- 07 قاڭ. 2020 00:00
- 349
ءۇش كۇيدىڭ اڭىزى
القابەكتە دەگەن ءبىر باي بولعان ەكەن. بايدىڭ ماپەلەپ باققان ەكى ەنەگە تەلى ءبىر قوڭىر قۇلىنى بولىپتى. ونىڭ ءجۇرىسى جايلى، جالى مايدا، ءوزى سۋرەتتەي كوركەم ەكەن. بايدىڭ وسىنداي ادەمى تاعى دا ءبىر اتى بار ەكەن. باي اتتاردى ۇرىدان قورقىپ تۇندە كيىز ۇيدە باعاتىن بوپتى. بۇل اتتاردى بايدىڭ ساۋلەم دەگەن قىزى كۇزەتەدى ەكەن. ساۋلەم دومبىراشى ءارى ءانشى بولىپتى دا، دومبىرا مەن انگە قاتتى قۇمار ەكەن.
كۇندەردىڭ بىرىندە بوعدانىڭ قاراتاۋىن مەكەندەگەن مۇكەي دەگەن ۇرى بايدىڭ اتتارىن تورىپ، جانىنا ەكى ادامدى ەرتىپ، وسى اۋىلعا كەلەدى. ءبىراق ولار قانشا تورىۋىلداسا دا، لاجىن تابا الماي بىرنەشە كۇن وتەدى. اقىرى ماڭايداعى ەلدەن اتتاردى تۇندە بايدىڭ قىزى كۇزەتەتىنىن، ساۋلەمنىڭ دومبىراشى ءارى ءانشى ەكەنىن، دومبىرا شەرتىلسە، قۇلاق ءتۇرىپ قالاتىنىن ەستيدى. سونىمەن قىزدىڭ قاپىسىن تاپتىم دەپ ەسەپتەگەن مۇكەي جولداستارىنا:
— قىزدى مەن دومبىرا شەرتىپ اينالدىرام، سەندەر سول ورايدا اتتاردى قايتسەڭدەر دە الىپ شىعىڭدار! — دەيدى دە، كەشتە قىز وتىرعان كيىز ۇيگە بارىپ:
— بيكەش، كۇيىڭدى شەرت، ەستيىن دەپ كەلدىم، — دەيدى. بۇل ۇسىنىستى قابىلداعان قىز دومبىراسىن شەرتەدى. ءبىراق بەيتانىس كىسىدەن تارتىنىپ، شابىتتانىپ شەرتە المايدى. سوندا مۇكەي قىزدىڭ دومبىراسىن سۇراپ الىپ، «قوس قاعۋ» دەگەن كۇيدى بەزىلدەتىپ الا جونەلەدى. ەرشىممەن ەركىن شەرتىلگەن كۇي سازى قىزدى بىردەن باۋراپ، ءوزىنىڭ ات كۇزەتىپ وتىرعانى مۇلدە ەسىنەن شىعىپ كەتەدى. كۇيدى ءبىر اۋىق شەرتىپ سەرىكتەرى اتتاردى
شىعارىپ بولدى-اۋ دەگەندە، مۇكەي قىزعا قوش ايتىپ جونىنە كەتە بەرەدى. قىز كۇيشى جىگىتتىڭ ءاتى-جونىن سۇراپ قالماعانىنا وكىنىپ قالىپتى. ءبىر كەزدە اتتىڭ جوعالعانىن بىلگەن قىز، اتا-اناسىنا ايتۋدان قورقىپ، قاسىنداعى قىزدارعا دا: «ادام كەلدى دەپ ايتپايىق، ۇيىقتاپ قالىپپىز دەڭدەر»، — دەپ ۇيرەتىپ قويادى. كور زامان جەر-كوكتى شارلاپ تابا الماي كۇدەرىن ۇزگەن باي تورىعىپ وتىرعاندا، قىز باياعىدا جىگىت شەرتكەن كۇيدى شەرتەدى ەكەن. اكەسى بۇرىن قىزىنىڭ مۇنداي كۇيدى شەرتكەنىن ەستىپ كورمەگەندىكتەن تاڭىرقاپ: «مۇنى قايدان ۇيرەندىڭ؟» دەپ قۋزاي باستايدى. قىز شىنىن ايتادى. سوندا باي:
— بالام-اۋ، بۇرىن نەگە ايتپايسىڭ، اتتار تابىلدى ەمەس پە؟! — دەيدى قۋانىپ. سونان ول ەرتىستى ورلەي بىتكەن دومبىراشىنى ىزدەپتى. كۇيىن تىڭدايدى. ءبىر كۇنى شاقاباي ماقاتجان دەگەننىڭ ۇيىنەن الگى قىزى شەرتكەن كۇيدى ەستيدى. باي بۇل كۇيدىڭ جايىن سۇراعاندا، ول:
— قاراتاۋداعى مۇكەي دەگەننىڭ «قوس قاعۋى» وسى، — دەپتى. سونان باي مۇكەيدى ىزدەپ ەرەنقابىرعاعا بارسا، ەكى اتى كەرمەسىندە بايلاۋلى تۇر ەكەن. كەلگەن ادامنىڭ بۇيىمتايىن سەزگەن مۇكەي الدىنان شىعىپ قارسى الىپ، قوناق قىلىپتى، قوناق ابدەن تىنىققان سوڭ، مۇكەي دومبىراسىن الىپ: تەلقوڭىرىڭىزدى ءمىندىم، ءجۇرىسى مىناۋ ەكەن، مايداجالىڭىزدى ءمىندىم، ءجۇرىسى مىناۋ ەكەن، ءسىزدى وسىندا الىپ كەلگەن قوس قاعۋىم مىناۋ، — دەپ ءۇش كۇيدى شەرتىپ بەرگەن ەكەن.