InfoHub Logo

بۇگىن تۇركى جۇرتىنىڭ رۋحاني استاناسى - تۇركىستان شاھارىندا «تۇركىستان جانە تۇركولوگيا» تاقىرىبىندا حالىقارالىق عىلىمي-تەوريالىق كونفەرەنسيا ءوتتى. تۇركولوگيانىڭ وزەكتى ماسەلەلەرى عىلىمي تالقىعا تۇسكەن القالى جيىنعا الىس-جاقىن شەتەلدەر مەن قازاقستاندىق 100-دەن اسا عالىمدار مەن قوعام جانە مەملەكەت قايراتكەرلەرى قاتىستى.

كونفەرەنسيادا وبلىس اكىمى جانسەيىت تۇيمەبايەۆ: «كيەلى شاھار «مادەني جىل» ەستافەتاسىن قابىلداپ، تاريح تۇعىرىندا تاڭبالانار ايتۋلى كۇننىڭ كۋاگەرى بولىپ وتىرمىز. تۇركىلىك قايتا ورلەۋ ءداۋىرىنىڭ جەمىسىن كورۋدەمىز. بۇل كەشەگى تۇركىلەردىڭ بىرلىگىن اڭساعان تۇرىك كوسەمى اتاتۇرىك پەن الاشتىڭ اردا ۇلى مۇستافانىڭ اسقاق ارمانى ەدى. ءبىزدىڭ مىعىم بىرلىگىمىز، تۇتاستىعىمىز - ورتاق رۋحانياتتىڭ التىن قاينارى، سارقىلماس عىلىم بۇلاعى. تۇركى الەمى بىرلىگىنىڭ بۇگىنگى شىنايى جاناشىرى، تۇركى الەمىنىڭ اقساقالى اتانعان ەلباسىمىز نۇرسۇلتان ءابىش ۇلىنىڭ باستاماسىمەن ىسكە اسقان تۇركى بىرلىگىنىڭ ايشىقتى كورىنىستەرىنىڭ بىرەگەيى بۇگىنگى شارا دەپ بىلەمىن»، - دەدى ج.تۇيمەبايەۆ.

باسقوسۋدا عىلىمي كونفەرەنسيانىڭ قۇرمەتتى قوناقتارى ق ر مادەنيەت جانە سپورت ءمينيسترى اارىستانبەك مۇحامەدي ۇلى قۇتتىقتاۋ ءسوز سويلەپ، تۇركسوي-دىڭ باس حاتشىسى دۇيسەن قاسەيىنوۆكە ەلباسىنىڭ العىس حاتىن تابىستادى. 70-كە تولعان عالىم سونداي-اق تۇركى اكادەمياسىنىڭ التىن مەدالىمەن ماراپاتتالدى.

«تۇركىستان قالاسى تۇركى حالىقتار ءۇشىن ماڭىزدى قالا ەكەنى بەلگىلى. قازىرگى ۋاقىتتا كيەلى شاھارداعى كونە ەسكەرتكىشتەر قايتا جاڭعىرىپ، قالا كوركىنە كورىك بەرىپ وتىر. ال بيىلعى جىلى تۇركىستاننىڭ بارلىق تۇركى الەمىنىڭ مادەني استاناسى اتانۋى، تۋىستاس تۇركى تىلدەس حالىقتاردىڭ وسى قالادا باس قوسىپ، دوستاستىق، ىنتىماقتاستىعىن ودان ءارى نىعايتۋى جولىندا ماڭىزدى قادام بولماق»،-دەدى مادەنيەت ءمينيسترى.

باسقوسۋدا ق ر مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى، پروفەسسور مىرزاتاي جولداسبەكوۆ ناۋرىز مەركەسىنىڭ تاريحىنا توقتالىپ ءوتىپ، تۇركىتىلدەس حالىقتاردىڭ مادەنيەتى مەن تىنىس تىرشىلىگىنەن حابار تاراتاتىن تەلەارنا اشۋ قاجەتتىگىنە توقتالدى. ال، ءتىل جاناشىرى، قوعام قايراتكەرى مۇحتار شاحانوۆ ءاربىر ۇلتتىڭ ءتىلى مەن مادەنيەتىن ساقتاپ قالۋ ءۇشىن بىرىگىپ اتسالىسۋ كەرەكتىگىن اتاپ ءوتتى.

«رەسەيدە تۇركىتىلدەس حلىقتاردىڭ مەكتەپتەرى جابىلىپ، بارلىعى ورىستاندىرىلىپ جاتىر. ال، قىتايدا 2020 جىلدان باستاپ، بارلىعى جۇڭگو تىلىندە سويلەۋ كەرەك دەگەن زاڭ قابىلدانباقشى. سوندىقتان ءبىز تۇركىتىلدەس حالىقتاردىڭ ءتىلىن، ءدىنىن، مادەنيەتىن ساقتاپ قالۋعا اتسالىسىپ، قول ۇشىن بەرۋىمىز كەرەك»،-دەدى قوعام قايراتكەرى، اقىن مۇحتار شاحانوۆ.

بۇدان وزگە كونفرەنسيادا عالىمدار «تۇركىستاننىڭ تۇركى تاريحى مەن مادەنيەتىنەن الاتىن ورنى»، «ق.ا.ءياساۋيدىڭ تۇركىلىك يسلام يدەولوگياسىن قالىپتاستىرۋداعى ءرولى»، «تاريحي جازبا دەرەكتەر مەن كونە جادىگەرلەردى زەرتتەۋدىڭ ماڭىزدىلىعى» مەن «ب.كەنجەباي ۇلى جانە تۇركىتانۋدىڭ وزەكتى ماسەلەلەرى» باعىتتارى اياسىندا پىكىر الماستى.

عىلىمي جيىن قورىتىندىسى بويىنشا ءسوز العان ايماق باسشىسى بۇگىندە تۇركى حالىقتارى تاريحىن «ينتەگراسيالاۋ» ماسەلەسى كوكەيكەستى ەكەنىن ايتتى. وسى ورايدا، ول تۇركى حالىقتارىنىڭ دوستىعى مەن باۋىرلاستىق بايلانىستارىن نىعايتىپ، تۇركى مادەنيەتىن الەمگە تانىتاتىن بۇل حالىقارالىق دەڭگەيدەگى كونفەرەنسيانىڭ ماڭىزى وراسان زور ەكەنىن جەتكىزدى.

ايتا كەتۋ كەرەك، «تۇركىستان جانە تۇركولوگيا» حالىقارالىق كونفەرەنسياسىندا 8 مەملەكەت تاراپىنان ۇسىنىلعان 115 عالىمىنىڭ باياندامالارى جيناقتالىپ، قاتىسۋشىلارعا ۇسىنىلدى. اتالعان عىلىمي جوبالار تۇركى جاستارىنىڭ ءبىلىم ورداسىنا اينالعان احمەت ياساۋي اتىنداعى حالىقارالىق قازاق-تۇرىك ۋنيۆەرسيتەتىندە ءبىلىم الاتىن جاستاردىڭ عىلىمي ىزدەنىستەرىنە ۇلكەن سەپتىگىن تيگىزەتىن بولادى.

كونفەرەنسيادا ايتىلعان پىكىرلەر مەن ۇسىنىستار تۇركسوي حالىقارالىق ۇيىمىنىڭ باستى ماقساتىندا كورسەتىلگەن تۇركى دۇنيەسى حالىقتارىنىڭ ورتاق وتكەنى مەن تاريحىنىڭ، ءتىلى مەن ادەبيەتىنىڭ، مادەنيەتى مەن ونەرىنىڭ زەرتتەۋلەرى بولاشاق ۇرپاقتارعا مۇرا بولادى دەگەن سەنىم بار.

 

---