ۇركەك كەرىم
(شولپانعا)
قۇشتارلىقتان ارىلعانداي ەدى، ءپانداۋي تىرلىكتەن دە ايىققانداي ەدى. مىناۋىسى قالاي، جۇرەگىنىڭ ءتۇبىن بويلاپ، جانى جىلاي ما..؟ الدە جۇرەگى جانىنا بۇيرىق ەتپەك پە؟ ول بۇيرىققا اقان كونبەك پە؟ تاعدىردىڭ ءسان-سالتاناتىنا دا، قيعاش تارتىپ وپىق جەگىزگەن زاھارىنا دا كونىپ ەدى عوي. جۇرەگىنىڭ ءدال وسى تۇستاعى بەۋ-بەۋلەگەن، جانىنىڭ سىڭسىعان كۇيىن تىڭداعىسى جوق. ەلەگزىگەن كوڭىلدى ەلەمەگەن بولادى. تىڭداپ ءبىر كورسە ... سەرى اقان تاعى تالپىنباق، تالپىنىپ كوكتەگىنى قارماپ ءبىر كورمەك. تاعى دا جىلاتپاق پا ەكەن تاعدىرى، كىم ءبىلسىن... نوقاتقا قادالعان قالپى سىلەيىپ وتىر. ەسەيگەن كۇيدىڭ كۇيىگى باسقاشالاۋ بولعانىن ۇقتى. ءومىردىڭ كوبى كەتىپ، ازى قالدى، -دەيدى ساناسى. ءبىراق سەرىنىڭ كەۋدەسىنە سىيماي اتالاقتاپ تۇرعان جۇرەكتىڭ تەنتەك قاعىسى بوي بەرمەي، ىرىققا كونبەي تىنشىعان كوڭىلدىڭ قانىن باسقا شاپتىرىپ ۇعار ەمەس.
— جوق! — دەدى سىلكىنىپ. توماعاسىن سىپىرىپ، قومدانعان قىرانداي وتتى جانارى جارق ەتكەن. — جەڭىلگەم! — دەيتىن. ءدال بۇل جولى جەڭىلگىسى جوق. تالاس-تارتىستىڭ شەگى بار. — جەتەر! — دەدى ءوزىن-وزى تۇقىرتىپ. — مەن وسى تاعدىردىڭ تاۋقىمەتىنە ءبىر تويماي-اق قويدىم-اۋ، -دەدى ىشتەي ىزالى، وكپەلى كەكەسىنمەن. كەكەسىنمەن كومىلىپ قالعان مىسقىل كۇلكى جۇزىنەن ءبىرازعا دەيىن كەتپەي قالىپ قويدى. ءبىراق ۋايىمنىڭ كولەڭكەسى مەن وكىنىشتىڭ تابى انىق سەزىلەدى. ادەتتە، وزگەگە مىسقىلمەن، كەكەسىنمەن قارايتىن سەرى بۇل جولى ءوزىن دە اياپ وتىرعان جوق. بالكىم، جۇزىنە تاڭبا سالعان جاڭاعى ىزعار قاسىرەت تابى مەن ۇلىعان جانىنىڭ وكىنىشى بولار.
— اينالايىن... دەپ قالدى. مەيىرلەنىپ، وزەگى ورتەنگەندەي بۇلا كۇيگە ءتۇسىپ، — اينالايىن... — دەدى تاعى اپ-انىق.
— مويىلداي دوڭگەلەنگەن قارا كوز... تۇپ-تۇنىق شارادان توگىلىپ كەتەردەي-اق مولدىرەيدى-اۋ... جالاڭاشتانىپ، ءلاززاتقا ەلىتىپ مولدىرەمەيدى، تۇڭعيىققا تىعىلىپ، سىرىمدى ۇعىپ كور، — دەپ جاسىرىنىپ، ۇركەكتەپ كەرىلەدى. ماڭايىنداعى تىرشىلىك اتاۋلىنىڭ تىنىسىن ابدەن مەڭگەرىپ العاندىقتان تىرس ەتكەن بوگدە پەيىلدەن ساقتانىپ، جان-جاعىن قاداعالاپ، انىقتاماق بولىپ، سىر تارتىپ ەلەڭدەيدى. سۇڭقاردىڭ سۇلۋ بالاپانى دەرسىڭ. ادام جاراتىلىسىنان-اق وسىنداي سۇلۋ بولادى ەكەن-اۋ. بۇل سۇلۋلىق — كوڭىلدى سەرگىتەر سۇلۋىق بولماي تۇر. بۇل اقانعا جابىسقان ءارى تۇسىنىكسىز، ءارى سەرگەلدەڭ ءبىر كۇي بولىپ ەندى.
اقاننىڭ كوزى تايسالماي سۇلۋ سۋرەتپەن ارباسىپ، جاقىنداۋعا ءداتى جەتپەي، اعىنان جارىلىپ ايتپاق بولسا، ءۇنى جەتپەي تاۋسىلىپ وتىر. وزىنەن دە سۇلۋ، وزىنەن دە تازا، سىمداي تارتىلعان قۇلىن مۇشەل جامالدى جۇيرىكتەي جۇتىنعان سەرىنىڭ سەزىمى الىپ-ۇشىپ قويار ەمەس. ويى ارنەنى ءبىر ءتۇيىپ، توقتامىن تاپپاي سەندەلتىپ وتىر.
— سەندەلگەن ويعا بەرەكە بەرە گور، — دەپ جالبارىنادى اقان. بۇل سىرىن جان بالاسىنا بىلدىرگىسى جوق. وزگە تۇرماق وزىنەن دە جاسىرماق بولادى. ءبىراق مىناۋ مازداعان وت جانىن ورتەپ، الاۋلاتاتىنى قالاي...
توزىعى جەتكەن تۇلكى عۇمىردان كوڭىلى قالعان، سولعان ومىرگە جان بىتىرەمىن دەگەن وي، ءتىپتى دە بولعان ەمەس. بۇرىن سەزىمگە ەلىتەتىن، باعىناتىن، ىرقىنان شىعا الماي دومالاپ بارىپ تورىنا دا تۇسەتىن. ەندىگى سەزىم ءجونسىز، قىلىقسىز، پارىقسىز.
اقان ءوزىنىڭ ەلۋ تورتكە كەلگەنىنە ەمەس، وتتى جانارىنا كولەڭكە ءتۇسىپ، قاباعىنا مۇڭ قونعانىنان قورىقتى.
— بۇل كۇي جاستىعىمنىڭ كۇيىنەن وزگەرەك، — دەپ كۇبىرلەپ بارىپ، جاسىرىن كۇرسىندى.
جامال... وزگەدەن ەرەك تۋعان ءسۇمبىل تورى. قوزعالعانى — قالقىعانداي، جىميعانى — ەلىرگەنگە تيىم سالعانداي. سىر بىلدىرسەم، ۇركىتىپ الارمىن. سوسىن ءتىپتى دە ماڭىنا جۋىتپاس. ولاي بولسا، ءوشىردىم ءۇنىمدى. ءبىراق، ءۇنىم وشكەنىمەن جانىمنىڭ سونگىسى جوق. بىلەرمىسىڭ وسىنى، قالقا بالا...
اقان اياقاستى وزگەرىپ شىعا كەلدى. قوسكولگە نەگە كەلدىم... نەگە باقسىنىڭ مولاسىنداي جالعىز ءوزىم جۇرتتان الابوتەن ءبولىنىپ، ۇيشىك تىگىپ جاپادان جالعىز وتىرمىن. ءوزىمدى اياماسام دا مىناۋ جالعىز ۇل ىباندى نەگە ايامادىم. تىرشىلىكتەن قول ءۇزدىرىپ اۋلاققا اكەتىپ، قىزىعى تاۋسىلعان ءومىرىمنىڭ قامىتىن ەندى بۇعان كيگىزبەكپىن پە؟
ويىمىڭ ۇنەمى ەكىگە بولىنەتىنى قالاي؟ قايسىسى بۇرىس، قايسىسى دۇرىس ەكەنىن ءدوپ باسا الماي، جۇيەلى وي جۇيەسىز قالىپ، ابدىرايتىنىم نە. نەگە ەكىگە جارىلىپ، بولىنەمىن دە تۇرام... ەگەسكەن ءوز ويىما ءوزىم تورەشى بولىپ تاۋسىلاتىنىم نە..؟ نەگە قيانعا سامعاپ كەتىپ، قۇلديلاپ تومەن قۇلايمىن، نەگە ءسۇيىپ تۇرىپ اپساتتە باسقانى كوكسەيمىن. نەگە باردى كورىپ تۇرىپ، مىسە تۇتپاي جوققا قۇلاش سەرمەيمىن.
سەرى كوڭىل ۋادە ەتكەن اقتوقتىدان اينىپ، ۇرقياعا قۇمارى اۋىپ، الىپ قاشپاق ەدى سول ءتۇنى. سول تۇنگى بايلام قيانات پا ەدى، الدە...اقتوقتىنى رەنجىتپەگەندە، ۋادەگە بەرىك بولعاندا تاعدىرى تالقىعا تۇسپەس پە، ەدى...
— اقان اعا!
سول جولعى اپ-انىق، تۇپ-تۇنىق داۋىس اقتوقتىنىكى بولاتىن.
— اعا! —دەپ قادالا توقتادى.
— راس پا، وسى ءسوز؟
— راس! — دەدى تايساقتاۋدى ءجون كورمەيتىن سەرى. ءتىنالى قاجىنىڭ قىزى ەكەنى دە راس. سۇلۋعا ولەڭ ارناعانىم دا راس. بۇگىن تۇندە قۇشاعىما ءورت العانداي قاشاتىنىم دا راس.
— نەگە جۇمباقتاپ تۇرسىز؟ تاڭداۋىڭىز ۇرقيا بولعانى ما؟ سولاي عوي... — دەپ قالدى دىرىلدەگەن دەمىن ىشىنە جۇتىپ. اقان اقتوقتىنى تۇڭعىش كورگەندەي كوزىن المادى. قانشا رەت كەزدەسۋگە شاقىرىپ، وڭاشادا قالماق ەدى. جىلى شىراي بەرگەنىمەن، ۋادەگە ساراڭ اقتوقتى ازىلگە جەڭدىرىپ، تاعاتسىز تالاي كۇتتىرگەن. سىرلاسقان سىربازدىعى بولعانىمەن، پاڭدىعى باسىم تۇسەتىن بىربەتكەي ەدى، عوي بۇل توتى.
ءاپپاق... بۇرمە ەتەگى جەلسىز تۇندە جەلبىرەپ كوكتەن تۇسكەندەي ادەمى-اق ەدى. اق ماڭدايىن قاق جارا تاراعان شاشىن ءالسىن-السىن سيپاپ، مۇنىڭ شەشىمىنە كەلىسپەيتىندەي مە، قالاي؟ كەلىسپەيتىنىن اشىق ايتۋعا كەلگەندە ىشتەي تىعىلىپ، بۋلىعىپ تۇرعان سياقتى. نەگە ايتپايدى اشىعىن... نەگە سۇيەمىن دەپ جىعىلمايدى اقانعا... وسى ۋاقىتقا دەيىن ءبىر رەت، تىم بولماسا ءبىر رەت جىلى ءسوز، ىزەتتى قىلىق كورسەتىپ سەندىرمەدى عوي سەرىنى.
— سەرى اعا، لاۋلاعان وسەكتىڭ ورتاسىنا تاستاپ كەتىپ باراسىڭ، — دەدى كوزىن تومەن سالىپ. وندا نەسىنە ايتتىڭ بۇل ءسوزدى... «بال بەردىڭ تالاي جەردە تىلىڭمەنەن» قيالدان شىققان بوتەن ءسوزدى بەكەر ايتتىڭىز، سول جولى؟ ءتىپتى دە سولاي بولىپ پا ەدى... ارامىزدا جىر بولعانىمەن، سىر بولعانىمەن، بىرگە وتكىزگەن ءتۇن بولماپ ەدى عوي. ەندى نە ايتادى بۇ جۇرت..؟
— بۇل ەر جىگىتتىڭ سەزىمگە ماس بولعان ءسوز توركىنى، قالقام.
— ءسوز توركىنى ەمەس، — دەدى تەنتەك سەرىگە تيىم سالا زىلدەنىپ. — ومىرىمە وكسىك بولىپ جابىسقان پارىقسىز، ءسانسىز، انايى ءسوز بولىپ شىقتى، اقان اعا.
ءوز دەمىنە ءوزى تۇنشىعىپ، قىز بۇرىلىپ تۇنگە ءسىڭىپ كەتتى. كەيىپ كەتكەن كۇيىنەن اڭعارعانى — اقاننىڭ ەندى بۇعان كوك تيىنداي دا ءقادىرى جوق. اقتوقتى جاس تولعان جانارىن جاسىرعانىمەن، كۇيىنىپ ايتتى جاڭاعى ءسوزدى.
— قيانات! — دەدى اقان ءجۇزىن جەرگە سالىپ.
— راسىمەن-اق، ولەڭ ءسوزدىڭ ەرمەگىنە ەلىتىپ، ايتا سالۋ قيانات ەكەنىن ەندى ۇعىپ وتىر. قياناتتان ورىلگەن تاعدىرىنىڭ اششى ءدامى مە ەكەن، جانىن جەگىدەي جەيتىن... سەرىلىك قۇرىپ جۇرگەن داۋرەنى قياناتقا تولى ما، كىم ءبىلسىن؟
— سايدالىنىڭ اسىندا ءۇش ءجۇز اتتان وزا شاۋىپ، جەكە دارا قۇستاي ۇشقان قۇلاگەردىڭ شىلاۋىنان نەگە ۇستايسىڭ دەپ باراقبايعا ءتىل تيگىزىپ ەم... ايانباي، ايىبىن بەتىنە باسىپ، كەرگىگەن كەۋدەسىن ءتاۋباسىنا تۇسىرگەندەي-اق ەدىم. كوپ كوزىنشە ۇيالدى، كىناسىن ۇقتى دەپ بوپسالاپپىن، ول جامان مەنەن الا الماعان ءوشىن قۇلاگەردەن الدى. ەش ءمىنى جوق جانۋارىم، تۇلپارىم ويدا-جوقتا قىزعانىشتىڭ قىزىل يتىنە تالاندى. قاراقشىنىڭ قاندى قولىنان مەرت بولدى. تەكسىزدىڭ كەگى دە تەكسىز... اقان كۇرسىندى.
ساناسىنا جىلت ەتىپ قۇيىلعان سوزگە جان ءبىتىرىپ، كۇبىرلەپ، قايتالاپ ايتتى. باقسا، ءار ءسوزى جانىنىڭ ءۇنى ەكەن. جان قينالسا — ۋلى ءتىل، شەرلى كۇي، اششى زاپىران بىرگە سىڭسىپ كۇڭىرەنگەن قوبىزدىڭ سارىنىنداي ۇزاققا دەيىن بەۋ-بەۋلەپ، تالىپ ەستىلەدى دە تۇرادى. جان جۇدەسە — زارعا ۇلاسادى.
اقان ءۇزىلىپ قالعان ويىن جالعاستىرماق بولدى. جامالدى، جاس جامالدى ەسىنە الىپ، جۇدەگەن جانىن جادىراتپاق. قىزىعادى، قىزىققانى بويىنا قۋات بەرىپ، سۋىنعان جۇرەككە ىستىق قان قۇيىلادى. سونگەن، وشكەن سەزىمدى ەسىنە قايتا سالىپ، ءوزىن-وزى جەلىكتىرگىسى كەلەدى.
— كوزىمە قايدان ءتۇستىڭ قالقا بالا — دەيدى. — وزگەگە ۇقساتپاي، ءتاڭىرى قالاي عانا سۇلۋ جاراتادى، سۇيگەن ءپانداسىن. جانارىڭا قاراۋعا باتا الماي، مۇسىنىڭە سىرتىڭنان عانا ءسۇيسىنىپ، الىستان ارمانداپ ىنتىعام. باتا المايمىن، جۇرەگى شايلىققان كارى قىرانداي. جاتىرقاعان جانارىمدى ءمىنسىز كەلبەتىڭ ماڭايلاتار ەمەس.
سەن كوركەمسىڭ، پاكسىڭ. سوندىقتان بولار جارىعىم، ۇركەكسىڭ. سۇلۋلىق پەن پاكتىككە ۇمتىلىپ، ۇرىن كەلەتىن سۋىق قولدان ساقتانۋ ءۇشىن دە ۇركەكتىك كەرەك.
اقان قوسكولدىڭ بويىنداعى اعاش ۇيىنەن اتىپ شىقتى. جۇرەگى القىمىنا سىيماي تۋلاپ تۇر. قىر باسىنا كوز شالدى. كەيدە ەل جاقتان جايسىز اڭگىمە كەلەردە، جۇرەگى شىركىن ءامىر تاپتىرماي، وسىلاي تۋلايتىنى بار ەدى. وسىنداي ساتتە وزىنەن-وزى ءدۇر سىلكىنىپ، ات باسىن ەركىن سالىپ ءجۇرىپ كەتەدى.
سىرلى سىرىمبەت عاجايىبىمەن سەرىنى قۇشاعىنا الادى. بۇل دا سىرىمبەتتىڭ كەرىلىپ جاتقان سۇلۋ قويناۋىنا ەنىپ، ماستانىپ، ماۋقىن باسادى. بىلەۋ-بىلەۋ بولعان بارقىت بەلدەرگە كوزى تويماي، ءسۇيسىنىپ ۇزاق قارايدى. كولەڭكە تۇسكەن سايىن سىرىمبەت جايلاۋى ءتىپتى قۇبىلادى. سۇلۋدىڭ ۇستىندەگى ءدۇريا بەشپەتتەي كۇن تۇسسە ساۋلەلەنىپ، كۇنگەيگە ىلىنگەندە قويۋلانىپ مىڭ سان تۇسكە ەنەدى.
اقان سىرىمبەتتى ات ۇستىندە ارالاعان ەمەس. جاياۋ سەرۋەندەپ، تامىلجىعان سۋرەتپەن سەرى بىرگە ۇندەسىپ، ۇعىسقانداي. قالىڭ توعاي ىشىنەن قۇس بىتكەن ءار داۋىسپەن شىقىلىقتاپ سايراي جونەلەدى. سەرىنىڭ توعايعا اياق باسىپ ەنگەنىن ەستىپ شىرىلداي ما، الدە كۇندەگى ءوز اۋەندەرى مە؟ ايتەۋىر اقان كوڭىلىن قۋانىش كەرنەيدى. جىميىپ، كوز ۇشىن كوككە ەمىزىپ، اقان قاراعاي مەن جىمداسىپ وسكەن اق قايىڭعا قىزىعا ۇمتىلادى. سايراعان قۇستىڭ كوركىن كورگىسى كەلىپ، سارىلا ىزدەيدى. ءبىراق تاپپايدى، سەرى اقان.
سىرىمبەتتەن جامالدى كەزدەستىرسەم، — دەيدى. ءجۇسىپ تورەنىڭ قونىسى جايلاعان وسى تۇستا كەزدەستىرىپ ەدى-اۋ، جاس قالقانى. سىمداي تارتىلعان سۇلۋدىڭ كەلىستىسىن اقان، اقان بولعالى العاش كورۋى. تال شىبىقتاي بۇرالىپ، ءسۇمبىل شاشى توگىلىپ، ايدىندا سىرعىعان اققۋعا بالاعان. سيپاتىن جۇماقتاعى حورلىعايىن دەپ تانىعان. وزىمنەن باسقا ەشبىر جاننىڭ كوزىنە تۇسپەسە ەكەن دەپ تىلەدى، سول جولى. ىشتەي كۇبىرلەپ، — مەنىكى بول، مەندىك بولساڭ قايتەدى، جان قالقا! —دەگەندە، جانارىنا جاس ىركىلدى. وزەگىن اشىتىپ شىققان بۇل جاس، قۇلاگەر جىعىلعاندا كەلىپ ەدى كوزىنە.
وكىنىپ ەدى قۇلاگەردىڭ قۋ باسىن قۇشاقتاپ وتىرىپ.
— نەگە اكەلدىم، نەگە كەلدىم، ەرەيمەنگە اجال ايداپ. بوتا تىرسەك، قىز ساعاق ساندال كەرىم، — دەپ زارلاپ ەدى-اۋ... دوس بولعان، ولجا بولعان اتىعاي-قاراۋىلعا ماقتان بولعان قۇلاگەردىڭ ولگەن جەرىن كورگەندە وكسىكپەن بىرگە قولقاسىنا كەپتەلگەن جاس ەدى بۇل. سودان بەرى اقاننىڭ كوزىنەن جاس شىقپاعان.
سىرىمبەتكە نەگە كەلدى، اقان..؟ قۇلاگەرىن ساعىندى ما، قۇلاقىزدى ىزدەدى مە، كەتكىسى جوق. جامالدىڭ دا تال بويى قۇلاگەردىڭ ساعاعىنداي سۇلۋ. سىمباتىنا كوز سۇرىنەر. قۇلاگەردەن ايىرىلعان سەرى
جامالدان ايىرىلعىسى جوق. ول كەلىسسە، ۇكى تاعىپ، باۋىرىنا باسقىسى بار.
سۋىرىلىپ تاۋ ىشىنەن شىقتى دا سارىكولدى جاعالاپ قوسكولىنە بەت تۇزەدى.
* * *
كەش باتا يەسىز ءۇي ءتىپتى كوڭىلسىز. كۇندىز ماڭايدا ۋىلدەپ، ازىناتىپ ويناپ كەتەتىن ىبان بوساعادان اتتاي بەرە تىكسىنىپ، تۇرىپ قالدى. اكەسى كورىنبەيدى. يەسىز قارا دومبىرا سۇيەۋلى قالعان، اقاننىڭ ءىلۋلى كيىمى سول قالپى. ءوزى جوق.
— قايدا كەتتى ەكەن...؟ بالكىم، ماڭايدا بولار. — ىبان ماڭايعا كوز تاستايدى. قىبىر ەتكەن جان بالاسى جوق. ۋىلدەپ ىزدەگەن بولادى. تىم-تىرىس. بالالىعى بولار، كەش تۇسسە جانىنا ۇرەي قوسا كىرگەندەي كوڭىلسىز بولادى. ءۇيى ۇڭگىرگە اينالعانداي، ۇرەيلى. جالعىز كىرۋگە بەتتەمەي، ۇزاققا دەيىن دالادا وتىردى. ىبان قاس قارايعانعا دەيىن اكەسىن كۇتتى. كوڭىلىندە الاڭ، بويىندا ءدىرىل بار. كۇندىزگىدەي ەمەس، اسەم تابيعات كوز الدىندا قارتايىپ، شوگىپ، تۇنگە جۇتىلىپ بارادى.
— اعا...م... — دەگىسى كەلەدى. اعام امان بولسا ەكەن، — دەگەنى شىعار. ىبان دا سۇلۋلىقتى تانيدى، تالعامى عاجاپ، ويى جۇيرىك. ار-نارسەگە قىزىعىپ، بالالىققا سالىنعان ەمەس. ونىڭ كوڭىلى اكەسىنىڭ قاباعىندا. ناعاشىلارى قوجا بولعاندىقتان با، قاباعى بيىك، كوزدەرى بوتانىكىندەي ۇلكەن، تۇڭعيىق. قاراتورىنىڭ سۇلۋى، تارتىلىپ، ءوسىپ كەلەدى. كەيدە تۇكسيىپ، كەيدە تىكسىنىپ، كەيدە ەركەلەپ وتىرسا-داعى اڭدىعانى اقان.
ىبان ازىلدەگەندە اقان ىشەك-سىلەسى قاتىپ كۇلەدى. وعان قوسىلىپ، ءوزى دە ساۋساقتارىمەن، بەت-قيمىلىمەن ادەمى اڭگىمە دۇكەن قۇرادى. سوسىن قۇشاعىن اشىپ، ىباندى وزىنە شاقىرادى. كۇن ءيىسى شىققان تولقىن شاشىنىڭ اراسىن ەمىرەنە يىسكەپ وتىرىپ، كوزىن جۇمادى. جۇمعان كوزىن اشسا، جاس توگىلمەك. ىبانعا جاس كورسەتۋگە بولمايدى. كوزىنىڭ جاسىن ىشىنە جۇتىپ، ىبانعا سىبىزعى تارت دەپ قولقا سالادى. ونداعىسى ءوز كۇيىن جاسىرىپ، سىبىزعىنىڭ ۇنىنە ەلىتىپ وتىرعانداي بولماق.
اقان قوسقا جاقىنداي بەرە اتتان ءتۇسىپ، قاراڭ-قۇراڭ ەتىپ جاتقان بەيتانىس ەكى-ۇش ادامدى اڭعاردى. بەيۋاقىتتاعى بۇل جۇرىستەرى نە؟ — دەدى ىشتەي. قوستا جالعىز قالعان ىباندى دا ويلاپ كەلەدى.
— اقان اعا، ءبىز عوي... — دەدى تانىس ءۇن. — جامال ەلدەن كەتپەك، اتاستىرىلعان جەرىنە ۇزاتىلعالى جاتىر...
— انەۋكۇنگى ءسوزىمدى جەتكىزبەپ پە ەدىڭ؟ —دەدى اقان كوزىنە قان تولعان دۇلەي كۇشكە توتەپ بەرە الماي.
— سول جولى-اق جەتكىزگەم، اقان اعا. ءبىراق... — اقان بوزبالادان ەندى تىلدەسىپ ەشتەڭە سۇراماسا دا، ءجۇزى جاۋاپ كۇتكەندەي سۇراۋلى قالعان. — جامال، ءسىز شىعارعان ولەڭدى دە، ءاندى دە ەستىپ ءجۇر ەكەن. «اقان اعام ماعان كۇيەۋ بولامىن دەپ جۇرتقا ءقادىرىن كەتىرمەسىن. اعا بولسىن! كۇيەۋدىڭ ءقادىرى بىردە ارتسا، بىردە وزىممەن تەڭەسەدى. اعا — ءومىرباقي ءقادىرلىم، — دەگەندى ايتقان.
اقان ىركىلىپ قالدى.
— قايمانا قازاقتىڭ، قارابايىر قىزى ەمەس، اتاقتى ءجۇسىپ تورەنىڭ قىزى بولسا وسىلاي كەسەك سويلەسە كەرەك-تى. مۇنىسى، -ۇلكەنسىڭ، تىم ۇلكەنسىڭ! — دەگەنى. ءجۇزى كۇرەڭىتىپ، ۇرتى سۋالىپ، سەندەلىپ قالعانداي. ايىبىن الدە كىم بەتىنە باسىپ ۇيالتقانداي، ىرىقسىز جىميعان بولدى.
— ەستىگەندە-اق، جىلى جاۋاپ بولماعان ەكەن عوي... ايتپادىڭ با، ماعان سول جولى. — وزىمەن-وزى تىلدەسكەن بويى اقان بۇل ويىن سىرتقا شىعارمادى.
«ەلۋدەن اسقاندا... قىز ەمەس، كەمپىر الماق پا ەكەن، اقان؟» —دەدى ءوزىن-وزى مۇقاتىپ. — قىز تورەسى — جامال. ەندى ءقايتىپ، باسقاعا كوڭىلىم سوقپاس.
اقان جانى جالىنداپ تۇرىپ، ىشتەگى وكىنىشىن كۇرسىنىپ شىعاردى.
—سولاي دە...
دومبىراعا قولىنىڭ قالاي بارىپ قالعانىن ءوزى دە سەزبەي سالالى، سەرگەك ساۋساقتارى استىڭعى پەرنەنى ءبىر، ۇستىڭگى پەرنەنى ءبىر ءتۇرتتى دە بوساعاعا قايىرا تاستاي سالدى.
جۇبانىش بولار جان تاپپاي، شارق ۇردى. كۇرسىنگەن سايىن كوكىرەگىن ءزىل باسىپ، ەڭسەسىن ەزىپ بارادى.
— اپىر-اي، سوڭعى ءسوزىڭ بە ەكەن، ەلدەن ەرەك جارالعان قالقا بالا..؟ سۇلۋلىقتى تانىعاندا ءمۇلت كەتپەيتىن شىققىر كوزىم، وزىڭە قادالعانىن كورمەيمىسىڭ. قىز بولماي، ۇل بولساڭ ەتتى، وداندا. ۇل بولساڭ سەرىلىك قىلار ەم، ەركەلەتىپ، جانىما ەرتىپ... — اقان جەرگە قاراپ، شۇقشيىپ قالىپتى. ويىمەن الىسىپ، جانىمەن مۇڭداسىپ وتىر.
— ءتاڭىر سەنى ۇرعاشى ەتىپ جاراتقان سوڭ، جار قىلماقتان باسقا امالىم قالىپ پا؟
بوساعادا تىزەسىن قۇشاقتاپ، اكەسىنە ءۇنسىز تۇنجىراپ قاراپ قالعان ىبانعا كوزى ءتۇستى. «اپىر-اي، وسى بالانىڭ تىم سەزىمتالىن-اي،» — دەپ ىشتەگى سىردى جاسىرىپ، ىباندى ىمداپ شاقىردى. وتىرا بەرگىسى كەلگەن ىبان اكە كوڭىلىن قالدىرماي، سالعىرت كوتەرىلدى. اكەنىڭ وكىنىشى مەن ۋايىمىن بالا-جۇرەك جۇزىنەن-اق اڭعارا قوياتىن. اقاننىڭ يىعىنا باسىن قويىپ، سالى سۋعا كەتكەندەي وتىرا بەرگەنى سول ەدى، سەرى ۇلىنا سىبىزعى تارت دەپ قولقا سالدى.
— تارت، تارت! —دەدى، تارتىنشاقتاپ تۇرعان ىباندى ەركەلەتە، ويناقىلانا. —تىڭداعىم كەلەدى، سىبىزعىنى سەندەي ەشكىم تارتا المايدى. اتىعاي-قاراۋىلدا سەنەن اسقان سازگەر جوق، وسىنى بىلەمىسىڭ؟ —تارت! —دەدى، ىمداپ-ىمداپ. —باستا! —دەدى، تىڭداعىسى كەلىپ.
ىبان سالالى ساۋساقتارىن بيلەتە، بەيتانىس ءبىر اۋەنگە سالدى. اۋەن-جۇمباق. ءتاڭىرىم ءتىل بەرمەگەن ىبانعا ونەر دارىتىپتى. مىناۋ، اۋەن جاپان تۇزدە بوزداعان جەتىم تايلاق پا ەكەن، ەنەسىن ىزدەپ شىڭعىرىپ اداسقان قۇلىن با ەكەن، كىسەنى جىلىنشىگىن تىلگىلەپ، قىزىل-الا قان بولعان تۇلپار ما ەكەن، سايىن دالانىڭ تورعا تۇسكەن توتى قۇسى ما ەكەن، الدە... بىلەتىنى، اۋەننىڭ جۇبى جوق. جالقى سىڭسيدى. جالعىزسىرايدى كوكتى كەزىپ. سىڭار اۋەن اۋەلەپ، شارق ۇرادى، ءۇزىلىپ كەتەردەي ۇزدىكتىرىپ بارىپ قايتا جارالادى، قايتا جاندانادى. كەڭىستىك پەن جەردىڭ اراسىندا ءجىپسىز بايلانىپ قالعان جالقى اۋەن...
كوزىنىڭ شاراسى كەڭەيىپ، اقان ىبانعا تاڭدانا قارادى. بالاپان قازداي مويىنىن سوزىپ-سوزىپ، سىبىزعىعا ابدەن ەلىتىپ الىپتى، تولاستار ەمەس. ەكى كوزى اكەسى اقاندا. — قايتەرسىڭ، تاعدىرىڭا كەلىس، مۇڭايما! —دەپ، باسۋ ايتقانداي.
اقان كوزىنە كەلگەن جاستى بۇل جولى ىرىكپەدى. بۋسانعان باسىنان بوركىن الا بەرىپ، ىبانعا باس بارماعىن شوشايتتى دا ىممەن يەگىن قاقتى: — ءپالى، جارايسىڭ، مىناۋىڭ عاجاپ قوي! — دەگەن تاڭدانىسىن ءبىلدىردى. سول-اق ەكەن، ىبان ءوزى شىعارعان تاعى ءبىر اۋەندى باستاپ كەتتى. اۋەلگى كۇيزەلگەن جانى كەلمەسكە جۇتىلعانداي، سەرگىپ قالدى اقان.
— جانى قانداي تەرەڭ ەدى، ويى قانداي تۇڭعيىق ەدى ىباننىڭ. ەگەر ىباندا ءتىل بولسا مۇنىڭ دا عۇمىرى كەلتە قايىرىلىپ، تاعدىرى تالكەككە جولىعار ما، ەدى...
اقان ورنىنان تۇرىپ، ىباننىڭ سالالى ساۋساقتارىن سالالاپ وتىرىپ، ءار ساۋساعىن ماپەلەي ءسۇيدى. بۇل بالاسىنا دەگەن شىنايى ريزاشىلىعى مەن سۇيىسپەنشىلىگى، قۇرمەتى ەدى.
اقاننىڭ جانىنا وزگەرىس ەنگەن. تاڭ قۇلانيەكتەنە ۇيدەن شىعىپ، قوسكولدىڭ سىرتىنداعى سارىكولدى پانالاپ ءجيى كەلەدى. ەندى ءقايتىپ ەل ىشىنە بارعىسى جوق. وسى ۋاقىت ىشىندە اقاندى ىزدەپ كىم كەلىپ، كىم كەتپەدى. كىم سالەمدەمە جىبەرمەدى. ساۋىق سايرانىن سالسىن، سەرىلىگىن جاساسىن، ەلدى ءبىر سەرپىلتسىن، ءتىپتى تاڭداعانىن السىن، — دەپ دۇعاي سالەم ايتقانىمەن، سەرى اقان ەشبىرىنە ەلەڭ ەتىپ جىلى جاۋاپ قاتپادى. ءۇنسىز تىڭداپ، ءۇنسىز شىعارىپ سالدى.
اڭگىمەسى ناۋان حازىرەتىمەن عانا جاراستى. حازىرەتتىڭ ءار ءسوزى دەرتىنە شيپا بەرگەندەي، تىنىسىن كەڭەيتتى. جانىنا داۋا تاپتى. كۇن ۇزاققا دەيىن حازىرەتتى تىڭداپ، ءدىني كىتاپتاردى سۇراپ الىپ كەتىپ ءجۇردى. ءبىر مىسقال ارتىق دۇنيە — ءسوزى ارالارىندا جوق، ءپىراداردى عانا تىڭداي بەرگىسى بار. بۇرىن-سوڭدى ويلى سوزبەن سانانى سەرگىتەر جۇپار كاۋسارعا قانىقپاعان ەكەن. اقان ءوزى ىزدەپ تاپقان وسى كەزدەسۋدى ەندىگىدە ەشنارسەگە ايىرباستاعىسى جوق. از ءارى ساز سويلەيتىن ناۋان حازىرەتتىڭ مەيىرىمدى شاپاعاتى مەن ءبىرقالىپتى وزگەرمەيتىن مىنەزىنە ءتانتى. شاتتانىپ قۋانىپ تا، جاپا شەگىپ، قاسىرەت-مۇڭىن دا كورسەتكەن ەمەس. اقان كىرىپ كەلگەندە عانا باسىن كوتەرىپ يشارات جاسايدى. ونان سوڭ دا ءوز الەمى وزىندە عيبادات پەن ءمىناجات، جالىقپاي وقۋ، تارىقپاي ىزدەنۋ. وسى تىرلىگىنەن اينىعان دا ەمەس، عۇلاما شارشاعان دا ەمەس. سەرى اقان حازىرەتپەن سويلەسكەن سايىن تۇلەپ، بابىنا ەندى ەنگەندەي تەرەڭدەي بەردى.
— ويىم ولقى، سانام جەتىم، تولىققىم كەلەدى، جانىما دەرت ەمەس، شيپا تاپقىم كەلەدى، — دەپ كەلگەن ەدى ناۋان حازىرەتكە.
— «ولمەي تۇرىپ ولىڭدەر»، — دەپتى. ءجۇزى شۋاق شاشىپ، حازىرەت: — ادام ءقابىر حالقىنان ەكەنىن ەش ۇمىتپاۋى كەرەك، — دەدى اقانعا تۇسىنىكتىرەك بولۋ ءۇشىن.
— بىلگەندەر مەن بىلمەگەندەر ءبىر بولا الا ما؟ —دەدى اقان.
— اللانى بىلمەگەندەر، تانىماعاندار — قاراڭعىلاردان. ال تانىپ بىلگەندەرى — عالىمدار، — دەدى حازىرەت.
— اللانى تانۋ ءۇشىن ءبىلىمنىڭ، عىلىمنىڭ ءتىلىن يگەرۋ كەرەك بولار؟
— جۇيرىك سەزىم، تازالىق پەن ۇشقىر وي، — دەپ تولىقتىردى حازىرەت.
— سەرىلىك شە؟ —دەدى اقان.
حازىرەت جىميدى.
— سەرىلىك دەگەن سۇلۋلىق قوي. سۇلۋلىققا ىڭكارلىك. «ءتاڭىرىم سۇلۋلىقتى سۇيەدى» — دەپتى اللانىڭ ەلشىسى. اقان سەرى مەن ناۋان حازىرەت ۇزاققا دەيىن ءۇنسىز قالدى.
اقان ءوزى تەرەڭدەي المايتىن جۇمباق سىردى ۇعىنۋعا ناۋان حازىرەت قانا سەپتىگىن تيگىزەتىندەي. سەرى كوڭىلدىڭ بۇرىنعى تىلەگەن ارمان-ماقساتى تۇككە تۇرعىسىز ەكەنىن ۇقتى. جان تىنىشتىعىن سەزىنۋ — قۇلشىلىقتان باستالاتىنىنا كۇمان كەلتىرمەدى. تاعدىرىنا كەلىسپەگەن وكىنىشىن دە ۇمىتتى. بولىس پەن بيگە، ساراڭ مەن كۇنشىلگە، نادان مەن جىكشىلگە نازالى بۇرىنعى كۇيىنەن دە اينىدى.
اقان تىرشىلىك اتاۋلىعا مەيىرىممەن، ىزەتپەن، قۇلشىلىقپەن قابىلداۋدى پارىزىم دەدى. ەندىگىسى وتكەن كۇننىڭ قاتەلىگىنەن كەشىرىم سۇراۋ. كەشىرىم تىلەپ تۇرىپ، عيبادات ەتۋ.
— ءوزىم بىلەتىن كۇنامنان، بىلمەيتىن كۇنام كوپ پە ەكەن... ماعان كەشىرىم بولار ما، ەكەن؟ —دەپ قالدى اقان.
جىبىرلاپ كەتىپ بارا جاتقان قۇمىرسقانى كوردى، رىزدىعىن يلەۋىنە سۇيرەتىپ جانتالاسىپ بارادى. ەگىز قوزىداي ءبىرىن-بىرى جىبەرمەي جۇپتاسىپ، جابىسىپ قالعان قىزىل قوڭىزدى كوردى. عاشىقتار شىعار... توپىراقتى جارىپ، جەر بەتىنە شىعىپ كەلە جاتقان ءبىر بۇرتىك تىرشىلىك تۇقىمىن تانىدى. سول ساتتە حازىرەتتىڭ ءسوزى ەسىنە ءتۇستى. «تاۋ جوعالىپ —تاس بولار، تاس جوعالىپ — قۇم بولار، قۇم جوعالىپ — سۋ بولار. ءبىراق تىرشىلىك اتاۋلى جاڭعىرا بەرەر»
— راس! —دەدى اقان. — قارتايعان تاسباقاشا تاربيىپ جاتقان تاۋلاردىڭ شوككەنىن كورگەم. ەركىنە باعىنا الماي، قايراتىن جوقتاعان قوي تاستاردىڭ تومەنگە سۇلاپ ءتۇسىپ، ۇگىتىلىپ قۇمعا اينالىپ جاتقانىن كورگەم. وسىنى حازىرەت قالاي ءدال ايتتى..؟
* * *
تاڭ مەن تاڭ ۇلاسىپ، ءتۇن مەن ءتۇن مۇڭداسىپ ءوتىپ جاتقانىمەن جامالدىڭ ەلدەن كەتىپ، ۇزاتىلارىن ويلاعاندا اقاننىڭ جانى ەگىلدى. مۇنىسىن وزگە جۇرتتان جاسىرعان سايىن كوكىرەگى اششى شەرگە تولىپ، شاناعى توزعان قارا دومبىرانى قايتا الادى. ءوزى ەمەس، ەندىگى كۇيدى جەتكىزۋ قارا دومبىرانىڭ ەنشىسىندە. اقان ءوزى دە اڭداماي قالدى، ارمان مەن ۇلاسقان شەرلى ساعىنىش بۇل جولى جان تۇرشىگەردەي ۇلىپ شىقتى. سىرىمبەتتىڭ باسقا تاۋلارداي شوككەنىن قالامادى، جامالدىڭ بوتەنگە جار بولعانىن قالامادى. ءبىرى ەلگە رىزدىق بولعان سىرىمبەت، ءبىرى ەلگە سۇلۋلىق كوركىن سىيلاعان جامال. وسى ەكەۋى باردا ەلىنىڭ ءتورت تۇلىگى ساي. ەندەشە قاراشەكپەندىلەر نەعىپ سىرىمبەت جايلاۋىن يەمدەنىپ، ەل ىشىنە ەمىنىپ كىرىپ كەتتى. ۇرىككەن قويداي ءبىز نەگە ۇيلىعىپ قالدىق. اتا-بابا قونىسى سىرىمبەت نەگە وزگە جۇرتتىڭ قونىسىنا اينالىپ بارادى. سىرىمبەتتى جات جۇرتتان قوري الماعان توبە تۇتقان تورەڭ دە بي-بولىسىڭ دا ىنجىق ەمەي، نەمەنە!
اقان جۇتاعان جۇرتتا قايعى مەن قاسىرەتتەن باس ساۋعالاي الماي، ەلىنىڭ قايىس نوقتاعا كوندىككەنىن ءبىلدى. اقاندى سۇلۋ ەتىپ جاراتقان تاعدىر، سۇلۋلىقپەن جۇپتاستىرمادى. جۇتىنعان سۇلۋ جۇيرىك تە، ۇشقىر سۇلۋ قۇس تا، سۇلۋ سىرىمبەت سالاسى دا، جامالداي سۇلۋ جاردى دا تاعدىرى سەرىك ەتپەدى. سىرىمبەتسىز اقان —جەتىم، جامالسىز اقان سەرى ەمەس — شەرلى. اقان شەر شىعارعان سايىن ءان بولدى. ءان اۋەزى اۋەلەپ كەتىپ، جاراسىمىن تاپقاندا بۇلقىنعان جانى سايابىرلانىپ، ماڭايىنان بولەكتەنىپ، ۇشار بيىكتە جالعىز ءوزى قالقىعانداي كۇي كەشتى، اقان. «سىرىمبەتتى» شىرقاعاندا كۇللى ارقا جۇرتى ءۇنسىز ۇيىپ، مۇڭعا شوككەندەي، كۇرسىنىپ، تۇڭعيىق ويعا كەتكەندەي وكىنىشىن ۇعىپ تىڭدايتىن. جامالدىڭ بوكتەرگىگە قور بولىپ بارا جاتقانى، قايعىلى جۇرەكتىڭ سوڭىندا زارلاپ قالا بەرگەنى بەۋ-بەۋلەپ بوزدايدى. اقان ءوزى عانا ەمەس، تىڭداعان جۇرتتى دا جىلاتتى.
«سىرىمبەت» اۋىزدان-اۋىزعا، ەل مەن جەرگە اپ-ساتتە تاراپ كەتتى. بوزبالا بىتكەن بوزداتىپ سالدى «سىرىمبەتتى»
* * *
جانناتتان جەڭىل ىشىك جامىلعان جامال قۇلپىرىپ شىقتى. ءجۇزى كۇلىم قاققاندا شەبەر زەرگەردىڭ قولىنان شىققان بالىقتىڭ شاباعىنداي جۇقا سىرعاسى ويناقىلانىپ، بيلەپ تۇرعانداي. اققۋ موينى سوزىلعان سايىن يەگى دىرىلدەپ، اڭقاۋ ەلىكتەي اينالاسىنا سەنىپ قارايدى. بىردە كەرىلىپ تىنىستاسا، بىردە ۇركىپ، جانى تولقىپ جىميادى. ءجۇسىپ تورەنىڭ كوڭىلى توق، ويى كوركەم، كەربەز جامالى ەرتەگىدەگى حور قىزىنداي تۇرلەنىپ، قۇبىلىپ تۇر.
كۇمىس كۇيمەگە وتىرىپ، قوزعالعان ساتتە، العاش رەت قوبالجىدى. بۇل قوبالجۋدىڭ جۇمباعىن ۇقپاعانىمەن سەزىمى زەرەك جامال قوسكولگە ءوزى بارىپ اقانمەن قوشتاسا الماعانىنا وكىندى. «اعام بولىڭىز!» — دەگەندە، سەرى اقان: — جوق! سەرىگىڭ بولايىن دەپ جۇك ارتىپ، سالماق سالماپتى. ءتىپتى مۇنان سوڭ جامالدىڭ قايتارعان جاۋابىنا دا بوگدە حابار جىبەرمەپتى. دەمەك، اقاننىڭ قىز سوزىنە توقتاپ، ايتقانىنا كونگەنى دە...
جامالدى قورشاعان قىز-بوزبالا ەلدەن اسا بەرە ءازىل مەن قالجىڭعا، ودان ءارى ءان مەن كۇيگە ەرىك بەردى. سول ساتتە اۋەلەپ، سوڭىندا قالىپ بارا جاتقان سىرىمبەتتىڭ زارىنداي، جۇرەك تەربەپ، جان تولقىتار ءۇن شارىقتاي جونەلدى. «اۋىلىڭ قونعان سىرىمبەت سالاسىنا، بولدىم عاشىق اق سۇڭقار بالاسىنا...» جامال دەمىن ىشىنە تارتتى. —اقان اعانىڭ ءانى...
«داريعا قايىرىلمادىڭ، قالقا بالا،
جۇرەكتىڭ ەندى ەم جوق قوي جاراسىنا»
— اقان سەرىنىڭ ءانى، — دەدى تاعى. جامال العاشقىدا ەركەلەپ، كۇلگەندەي بولىپ، تىڭداپ وتىرعان. سوسىن وكپەلەگەن بالاداي ءبىرازعا دەيىن تومسارىپ، ءۇنسىز قالدى. —قارىنداسىم، قوش-ەسەن بول-اي! —دەگەندە كوزىنەن ىستىق جاس شىقتى. كۇيمەنىڭ جىبەك پەردەسىن ىسىرىپ تاستاپ، ات ۇستىندە انگە سالىپ كەلە جاتقان بەيقام بوزجىگىتكە بارلاپ ءبىر قارادى دا: — اقان اعانىڭ ءانى بولار؟ —دەدى.
— ءيا، ءاننىڭ اتى «سىرىمبەت».
— سىرىمبەت..؟ ءقانى، تاعى ءبىر سالشى «سىرىمبەتكە» — جامال پەردەنى تۇسىرە سالدى.
جامال ءاننىڭ سىرىمبەتكە ەش قاتىسى جوق، وزىنە ارنالعانىن ۇقتى. اتىن اتاپ، كوزىن كوزدەپ، ۇزدىكسە قالىڭ قاراۋىلدا ءسوز جاتا ما، ءتىپتى ۇزاتىلعان جەرىنە دە جەتىپ، جامالعا ابىروي بەرمەسى انىق. سوندىقتان بولار، اقان «سىرىمبەت» دەپ ۇكى تاعىپ، ارۋلاپ ءان شىعارىپتى جامالعا.
«بوكتەرگىگە قور بولىپ باراسىڭ با؟» — دەگەنى قالاي...؟ مەن تۇسەتىن جەردى ابدەن ءبىلىپ، قانىعىپ وتىر ما، اقان اعا... سولاي عوي... وندا نەگە ەرتەرەك ايتپادى ەكەن، بۇل سىردى؟ الدە، — مەنەن ارتىق جار تاپساڭ، قالاعانىڭ-اق بولسىن، — دەگەنى مە...
اداسقان قۇلانداي ويى جەلىپ، ۋىسىنا ۇستاتار ەمەس. بىردە ۇعىنسا، بىردە وكپەلەپ، بىردە جەڭسە، بىردە جاپا شەگىپ وتىر. ۇزاتىلعان جەرىنە جاقىنداعان سايىن جامال اۋەلگى نيەتتەن اينىپ، وزگەرە بەردى.
— ارتىمنان ءوزىڭ جەتسەڭ، ەرىپ-اق كەتەر ەدىم... — دەپ قالدى. العاشقى تىڭداعانىندا ەركەلەتىپ باستالعان اۋەن، سوڭىندا مۇنى جىلاتىپ، ابىگەرگە سالىپ تىندى. — كەرى قايتسام با، ەكەن..؟
جاس شىلاعان جانارىن جاسىرىپ، جەردەن كوتەرگىسى جوق. كۇيمەنى كىدىرتىپ، اياعىن جەرگە تيگىزدى. سوسىن توبەسى عانا كورىنگەن سوناۋ سىرىمبەت قونىسىن بەتكە الىپ، ىشتەگى وكسىگىن باسا الماي، قىردىڭ جەلىن كەۋدەسىنە توستى. ەمىنىپ، بويىنا سۋماڭداي كىرگەن قىردىڭ سالقىن جەلىن جاتسىنباي، سىرىمبەتتى قيماي ۇزاق قارادى. قوسكولگە ەندى قايتىپ جول تارتپايتىنىن، ەركەلەپ كەلىپ، نازدانا قالجىڭ ايتپايتىنىن ءبىلدى. ەندى توركىندەپ كەلسە دە بوتەن بولىپ كەلىپ، بوگدە بولىپ اتتانارىن سەزدى.
جامالدىڭ كىدىرگەنىن ماڭايىنداعىلار ۇناتا دا قويمادى. —مۇنىسى نەعىلعانى، ۇزاتىلىپ بارا جاتقان قىز سوڭىنا قارامايتىن ەدى عوي. مۇنىسى نەسى؟ — دەستى.
جامال سىرتىنان ايتىلىپ جاتقان پىش-پىش ءسوزدى ەستىمەگەندەي «سىرىمبەتتى» شىرقاعان جىگىتتى ءدال تانىدى.
— قوسكول جاققا بارامىسىڭ؟ — دەدى كوزىنىڭ استىمەن. جىگىتتىڭ جاۋابىن كۇتپەستەن، قولىنا كۇمىس تۇيمە تاعىلعان اق بەشپەنتىن ۇسىندى.
— اقان اعاعا الا بار. جانە مىنا ءسوزدى ايتۋدى ۇمىتپاعىن: «قارىنداسىڭىز جار تاپپاعانمەن جانىن تۇسىنەر اعا تاپقان ەكەن. ولجالى بولىپ كەتىپ بارامىن. قايدا جۇرسەمدە تىلەۋلەسىڭىزبىن، اقان اعا!» وسى ءسوزدى اپ-انىق ايتتى دا كوپ كىدىرمەي، كۇيمەسىنە ەنىپ كەتتى.
You Might Also Like
-
بازاردان ونى-مۇنىمدى ساتىپ الىپ، شىعار ەسىككە تاياي بەرگەنىمدە تەرىسى سۇيەگىنە ىلىنگەن، ۇرتى سۋالعان، قاقىرىق تولى كەۋدەسى كىركىرەپ تۇرعان، ءتۇرى جاپالاققا اينالىپ كەتكەندەي ءبىر قايىرشى مەنى كوپتەن ك...
