ۇزىنسارىنىڭ كەلۋى
قاتىسۋشىلار:
ۇلان – 7-سىنىپ وقۋشىسى
گۇلدانا – اپكەسى، 9-سىنىپ وقۋشىسى
ۇزىنسارى – قارت شوپان
وقيعا شالعايداعى ءبىر اۋىلدا وتەدى. ساحنا اشىلعاندا گۇلدانا ساباققا دايىندالىپ وتىرادى. بولمە ءىشى. كەنەت سىرتتان aت تۇياعىنىڭ ءدۇرسىلى ەستىلەدى. گۇلدانا تەرەزەگە بارىپ سىرتقا كوز تاستايدى.
گۇلدانا. مىنا ادام كىم ەكەن؟ الىستان كەلە جاتقان سياقتى. اپامنىڭ توركىندەرىنىڭ ءبىرى شىعار. قاپ، وزدەرىنىڭ كەتىپ قالا قالعانىن قاراشى. ەندى ءقايتتىم؟
ۇيگە جۇگىرە باسىپ، مەكتەپتەن قايتقان ۇلان كىرەدى.
ۇلان. گۇلدانا، گۇلدانا. قوناق كەلدى. ول كىم دەيسىڭ عوي. ايتا قويشى؟
گۇلدانا. كورمەي جاتىپ نە دەيىن؟ الىستان جول شەگىپ كەلە جاتقان ادام سياقتى. مەن دە كورىپ تۇرمىن.
ۇلان. ال مەن بىلەمىن.
گۇلدانا. بىلسەڭ، ايتا قوي.
ۇلان. ول – اپامنىڭ ۇزىنسارى دەگەن باۋىرى.
گۇلدانا. قىزىق ەكەن. سوندا اپامنىڭ باۋىرىنىڭ ەسىمى ۇزىنسارى ما؟
ۇلان. ءيا.
گۇلدانا. مەنىڭ ويىمشا، بۇل قوناق – اپامنىڭ باۋىرى ەمەس، قاينىسى. ال ۇزىنسارى دەگەنى – ۇلكەن، ۇزىن بولعان سوڭ جەڭگەسىنىڭ قاينىسىنا ازىلدەپ قويعان اتى.
ۇلان. نە دەسەڭ و دە، ءبىراق مەن كەلىسپەيمىن. بۇل قوناقتىڭ ەسىمى – ۇزىنسارى. كۇشىكباي، يتباي، قاپتەسەر دەگەن ات كوپ قوي. اپام قاتەلەسپەيدى. كەل، باستەسەيىك.
گۇلدانا. ماقۇل. ەگەر مەن جەڭىلسەم، ساعان ەسەبىڭدى شىعارۋعا كومەكتەسەمىن. ال سەن جەڭىلسەڭ، قۇدىقتان ءبىر اپتا بويى سۋ تاسيسىڭ.
ۇلان. ۋادە (ەكەۋى قول الىسادى). قوناقتى قارسى الۋعا ازىرلەنەيىك.
گۇلدانا. ايتپاقشى، تايتولەۋ جەتەكشىڭ نە دەگەنىن بىلەسىڭ بە؟
ۇلان. ءيا، نە دەپ ەدى. قۇلاعىم سەندە.
گۇلدانا. ناۋرىز مەرەكەسى، جيىرما بىرىندە، قىدىر اتا تۇندە كەلىپ ءار ءۇيدىڭ بوساعاسىن اتتايدى. سول كەزدە ءۇي جينالىپ، ماڭايى تازا تۇرسا، ءۇي يەلەرىنە ساتسىزدىك پەن جاماندىق جولامايدى، اۋرۋ-دەرت اينالىپ وتەتىندىگىن ايتتى.
ۇلان. ە، ەندى ءتۇسىندىم. بىلۋىمشە، مىنا ۇزىنسارى اتام ناۋرىز مەرەكەسىنە اۋىلعا كەلگەن عوي.
گۇلدانا. مۇمكىن.
ۇلان. ال مەن بولمەمدى تارتىپكە كەلتىرۋگە كىرىستىم. (ءار نارسەنى ورنىنا قويىپ، ءۇيدى سىپىرىپ، جۇمىسقا كىرىسەدى.)
گۇلدانا. باۋىرىم-اۋ، مىناۋىڭ قاي ساسقانىڭ؟ قوناق ۇيگە كىرگەندە شاڭى اسپانعا كوتەرىلىپ جاتسا ۇيات قوي.
ۇلان. ونى ماعان ۇيرەتپەي-اق قوي.
پاۋزا. سىرتتان الدەكىمنىڭ جوتەلىڭكىرىگەنى ەستىلەدى. ەكەۋى جالت قارايدى.
ۇزىنسارى. اۋ، بۇل ۇيدە كىم بار؟ قۇدايى قوناقپىن. (كىرەدى. كوزىن كولەگەيلەي جان-جاعىنا قارايدى.)
ۇلان. اسسالاۋماعالەيكۋم، اتا. حوش كەلىپسىز!
ۇزىنسارى. ۋاعالەيكۇماسسالام. جاسىڭ ۇزاق بولسىن (قول بەرىپ امانداسادى).
ۇلان. تورگە شىعىڭىز، اتا.
ۇزىنسارى. راقمەت، اينالايىن. اۋ، بۇل ءۇيدىڭ يەسى قايدا؟
گۇلدانا. كيىكبەلەڭگە توعايعا وتىن اكەلۋگە كەتىپ ەدى.
ۇزىنسارى. ءجون، ءجون. (تورگە شىعادى، كيىمىن شەشىپ، ىلەدى.)
ۇلان. (گۇلدانا ەكەۋى قوناققا ecتipتپeي سىبىرعا كوشەدى.) ەرتەڭگىسىن اپام ۇزىنسارى كەلەدى دەگەن. ۇزىننىڭ الاسارىپ، جۋاننىڭ جىڭىشكەرگەن شاعى. ءسۇر ەتتەن قازانعا ەت سالىپ قويىڭ-دار دەپ جاتقانىن ەستىدىم عوي.
گۇلدانا. ءيا، اپام كەشكىسىن ەت اس دەگەن. ماقۇل. كۇن دە كەشكىرىپ قالدى.
ۇلان. قوناقتى جالعىز قالدىرعان ۇيات بولار. ونىڭ ۇستىنە ەكەۋمىزدىڭ ءباسىمىز بار ەمەس پە؟ ەسىمىن سۇراپ الايىن.
گۇلدانا. سولاي ەكەن-اۋ! (بۇرىلىپ اسۇيگە قاراي كەتەدى، ۇلان قوناققا بەتتەيدى.)
ۇلان. ەسىمىم – ۇلان، اتا.
ۇزىنسارى. دۇرىس-اق. ەسىمىڭ جاقسى ەكەن.
ۇلان. اتا، ءسىز شوپانسىز با؟
ۇزىنسارى. ءدوپ ءتۇستىڭ، بالام. شاماسى، مالعا جۋىقسىڭ، ءا؟
ۇلان. كيىمىڭىز قالىڭ. اتىڭىز تەرلەپتى. الىس جولدان كەل-گەنىڭىز ءبىلىنىپ تۇر. ال اۋىلدان الىس جەرلەردە كىم تۇرۋشى ەدى. ارينە، مالشىلار. سولاي ەمەس پە، اتا؟
ۇزىنسارى. جارايسىڭ، بالام، زەرەك ەكەنسىڭ. بيىل قىس قاتتى بولدى عوي. بورانى ءجيى سوعىپ، قارى قالىڭ جاۋىپ، مال قارعا ادىم اتتاماي قالدى. كۇندە قار كۇرەۋمەن-اق تيتىقتاپ بىتتىك. قۇداي قالاسا، كوكتەمگە دە ىلىندىك-اۋ، ايتەۋىر.
ۇلان. اتا، اتا، ءسىز ناۋرىزدى قارسى الۋعا كەلدىڭىز عوي...
ۇزىنسارى (كۇلەدى). ءاي، بالامىسىڭ. كوكتەم بيىل ەرتە شىعا ما، كىم ءبىلسىن، قار ەرتە ەرىدى. ءوزىڭ ايتقانداي، سارقىراعان سۋدى، تىزەدەن كەلەر باتپاقتى كەشىپ ارەڭ جەتتىم. بالا-شاعاعا ازىق-تۇلىك الىپ قايتسام دەپ كەلگەن شارۋا.
ۇلان. مىنا سوزىڭىزگە تۇسىنبەدىم، اتا.
ۇزىنسارى (كۇلىپ). تۇسىنبەگەنى قالاي؟ بار شىندىعىم وسى، بالام.
ۇلان. اپام ماعان وتىرىك ايتقانى ما؟
ۇزىنسارى (تاڭدانىپ). اپاڭ جالعان ايتپايتىن شىعار.
ۇلان. ءيا، ول مەنى ەشقاشان الداعان ەمەس. ءبىراق مەنىڭ تاڭدانباسقا شارام قالماي تۇر.
ۇزىنسارى. اپاڭ مەن تۋرالى بىردەڭە دەپ پە ەدى؟
ۇلان. ءيا. ءسىز كەلەتىندىگىڭىزدى ايتىپ، قازانعا ءسۇر ەت سالۋدى تاپسىرعان. اتام ەكەۋى كەشكىسىن ورالامىز دەگەن.
ۇزىنسارى. دۇرىس-اق. اتاڭ مەن اپاڭنىڭ اتى كىم؟
ۇلان. ءسىز ولاردى تانىمايسىز با؟ قىزىق.
ۇزىنسارى (يىعىن قيسايتىپ). تانىسام، تانيتىن شىعارمىن.
ۇلان. وندا ءسىز ۇزىنسارىسىز عوي.
ۇزىنسارى(ىڭعايسىزدانىپ قالادى، كۇلەدى). ءيا، ۇزىنسارىمىن. قۇدايدىڭ جاراتقانى سولاي.
ۇلان (داۋىستاپ). گۇلدانا، گۇلدانا، الاقاي، مەن باستەن سەنى جەڭدىم. ايتقانىم ايداي كەلدى. شايىڭ دايىن با؟
(سىرتقى بولمەدەن «جارايدى، ۋادەمدى ورىندايمىن» دەگەن داۋىس ەستىلەدى.)
ۇزىنسارى. نە ءۇشىن باستەسىپ ەدىڭدەر؟ مەنىڭ قانداي قاتىسىم بار؟
ۇلان. ءسال سابىر ەتىڭىز، اتا. ءبارىن ايتايىن. ەرتەڭگىسىن اپام مەن اتام وتىنعا كەتەردە بىزگە بۇگىن ءسىزدىڭ كەلەتىنىڭىزدى ايتىپ، قازانعا ءسۇر ەت سالىپ قويىڭدار دەپ تاپسىرىپ كەتكەن. تانىمايسىز با؟
ۇزىنسارى. قايدام؟ مۇمكىن ءجۇزىن كورسەم تانىرمىن.
ۇلان. اپام سىزبەن ءتىپتى سويلەسكەن جوق پا؟
ۇزىنسارى. ە، جوق. ول اۋىلدا، مەن قىستاۋدا. وتىز شاقىرىم جەر. ونىڭ ۇستىنە جول باتپاق. ات بولماسا قارىس ادىم اتتاۋىڭ قيىن.
ۇلان. وۋ، اتا، ءسىز مەنى شاتىستىردىڭىز عوي.
ۇزىنسارى. كەرىسىنشە، بالام، سەن – مەنى.
ۇلان. ءسىزدىڭ ەسىمىڭىز ۇزىنسارى ەمەس پە؟ جاڭا عانا سولاي دەدىڭىز.
ۇزىنسارى. ءيا. اۋ، ءبىراق مەن ءوزىم (ورنىنان تۇرادى)، مىنە، قارا اينالايىن، بويىم ۇزىن عوي، ءا؟
ۇلان. ءيا، ۇزىن.
ۇزىنسارى. ءوزىم سارىمىن با؟
ۇلان. ءيا، سولاي.
ۇزىنسارى. سوندىقتان دا جۇرت مەنى ۇزىنسارى احمەت دەيدى. ۇزىنسارى دەسە ۇزىن سارىمىن. الدەكىم سولاي دەپ اتاسا «ا» دەپ جاۋاپ بەرەمىن.
ۇلان. سوندا ءسىزدىڭ ەسىمىڭىز احمەت پە؟
ۇزىنسارى. ءيا، اكە-شەشەمنىڭ ازان شاقىرىپ قويعان ەسىمى سول. قۇجاتىمدا دا سولاي جازىلعان.
ۇلان. مەنىڭ اپام ءسىزدىڭ جەڭگەڭىز بە؟
ۇزىنسارى. كىم ءبىلىپتى. جەڭگە بولسا، جەڭگە شىعار. مىسالى، اتاڭنىڭ جاسى مەنەن ۇلكەن بولسا، اپاڭدى جەڭگەي دەپ اتاۋعا قاقىلىمىن.
ۇلان. ءويتىپ مەنى الداي المايسىز. ياعني، ءسىز، ۇزىنسارىسىز، احمەت ەمەسسىز.
ۇزىنسارى. ءتۇۋ، بالام-اي، ءوزىڭ مەنى تەرگەپ ءبىتتىڭ عوي. ۇزىنسارى دەيىن-اق ال.
ۇلان. مىنە، مىنە. دۇرىسىنا ەندى كوشىپ كەلەسىز. باسە، اپام مەنى الداماۋشى ەدى. ەرتەڭگىسىن تۇرعاندا گۇلداناعا: «قىزىم، ۇزىنسارى كەلەدى»، – دەپ جاتقان. سونان سوڭ عوي، ءبىزدىڭ ءسىزدى استى-ۇستىڭىزگە ءتۇسىپ، قۇرمەتتەپ جاتقانىمىز.
ۇزىنسارى. ۇلكەن ادامدى قۇرمەتتەۋ – ءار بالانىڭ مىندەتى. تۇرا-تۇر. ماسەلە تۇسىنىكتى بولىپ كەلەدى. (قارقىلداي كۇلەدى.) ءاي، الجىعان باسىم (كۇلكىسىن جالعاستىرىپ). باسە، مەنى نەعىپ قىسپاققا الدى دەسەم.
ۇلان. نەگە كۇلەسىز، اتا؟ ويىڭىزعا اپام ەندى ءتۇستى مە؟
ۇزىنسارى. ءتۇسىپ تۇرعان سوڭ دا كۇلىپ جاتقانىم. مەن سەنىڭ اپاڭدى تانىرمىن، تانىماسپىن. ءبىراق اپاڭنىڭ ايتقانى دۇرىس.
ۇلان. باسە.
ۇزىنسارى. ءاي، بالام-اي، ۇلكەندەردىڭ بالاعا كوپ نارسەنى تۇسىن-دىرمەي، ءوستىپ باستارىن قاتىراتىنى بار. ەندەشە قۇلاعىڭدى سال. قىس بوراندى، قارى قالىڭ بولاتىنى ايدان انىق. ارينە، ادامدار قاراپ جاتپايدى. تىرلىگىن جاسايدى. ءيا، ءسويتىپ قىس وتەدى. بىرتە-بىرتە ءشوپ تاۋسىلا باستايدى. سوعىم دا، ازىق-تۇلىك تە بىتۋگە تايا-نادى. كۇن ۇزارادى، كوك قىلتيادى. سول ءبىر ساتتە ادامداردىڭ ۇزاق كۇنگە شارشاپ، ۇزىننىڭ الاسارىپ، جۋاننىڭ جىڭىشكەرگەن كەزى باستالادى. مىنە، وسى كەزدى اتا-بابالارىمىز «ۇزىنسارى» دەپ اتايدى. الگىندەگى شاتىستىرىپ جۇرگەندەرىڭ – سول ۇزىنسارى. ءتۇسىندىڭ بە ەندى، بالام؟
ۇلان. مىناۋ ءبىز ەستىمەگەن نارسە ەكەن عوي، ءا؟ ءيا، ءيا سولاي ەكەن عوي (ويلانادى). گۇلدانا، گۇلدانا، ءبىزدىڭ ءباسىمىز ىسكە اسپاي قالدى. قىزىقتى ەستىسەڭشى. باسە، اپام مەن اتام وزدەرى شارشاپ كەلگەندە، ءسۇردى جەپ، سورپا ىشكىسى كەلگەن ەكەن عوي.
گۇلدانا. (كەلەدى.) اتا، ايىپ ەتپەڭىز. مۇنداي تۇسىنىسپەۋشىلىك بولادى عوي. باعانادان بەرى سىزدەردىڭ اڭگىمەلەرىڭىزگە قۇلاعىمدى تىگۋمەن بولدىم.
ۇزىنسارى. وقاسى جوق. بىلگەننىڭ ارتىعى جوق.
ۇلان. اتا، اتا. ال ناۋرىز مەرەكەسىنىڭ ۇزىنسارىعا قانداي قاتىسى بار؟
ۇزىنسارى. ە، بالام. بۇل ءبىر قازاقتىڭ اتا-باباسىنان قالعان مۇراسى. ناۋرىزدا كۇن مەن ءتۇن تەڭەلەدى. كۇن جىلىنادى. قىدىر اتا مۇمكىن سەندەردىڭ ۇيلەرىڭە كەلىپ، بوساعالارىڭنان اتتاپ، سەندەر وعان سالەم بەرىپ، ۇلكەن بايلىققا كەنەلەتىن شىعارسىڭدار. ناۋرىز مەرەكەسىنەن كەيىن ۇزىنسارىدان دا مازا كەتەدى. ويتكەنى كوك شىققان سوڭ، مال تويىنادى، تولدەيدى. ۋىزعا توياسىڭدار. دالادا قىزۋ ەڭبەك باستالادى. ال ەڭبەك بار جەردە، ۇزىنسارىنىڭ ۇزاق ايالدامايتىنى بەسەنەدەن بەلگىلى.
ۇلان. اتا، وندا، اتام ايتپاقشى، كەلە جاتقان ناۋرىز مەرەكەڭىز قۇتتى بولسىن! مىناۋ قىزىق بولدى-اۋ، اتا. گۇلدانا، شاي جاساۋعا كومەكتەسىپ جىبەرەيىن (ەكەۋى كەلەسى بولمەگە كەتەدى).
ۇزىنسارى. بالانىڭ بالالىعى قالمايدى دەگەن وسى-ay، ءا...
ساحنا جابىلادى.
شىمىلدىق
You Might Also Like
-
وتكەن XIX عاسىردىڭ سوڭعى جىلدارى بولسا كەرەك، ارعىن، نايمان، كەرەي، ۋاق ەلدەرىنە ساۋىن ايتقان تورە مامىربەك ۇكىرداي ۇلى تۇرىسبەككە جانە كوزىنىڭ تىرىسىندە ءوزىنىڭ اسىن قوسىپ بەرىپ، مايلىنىڭ قوڭىروبا س...
