سوڭعى جاڭارتۋ

(وزگەرتىلگەن ۋاقىتى 14 ساعات بۇرىن)
ۇلى جەڭىس ارداگەرىمەن كەزدەسۋ
تاقىرىبى: ۇلى جەڭىس ارداگەرىمەن كەزدەسۋ

كىرىسپە
ەل ومىرىندە، جەكە ادام تاعدىرىندا تەرەڭ ءىز قالدىرعان، جۇرەككە سالعان جاراسى ءالى دە جازىلا قويماعان جاعداي – ۇلى وتان سوعىسى. جەر بەتىن تىپ تيپىل ەتۋگە ۇمىتىلعان، ارانىن اشىپ، الەمگە الاقۇيىن جالىن شاشىپ، جان بىتكەندى جالماۋعا جانتالاسقان زۇلمات – ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس 1941 جىلى 22 ماۋسىمدا باستالدى. سوعىس ۋاقىتقا تاۋەلسىز، ەشقاشان وزگەرمەيتىن ەشقانداي سىنعا بەرىلمەيتىن ازاپ. قيامەت پەن قىرعىن قان توگىستەن ارىلىپ، ارمانداپ جەتكەن جەڭىسىمىزگە بيىل 70 جىل تولعالى وتىر. سوندىقتان وسى جەڭىستىڭ 70 جىلدىعى اشىق اسپان استىندا، بەيبىت ومىردە تويلاعالى وتىرعانىمىز ءۇشىن ارداگەر اتا - اجەلەرىمىزگە ايتار العىسىمىز شەكسىز.
وسى سوعىستا قازا تاپقان بوزداقتارىمىزدى 1 مينۋت ءۇنسىز تۇرىپ ەسكە الايىق. (1 مين ۇنسىزدىك) راحمەت وتىرا بەرىڭىزدەر.
ادامزات جۇرەگىنە ايىقپاس جارا سالعان ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستىڭ اياقتالعانىنا جارتى عاسىردان استام ۋاقىت وتسە دە، وتتى جىلداردىڭ ەلەسى ءالى كۇنگە حالىق جۇرەگىنەن وشپەيتىنى بەلگىلى. «ەشكىم دە، ەشتەڭە دە ۇمىتىلمايدى» اتتى تىل ەڭبەك ارداگەرىمەن كەزدەسۋىمىزگە قوش كەلدىڭىزدەر!

بەكسۇلتان:
ءومىر ءوزى مىنبەسىنەن ءسوز بەردى،
تەبىرەنىپ، تولعاناتىن كەز كەلدى.
قان توگىستى كورمەسەك تە كەشەگى،
ايتامىز ءبىز ەستىگەندى سەزگەندى.

نۇرمان:
سوعىس بەردى انالارعا جەسىرلىك،
دەي المايمىز «سانامىزدان وشىردىك»
بوزداقتاردىڭ قانى سۋداي توگىلگەن
41 - دە كورمەدى جۇرت نە سۇمدىق.
ولاي بولسا، ۇلى وتان سوعىسى تۋرالى مالىمەتكە كەزەك بەرەيىك.

بايان:
1941 جىلدىڭ 22 ماۋسىمىندا فاشيستىك گەرمانيانىڭ كەڭەس وداعىنا وپاسىزدىقپەن باسىپ كىرگەنىنە بيىلعى جىلى 75 جىل تولماق. 1418 كۇن مەن تۇنگە سوزىلعان سۇراپىل سوعىستا ءبىزدىڭ سان مىڭداعان اعالارىمىز بەن اپالارىمىز وتان ءۇشىن وتقا ءتۇسىپ، قانشاما بوزداقتارىمىز سۇم سوعىستىڭ قۇربانى بولعانى – اششى شىندىق. ولاردىڭ باسىم كوپشىلىگى ەرلىكتىڭ ەرەن ۇلگىسىن كورسەتىپ، حالقىمىزدىڭ ەرلىك رۋحىن اسقاقتاتتى.

تولعاناي:
ۇلى وتان سوعىسى جىلدارى قازاقستان 1 ملن 200 مىڭ ادامدى مايدانعا اتتاندىردى. 630 مىڭ قازاقستاندىق جاۋىنگەر مايداننان ورالعان جوق. 500 مىڭ قازاقستاندىق جاۋىنگەر كەڭەس وداعىنىڭ باتىرى اتاعىن الادى. ونىڭ 100 - ءى قازاق. قازاقستاندىق 81 جاۋىنگەر داڭق وردەنىنىڭ تولىق يەگەرى. ونىڭ 19 - ى قازاق. كەڭەس وداعى باتىرى اتاعىن ەكى مارتە العان - تالعات بيگەلدينوۆ، يۆان پاۆلوۆ، لەونيد بەدا جانە سەرگەي لۋگانسكيي.

ەركەجان:
قازاقستاندى وداقتىق كورسەتكىشتەن جەكە الىپ قاراعاندا، سوعىسقا 1 ملن 196 مىڭ 164 جەرلەستەرىمىز اتتاندى. ياعني ءاربىر 5 - ءى قازاقستاندىق. ەڭبەك ارمياسىندا 700 000 قازاقستاندىق بولسا، 4 اتتى اسكەر، 12 ديۆيزيا، 50 ءتۇرلى پولكتەر بەرگەن. 12 مىڭ قازاقستاندىق اسكەري وقۋعا جىبەرىلسە، 27 اسكەري وقۋ ورنىندا 16000 وفيسەرلەر دايارلانعان. سوندا جىبەرىلگەن ادام رەسۋرسىنىڭ ءوزى 60 پايىزدى قۇرايدى ەكەن.

تولعاناي:
ەڭبەكتەگى ەرلىك شەرۋىنە كەلسەك، قازاقستان مايدانعا قورعاسىننىڭ 85 پايىزىن، مىستىڭ 30 پايىزىن، كومىر مەن مۇناي ونىمدەرىن دە ءوندىردى. سول اۋىر جىلدارى تىلداعى ەڭبەك ادامدارى 6 ميلليون توننا بيداي، 797 مىڭ توننا ەت، 150 مىڭ ءمىنىس جىلقى بەرگەن. سونداي – اق رەسپۋبليكامىز 4 ميلليارد سوم اقشا جيناپ، اسكەري تەحنيكالار مەن قارۋ - جاراقتار ساتىپ اپەردى.
يا بالالار بارلىعى وتان ءۇشىن! بارلىعى جەڭىس ءۇشىن! دەگەن ۇران مەن ەل باسىنا كۇن تۋىپ، ەتەگىمەن قان كەشكەن، ات باسىنا كۇن تۋىپ، اۋىزدىعىمەن سۋ ىشكەن اۋىر سىن كەزەڭدە ءبىزدىڭ جەرلەستەرىمىز كەشەگى ورتاق وتانىمىزدىڭ بوستاندىعى مەن تاۋەلسىزدىگى، جەر بەتىندە بەيبىت ءومىر ورناۋى جولىندا كەۋدەلەرىن وققا توستى، تىلدا قاجىماي ەڭبەك ەتتى.
جەڭىس ءۇشىن ءومىرىن جاستىق شاعىن قيعان تاعدىردىڭ اۋىردا ازاپتى تاۋقىمەتىنەن ءوتىپ، وتانعا دەگەن ماحابباتىن وت باسىپ، سۋ كەشىپ ءجۇرىپ دالەلدەگەن ارداگەرلەرىمىز جىلدان - جىلعا، كۇننەن - كۇنگە ازايۋدا، ولاردىڭ ءتىرى قالعاندارى ارامىزدا ءجۇرىپ جەڭىستىڭ ءتاتتى ءدامىن تاتىپ جۇرگەندەرى ساۋساقپەن سانارلىقتاي. بۇگىن مىنە ورتامىزدا وسى سوعىستى ءوز كوزى مەن كورگەن، جانىمەن سەزىنگەن، سۇم سوعىستىڭ تاۋقىمەتىن كورگەن تىل ەڭبەككەرى قاشقىنبايەۆ كاۋكەربەك اتامىز قوناقتا.

تالشىن: «مەن قارتتاردى سۇيەمىن» ولەڭ.
- اتا وقۋشىلاردىڭ سىزگە سۇراقتارى بار. سونى قويۋعا رۇقسات ەتىڭىز.
- اتا ۇوس – تاريح. سول سوعىستىڭ بۇگىنگى كوزى رەتىندە ءتىرى كۋاگەرى مىنا سىزدەرسىزدەر. كىتاپتان وقىعان ءبىر بولەك، ارداگەر ءسوزىن تىڭداعان ءبىر بولەك. وسى سوعىسقا كوزقاراسىڭىز قالاي؟
- ەرلىك جايىندا نە دەر ەدىڭىز؟
- بۇگىنگى جاستارعا كوڭىلىڭىز تولادى ما؟
اتا جاس ۇرپاققا ءوز تىلەگىڭىزدى ايتساڭىز (اتانىڭ ءسوزى)
راحمەت ورتامىزعا كەلىپ، وي ءبولىسىپ، بولاشاق ۇرپاققا ايتقان تىلەكتەرىڭىز ءۇشىن!
ءاليا مەن مانشۇك سىر ءبولىسۋى. (اقىرىن كۇي تارتىلادى)

ءاليا:
ءبىز سىزدەردەي جاڭا اشىلعان گۇل ەدىك،
جەرگە باقىت، ەلگە باقىت تىلەدىك.
وتان – انا وتقا كۇيىپ جاتقاندا،
بىزدەر مە ەدىك ءۇي باعاتىن ءتىرى ولىك.

مانشۇك:
وتان - انا جىلاعاندا شەرلەنىپ،
تاپجىلماستان شوگەدى ەكەن جەرگە بۇلت.
قارا بۇلتتى قاق جارايىق دەدىك تە،
قولىمىزعا قارۋ الدىق ەرلەنىپ.

ءاليا:
وتان دەگەن ءسوز كوكەيدە جاتتالىپ،
زور ايقاسقا كەتتىك بىزدەر اتتانىپ.
ءبىز سەندەردەي قىدىرمادىق كەشقۇرىم،
ءبىز سەندەردەي ارمان گۇلىن تاپپادىق.

مانشۇك:
قاتار تۇرمىز، قاتار ءجۇرىپ كەلەمىز،
قاتار ءجۇرىپ، قىردان گۇلدەر تەرەمىز.
بىزدەر ولدىك ولمەسىن دەپ باسقالار،
ءبىزدى قايتا تۋدى وتان ەل ەگىز.

ەكەۋى قوسىلىپ:
جەتسەك دەگەن ارمانىمىز كوپ ەدى،
ءبىزدى تۋعان كۇنىمىزبەن قۇتتىقتاپ،
ايتىلعان جوق ماحابباتتىڭ ولەڭى
ەشكىم بىزگە جىر ۇسىنعان جوق ەدى،
ءبىراق ەرتە، تىم ەرتەرەك جاندىق ءبىز،
جانارلاردان ءمولدىر جاس بوپ تامدىق ءبىز.
جانىمىزدى قۇربان ەتتىك وسىلاي،
بىزدەي ەرتە سولماۋ ءۇشىن بارلىق كىز.

ءان ورىندالادى: «جويىلسىن جالعىز ءسوز سوعىس دەگەن»

حالقىمىزدىڭ كورنەكتى ويشىل اقىنى م شاحانوۆ بىلاي دەيدى:
ءار ادامدا ءوز اناسىنان باسقا دا جەلەپ - جەبەپ جۇرەتىن قۇدىرەتتى ءتورت اناسى بولۋ كەرەك. ولار: تۋعان جەر، تۋعان ءتىل، تۋعان سالت - ءداستۇرى جانە تۋعان تاريحى جاتاتىندىقتارىن كورسەتە كەلىپ، قۇدىرەت جوق ءتورت اناعا تەڭ كەلەر، قاسيەتتى بۇل ءتورت انا تاعدىرىڭنىڭ تىنىسى، ءتورت انا ءۇشىن بولعان كۇرەس - كۇرەستەردىڭ ۇلىسى - دەگەندەي ۇلى وتان سوعىسى – وسى ءتورت انا ءۇشىن بولعان ۇلى كۇرەس دەگىم كەلەدى. اتا - بابامىزدىڭ ارقاسىندا بۇگىنگى كۇنى ءوز تاۋەلسىزدىگىمىزدى الىپ، الەم تانىعان ىرگەلى ەل بولدىق. ءوز ءانۇرانىمىز، ءوز ەلتاڭبامىز، ءارقاشان بيىكتەن كورىنەر تۋىمىز، ماڭگىلىك ەل يدەيامىز بار. بۇل ءبىز ءۇشىن ۇلكەن قۋانىش، ۇلكەن باقىت. قۋانىشىمىز، جەڭىسىمىز ۇزاعىنان بولسىن دەپ بۇگىنگى مەرەكەلىك شارامىزدى اياقتايمىز! ەلىمىزدە بەيبىتشىلىك بولسىن! انالارىمىز بەن سابيلەرىمىزدىڭ جىلاعان داۋسى ەستىلمەسىن! ايبىندى ازاماتتارىمىز امان بولسىن!

You Might Also Like

جاڭالىقتار

جارناما