ۇرپاق ايتار سەكسەن مەن جۇزدىگىمدى، تاريحتىڭ تۇكپىرىنەن ءسوز كەلگەندە
ماقساتى: قازاقتىڭ قاھارمان قولباسشىسى باۋىرجان مومىش ۇلىنىڭ ونەگەلى ءومىرىن جاس ۇرپاققا ناسيحاتتاۋ. ۇلى جەڭىستىڭ 65 جىلدىعى مەن يۋنەسكو كولەمىندە تويلاناتىن باتىردىڭ 100 جىلدىق مەرەيتويىن اتاپ وتۋگە ۇلەس قوسۋ.
مىندەتى:
• حالقىمىزدىڭ ۇلى پەرزەنتى، ەرلىكتىڭ ەرەن ۇلگىسى بولعان – ب. مومىش ۇلىنىڭ ءومىرىن ۇلگى تۇتۋ:
• تاريحي تۇلعالاردى قۇرمەتتەۋگە وتانسۇيگىشتىككە، ۇلتجاندىلىققا تاربيەلەۋ، تاريحي - كوركەم شىعارمالار ارقىلى سىني كوزقاراس پەن سەنسورلىق (ءتىل، وي، ت. ب) قابىلەتتىلىكتى ارتتىرۋ:
• اقپاراتتىق، كوممۋنيكاتيۆتىك، پروبلەمالىق قۇزىرلىقتى دامىتۋ.
وتەتىن ورنى: مۋلتيمەديالىق كابينەت
ءتۇرى: جىلدار جانە ادامدار
ءادىسى: «اقپاراتتىق» جانە «سىن تۇرعىسىنان ويلاۋ مەن جازۋدى دامىتۋ» تەحنولوگيالارىنىڭ ستراتەگيالارى.
كورنەكىلىگى:
• «باتىر ومىرىنەن...» فوتو گالەرەيالىق سلايدتار
• ب. مومىش ۇلىنىڭ شىعارمالارىنان كورمە
• زامانداستارىنىڭ ەڭبەكتەرى
• ب. مومىش ۇلىنىڭ ۇلاعاتتى سوزدەرى مەن ولەڭدەرى.
• يۋنەسكو – نىڭ ەمبلەماسى
پايدالانىلعان ادەبيەتتەر ءتىزىمى:
ب. مومىش ۇلىنىڭ ءى - ءىى تومدىق شىعارمالار جيناعى
«كۋبا اسەرلەرى» ءىى تومدىق شىعارماسى
باتىردىڭ ولەڭدەرى مەن ماقال – ماتەلدەرى.
«ۇلان» گازەتىنىڭ توپتاماسى 2010 جىل
«ۇلاعات»، «تاربيە ساعاتى»، «جۇلدىزدار وتباسى»، «ەگەمەن قازاقستان» گازەتتەرى
«جەڭىستىڭ 65 جىلدىعى» ينتەرنەت سايتى.
بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
- سىنىپ وقۋشىلارى كەلگەن قوناقتاردى قارسى الۋى، سالەمدەسۋ ءراسىمى.
- ونەگە ساعاتىنا قاجەتتى قۇرالداردى تۇگەندەۋ.
- مۋلتيمەديالىق كابينەتتەگى قاۋىپسىزدىك ەرەجەسىن ەسكە ءتۇسىرۋ.
ءىى. ماعىنانى تانۋ كەزەڭى
ءمۇعالىم:
«تەرميندەر ارقىلى بولجاۋ» ستراتەگياسى ارقىلى ونەگە ساعاتىنىڭ تاقىرىبىن اشۋ.
سلايد № 1 تەرمين سۋرەتتەر: اق بوز ات، تانك، جاۋىنگەرلەر،
- ولاي بولسا، بۇگىنگى تاربيە ساعاتىمىز «ءقادىرىن بىلمەپپىز عوي ءتىرى كەزدە،-
دەپ جىلار قايران قازاق مەن ولگەندە
ۇرپاق ايتار سەكسەن مەن جۇزدىگىمدى،
تاريحتىڭ تۇكپىرىنەن ءسوز كەلگەندە» – دەپ تاۋىپ ايتقان، ءوز سوزىمەن ايتاتىن بولساق، «ءومىرىنىڭ ءوزى - داستان» حالقىمىزدىڭ ماڭدايىنا بىتكەن،
ن. ءا. نازاربايەۆتىڭ «باۋىرجان - جۇلدىزدى بولعان كۇن، قازاقتىڭ جۇلدىزى جانعان كۇن» دەپ تەبىرەنە سويلەگەن سوزىمەن استارلاس جەڭىستىڭ 65 جىلدىعى مەن ب. مومىش ۇلىنىڭ 100 جىلدىق مەرەيتويىن بۇكىل قازاقستان كولەمىندە عانا ەمەس، يۋنەسكو بويىنشا تويلاناتىنىن ەسكەرە وتىرىپ، ءبىز دە كەڭەس وداعىنىڭ باتىرى نۇركەن ءابدىروۆ اتىنداعى № 10 ورتا مەكتەپتىڭ 4 «ءا» سىنىپ وقۋشىلارى ءوز ۇلەسىمىزدى قوسپاق بولىپ شەشتىك. ەندى ءسوز كەزەگىن مەن شاكىرتتەرىمە بەرسەم دەيمىن:
1 - جۇرگىزۋشى - ايماعانبەت: سلايد №2
- اتى اڭىزعا اينالعان قازاق ەلىنىڭ اكيىق قىرانى باۋىرجان مومىش ۇلىنىڭ قايتالانباس عاجايىپ سىرعا تولى ءومىرى مەن كوركەم تۋىندىلارىنا ارنالعان
«ۇرپاق ايتار سەكسەن مەن جۇزدىگىمدى تاريحتىڭ قويناۋىنان ءسوز كەلگەندە» اتتى تاربيە ساعاتىمىزدى باستاۋعا رۇقسات ەتىڭىزدەر!
2 - جۇرگىزۋشى – اياۋلىم: سلايد №3
مومىش ۇلى باۋىرجان (1910 - 1982 ج) – ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستىڭ داڭقتى جاۋىنگەرى، حالىق قاھارمانى، قازاقتىڭ كورنەكتى جازۋشىسى. تۋعان جەرى جامبىل وبلىسىنىڭ جۋالى اۋدانىنداعى كولباستاۋ مەكەنى. اتامىز 7 جىلدىق مەكتەپتى بىتىرگەننەن كەيىن ءبىراز ۋاقىت ءمۇعالىم بولعان. سوندا جۇرگەندە كەزەكتى اسكەري مىندەتىن وتەۋگە شاقىرىلىپ، ءتۇرلى اسكەري بولىمدەردە ۆزۆود، روتا كومانديرى بولادى. 1941 جىلى ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس باستالىسىمەن، باۋىرجان داڭقتى گەنەرال - مايور ي. ۆ. پانفيلوۆتىڭ باسشىلىعىمەن الماتى ماڭىندا جاڭادان جاساقتالعان 316 اتقىشتار ديۆيزياسىنىڭ قۇرامىندا مايدانعا اتتانادى. باتالون، پولك كومانديرى قىزمەتتەرىن اتقارادى.
1- جۇرگىزۋشى - ايماعانبەت: سلايد №4
وزدەرىڭىز بىلەسىزدەر، ۇلى وتان سوعىسى 1418 كۇن مەن تۇنگە سوزىلدى. سول 1418 كۇن مەن تۇندە باستان اياق سوعىس اۋىرتپالىعىن كورىپ، قيىنشىلىقتارىن باسىنان كەشىرگەن كومانديرلەردىڭ ءبىرى ەدى. بۇل سوعىسقا 200 رەت رەت قاتىناسىپ، توزاقتىڭ وتىنا بەتپە – بەت كەلدى. سول شايقاستاردا 4 رەت ءوزىنىڭ باتالونىنىڭ بىردە – ءبىر ادامىن شىعىن ەتپەي، تۇتقىنعا تۇسىرمەي، امان - ەسەن ءوزىنىڭ ديۆيزياسىنا الىپ كەلە ءبىلدى.. ۇلى وتان سوعىسىندا مۇنداي ەرەن ەرلىك جاساعان ادامدار سيرەك.
5 رەت قورشاۋدا قالىپ، بۇزىپ - جارىپ شىققان. 7 رەت جاراقاتتانىپ، 3 رەت كونتۋزيا العان
موسكۆا تۇبىندەگى شايقاستاعى ەرلىگى سول كەزدىڭ وزىندە وداق كولەمىنە اڭىز بولىپ تارادى. اتامىزدىڭ وسىنداي ەرلىگى جونىندە بەلگىلى ورىس جازۋشىسى الەكساندر بەك «ۆولوكولامسكوە شوسسە» قازاقشاسى «ارپالىس» پوۆەسىن جازادى.
ءمۇعالىم: مىسالى: موسكۆا تۇبىندەگى ناعىز قىسىلتاياڭ شاقتا: «كريۋكوۆادان شىعىسقا قاراي جەر جوق!» - دەپ كارتانىڭ جارتىسىن قىلىشپەن شاۋىپ تاستاعان ەكەن.
2 - جۇرگىزۋشى – اياۋلىم: سلايد №5
سوعىستان كەيىن باۋكەڭ سوۆەت ارمياسى باس شتابىنىڭ جوعارى اسكەري اكادەمياسىن بىتىرەدى. اسكەري پەداگوگيكالىق جۇمىسپەن اينالىسادى. قازاق جانە ورىس تىلدەرىندە بىردەي جازىپ، ءوز ومىرىندە كورگەن بىلگەندەرىن ارقاۋ ەتەدى. ونىڭ قالامىنان تۋعان، ءومىر شىندىعىن ارقاۋ ەتكەن تاماشا رومانى مەن اڭگىمە، پوۆەستەرى قالىڭ وقۋشىنىڭ ىزدەپ وقيتىن شىعارمالارىنا اينالدى. ونىڭ كىتاپتارىنىڭ جالپى تارالىمى 2 ميلليوننان اسىپ كەتكەن ەدى. باۋكەڭنىڭ كىتاپتارى كۋبادا جانە يزرايلدە 20 رەت، پولشادا 15 رەت، چەحوسلوۆاكيادا 13 رەت باسىلىپ شىققان.
جاننۇر: سلايد №6
«قىزىل يمپەريا كۇشەيىپ تۇرعان شاقتا باۋكەڭنىڭ اسقان باتىرلىعى دا، قايراتكەرلىگى دە، جازۋشىلىعى مەن ويشىلدىعى دا دۇرىس باعالانعان جوق. 45 جىل بويى باتىر اتاعىنا 2 رەت ۇسىنىلسا دا، بەرىلمەيدى. ماسكەۋدەگى جوعارى اكادەميادا 5 جىل «جوعارعى تاكتيكادان» اعا وقىتۋشى بولىپ، قىزمەت اتقارىپ، ۇستازدىقتىڭ ەڭ بيىك شىڭىنا جەتتى. 13 جىل گەنەرالدىق قىزمەت اتقاردى. ءبىراق، گەنەرال شەنى بەرىلگەن جوق.
(اسكەري جۋرناليست قولجازباسىنان)
ءزايراش: سلايد №7
جارالعانداي جالىننان، بۇزىپ جارىپ، قورشاۋدى.
جايساڭ باتىر باۋىرجان. جولسىز جەردەن جول سالدى.
ەستىگەندە ەسىمىن دوستارى تۇگىل، ەرلىگىن
جاۋ ەسىنەن جاڭىلعان. قاسى دا ەستىپ تامساندى.
قاراعاندى وبلىسى، قارقارالى اۋدانى،
نۇركەن اۋىلى. باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى
نۇرماعانبەت جىبەك سەرىك قىزى
مىندەتى:
• حالقىمىزدىڭ ۇلى پەرزەنتى، ەرلىكتىڭ ەرەن ۇلگىسى بولعان – ب. مومىش ۇلىنىڭ ءومىرىن ۇلگى تۇتۋ:
• تاريحي تۇلعالاردى قۇرمەتتەۋگە وتانسۇيگىشتىككە، ۇلتجاندىلىققا تاربيەلەۋ، تاريحي - كوركەم شىعارمالار ارقىلى سىني كوزقاراس پەن سەنسورلىق (ءتىل، وي، ت. ب) قابىلەتتىلىكتى ارتتىرۋ:
• اقپاراتتىق، كوممۋنيكاتيۆتىك، پروبلەمالىق قۇزىرلىقتى دامىتۋ.
وتەتىن ورنى: مۋلتيمەديالىق كابينەت
ءتۇرى: جىلدار جانە ادامدار
ءادىسى: «اقپاراتتىق» جانە «سىن تۇرعىسىنان ويلاۋ مەن جازۋدى دامىتۋ» تەحنولوگيالارىنىڭ ستراتەگيالارى.
كورنەكىلىگى:
• «باتىر ومىرىنەن...» فوتو گالەرەيالىق سلايدتار
• ب. مومىش ۇلىنىڭ شىعارمالارىنان كورمە
• زامانداستارىنىڭ ەڭبەكتەرى
• ب. مومىش ۇلىنىڭ ۇلاعاتتى سوزدەرى مەن ولەڭدەرى.
• يۋنەسكو – نىڭ ەمبلەماسى
پايدالانىلعان ادەبيەتتەر ءتىزىمى:
ب. مومىش ۇلىنىڭ ءى - ءىى تومدىق شىعارمالار جيناعى
«كۋبا اسەرلەرى» ءىى تومدىق شىعارماسى
باتىردىڭ ولەڭدەرى مەن ماقال – ماتەلدەرى.
«ۇلان» گازەتىنىڭ توپتاماسى 2010 جىل
«ۇلاعات»، «تاربيە ساعاتى»، «جۇلدىزدار وتباسى»، «ەگەمەن قازاقستان» گازەتتەرى
«جەڭىستىڭ 65 جىلدىعى» ينتەرنەت سايتى.
بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
- سىنىپ وقۋشىلارى كەلگەن قوناقتاردى قارسى الۋى، سالەمدەسۋ ءراسىمى.
- ونەگە ساعاتىنا قاجەتتى قۇرالداردى تۇگەندەۋ.
- مۋلتيمەديالىق كابينەتتەگى قاۋىپسىزدىك ەرەجەسىن ەسكە ءتۇسىرۋ.
ءىى. ماعىنانى تانۋ كەزەڭى
ءمۇعالىم:
«تەرميندەر ارقىلى بولجاۋ» ستراتەگياسى ارقىلى ونەگە ساعاتىنىڭ تاقىرىبىن اشۋ.
سلايد № 1 تەرمين سۋرەتتەر: اق بوز ات، تانك، جاۋىنگەرلەر،
- ولاي بولسا، بۇگىنگى تاربيە ساعاتىمىز «ءقادىرىن بىلمەپپىز عوي ءتىرى كەزدە،-
دەپ جىلار قايران قازاق مەن ولگەندە
ۇرپاق ايتار سەكسەن مەن جۇزدىگىمدى،
تاريحتىڭ تۇكپىرىنەن ءسوز كەلگەندە» – دەپ تاۋىپ ايتقان، ءوز سوزىمەن ايتاتىن بولساق، «ءومىرىنىڭ ءوزى - داستان» حالقىمىزدىڭ ماڭدايىنا بىتكەن،
ن. ءا. نازاربايەۆتىڭ «باۋىرجان - جۇلدىزدى بولعان كۇن، قازاقتىڭ جۇلدىزى جانعان كۇن» دەپ تەبىرەنە سويلەگەن سوزىمەن استارلاس جەڭىستىڭ 65 جىلدىعى مەن ب. مومىش ۇلىنىڭ 100 جىلدىق مەرەيتويىن بۇكىل قازاقستان كولەمىندە عانا ەمەس، يۋنەسكو بويىنشا تويلاناتىنىن ەسكەرە وتىرىپ، ءبىز دە كەڭەس وداعىنىڭ باتىرى نۇركەن ءابدىروۆ اتىنداعى № 10 ورتا مەكتەپتىڭ 4 «ءا» سىنىپ وقۋشىلارى ءوز ۇلەسىمىزدى قوسپاق بولىپ شەشتىك. ەندى ءسوز كەزەگىن مەن شاكىرتتەرىمە بەرسەم دەيمىن:
1 - جۇرگىزۋشى - ايماعانبەت: سلايد №2
- اتى اڭىزعا اينالعان قازاق ەلىنىڭ اكيىق قىرانى باۋىرجان مومىش ۇلىنىڭ قايتالانباس عاجايىپ سىرعا تولى ءومىرى مەن كوركەم تۋىندىلارىنا ارنالعان
«ۇرپاق ايتار سەكسەن مەن جۇزدىگىمدى تاريحتىڭ قويناۋىنان ءسوز كەلگەندە» اتتى تاربيە ساعاتىمىزدى باستاۋعا رۇقسات ەتىڭىزدەر!
2 - جۇرگىزۋشى – اياۋلىم: سلايد №3
مومىش ۇلى باۋىرجان (1910 - 1982 ج) – ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستىڭ داڭقتى جاۋىنگەرى، حالىق قاھارمانى، قازاقتىڭ كورنەكتى جازۋشىسى. تۋعان جەرى جامبىل وبلىسىنىڭ جۋالى اۋدانىنداعى كولباستاۋ مەكەنى. اتامىز 7 جىلدىق مەكتەپتى بىتىرگەننەن كەيىن ءبىراز ۋاقىت ءمۇعالىم بولعان. سوندا جۇرگەندە كەزەكتى اسكەري مىندەتىن وتەۋگە شاقىرىلىپ، ءتۇرلى اسكەري بولىمدەردە ۆزۆود، روتا كومانديرى بولادى. 1941 جىلى ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس باستالىسىمەن، باۋىرجان داڭقتى گەنەرال - مايور ي. ۆ. پانفيلوۆتىڭ باسشىلىعىمەن الماتى ماڭىندا جاڭادان جاساقتالعان 316 اتقىشتار ديۆيزياسىنىڭ قۇرامىندا مايدانعا اتتانادى. باتالون، پولك كومانديرى قىزمەتتەرىن اتقارادى.
1- جۇرگىزۋشى - ايماعانبەت: سلايد №4
وزدەرىڭىز بىلەسىزدەر، ۇلى وتان سوعىسى 1418 كۇن مەن تۇنگە سوزىلدى. سول 1418 كۇن مەن تۇندە باستان اياق سوعىس اۋىرتپالىعىن كورىپ، قيىنشىلىقتارىن باسىنان كەشىرگەن كومانديرلەردىڭ ءبىرى ەدى. بۇل سوعىسقا 200 رەت رەت قاتىناسىپ، توزاقتىڭ وتىنا بەتپە – بەت كەلدى. سول شايقاستاردا 4 رەت ءوزىنىڭ باتالونىنىڭ بىردە – ءبىر ادامىن شىعىن ەتپەي، تۇتقىنعا تۇسىرمەي، امان - ەسەن ءوزىنىڭ ديۆيزياسىنا الىپ كەلە ءبىلدى.. ۇلى وتان سوعىسىندا مۇنداي ەرەن ەرلىك جاساعان ادامدار سيرەك.
5 رەت قورشاۋدا قالىپ، بۇزىپ - جارىپ شىققان. 7 رەت جاراقاتتانىپ، 3 رەت كونتۋزيا العان
موسكۆا تۇبىندەگى شايقاستاعى ەرلىگى سول كەزدىڭ وزىندە وداق كولەمىنە اڭىز بولىپ تارادى. اتامىزدىڭ وسىنداي ەرلىگى جونىندە بەلگىلى ورىس جازۋشىسى الەكساندر بەك «ۆولوكولامسكوە شوسسە» قازاقشاسى «ارپالىس» پوۆەسىن جازادى.
ءمۇعالىم: مىسالى: موسكۆا تۇبىندەگى ناعىز قىسىلتاياڭ شاقتا: «كريۋكوۆادان شىعىسقا قاراي جەر جوق!» - دەپ كارتانىڭ جارتىسىن قىلىشپەن شاۋىپ تاستاعان ەكەن.
2 - جۇرگىزۋشى – اياۋلىم: سلايد №5
سوعىستان كەيىن باۋكەڭ سوۆەت ارمياسى باس شتابىنىڭ جوعارى اسكەري اكادەمياسىن بىتىرەدى. اسكەري پەداگوگيكالىق جۇمىسپەن اينالىسادى. قازاق جانە ورىس تىلدەرىندە بىردەي جازىپ، ءوز ومىرىندە كورگەن بىلگەندەرىن ارقاۋ ەتەدى. ونىڭ قالامىنان تۋعان، ءومىر شىندىعىن ارقاۋ ەتكەن تاماشا رومانى مەن اڭگىمە، پوۆەستەرى قالىڭ وقۋشىنىڭ ىزدەپ وقيتىن شىعارمالارىنا اينالدى. ونىڭ كىتاپتارىنىڭ جالپى تارالىمى 2 ميلليوننان اسىپ كەتكەن ەدى. باۋكەڭنىڭ كىتاپتارى كۋبادا جانە يزرايلدە 20 رەت، پولشادا 15 رەت، چەحوسلوۆاكيادا 13 رەت باسىلىپ شىققان.
جاننۇر: سلايد №6
«قىزىل يمپەريا كۇشەيىپ تۇرعان شاقتا باۋكەڭنىڭ اسقان باتىرلىعى دا، قايراتكەرلىگى دە، جازۋشىلىعى مەن ويشىلدىعى دا دۇرىس باعالانعان جوق. 45 جىل بويى باتىر اتاعىنا 2 رەت ۇسىنىلسا دا، بەرىلمەيدى. ماسكەۋدەگى جوعارى اكادەميادا 5 جىل «جوعارعى تاكتيكادان» اعا وقىتۋشى بولىپ، قىزمەت اتقارىپ، ۇستازدىقتىڭ ەڭ بيىك شىڭىنا جەتتى. 13 جىل گەنەرالدىق قىزمەت اتقاردى. ءبىراق، گەنەرال شەنى بەرىلگەن جوق.
(اسكەري جۋرناليست قولجازباسىنان)
ءزايراش: سلايد №7
جارالعانداي جالىننان، بۇزىپ جارىپ، قورشاۋدى.
جايساڭ باتىر باۋىرجان. جولسىز جەردەن جول سالدى.
ەستىگەندە ەسىمىن دوستارى تۇگىل، ەرلىگىن
جاۋ ەسىنەن جاڭىلعان. قاسى دا ەستىپ تامساندى.
قاراعاندى وبلىسى، قارقارالى اۋدانى،
نۇركەن اۋىلى. باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى
نۇرماعانبەت جىبەك سەرىك قىزى
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
ماقساتى: وقۋشىلارعا گگ دىبىسى مەن ءارپىن تانىتۋ. ءسوز ىشىندەگى گگ دىبىسىنىڭ ەرەكشەلىگىن مەڭگەرتۋ. دىبىستىق تالداۋ جاساۋ مەن سويلەمدەر قۇراستىرۋعا، ساۋاتتى جازۋعا توسەلدىرۋ.
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: كۇيشى - قوبىزشى ىقىلاس دۇكەن ۇلىنىڭ شىعارماشىلىعى
