ۇيقى كەلتىرەتىن ءدارى
بورانباي جاتار الدىندا قالتاسىنان ىشىندە تارى دانىندەي ءتۇيىر - ءتۇيىر سارعىش بىردەڭەلەر بار تيتىمدەي جۇمىر فلاكون الىپ قاراپ وتىر ەدى.
— جاكە، بۇل نەمەنە؟ — دەپ، اۋەسقوي ەرجان قاسىنا جەتىپ باردى.
— ۇيقى كەلتىرەتىن ءدارى عوي بالام.
— نە؟ ۇيقى كەلتىرەدى؟
— ءيا، ۇيقى كەلتىرەتىن ءدارى.
— قايتىپ كەلتىرەدى؟
— ۇيىقتار الدىندا وسىنىن ەكى-ۇش ءتۇيىرىن جۇتاتىن بولسا، ادام قاتىپ ۇيىقتاپ قالادى.
— سونان سوڭ ويانباي ما؟
— نەگە ويانباسىن، تاڭەرتەڭ ادەتتەگىدەي قالپىمەن ويانادى.
ەرجان قىزىعىپ، وسىنداي دا ءدارى بولادى ەكەن-اۋ دەپ، قايران قالدى.
— دارىگەر بەردى. سوڭعى كۇندەرى مازاسىز ۇيىقتايتىن بولىپ جۇرگەنىم. ەندى ءبىراز كۇن وسىنى ءىشىپ كورەيىن دەپ وتىرمىن.
— جاكە، ماعان دا بىرەۋىن بەرشى، — دەپ ءوتىندى ەرجان.
— ونى قايتەسىڭ؟
— مەن دە جۇتىپ كورەيىن.
— مۇنىڭ ساعان نە كەرەگى بار؟ ونسىز دا توسەككە باسىڭ تيەر-تيمەستەن قور ەتە قالاسىڭ.
— جاكەتاي، بىرەۋىن عانا! — دەپ، ەرجاننىڭ ىنتىزارى ارتا ءتۇستى.
بورەكەڭ ۇلىنىڭ مەسەلىن قايتارمايتىن كوڭىلشەك ادام.
— ءما، جۇتساڭ جۇتا عوي، — دەپ ەرجانعا ول ءدارىنىڭ ءبىر ءتۇيىرىن بەردى.
ەرجان اكەسىنەن اسا ءبىر قىمبات زات سىيلىققا العانداي قۋاندى. راقمەت ايتتى دا، جۇگىرە شىعىپ، اجەسىنىڭ بولمەسىنە باردى. اجەسى ەكەۋى وسى بولمەدە ۇيىقتايدى.
— اجەتاي، توسەك سالىپ بەرە قويىڭىزشى، مەن كازىر مىنا ءدارىنى جەيىن دە قاتىپ ۇيىقتاپ قالايىن.
— و نەعىلعان ءدارى؟
— ۇيقى كەلتىرەتىن ءدارى. جاكەم بەردى.
* * *
ءدارىنى اۋزىنا سالماقشى بولىپ تۇرىپ ەرجانعا جانە ءبىر وي كەلدى. «وسىنى مىسىعىما جەگىزىپ كورسەم بە ەكەن؟ زاماتتا قىلجيىپ، پىرىلداپ ۇيىقتاپ قالاتىن شىعار؟»
اكەل، جەسەم جەيىن دەگەندەي قارا مىسىق ەرجانعا كوزى شىراقتاي جىلتىراپ قارايدى.
ەرجان ءزارۋ بولىپ جاكەسىنەن جالىنىپ سۇراپ العان ءدارىسىن مىسىققا قيمادى. «ءوزىم جۇتايىن. كورەيىن، ۇيقىمدى قالاي كەلتىرەر ەكەن»، — دەپ ويلادى.
ءدارىنى ول شالقايىپ تۇرىپ، كومەكەيىنە تاستادى، ارتىنان سۋ جۇتتى.
بۇدان سوڭ بۋداق - بۋداعىمەن كازىر قاپتاپ جەتەتىن ۇيقىنى توسەكتە كۇتىپ الماققا تەز-تەز شەشىنە باستادى.
اسىلى، ەرجاننىڭ بۇعان دەيىن دە ۇيقى جونىندە قىزىق - قىزىق ويلارى بولاتىن. اسىرەسە ول ءوزىنىڭ قالاي ۇيىقتاپ كەتەتىنىن ءبىر بايقاپ كورۋگە ىنتىق - اق ەدى. وسى قىزىق قۇبىلىستى بىلمەككە قۇمارتىپ، تالاي رەت ول ۇيىقتاماي اڭدىپ تا كورگەن. ءبىراق قاشان دا ۇيقى ونى بايقاۋسىز ەڭسەرىپ كەتىپ، قاپى قالىپ كەلەدى.
سول ارمانىنا ەرجان ەندى جەتپەكشى. ونىڭ ويىنشا، كازىر ۇيقى ادەتتەگى قالپىمەن بىلدىرمەستەن باياۋلاپ، ءوزى كەلمەيدى. ونى بۇلتتاي قاپتاتىپ مىنا ءدارى قۋىپ اكەلەدى. سول ءۇشىن دە مۇنى ۇيقى كەلتىرەتىن ءدارى دەپ اتاماي ما؟ وربىگەن قاپ-قاپ ۇيقى ونىڭ باسىنا سىقاپ كىرە باستاماق. «كوزىمدى باقىرايتىپ، ۇيىقتاماي جاتىپ السام قايتەر ەكەن»، — دەپ ەرجان قيقارلىق تا ويلاپ قويادى.
ەرجان باسىن بۇركەڭكىرەپ الىپ، ىرگەگە قاراپ، تىشقان aڭدىعان مىسىقتاي تىنىپ جاتقالى ءبىرقاۋىم ۋاقىت ءوتتى. ءبىراق ءالى جەنتەكتەلىپ جەتكەن ۇيقى جوق. ارى-بەرىدەن سوڭ ونىڭ جامباسى تالا باستادى. بۇل كەزدە اتا - اناسىنىڭ بولمەسىندەگى اياق تىسىرى دا باسىلعان ەدى. سىرتقا شىعىپ كەلىپ، شامدى ءوشىرىپ، ەرجاننىڭ جانىنا اجەسى دە كەلىپ جاتتى. سول كەزدە ەرجان ۋح دەپ، كۇرسىنە ىڭىرانىپ، ەكىنشى جامباسىنا اۋناپ ءتۇستى.
— سەن ءالى ۇيىقتاماي جاتىرمىسىڭ؟ — دەپ سۇرادى اجەسى.
— ۇيقىم كەلمەيدى.
— تالاي ۋاقىت بولدى. دونبەكشىمەي تىنىش جات.
ەرجان تىنىشتالمادى. ۇيقى كەلتىرەتىن ءدارىنىڭ ۇيقىنى قالاي اكەلەتىنىن كورۋگە قۇشتار بوپ، الاكوڭىلدەنىپ جاتىر. بىر-ەكى رەت بايقاۋسىزدا كوزى ءىلىنىپ بارا جاتىر ەكەن. الدە نەدەن قۇر قالعانداي سەلك ەتىپ ويانىپ، كوزىن اشىپ الدى.
— ءوي، ساعان نە بولعان بۇگىن؟ نەگە ۇيىقتامايسىڭ؟ — دەپ جازعىرا باستادى اجەسى. انشەيىندە باسى توسەككە تيىسىمەن قور ەتە قالاتىن نەمەرەسىنىڭ مىنا بەيمازا كۇيى وعان جۇمباق ەدى.
— الگى ءدارى ۇيقىمدى كەلتىرە الماي جاتىر.
— وي ءدارىڭ ءتۇسسىن... تارت تىزەڭدى قاداماي. ءدارى ۇيقىڭدى كەلتىرمەسە، ءوزىڭ ۇيىقتا.
...ەرتەسىندە تاڭەرتەڭ ويانا سالىسىمەن ەرجاننىڭ ەسىنە تۇندەگى ۇيقى كەلتىرەتىن ءدارى ءتۇستى. قاپ، قالاي ۇيىقتاپ كەتكەنىمدى تاعى بايقاماي قالعانىمدى قاراشى! — دەپ وكىندى ول.— بالەم، كەشكە جاكەمنەن تاعى بىرەۋىن سۇراپ الىپ، تاڭ اتقانشا كوزىمدى باقىرايتىپ، اڭدىپ جاتپاسام با؟