تۇيىق شارباق
تاۋىق كۇلگە اۋناعاندى ءتاۋىر كورەدى. ال ءقازىر بۇرىنعىداي ەسىكتىڭ كوزىنە شىعارىپ تاستاي سالاتىن كۇل جوق. ءقازىر جۇرت باللونمەن تاسىپ گاز جاعادى، ءۇي جىلىتۋعا كومىر ءتۇسىرىپ الادى. كومىردىكى قايران باياعى تاس ميانىڭ، ياكي قىزىل جانتاقتىڭ كۇللىندەي بولمايدى ەكەن.
تاۋىق ەندى توپىراعى بۋساپ جاتقان وگورودقا ءۇيىر.
مەيرامبۇبى تاۋىق ۇستايدى. اسىراماس ەدى، كۇندە تاڭەرتەڭ تراكتورشى بالاسى جۇماجاننىڭ سەتكەسىنە ءپىسىرىپ سالىپ جىبەرەتىن ءۇش-تورت جۇمىرتقاسىن ولجا كورەدى. ايتپەسە «تاۋىق اسىراعاندى قوي» دەپ كورشى قاينىسى جاپپاس وۋ باستا-اق ەسكەرتكەن. «قۇس اسىراعىش ەكەنسىڭ، — تور شارباققا قاماپ ۇستا» دەگەن. ال ءوزى تاۋىق تۇرماق، قاز بەن تۇيەقۇستى دا اسىرايدى. ءبىراق ولار قىسى-جازى اۋلاداعى كىر تور شارباقتا قاماۋلى. زووپاركتەگى سياقتى.
مەيرامبۇبى قاينىسىنا:
— كوزىڭ قۇرىسىن، — دەدى. — و زاماندا بۇ زامان تاۋىقتى قاماپ باققاندى كىم كورگەن، — دەيدى. — سەن ءبىر كۇنى تاۋىقتى اياعىنان ارقانداپ قوي دەرسىڭ.
جاپپاس مەيرامبۇبىمەن سالعىلاسىپ جاتپايدى. وگورودىنا تۇسكەن قۇستى كەسەكپەن قاداپ-قاداپ ۇرىپ، شەكارادان اسىرا قۋىپ تاستايدى.
مەيرامبۇبىنىڭ تاۋىقتارى قاتتى جابىرلەنىپ، يەسىنە مۇڭىن شاعا بايبالام سالا قاقىلىقتاپ قاشىپ كەلە جاتادى. اسىرەسە قىزىل قوراز وڭەشى جىرتىلعانشا قاقسايدى.
— قاپ، قاراڭ قالعىر-اي! — دەپ ۇيدەن مەيرامبۇبى شىعادى. سوندا بارىپ ءجابىر كورگەن اسىراندى قۇستار زارلاۋىن باسەڭدەتىپ، ىشەكتەرىن تارتىپ بارىپ، جاي بەيبىت قۇرقىلعا كوشەدى.
ەكى ءۇيدىڭ جەرىنىڭ اراسى ءبىر قۇلاق سۋى بار ارىقپەن بولىنگەن. ارىقتىڭ ارعى بەتى، بەرگى بەتى قاز-قاتار ناۋ تەرەكتەر. بالاق جاعىن اتىز ءبولىپ تۇرسا دا، اسپانداپ العان باس جاعى بۇتاقتارى ايقاسىپ، جاپىراقتارى جامىراسىپ، تۇتاسىپ كەتكەن. سول دۇلەي نۋدا جاۋشىمشىق پەن جابايى كەپتەردىڭ، توقىلداق پەن كوك قارعانىڭ سانسىز ۇياسى بار.
التى اي جازعا كوك تەرەك پەن قارا اعاشتىڭ تاكاپپار باسى ازان-قازان قۇس بازارى.
ارىقتى بويلاي، اعاشتاردىڭ ەتەگىن الا اراسىنا بۇزاۋ كىرىپ كەتسە كورىنبەس تۇيەجاپىراق پەن شىرماۋىق، شىتىر، مەڭدۋانا وسەدى. مەيرامبۇبىنىڭ تراكتورشى بالاسىنا جۇمىرتقا تۋىپ بەرەتىن تاۋىقتار باستىعى قىزىل قوراز بولىپ، كۇن ىسىعاندا، سول تۇيەجاپىراقتىڭ اراسىنا كىرىپ، كوزدەرى اقشەلدەنىپ، راقات ءتۇس كورىپ ۇيقىعا كەتەدى.
وزدەرىنىڭ ءبىر تۇتام ومىرىنە شاقتالىپ بەرىلگەن قۇس ۇيقىدان كەيىن، تاۋىقتار تاعى دا تاماق پەن بورپىلداق توپىراق جورىعىنا شىعادى. نەگە ەكەنى بەلگىسىز، ارىقتىڭ ارعى جاعىنا ءوش. مەيرامبۇبىنىڭ مەحانيزاتور بالاسىنا كولحوز كەسىپ بەرگەن جيىرما بەس سوتىق جەر جەتپەگەندەي، جاپپاس جاعىنا جاۋداي تيەدى.
جاپپاستىڭ جيىرما بەس سوتىق جەرىندە نەلەر جوق! ماۋەلەپ تۇرعان الما مەن الشا، المۇرت پەن ورىك. ءتىپتى ەكى ءتۇپ جاڭعاق تا اكەپ وتىرعىزىپ ەدى، تۇيە سياقتى نەمە ەكەن، ءالى جەمىس بەرە قويعان جوق. ال شيە مەن قۇلپىناي الدەقاشان ءپىسىپ، ساباعىنان ءۇزىلىپ ءتۇسىپ، تاۋىق شوقىعانعا ۋىلجىپ ءشىري باستاعان.
كارتوپ كۇلگىن گۇل اشىپ، تۇبىندەگى اق سارى باس قۇرت توڭكەرىلە سەمىرگەن كەز بولاتىن. تاۋىق شىركىن وسىعان ولەردەي ءوش.
قىزىل قوراز تەمىردەي تۇياقتارىن كارتوپتىڭ تۇبىندەگى توپىراققا سالىپ-سالىپ جىبەرگەندە، جەر سوقا جىرتقانداي بولادى دا، ار جاعىنان ەرىنگەن، ماناۋراعان اق سارى باس قۇرت اسىقپاي اۋدارىلىپ تۇسەدى. قىزىل قورازدىڭ سونداعى دۇرديگەنىن كورسەڭىز: بوتەگەسى الاتاۋدىڭ بوكتەرىندەي شەڭبەرلەنىپ، قىت-قىتتاپ مەكيەندەرىن شاقىرىپ الادى. تويىپ بولعان سوڭ اق مەكيەندەر توپىراققا جاتا قالىپ شومىلادى-اي كەلىپ.
انە، بالە سودان شىعادى.
ءبىر كۇنى جاپپاس ارىقتىڭ ءوز جاق بەتىندەگى اعاشتاردى ارالاتىپ تىكەنەكتى سىم تەمىر جۇرگىزىپ تاستادى. اراسىنان تاۋىق تۇرماق تورعاي وتە الماستاي ءجيى تارتتى. مۇنداي تەمىرمەن جاپپاس ءوز جەرىنىڭ بۇرىن كوشە جاق بەتىن، تۇستىك بەتىن جانە سايعا بارىپ تىرەلەتىن باتىس جاعىن تۇتاس قورشاعان بولاتىن. راس، مەيرامبۇبى جەڭگەسىنىڭ ۇيىمەن شەكتەسەتىن تەرىستىك جاعى عانا تىكەن سىمسىز ەدى، ەندى و دا تارس بەكىتىلدى. تەك ەكى ءۇيدىڭ اراسىن جالعاستىراتىن جالعىز اياق جولدىڭ ارىقتى كەسىپ وتەتىن جەرى عانا اشىق قالدىرىلدى. جاپپاس جەرىنىڭ ءتورت بۇرىشىنداعى جالعىز اشىق جەر وسى عانا. ايتپەسە كوشە جاقتاعى بيىك داربازا ۇنەمى سىرىقپەن تىرەۋلى تۇرادى. ەرتەڭدى-كەش ورىسكە مال شىعىپ، ورىستەن مال قايتقاندا عانا سىقىرلاپ اشىلادى.
جاپپاس كورشىنىڭ ۇيىنە قاراي شىعاتىن الگى ءبىر جالعىز اياق جولدى دا بىتەپ تاستاماقشى ەدى، ويلانىپ ءبىراز تۇردى دا وعان قولى باتپادى. كىشكەنتاي ءۇش بالاسى ۇيرەكتىڭ بالاپانىنداي ءتىزىلىپ سول جولمەن مەيرامبۇبى اپاسىنىڭ ۇيىنە باراتىنى ەسىنە ءتۇستى. كەمپىر كىشكەنتاي بالاقايلاردى جانى قالماي جاقسى كورەر ەدى. وزىنە ءالى نەمەرە بىتە قويماعاننان با، ايتەۋىر، الگى جاپپاستىڭ مۇرىنبوق بالالارىنىڭ استى-ۇستىنە ءتۇسىپ بايەك بولار ەدى، شىعارعا جانى باسقا، ايتپەسە ءوزى تۋعاننان كەم كورمەس.
تراكتورشى بالاسى ءالى ۇيلەنبەي ءجۇر. جۇمىسقا ەرتە كەتىپ، كەش كەلەدى، وعان:
— ءاي، اينالايىن، بىرەۋدىڭ قىزىن تۇلىمشاعىنان سۇيرەپ اكەلەر كۇنىڭ بولا ما، جوق پا؟ — دەپ قويادى.
— ءپالى، اپامدى-اي، — دەپ كۇلەدى تراكتورشى بالاسى. — قازىرگىنىڭ قىزدارىندا تۇلىمشاق جوق تا. ءقازىر — پريچەسكا.
— ە، پريشەشىڭمەن قاتىپ قال، — دەيدى كەمپىر تەرىس اينالىپ، جاپپاستىڭ بالالارىنا قازانجاپپا ءپىسىرىپ بەرىپ وتىرىپ. بۇكىل قىرىق ءۇيلى كوشەدە قازانجاپپانى جالعىز مەيرامبۇبى عانا پىسىرەدى. مەيرامبۇبىنىڭ تاۋىقتارى جاپپاستىڭ وگورودىنداعى سارى باس قۇرت پەن شۇبالشىنعا قانداي ءوش بولسا، جاپپاستىڭ بالالارى مەيرامبۇبىنىڭ قازانجاپپاسىنا سونداي قۇمار.
بالالار قازانجاپپاعا تىڭقيا تويعان كەزدە، مەيرامبۇبى ولارعا ارشا كۇبىنى كۇرپىلدەتىپ ءپىسىپ-پىسىپ كوجە قۇيىپ بەرەدى. ارشا كۇبى وسى ۇيدە مەيرامبۇبى كورشى قىرعىز اۋىلىنان وسى قازاق اۋىلىنا كەلىن بوپ تۇسكەندە بار ەدى. ال مەيرامبۇبىنىڭ ەنەسى اقتولقىن جارىقتىق نۇرىڭ پەيىشتە شالقىعىر، ايتار ەدى. بۇل ارشا كۇبى وسى ۇيگە مەن كەلىن بوپ تۇسكەندە بار ەدى دەپ. بۇل كۇبىدەن مىنا وتىرعان بالاقايلاردىڭ بابالارى اس ىشكەن، مەيرامبۇبىنىڭ ەرتەرەك قايتقان شالى مەن مىنا كورشى جاپپاستىڭ اكەسى ءبىر تۋعان. بۇلاردى كەكسە كىسىلەر تاۋباس اۋلەتى دەيدى. بۇدان ءجۇز جىل بۇرىن وتكەن تاۋباستار، جانىڭ ءجانناتتا بولعىرلار، وسى ارشا كۇبىدەن اشىمال ىشكەن.
سول بابانىڭ اسىنا، قۇدانىڭ قۇدىرەتى، وسى زاماننىڭ ۇرپاعى بولسا دا، مىنا جاپپاستىڭ جاماندارى ابدەن قۇمار. مەيرامبۇبى ايتادى:
— مەنىڭ جامباسىم ءبىر كۇنى جەرگە تيگەندە مۇنى سەندەرگە كىم ىستەپ بەرەدى، — دەپ قويادى. ونى بالالار ۋايىمدامايدى. ءقازىر قارنى تويسا بولدى.
قارنى تويسا بولدى، ۇيرەكتىڭ بالاپانىنداي بالپاڭ باسىپ ءتىزىلىپ، جالعىز اياق جولمەن قىزىل شاتىرلى ۇلكەن ۇيگە قايتادى. ەندى وسىدان كەشكە دەيىن، قىزىلشادان شەشەلەرى كەلگەنشە قارىندارى اشپايدى. ال جاپپاستىڭ بۇلارعا قاراۋعا مۇرشاسى جوق. تۇندە قامباعا قاراۋىل، كۇندىز «زاپوروجەسىن» قوڭىزشا توڭقاڭداتىپ، الما، القورى تيەپ بازارعا جونەلەدى. ودان كەيدە ەرتە، كەيدە كەش كەلەدى. مالىنىڭ وتۋىنە قاراي.
سونى كورىپ مەيرامبۇبى ءوزىنىڭ تراكتورشى بالاسىنا:
— ءاي، اينالايىن، تىم قۇرىماسا انا جاپپاس اعاڭنان ۇيرەنسەڭشى. استىڭدا تراكتورىڭ بار، قۇدايعا شۇكىر. اناۋ الما دەگەن ءشىرىپ جاتىر. ءتىپتى تاۋىقتار دا شوقىعىسى كەلمەيدى. مۇرنىن ءشۇيىرىپ، قاسقا سيىر دا جەمەيدى. نە قىلامىن مەن ونى؟ ارتىپ اپارىپ، تىم بولماسا شاي-قانتقا ايىرباستاپ اكەلسەڭشى، — دەيدى.
وعان بالاسى كونبەيدى.
— شاي-قانتقا مەنىڭ تاپقان ەڭبەكاقىم دا جەتەدى، — دەيدى.
— اپىر-اي، كەجەگەڭ كەيىن تارتىپ تۇراتىنى-اي، سەنىڭ. مىناۋ اعاڭنىڭ ارەكەتىن نەگە كورمەيسىڭ؟ ونىڭ دا جەرى سەنىڭ جەرىڭدەي-اق قوي، الا-قۇلاسى جوق. جىلدا قىپ-قىزىل اقشا جيناپ الادى. ال بىزدىكى ءيت-راسۋا بوپ دالادا قالادى. ونان دا وسى ماۋەنى ساتىپ، جاپپاس قۇساپ ءبىر لەگكوۆوي الساڭ، سەنى موڭكىپ-موڭكىپ تاستاپ كەتەتىن بە ەدى؟ ءاي، تۇككە يكەمى جوق، بولبىرىم-اي.
— لەگكوۆوي نە كەرەك، تراكتور تۇرعاندا، — دەپ بالاسى كەمپىردى ورشەلەندىرە تۇسەدى.
— ە، تراكتورىڭ بار بولسىن، ءجۇرىسى جامان. ادامدى سەلكىلدەتكەندە ىشەك-قارنىڭ ءتۇسىپ قالا جازدايدى. مايداي جۇپ-جۇمساق لەگكوۆويعا نە جەتسىن!
كەمپىر ءقايتسىن، و دا ارماندايدى. بالام ءبىر ماشينا ساتىپ السا دەيدى، كەلىن تۇسىرسە دەيدى. سودان جاڭا قۇدالاردى شاقىرماقشى. سوندا قۇدالاردى الدەكىم قۇساپ سالدىر-كۇلدىر جۇك ماشيناعا مىنگىزىپ اكەلمەي، جۇماجان لەگكوۆويىمەن تاسىسا، قانداي مارتەبەلى بولار ەدى دەيدى.
ءوستىپ ءبىر وزىنشە ءتاتتى قيالدىڭ قۇنداعىندا ارشا كۇبىنى ىسقىلاپ جۋىپ وتىرعاندا، ءبىر جامان داۋىس شار-شار ەتە قالدى.
«تاۋىقتىڭ بالاپانىن قاراقۇس ءىلدى مە»، — دەپ دالاعا ىتقىپ شىققان.
سويتسە، ءوزىنىڭ قىزىل قورازى. شارباقتىڭ ار جاعىندا جاپپاس تۇر. ۇرىسىن ۇستاپ الىپ، ەكى بوربايىن ەكى جاققا دار ەتكىزىپ ايىرىپ-اق جىبەرگەنى. ولگەن قورازدى ءسويتىپ مەيرامبۇبىنىڭ ۇيىنە قاراي لاقتىردى-اي كەپ. سوندا ول قىزىل قاناتى جالپىلداپ، بەينەبىر اسپاننان وت تۇسكەندەي الاۋلادى. اتەشتەن ايىرىلىپ جەسىر قالعان اق مەكىشتەر ويبايدى سالىپ، جوقتاۋ ايتىپ جاتىر.
— ءا، سورلى دۇلەي، جازاڭدى جۇماجان بەرسىن، — دەدى مەيرامبۇبى، جالعىز ۇلىن اسقار تاۋعا بالاپ. — كەشكە، ءتىرى بولسا، كەلەر. تورعاي توق ەتكەننەن كۇننىڭ كوزى بايلانعانشا كولحوزدىڭ تىرلىگىن ىستەپ، تىرناعىمەن جەر تىرمالاپ جۇرگەن جۇمىسكەردىڭ جالعىز شەشەسىن كورىنگەن ساۋداگەر جابىرلەسىن دەگەن زاڭ جوق، قاراڭ قالعىر. ءتىلسىز ماقۇلىقتىڭ شاتىن ايىرىپ. شاتىڭ ايىرىلىپ، تاپقانىڭ تالاپاي بولعىر.
جاپپاس ءلام دەپ جاق اشقان جوق. ۇيىنەن وتكىر بالتا الىپ شىققانىنا، جالعىز اياق جولدى جۋان-جۋان تاقتايمەن بيىكتەتىپ، تارس بەكىتىپ تاستادى. ەندى تىشقان جورعالاپ وتەتىن جەر قالمادى.
— «مەنەن كىنا جوق»، — دەدى جاپپاس. ءسويتىپ قايتادان «زاپوروجەستى» ايناداي عىپ سۇرتكىلەي باستادى. كوكشىل سىرىن جالتىراتا بەنزينمەن ىسقىلادى. ستانسياعا تۇستە كەلەتىن جولاۋشى پويىزىنا الما، جۇمىرتقا الىپ شىقپاقشى بوپ، جولعا دايىندالعان.
— ءبىراق الىگىبىر جاعداي جايباراقات كوڭىلىن لايلاپ، ويىن بولە ءبنردى. وزىنەن-وزى دەگبىرى كەتىپ، الدەنەسىن ۇمىتقان ادامشا ۇيگە ءبىر كىرىپ، ءبىر شىقتى. ويسىز، ماعىناسىز جان قالتاسىن سيپالاي بەردى. شالبارىنىڭ ارتقى قالتاسىنا سالىپ قويعان سيگارەتكە قولى تيگەندە بارىپ، تەمەكى تارتقىسى كەلەتىنىن ۇقتى.
ءفيلترسىز، مىجىلعان ارزان سيگارەتتىڭ بىرەۋىن الىپ تۇتاتقاندا، تۇڭعىش رەت قولى قالتىرادى. سوعان ىزا بولعانى، قويۋ ءتۇتىندى ىشىنە اياماي قارپي تارتىپ، جانىپ تۇرعان شىرپىنى سۇق ساۋساعىمەن بەت الدى شەرتىپ جىبەردى.
«شىعاسىعا يەسى باسشى» دەگەن... شىلىم تۇتاتىپ بولعان سوڭ، وتىن ۇرلەپ ءوشىرىپ، ءولى شىرپىمەن ءتىسىن شۇقىپ قويىپ، كوك ءتۇتىننىڭ يىسىنە، دامىنە ەلتىپ وتىرار ەدى. بۇل جولى شەرتىپ جىبەرەم دەپ، شەرمەندە بولدى. الگى شىرپى شەرتپەكتەن شىر ەتىپ بارىپ، جاپپاستىڭ وڭ قول جاعىندا تۇرعان ماشينانىڭ ۇستىنە ءتۇستى. ءبارى قاس قاعىم ءسات، «زاپوروجەس» لاپ ەتىپ، سيقىر ويناعانداي، لەزدە وتقا وراندى. ماشينانىڭ جانىندا تۇرعان قارا شەلەكتەگى بەنزينگە ءبىر جاپىراق وت جانى بار ماقۇلىق قۇساپ ءوزى قارعىپ ءتۇستى. بۇرق ەتكەن جالىن ۇمار-جۇمار دوڭگەلەنىپ اسپاننان ءبىر-اق شىققان.
جاپپاس ءبىر سۇمدىقتىڭ بولعانىن ءىشى سەزدى، ءبىراق نە ەكەنىن ۇعا المايدى. اۋەلى جالپىلداپ قاناتىن قاققان قىزىل قوراز سياقتى دا كورىندى. الدەبىر سارى الا توپىراقتى ۇيىرگەن قۇيىن سياقتى دا كورىندى. مۇندايدا ءدىندار بولسا:
«ءبىسمىلدا، ءبىسمىلدا»، — دەر ەدى، ءبىراق ول اۋزىنا تۇسپەدى. ۇيىقتاپ جاتىپ باستىرىلىققانداي دەمى ءبىتىپ، كوزى شاتىناپ ءبىراز تۇردى دا:
— ويباي! — دەپ كەلتە قايىردى. ءۇنى شىقپاي قالدى. ونى ءوزى دە سەزدى. سودان سوڭ بارىپ:
— ويباي! — دەپ بار داۋسىمەن بارقىراپ قويا بەردى.
وسىنداي جامان داۋىستان جانى شوشىنعىش قازاق ۇيدە بار ءتىرى جانى دالاعا تولايىم توپىرلاپ شىققان.
— ءورت! ءورت! — دەستى.
— جاپپاستىڭ ءۇيى ورتەنىپ جاتىر.
كۇرەگىن، كەتپەنىن، سىرىعىن الا، تۇرا-تۇرا جۇگىرىسكەن. كانە، ىشكە كىرە الساشى. بيىك قىزىل قاقپا ىشكى جاعىنان سىرىقپەن تىرەۋلى، اعاش-اعاشتىڭ اراسى تىكەنەك سىم تەمىر، شەڭگەلمەن بەكىتۋلى.
— ءاي، سورلى، اش داربازاڭدى!
— قاقپانى اش!
جاپپاستان جاۋاپ جوق. ارسىلداپ، شىنجىرىن سالدىراتقان يت ۇرەدى. بۇ كەزدە وت ماياعا شاپشىعان. Top شارباقتىڭ ىشىندەگى تاۋىقتار شارىلداپ، ۇيرەك-قاز ۇرەيلەنە قاڭقىلدادى. الاۋىنا ادام جولاپ بولماس وراسان وتتىڭ ءتۇتىنى بيىك تال-داراقتىڭ باسىن ورادى. ونداعى سىڭسىعان ۇيا، سانسىز شىمشىق قىزىلشاقا بالاپانى قاقالىپ، قۇس دۇنيەسى كۇيزەلدى.
جۇرت قاقپانى اشا الماي، نە تىكەن شارباقتان اسا الماي «ال-ال» دەپ جۇرگەندە، مەيرامبۇبىنىڭ ەسىنە ەڭ الدىمەن قازانجاپپا جەگىش بالالار ءتۇستى. جانى قىسىلعاندا اتام زاماندا ۇمىتىپ كەتكەن قىرعىزشاسى اۋزىنا ءتۇسىپ:
— و، قوقي، قانتەم!؟ — دەدى.
تىكەنەك تەمىرلى ارىقتىڭ بويىن جاعالاي جۇگىرىپ جۇرگەندە، ءتاڭىرى جارىلقاپ، تاڭەرتەڭ ءوزى جوڭىشقانىڭ ۇستىنە جايىپ تاستاعان قىزىل الا تەكەمەتكە اياعى شالىنىپ ءسۇرىنىپ قالدى.
الا سالىپ تەكەمەتتى تىكەن شارباقتىڭ ۇستىنە لاقتىرىپ، كەمپىر باسىمەن الگى بيىككە جاس بالاشا قارعىپ شىقتى.
اشىعان بيداي كوجە ىشكىش باتىرلارىڭ قاشىپ شىعارعا تەسىك تاپپاي، ولار دا شارباقتىڭ ىشىنەن اينالا شىرىلداپ ءجۇر ەكەن. ەسى كەتكەندە ۇشەۋى ءۇش جاققا قاشىپ، مەيرامبۇبى ولاردى ارەڭ ۇستاپ الىپ، قولىنا ىلىككەنىن شارباقتان اسىرا لاقتىرا بەردى.
مەيرامبۇبىنىڭ تەكەمەت كوپىرىن كورگەن ادامدار بۇ كەزدە ىشكە قارعىپ-قارعىپ ءتۇسىپ، جاندالباسا ارەكەتپەن اۋرە. بالاعى كۇيىپ، سيراعى سيديعان جاپپاستىڭ بەت-اۋزى ۇيتىلگەن. كوزى الاق-جۇلاق، ايدالاعا قارايدى. ەندى ءبىر كەز وتتان وپىرىلىپ ءتۇسىپ، گۇرس قۇلاعان قىزىل قاقپاعا قولىن شوشايتىپ، ىرجىڭ-ىرجىڭ ەتىپ كۇلدى.
كوز الدىندا قىزىل قوراز قاناتىن جالپىلداتىپ تۇرعانداي، كوزگە كورىنبەس الدەنەنى قولىمەن جاسقاي بەردى.