ۇلى جەڭىسكە - 65 جىل
تاربيە ساعاتى
تاقىرىبى: ۇلى جەڭىسكە - 65 جىل
ماقساتى: وقۋشىلاردى ۇلى وتان سوعىسىمەن، قازاقستاندىقتاردىڭ ەرلىك ىستەرىمەن تانىستىرىپ، وي - ءورىسىن دامىتۋ؛ وقۋشىلاردى ادامگەرشىلىككە، وتانىن سۇيۋگە، ونى قۇرعاۋعا باۋلۋ؛ وتانعا دەگەن سۇيىسپەنشىلىكتى ارتتىرۋ، پاتريوتتىق سەزىمگە باۋلي وتىرىپ، بالالاردى ۇلكەن ادامداردى سىيلاۋعا، ولاردى قۇرمەتتەۋگە باۋلۋ.
كورنەكىلىك: ناقىل سوزدەر، گازەتتەر، بۋكلەتتەر، سۋرەتتەر.
بارىسى:
تاريح كەشى ۇنەمى جاڭالانىپ وتىرادى. دەسە دە ۇمىتىلمايتىن، ەسكىرمەيتىن تاريحي وقيعالار بار. سونىڭ ءبىرى الەمدى ءدۇر سىلكىندىرگەن ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستىڭ قاسىرەتى مەن ۇلى جەڭىستىڭ قاسيەتىن، باتىر اعالارىمىزبەن اپالارىمىزدىڭ ەرلىگىن ەشكىم دە ەشقاشاندا ۇمىتپاق ەمەس. الەمدى ءدۇر سىلكىندىرگەن وقيعا 1941 جىلى 22 ماۋسىم كۇنى تاڭعى ساعات 4 - تە بەيبىت جاتقان ەلىمىزگە گەرمانيا تۇتقيىلدان سوعىس اشتى. سۋىق حابار سول كۇنى بايتاق ەلىمىزگە، جەر - جەردەگى اۋىل - سەلوعا تارادى. ەر ازاماتتار اسىعىس سوعىسقا اتتاندى. كەيبىرى وزدەرى سۇرالىپ كەتتى. قاسيەتتى جەرىمىز، بەيبىت جاتقان ەلىمىز، قۇلاق ەستىپ، كوز كورمەگەن اپاتقا ۇشىرادى. ەلىمىزدىڭ جاۋىنگەرلەرى قاسىق قانى، شىبىنداي جانى قالعانشا شايقاستى. جەڭىس جەڭىلدىكپەن كەلگەن جوق.
50 ملن ادامنىڭ ءومىرىن قيدى. مىنە، وسىناۋ ەلىمىزدىڭ جەڭىسىنە 65 جىل تولىپ وتىر. ەشكىم دە، ەشقاشان دا ۇمىتىلماق ەمەس. وسى قان مايداندا مەرت بولعان ەرلەردىڭ رۋحىنا، بۇگىن ارامىزدا اسقار تاۋداي بولىپ جۇرگەن اتالارىمىزعا باسىمىزدى ءيىپ تاعزىم ەتەيىك. ولاردىڭ ەرلىك ىستەرىن ەشكىم دە، ەشقاشاندا ۇمىتپاۋى ءتيىس.
ءدال وسىناۋ جادىراڭقى جاي كۇيى،
بولسا داعى قاي عاسىردىڭ قاي جىلى
ۇلى وتانىم باسىم ءيىپ ءبىر مينۋت
ەسىڭە الماق سول ءبىر اپات قايعىنى
( 1 مينۋت ۇنسىزدىك)
1 - وقۋشى:
بۇلت تۇنەرىپ اسپاننان
تالاي كوزەن جاس تامعان
تۇتقيىلدان جاۋ ءتيىپ،
قىرعىن سوعىس باستالعان
2 - وقۋشى:
سوعىس جالماپ اعا - ءىنى باۋىردى،
زار جىلاتتى تىنىش جاتقان اۋىلدى
جالعىزىنان ايىرىپتى انانى
اكەسىنەن ايىرىپتى بالانى
3 - وقۋشى:
ارۋ قىزدار - الاۋلاپ وت كەشكەندەر
سىزداپ تۇر - اۋ ءالى كۇن وق تەسكەن
قالاسىڭدار ماڭگىلىككە ەل ەسىندە
ارۋ قىزدار - الاۋلاپ وت كەشكەندەر.
بي: جاۋقازىن
4 – وقۋشى:
ءاليا 1924 جىلى قوبدا اۋدانى، كوكبۇلاق دەگەن جەردە تۋعان. ەكى جاسىندا جەتىم قالىپ، اۋباكىر دەگەن اعاسى تاربيەلەگەن. كەيىن ول اعاسى سانكت-پەتەربۋرگ قالاسىنا كوشىپ كەلەدى دە، ءاليا سول قالادا وقيدى. وتباسىنىڭ جاعدايىنا بايلانىستى ءاليا كەيىن بالالار ۇيىندە تاربيەلەنەدى.
5 - وقۋشى:
ءاليا ەرەكشە ۇستامدى زەرەك بولدى.(بۋكلەتپەن جۇمىس)
6 - وقۋشى:
سوعىس باستالعاندا ول نەبارى 17 جاستا ەدى.
7 - وقۋشى:
ءاليا كازاچيحا دەريەۆنياسىندا بولعان ۇرىستا وققا ۇشتى. ول كەزدە ول نەبارى 19 جاسقا تولماعان كەزى ەدى.
ءان: مەنىڭ وتانىم
8 - وقۋشى:
ەستىدىم - اۋ جەڭىس كۇنىن
دۇرىلدەيدى كوكپەن جەر
قۋانىشپەن قاعىپ گۇلىم
ويناقتايدى قۋانعان ەل.
9 - وقۋشى
جەڭىس دەگەن جاقسىلىقتىڭ سىڭارى
جىگەرلەنگەن قۇشتارلىقتىڭ قۇرالى
كۇرەسكەردىڭ ارمانى مەن ۇرانى
قۋانىش پەن مەرەكەنىڭ بۇلانى
10 - وقۋشى:
مانشۇك 1922 جىلى دۇنيەگە كەلگەن. شىن اتى - ءمانسيا. اناسى ەركەلەتىپ مونشاق دەپ اتاعان. (بۋكلەتپەن جۇمىس)
11 - وقۋشى:
مانشۇك سوعىسقا ءوز ەركىمەن اتتانعاندا 19 - عا جاڭا شىققان تالدىرماش، پىسىق، جىگەرلى قىز ەدى.
12 - وقۋشى:
قازاقتىڭ اتىن، حالىقتىڭ اتىن سامعاتتىڭ!
جاساسىن جەڭىس!
باقىتتى ەلىم كۇلە بەر!
تاۋەلسىز بولىپ بولاشاعىڭا جۇرە بەر!
ءان: ەل قورعاۋعا ءازىرمىز.
13 - وقۋشى:
تىنىشتىق! جاسا، تىنىشتىق!
وسى ءسوز بىزگە تىم ىستىق
كوركەيە بەرسىن ەلىمىز
كوبەيە بەرسىن ىرىس - قۇت
14 - وقۋشى:
باقىتتى بولسىن بالالار
سوعىستى سۇيمەس ادامدار
وركەندەي بەرسىن قالالار
گۇلدەنە بەرسىن دالالار
ءان: اتامەكەن
بي: قاماجاي
كۇندەر وتكەن كۇڭىرەنىپ جىلدار كۇتكەن
انا كۇتكەن، جەتىمەك بالا كۇتكەن
كەلدى، جەڭىس ارقالاپ اق ارماندى
جيىرما ملن قۇرباندىقپەن
15 - وقۋشى:
جەڭىس كەلدى قالاما
جەڭىس كەلدى دالاما
جەڭىس كەلدى اكە بول
جەڭىس كەلدى ءان بولىپ
جەڭىس كەلدى الاقاي!
تويا جەيتىن نان بولىپ!
ەندەشە، ۇلى وتان سوعىسى كەزىندە تىلدا جۇمىس ىستەپ، سوعىستىڭ اششىلىعىن ءوز كوزدەرىمەن كورگەن اجەلەرىمىزگە ءسوز كەزەگىن بەرەيىك.
ءان: «ءاليا»
وتانىمىزدى جاۋدان قورعاۋ جولىندا قاسىق قانى قالعانشا شايقاسقان كەڭەس وداعىنىڭ باتىرلارىنا باس يەمىز!
تاقىرىبى: ۇلى جەڭىسكە - 65 جىل
ماقساتى: وقۋشىلاردى ۇلى وتان سوعىسىمەن، قازاقستاندىقتاردىڭ ەرلىك ىستەرىمەن تانىستىرىپ، وي - ءورىسىن دامىتۋ؛ وقۋشىلاردى ادامگەرشىلىككە، وتانىن سۇيۋگە، ونى قۇرعاۋعا باۋلۋ؛ وتانعا دەگەن سۇيىسپەنشىلىكتى ارتتىرۋ، پاتريوتتىق سەزىمگە باۋلي وتىرىپ، بالالاردى ۇلكەن ادامداردى سىيلاۋعا، ولاردى قۇرمەتتەۋگە باۋلۋ.
كورنەكىلىك: ناقىل سوزدەر، گازەتتەر، بۋكلەتتەر، سۋرەتتەر.
بارىسى:
تاريح كەشى ۇنەمى جاڭالانىپ وتىرادى. دەسە دە ۇمىتىلمايتىن، ەسكىرمەيتىن تاريحي وقيعالار بار. سونىڭ ءبىرى الەمدى ءدۇر سىلكىندىرگەن ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستىڭ قاسىرەتى مەن ۇلى جەڭىستىڭ قاسيەتىن، باتىر اعالارىمىزبەن اپالارىمىزدىڭ ەرلىگىن ەشكىم دە ەشقاشاندا ۇمىتپاق ەمەس. الەمدى ءدۇر سىلكىندىرگەن وقيعا 1941 جىلى 22 ماۋسىم كۇنى تاڭعى ساعات 4 - تە بەيبىت جاتقان ەلىمىزگە گەرمانيا تۇتقيىلدان سوعىس اشتى. سۋىق حابار سول كۇنى بايتاق ەلىمىزگە، جەر - جەردەگى اۋىل - سەلوعا تارادى. ەر ازاماتتار اسىعىس سوعىسقا اتتاندى. كەيبىرى وزدەرى سۇرالىپ كەتتى. قاسيەتتى جەرىمىز، بەيبىت جاتقان ەلىمىز، قۇلاق ەستىپ، كوز كورمەگەن اپاتقا ۇشىرادى. ەلىمىزدىڭ جاۋىنگەرلەرى قاسىق قانى، شىبىنداي جانى قالعانشا شايقاستى. جەڭىس جەڭىلدىكپەن كەلگەن جوق.
50 ملن ادامنىڭ ءومىرىن قيدى. مىنە، وسىناۋ ەلىمىزدىڭ جەڭىسىنە 65 جىل تولىپ وتىر. ەشكىم دە، ەشقاشان دا ۇمىتىلماق ەمەس. وسى قان مايداندا مەرت بولعان ەرلەردىڭ رۋحىنا، بۇگىن ارامىزدا اسقار تاۋداي بولىپ جۇرگەن اتالارىمىزعا باسىمىزدى ءيىپ تاعزىم ەتەيىك. ولاردىڭ ەرلىك ىستەرىن ەشكىم دە، ەشقاشاندا ۇمىتپاۋى ءتيىس.
ءدال وسىناۋ جادىراڭقى جاي كۇيى،
بولسا داعى قاي عاسىردىڭ قاي جىلى
ۇلى وتانىم باسىم ءيىپ ءبىر مينۋت
ەسىڭە الماق سول ءبىر اپات قايعىنى
( 1 مينۋت ۇنسىزدىك)
1 - وقۋشى:
بۇلت تۇنەرىپ اسپاننان
تالاي كوزەن جاس تامعان
تۇتقيىلدان جاۋ ءتيىپ،
قىرعىن سوعىس باستالعان
2 - وقۋشى:
سوعىس جالماپ اعا - ءىنى باۋىردى،
زار جىلاتتى تىنىش جاتقان اۋىلدى
جالعىزىنان ايىرىپتى انانى
اكەسىنەن ايىرىپتى بالانى
3 - وقۋشى:
ارۋ قىزدار - الاۋلاپ وت كەشكەندەر
سىزداپ تۇر - اۋ ءالى كۇن وق تەسكەن
قالاسىڭدار ماڭگىلىككە ەل ەسىندە
ارۋ قىزدار - الاۋلاپ وت كەشكەندەر.
بي: جاۋقازىن
4 – وقۋشى:
ءاليا 1924 جىلى قوبدا اۋدانى، كوكبۇلاق دەگەن جەردە تۋعان. ەكى جاسىندا جەتىم قالىپ، اۋباكىر دەگەن اعاسى تاربيەلەگەن. كەيىن ول اعاسى سانكت-پەتەربۋرگ قالاسىنا كوشىپ كەلەدى دە، ءاليا سول قالادا وقيدى. وتباسىنىڭ جاعدايىنا بايلانىستى ءاليا كەيىن بالالار ۇيىندە تاربيەلەنەدى.
5 - وقۋشى:
ءاليا ەرەكشە ۇستامدى زەرەك بولدى.(بۋكلەتپەن جۇمىس)
6 - وقۋشى:
سوعىس باستالعاندا ول نەبارى 17 جاستا ەدى.
7 - وقۋشى:
ءاليا كازاچيحا دەريەۆنياسىندا بولعان ۇرىستا وققا ۇشتى. ول كەزدە ول نەبارى 19 جاسقا تولماعان كەزى ەدى.
ءان: مەنىڭ وتانىم
8 - وقۋشى:
ەستىدىم - اۋ جەڭىس كۇنىن
دۇرىلدەيدى كوكپەن جەر
قۋانىشپەن قاعىپ گۇلىم
ويناقتايدى قۋانعان ەل.
9 - وقۋشى
جەڭىس دەگەن جاقسىلىقتىڭ سىڭارى
جىگەرلەنگەن قۇشتارلىقتىڭ قۇرالى
كۇرەسكەردىڭ ارمانى مەن ۇرانى
قۋانىش پەن مەرەكەنىڭ بۇلانى
10 - وقۋشى:
مانشۇك 1922 جىلى دۇنيەگە كەلگەن. شىن اتى - ءمانسيا. اناسى ەركەلەتىپ مونشاق دەپ اتاعان. (بۋكلەتپەن جۇمىس)
11 - وقۋشى:
مانشۇك سوعىسقا ءوز ەركىمەن اتتانعاندا 19 - عا جاڭا شىققان تالدىرماش، پىسىق، جىگەرلى قىز ەدى.
12 - وقۋشى:
قازاقتىڭ اتىن، حالىقتىڭ اتىن سامعاتتىڭ!
جاساسىن جەڭىس!
باقىتتى ەلىم كۇلە بەر!
تاۋەلسىز بولىپ بولاشاعىڭا جۇرە بەر!
ءان: ەل قورعاۋعا ءازىرمىز.
13 - وقۋشى:
تىنىشتىق! جاسا، تىنىشتىق!
وسى ءسوز بىزگە تىم ىستىق
كوركەيە بەرسىن ەلىمىز
كوبەيە بەرسىن ىرىس - قۇت
14 - وقۋشى:
باقىتتى بولسىن بالالار
سوعىستى سۇيمەس ادامدار
وركەندەي بەرسىن قالالار
گۇلدەنە بەرسىن دالالار
ءان: اتامەكەن
بي: قاماجاي
كۇندەر وتكەن كۇڭىرەنىپ جىلدار كۇتكەن
انا كۇتكەن، جەتىمەك بالا كۇتكەن
كەلدى، جەڭىس ارقالاپ اق ارماندى
جيىرما ملن قۇرباندىقپەن
15 - وقۋشى:
جەڭىس كەلدى قالاما
جەڭىس كەلدى دالاما
جەڭىس كەلدى اكە بول
جەڭىس كەلدى ءان بولىپ
جەڭىس كەلدى الاقاي!
تويا جەيتىن نان بولىپ!
ەندەشە، ۇلى وتان سوعىسى كەزىندە تىلدا جۇمىس ىستەپ، سوعىستىڭ اششىلىعىن ءوز كوزدەرىمەن كورگەن اجەلەرىمىزگە ءسوز كەزەگىن بەرەيىك.
ءان: «ءاليا»
وتانىمىزدى جاۋدان قورعاۋ جولىندا قاسىق قانى قالعانشا شايقاسقان كەڭەس وداعىنىڭ باتىرلارىنا باس يەمىز!