۇزدى كولگە بارىپ ءتۇس، سول جاراڭدى شيراتادى، – دەپ كەڭەس بەرەدى.

جانىن قويارعا جەر تاپپاعان قاسقىر كولگە قاراي جۇگىرەدى. جەتىپ كەلىپ، تۇزدى كولگە تۇسكەن ەكەن، ونە بويى ودان بەتەر دۋىلداپ، اقىرى ازاپپەن ءولىپتى.

ءسويتىپ، تۇلكى قاسقىردان كەگىن الىپتى.

---