- 10 جەل. 2019 00:00
- 263
ۇرپاق تاربيەسى – ۇلت بولاشاعى
قازىرگى تاڭداعى ءوسىپ كەلە جاتقان جاستار تاربيەسى وزەكتى ماسەلە بولىپ سانالادى. جاستاردىڭ تاربيەسى تۇسىنىكسىز، يا، بارلىعى تاربيە كورگەن كوزى اشىق جاندار. ءبىراق وسى تاربيەگە كەلگەندە وسال جەرلەرى وتە كوپ، اتا-انالارى وتە جاقسى تاربيە بەرگەن ءبىراق، سونى دۇرىس كورسەتە الماي جاتاتىنى ءمالىم. نەگە؟ – دەگەن سۇراق قويساق - زامانعا ساي بولۋ كەرەك، ءقازىر زامان باسقا دەپ وزدەرىنە مۇلدەم باسقا الەم جاساپ الادى. جيىرما ءبىرىنشى عاسىر ءقازىر زامان باسقا دەيدى، زامان ءوز ورنىندا، ادامدار باسقا. جىلدان جىلعا جاستاردىڭ ءجۇرىس-تۇرىستارى، ءسوز ساپتاۋى تومەندەۋ ۇستىندە. جاي كوشەدە كەتىپ بارا جاتىپ، سويلەگەن سوزدەرى، قۇلاعىڭنىڭ قۇرىشىن قاندىرىپ ساي-سالاعا ەستىلىپ جاتادى. بۇنىڭ ءوزى تاربيەنىڭ ناشارلىعى بولىپ سانالادى. كوپ جاستارىمىز «ۇرپاق تاربيەسى – ۇلت بولاشاعى» دەگەن ءسوزدىڭ استارىندا ۇلكەن ءمان ماعىنا جاتقانىن تۇسىنبەيدى. قازىرگى جاستار ءوسىپ كەلە جاتقان وسكەلەن ۇرپاقتارعا ۇلگى بولۋدىڭ ورىنان مازاق بولىپ جاتقانى قانشا. بولاشاقتا بىرەۋى اسقار تاۋداي اكە، بىرەۋى اياۋلى انا بولاتىن ادامدار، ەرتەڭ بولاشاقتا بالالارىنا قانداي ۇلگى ونەگە بولادى دەگەن وي ءىشىمدى قىنجىلتادى. ءبىز ءوزىمىز جاستاردىڭ تاربيەسىنە وسال قاراعاندىقتان، وسى ماسەلەنى وزەكتى ەتىپ قوزعاپ وتىرمىز. ۇلداردىڭ قىز سەكىلدى كيىنۋى، كوشەدە قىزبەن جىگىتتىڭ جابىسىپ تۇرۋىنا سالعىرت قاراعاندىقتان، بۇل نارسەنىڭ كوبەيۋى سانىمىزدى سان سوقتىرىپ وتىر. ءبىزدىڭ، ياعني جاستاردىڭ تاربيەسى ۇلت بولاشاعى ەكەنىن ۇمىتپاۋىمىز كەرەك. ءبىزدىڭ تاربيەمىز وسكەلەن ۇرپاقتارعا ۇلگى، بىزدەن ولار ۇلگى الىپ كەلەشەكتە سول ارقىلى ءپىسىپ جەتىلەتىنىن ءارقاشان جاتتا ۇستاۋىمىز قاجەت. ەگەردە ءبىز جاسوسپىرىمدەردى تەك جاقسى نارسەلەرگە باۋلىيتىن بولساق، كەلەشەك ۇرپاقتاردىڭ دا تاربيەسى جوعارى بولاتىنىنا سەنەمىن. ءبىزدىڭ وسكەلەن جاستاردىڭ تاربيەسى كوپتەگەن ماسەلەگە اسەر ەتەتىنىن تۇسىنبەيدى. وسى ماسەلەنى ويلاپ قاتتى قىنجىلامىن. ءار بالا دۇنيەگە كەلگەنسوڭ اتا – اناسىنىڭ جاقسى تاربيەسىن الىپ شىعادى، وسە كەلە ءار ورتاعا ءتۇسىپ بالانىڭ ويى بۇزىلىپ، ويى سان ساققا كەتىپ تاربيەنىڭ نە ەكەنىن قاتتى ۇعىنا بەرمەيدى. تاربيە دەگەن ءسوزدىڭ ءوزى ءبىر ەرەكشە عوي شىركىن! ونى ۇعىنىپ جاتقان جاتقان جاستار بارما، مەن كوپكە توپىراق شاشقىم كەلىپ تۇرعانىم جوق، بەس ساۋساق بىردەي ەمەس يا، سونىڭ ىشىندە ساناۋلى جاستارىمىز تاربيەنىڭ نە ەكەنىن ۇعىنباي، ار-ۇجدادان، نامىستان ايىرىلىپ جاتادى. ەرلەرىمىز ەز بولىپ، قىزدارىمىز جەر بولىپ نامىسى تاپتالىپ جاتقانى قانشا. بۇنىڭ بارلىعىنا جاستاردى كىنالاي بەرۋدىڭ دە كەرەگى جوق شىعار، ءبىراق ادام بالاسى ءار نارسەنى ىستەر الدىندا ەڭ ءبىرىنشى ۇياتتى ويلاۋ كەرەك دەپ ۇسىنەمىن. نەگە؟ سەبەبى، دورەكى ارەكەت جاساعاننان كەيىن، كوپتەگەن قيسىڭقى سوزدەر اتا-اناعا، اتا-انانىڭ بەرگەن تاربيەسىنە ۇلكەن كىر كەلتىرەتىنە ءسوزسسىز. توقسان اۋىز ءسوزدىڭ توبىقتاي ءتۇيىنى «تاربيە – اتا-انانىڭ ايناسى ەكەنىن ۇمىتپاعانىمىز ءجون».