InfoHub Logo

بۇدان بىرنەشە جىل بۇرىن وڭتۇستىك كارولينا شتاتىنداعى چارلستوننان نيۋ-يورككە بارۋ ءۇشىن كاپيتان حاردي باسقاراتىن «يندەپەندەنس» دەگەن تاماشا پاكەتبوتتان جەكە كايۋتا الدىم. ەگەر اۋا رايى بوگەت بولماسا،— سول ايدىڭ (يۋن) ون بەسىندە ساپارعا شىعۋ بەلگىلەندى دە، مەن جۇكتەرىمنىڭ قالاي جايعاستىرىلىپ جاتقانىڭ قاداعالايىن دەپ ون تورتىندە كەمەگە كەلدىم. ىعى-جىعى جولاۋشىلاردىڭ باسىم كوپشىلىگى ايەلدەر بولاتىنىن پاكەتبوتقا كەلگەن سوڭ بارىپ ءبىلدىم. تىزىمنەن بىرنەشە تانىس فاميلياعا كوزىم ءتۇستى، اسىرەسە كوڭىلدەس جاس سۋرەتشى ميستەر كورنەليي ۋايەتتىڭ ساپارلاس بولاتىنىڭ بىلگەندە قاتتى قۋاندىم. ءبىز ونىمەن III ۋنيۆەرسيتەتىندە بىرگە وقىعان ەدىك، ءتىپتى جۇبىمىز جازىلمايتىن-دى. وزگەدەن ارتىق تۋعان بارلىق دانىشپاندار سەكىلدى ونىڭ دا مىنەزى ءبىرتۇرلى ەنجارلىق پەن قىزبالىقتىڭ، كورسە قىزارلىق پەن ۇشقالاقتىقتىڭ جيىنتىق جەتەگى بولاتىن. بۇعان ونىڭ بۇل جالعاندا بولىپ كورمەگەن مەيلىنشە ادال دا اقجۇرەك ادام ەكەنىن قوسىڭىز.

مەنىڭ بايقاعانىم، ونىڭ اتىنا ءۇش كايۋتا بەلگىلەنىپتى، جولاۋشىلار ءتىزىمىن قايتا قاراعان كەزىمدە بۇل ساپارعا ونىڭ ءوزى عانا ەمەس، جۇبايى مەن ەكى قارىنداسى دا بىرگە بارا جاتقانىڭ ءبىلدىم. كايۋتالار اجەپتاۋىر كەڭ، ءارقايسىسىندا ەكى توسەكتەن بولاتىن. راس، توسەكتەر تار، ءتىپتى ولارعا ءبىر ادام زورعا سىيىپ جاعاتىن. ايتسە دە سول تورتەۋىنە ەكى كايۋتا ەمەس، ءۇش كايۋتانىڭ نەگە كەرەك بولعانىنا مەن مۇلدە تۇسىنبەدىم. سول جازدا كوبىنە بولماشى بىردەڭەدەن سەزىكتەنىپ، سەكەم العىش كوڭىلىمدى الدەقالاي جابىراڭقىلىق باسىپ جۇرگەن-دى، ۇيات تا بولسا ايتايىن، الگى باسى ارتىق كايۋتا جونىندە مەن ءارتۇرلى قيسىنسىز بولجاۋلار قۇردىم. ارينە، ونىڭ ءبارىنىڭ ماعان ەشقانداي دا قاتىسى جوق-تى. ايتسە دە باسى ارتىق كايۋتانىڭ قۇپياسىن اشامىن دەپ ابدەن الەك بولدىم. اقىرى، ونىڭ شەشىمىن تاپتىم دا، ءتىپتى سول وپ-وڭاي نارسەنىڭ بۇرىن قالاي ويىما كەلمەگەنىنە ءوزىم قايران قالدىم. «ارينە، ولار قىزمەتشىسىن بىرگە الا شىققان بولدى،— دەگەن ويعا كەلدىم.— اقىماق بولعاندا سونى اۋەلدە ويلاماپپىن! مەن تاعى دا ءتىزىمدى انىقتاپ سۇراپ كورىپ ەدىم، ءبىراق العاشقىدا ءۇي قىزمەتشىسىن بىرگە الا كەتۋدى ۇيعارسا دا، كەيىن ودان اينىپ، ساپارعا وزدەرى عانا اتتانىپتى، ويتكەنى تىزىمگە جازىپتى دا، ارتىنان «ءۇي قىزمەتشىسىمەن» دەگەن ءسوزدى سىزىپ تاستاپتى. «ە، گاپتىڭ ءبارى جۇكتىڭ ارتىق بولۋىندا ەكەن عوي،— دەپ ويلادىم مەن،— ول كەيبىر زاتتارىن تريۋمگە تيەمەي، وزىمەن بىرگە الۋعا ۇيعارعان بولدى... ەندى ءتۇسىندىم! ءوز سۋرەتتەرىنىڭ ءبىرى بولار شاماسى! يتالياندىق ەۆرەيمەن، نيكولنينمەن سول جونىندە كەلىسىم جاساسقان ەكەن عوي». وسى ماملەگە كوڭىلىم ورنىقتى دا، بولماشى نارسەنى مۇلدەم ۇمىتقانداي بولدىم.

ۋايەتتىڭ قارىنداستارىن، سول ءبىر ادەپتى دە اقىلدى بيكەشتەردى جاقسى بىلسەم دە، ونىڭ كەلىنشەگىن مەن بۇرىن كورگەن جوق ەدىم، ويتكەنى ولار جاقىندا نەكەلەسكەن بولاتىن. ايتسە دە، ول ءوزىنىڭ كادىمگى كوڭىلىنە ۇناعان نارسەسىن ايرىقشا اسقاقتاتىن سويلەيتىن ادەتىنە سالىپ، جۇبايى جونىندە ماعان الدەنەشە مارتە ايتقان ەدى. ونىڭ ايتۋىنا قاراعاندا، ول اسقان كەرەمەت سۇلۋ، اسقان اقىلدى، تۇلا بويى تۇنعان تالانت بولسا كەرەك. سوندىقتان دا ونىمەن تانىسقانشا مەنىڭ تاعاتىم تاۋسىلدى.

مەن پاكەتبوتقا سوققان كۇنى، ياعني ون تورتىندە ۋايەت زايىبى جانە قارىنداستارىمەن بىرگە كەلمەكشى بولعانىن ماعان كاپيتان ايتقان ەدى. جاس جۇبايلارمەن تانىسسام دەگەن نيەتپەن مەن ودان كەيىن دە كەمەدە ءبىر ساعاتتاي كۇتتىم. ءبىراق «ميسسيس ۋ. سىرقاتتانىپ قالدى، سول سەبەپتەن ول پاكەتبوتقا جۇرەردىڭ الدىندا عانا باراتىن بولدى»، دەپ كەشىرىم سۇراعان حات اكەپ بەردى.

ەرتەڭىنە مەن مەيمانحانادان شىعىپ، پريستانعا بەت العانىمدا، كاپيتان حاردي كەزدەسىپ، «ءبىرسىپىرا جاعدايلارعا بايلانىستى» (قيسىنسىز بولسا دا قولايلى سىلتاۋ) «يندەپەندەنس» شاماسى ءالى دە بىر-ەكى كۇن پورتتا ايالدايتىن ءتۇرى بار ەكەنىن، ساپارعا ءبارى ءازىر بولعاندا ماعان ءوزى حابار بەرەتىنىن ايتتى. ماعان بۇل ءبىر ءتۇرلى بولىپ كورىندى، ويتكەنى سول كەزدە وڭتۇستىكتىڭ قوڭىر سامال جەلى سوعىپ تۇرعان-دى، ءبىراق مەن قانشا شۇقىلاپ سۇراسام دا، ونىڭ نەندەي جاعدايلار ەكەنىن كاپيتان ءتۇسىندىرىپ ايتپاعان سوڭ مەنىڭ مەيمانحاناعا قايتىپ كەلىپ، سان-ساققا جۇگىرگەن بەيمازا ويدىڭ ىرقىنا بەرىلۋدەن باسقا ەش امالىم قالعان جوق.

كاپيتاننان حابار كۇتىپ ءبىر اپتاداي ابىگەر بولدىم، اقىرى، ايتەۋىر، حابار كەلدى-اۋ، مەن ايالداماي سول زاماتىندا كەمەگە تارتتىم. جولاۋشىلاردىڭ ءبارى تۇگەل دەرلىك جينالىپتى. ادەتتەگى ساپار الدىنداعى ابىر-سابىر. ۋايەت پەن ونىڭ سەرىكتەرى مەنەن ون مينۋتتەي كەيىنىرەك كەلدى. قارىنداستارى، جاس كەلىنشەگى سۋرەتشىنىڭ ءوزى كەمەگە كەلىپ وتىردى، ايتسە دە ونىڭ تۇنەرىپ، جان بىتكەندى جاقتىرماي تۇكسيىپ جۇرگەن ءبىر ءساتى ەكەنىن بايقاپ قالدىم، ءبىراق مۇنداي مىنەزى ماعان ۇيرەنشىكتى بولاتىن دا، وعان مەن ونشا ءمان بەرە قويعانىم دا جوق. ول ءتىپتى ماعان جانىنداعى جۇبايىن تانىستىرمادى دا. سوندىقتان اعاسىنىڭ اعاتتىعىن تۇزەپ، بۇل ىزەتتى يشاراتىن ونىڭ سۇيكىمدى دە يناباتتى قارىنداستارىنىڭ جاساۋىنا تۋرا كەلدى. ول مۇنداي جاعدايعا بايلانىستى ايتىلاتىن بىرەر ءسوزدى اسىعىس كۇبىرلەي سالدى.

ميسسيس ۋايەتتىڭ ءجۇزى قالىڭ بەت پەردە ىشىنەن انىق كورىنبەيدى، مەن تاعزىم ەتىپ، باسىمدى يگەن كەزدە ول بەت پەردەسىن ءسال كوتەرىپ ەدى، مەن ونىڭ ءجۇزىن كورىپ اڭ-تاڭ قالدىم. ەگەر تالاي جىلعى تاجىريبەم سۋرەتشى دوسىمنىڭ اڭگىمە ايەلدەردىڭ ادەمىلىگى جونىندە بولعاندا تىم اسىرىپ ايتاتىن لەپىرمە سوزىنە يلانا بەرمەۋ كەرەكتىگىن ەسكەرتپەگەن بولسا، ارينە، وندا مەنىڭ ودان بەتەر قايران قالۋىم ىقتيمال ەدى. ەگەر ءبىزدىڭ اڭگىمەمىزدىڭ ارقاۋى سۇلۋلىق جايىندا بولسا، ونىڭ وپ-وڭاي قيالدار دۇنيەسىنە ويىسىن كەتەتىنىن مەن جاقسى بىلەتىنمىن.

شىندىعىنا كەلسەك، ميسسيس ۋايەت ماعان تىم سيىقسىز بولىن كورىندى. مەنىڭ ويىمشا ونى ءتىپتى ۇسقىنسىز دەپ اتاۋعا ابدەن بولاتىن سياقتى. الايدا كيگەن كيىمىنە قاراپ، تاماشا تالعامىن تانۋ قيىن ەمەس ەدى، دوسىمدى ونىڭ اسقان اقىلى مەن جارقىن جان دۇنيەسى ىنتىق ەتكەنىنە مەنىڭ وندا ەشقانداي كۇمانىم بولعان جوق. ماعان ەكى-ۇش ءسوز ايتتى دا، ول ميستەر ۋايەتكە ىلەسىپ ءوز كايۋتاسىنا قاراي بەتتەدى.

مەنىڭ بويىمدى تاعى ءبىر اۋەسقويلىق سەزىمى بيلەپ الدى. ولارمەن بىرگە قىزمەتشىسى كەلگەن جوق — وعان كوزىم ابدەن جەتتى. الدەقالاي باسى ارتىق جۇك اكەلىنبەس پە ەكەن، كۇتە تۇرۋ كەرەك بولدى. ارادا ءبىراز ۋاقىت وتكەن سوڭ پريستانىە ۇزىنشا قاراعاي جاشىك تيەلگەن اربا كەلىپ جەتتى — شاماسى پاكەتبوت ساپارعا شىعۋ ءۇشىن سونى عانا كۇتىپ تۇرعان بولسا كەرەك. جاشىك كەمەگە تيەلگەن بويدا ءبىز ساپارعا اتتاندىق، كوپ ۇزاماي وزەننىڭ قۇيارلىعىنداعى قايرانعا كيلىكپەي وتتىك تە، شالقىعان تەڭىزگە كەلىپ جەتتىك.

الگىندە ايتقانىمداي، جاشىك ۇزىنشا بولاتىن. مەن ءوزىم ادەتتە اسىرىپ ايتپاعاندى ءتاۋىر كورەمىن، سوندىقتان زەر سالىپ تۇرىپ قارادىم، ونىڭ ۇزىندىعى التى، ەنى ەكى جارىم فۋتتاي كەلەدى. مۇنداي جاشىكتەر امەندە سيرەك كەزدەسەدى، وعان كوزىم تۇسكەن بويدا ءوزىمنىڭ كورەگەندىگىمە ماساتتانىپ قالدىم. مەنىڭ بولجاۋىمشا سۋرەتشى دوسىمنىڭ ەرەكشە جۇگى بىرنەشە سۋرەت، ەڭ كەمىندە ءبىر سۋرەت بولۋعا ءتيىس ەكەنىن وقۋشىم ۇمىتپاعان شىعار. ونىڭ بىرنەشە اپتا بويى نيكولينيمەن كەزدەسىپ، جولىعىپ جۇرگەنى ماعان ءمالىم بولاتىن، ەندى مىنە سىرتقى تۇرىنە قاراعاندا، لەوناردو دا ءۆينچيدىڭ تەك سول «كەش قۇپياسى» اتتى سۋرەتىنىڭ كوشىرمەسى سالىنعان قوراپ بولۋى ىقتيمال ۇزىنشا جاشىك كەمەگە تيەلىپ وتىر. نيكاتينيدىڭ وسىدان ءبىراز ۋاقىت بۇرىن فلورەنسيادا كىشى رۋبيني جاساعان «كەش قۇپياسىنىڭ» كوشىرمەسىن ساتىپ العانىن مەن بىلەتىن ەدىم. سونىمەن بۇل ماسەلەنى دە شەشىلدى دەپ ساناۋعا بولاتىن ەدى. مەن ءوزىمنىڭ كورەگەندىگىمدى ەسىمە الىپ، ءتىپتى كوڭىلىم ءوسىپ، كۇلىپ تە قويدىم. ءوز كاسىبىنە بايلانىستى ماسەلە جونىندە بۇرىن ۋايەت مەنەن ەشتەڭە جاسىرماۋشى ەدى، ايتسە دە ەندى شاماسى، مەنى سەزبەيدى دەپ ويلاپ، كوز الدىمدا قۇپيا تۇردە تاماشا سۋرەتتى الىپ بارۋعا، ءسويتىپ، مەنى ءبىر قاتىرۋعا ۇيعارعان بولسا كەرەك. مەن دە ادەيى ەشتەڭە سەزبەگەن بوپ سونىڭ ىعىن ەسە بەرۋگە ۇيعاردىم.

ايتسە دە، جاعداي مەنىڭ سازايىمدى تارتقىزدى، جاشىكتى ءۇشىنشى كايۋتاعا اپارماي، ۋايەتتىڭ ءوز كايۋتاسىنا جايعاستىردى دا، ول بۇكىل ەدەندى الى كەتتى، سۋرەتشى مەن ونىڭ زايىبىنا اينالۋعا جەر قالمادى، ونىڭ بەر جاعىندا جاشىك قاقپاعىنا قيسىق-قيسىق ارىپتەرمەن، نە شايىر بوياۋمەن جازىلعان جازۋدىڭ قاڭسىق ءيىسى ماعان جۇرەك اينىتارلىقتاي بولىپ كورىندى. قاقپاقتىڭ بەتىنە: «ميسسيس ادەلايدا كەرتيسكە، ولباني، شتات نيۋ-يورك، كورنەليي ۋايەت، ەكسۆايەردىڭ باقىلاۋىمەن. بەت جاعى. بايقاپ كوتەرىلسىن»،— دەپ جازىلعان.

ولبانيدە تۇراتىن ميسسيس ادەلايدا كەرتيس سۋرەتشىنىڭ ايەلىنىڭ شەشەسى ەكەنىن مەن بىلەتىنمىن، ايتسە دە جاشىككە ونىڭ ادرەسى اداستىرۋ، مەنى شاتىستىرۋ ءۇشىن جازىلعان بولار دەپ ويلادىم. سولتۇستىككە ساپارىندا بۇل جاشىكتىڭ بارار جەرى نيۋ-يوركتىڭ چەمبەرس-ستريتىندەگى دوسىمنىڭ شەبەرحاناسى ەكەنىنە مەنىڭ ەشقانداي كۇمانىم بولعان جوق.

جەلدىڭ قارسى الدىمىزدان — ونىڭ جاعالاۋدان شىعار-شىقپاستا سولتۇستىكتەن سوققانىنا قاراماستان، ءجۇزۋ ساپارىمىزدىڭ باستاپقى ءۇش-تورت كۇنىندە اۋا رايى تاماشا بولىپ تۇردى. جولاۋشىلاردىڭ دا، ارينە، كوڭىلدەرى كوتەرىڭكى، ولار لەزدە بىر-بىرىمەن شۇيىركەلەسە كەتەدى. ەلدەن ەرەك، سوستيىپ ءتىپتى مەنسىنبەگەندەي جۇرتقا جۋىماي قويعان ۋايەت پەن ونىڭ قارىنداستارى عانا بولدى. ۋايەتتىڭ ءجۇرىس-تۇرىسىنا مەن ونشا تاڭدانا قويعامىن جوق. ول ادەتتەگىدەن الدەقايدا جابىرقاڭقى — ءتىپتى تۇجىراڭقى دەسە دە بولعانداي — ايتسە دە ونىڭ قيسىنسىز قىلىقتارىنا مەنىڭ ەتىم ۇيرەنىپ كەتكەن-دى. الايدا ونىڭ قارىنداستارىنىڭ قىلىعىنا تۇسىنە المادىم. ولار ءوز كايۋتالارىنان مۇلدە شىقپاي قويدى، مەن قانشا ۇگىتتەسەم دە كەمەدەگى قاۋىمعا قوسىلۋعا استە كونبەدى.

ميسسيس ۋايەت الدەقايدا ادەپتىلىك جاسادى. ءادىلىن ايتساق، ول اڭگىمەشىل ادام ەكەن، ال تەڭىزگە ساياحاتقا شىققان كەزدە اڭگىمەشىلدىك — تاربيەلى ادامدارعا تاپتىرمايتىن ءتاۋىر قاسيەت. ول كەمەدەگى ايەلدەردىڭ كوپشىلىگىمەن لەزدە تانىسىپ الدى، ونىڭ جۇرتتان قىمسىنباي ەركەكتەر الدىندا قىلىمسۋى مەنى مۇلدەم قايران قالدىردى. ول ءبىزدىڭ ءبارىمىزدىڭ كوڭىلىمىزدى كوتەرىپ تاستادى. ءوز ويىمدى قالاي دالىرەك ايتۋدىڭ ەسەبىن تاپپاي، مەن «كوڭىلىمىزدى كوتەرىپ» دەگەن ءسوزدى قولداندىم. ءادىلىن ايتساق، قاۋىم ميسسيس ۋايەتپەن قوسىلا كۇلگەننەن ءتورى كوبىنە ونىڭ ءوز باسىن كەلەمەجدەي كۇلەتىنىنە كوپ ۇزاماي مەنىڭ ابدەن كوزىم جەتتى. ەركەكتەر جاتى وعان الدەقالاي سىن تاعۋعا بارا بەرمەيتىن، ال ايەلدەر بولسا وعان سول زاماتىندا-اق پارىقسىز، اڭقىلداق، اجارسىز، تاربيەسىز، كورگەنسىز، دورەكى جان دەپ ات قويىپ، ايدار تاعىپ ۇلگىردى. ۋايەت وعان ۇيلەنۋگە نەندەي جاعدايدىڭ ءماجبۇر ەتكەنىنە جۇرتتىڭ ءبارى قايران قالىستى. اقىرى، بايلىق بولار دەگەن بايلامعا كەلدى. ايتسە دە بۇل دولباردىڭ قيسىنسىز ەكەنىن مەن جاقسى بىلەمىن عوي. كەزىندە ۋايەت قالىڭدىعىنىڭ جاساۋىنا ءوزىنىڭ كوك تيىن الماعانىڭ، وعان مۇرا قالدىراتىن اۋقاتتى تۋىسقاندارىنىڭ دا جوق ەكەنىن ماعان ايتقان-دى. سوندا ماعان ول «شىن قۇشتار بولىپ قالدىم»، تەك سونى عانا سۇيىسپەنشىلىككە لايىق دەپ تاپقاندىقتان دا، «ىڭكار بولىپ» ۇيلەندىم دەگەن ەدى. دوسىمنىڭ وسى ءسوزى ەسىمە تۇسكەندە، ەندى ەرىكسىز قايران قالدىم. شىنىمەن اقىلى اۋىسقان با؟ ايتپەسە ونى قالاي دەپ تۇسىنۋگە بولادى؟ ول ءوزى سونداي نازىك، سونداي اسقاق سەزىمدى ادام، ءتىپتى بولماشى ءمىن مەن اقاۋدى ايتقىزباي بىلەتىن اسەمدىك، سۇلۋلىق اتاۋلىنىڭ ءبارىن ءاماندا ءپىر تۇتاتىن جان ەدى عوي؟ راس، ايەلى وعان ايرىقشا ىستىق ىقىلاس بىلدىرەتىن بولار،— ويتكەنى، كۇيەۋى جوق جەردە ول «ءوزىنىڭ سۇيىكتى جۇبايى ميستەر ۋايەتتىڭ» الدەقالاي ايتقان بىردەڭەلەرىن اڭگىمەلەيمىن دەپ ىلعي كۇلكى-كەلەمەجگە دۋشار بولىپ قالاتىن ساتتەردە مۇنىسى مەيلىنشە ايقىن اڭعارىلاتىن. ەگەر ونىڭ ءتاۋىر كورەر سوزىنە كەلەر بولساق — «كۇيەۋ» دەگەن ءسوز «استە اۋزىنان تۇسپەيتىن». دەگەنمەن ونىڭ زايىبىمەن قاۋىشۋدان جالتاراتىنىن جانە ءادىلىن ايتساق، ايەلىنە قالاۋىنشا كوڭىل كوتەرۋگە ەرىك بەرىپ قويىپ، ءوزى بولسا كايۋتاسىن جاۋىپ الىپ، سىرتقا اتتاپ شىقپايتىنىڭ كەمەدەگى جۇرتتىڭ ءبارى سەزەتىن.

كورگەندەرىم مەن ەستىگەندەرىم مەنىڭ دوسىم تاعدىر شىركىننىڭ تالكەگىنەن، ايتپەسە كوزسىز كورسە قىزارلىقتىڭ الەگىنەن وزىنەن تەمەن الدەبىرەۋمەن باس قوسقان بولار، سول سەبەپتەن دە ول ارينە، كوپ كەشىكپەي ودان كوڭىلى سۋىپ، ەندى جەرىپ جۇرگەن بولار دەگەن تۇجىرىم جاساۋعا ءماجبۇر ەتتى. مەن ونى شىنىمەن-اق اياپ كەتتىم، ايتسە دە ماعان ايتپاي ونىڭ «كەش قۇپياسىن» ساتىپ العانى مەنىڭ كوكەيىمە داق بولىپ تۇرىپ قالدى. ەندى مەن دە سونىڭ قارىمتاسىن قايتارۋدى ۇيعاردىم.

بىردە ول پالۋباعا شىقتى، ادەتتەگىشە مەن ونىڭ قولتىعىنان الىپ، ەكەۋمىز ەرسىلى-قارسىلى سەرۋەندەپ ءجۇرمىز، ءبىراق ونىڭ جابىرقاڭقى كوڭىلى سەلت ەتپەدى (بۇل جاعدايدا ونى كىنالاۋعا بولمايدى عوي دەپ سانادىم). ول مۇلدە اۋزىن اشپادى دەۋگە دە بولار، ءتىپتى اندا-ساندا ءتىل قاتسا دا سونىڭ وزىندە ءاربىر ءسوزىن كۇشپەن سىعىمداپ شىعارىپ جاتقانداي بولىپ كورىندى. مەن بىر-ەكى مارتە قالجىڭداپ تا كوردىم، ءبىراق ول ەرىكسىز ەزۋ تارتىپ ىرجيعان سىڭاي تانىتتى. ءقايتسىن بايعۇس! زايىبى ەسىمە تۇسكەندە، ونىڭ ءتىپتى وسىلاي جىميۋعا شاماسى كەلگەنىنە دە شۇكىرشىلىك قىلامىن. سونىمەن اقىرى ويىما العان جوسپارىمدى جۇزەگە اسىرۋعا كىرىستىم: الدىمەن ونىڭ مەنى الداي الماعاندىعىن جانە ونىڭ قيامەت قۋلىعىنىڭ قۇربانى بولعاندىعىمدى ول بىرتە-بىرتە ۇعىناتىنداي ەتىپ مەن ۇزىنشا جاشىككە بايلانىستى بىرنەشە استارلى يشارات جاساۋعا ۇيعاردىم. ءسويتىپ، «سول ءبىر جاشىكتىڭ ەرەكشە ءتۇرى» تۋرالى ءسوز قوزعاپ، مەن ءوزىمنىڭ جاسىرىن زەڭبىرەكتەرىمنەن اتقىلاي باستادىم. مەن ونىڭ ءوزىن الدەنەنى سەزەتىندەي جادىگويلەنە جىميىپ، كوزىمدى قىسىپ قويىپ ايتتىم دا، سۋرەتشىنى ساۋساعىممەن بۇيىرىنەن جايلاپ ءتۇرتىپ تە قويدىم.

بۇل ءزىلسىز قالجىڭدى ۋايەتتىڭ قالاي قابىلداعانى ونىڭ ەسىنەن اۋىسقانىنا سول زاماتىندا-اق مەنىڭ كوزىمدى جەتكىزدى. قۇددى مەنىڭ نە ايتقانىمدى ۇقپاعانداي العاشقىدا ول ماعان باقىرايىن قاراعان كۇيى قالشيىپ تۇرىپ قالدى، ايتسە دە ايتىلعان ءسوزدىڭ ءمانى ساناسىنا جەتكەن سايىن، ونىڭ كوزى شاراسىنان شىعىپ، الارا ءتۇستى. سودان سوڭ ءتۇسى بۇزىلىپ، قىپ-قىزىل بولىپ كەتتى، سودان سوڭ بارىن، مەنىڭ الگى يشاراتىم شەكتەن تىس كوڭىلىن قىتىقتاعانداي، ىشەك-سىلەسى قاعا قارقىل داپ تۇرىپ كۇلدى، مەنىڭ ءبىر تاڭ قالعانىم، بارعان سايىن كۇلكىسى ۇدەپ، ول ون مينۋتتان استام ۋاقىت القىنعان اپتىعىن باسا المادى. اقىرى پالۋباعا جالپ ەتىپ قۇلادى. مەن وعان جاردەمدەسەيىن دەپ ەڭكەيىپ ەدىم، ول ماعان ءولىپ قالعان سياقتى بولىپ كورىندى.

مەن كومەك شاقىردىم، ءبىز زورعا دەگەندە ونىڭ ەسىن جيعىزدىق. ەسىن جيعان سوڭ ول كۇبىرلەپ بىردەڭەلەردى بىلدىرلاعان بولدى. سونان كەيىن ونان قان الىپ، توسەككە اپارىپ جاتقىزدىق. ەرتەڭىنە ول قۇلان تازا ساۋىعىپ كەتتى — ياعني ءتاپى ايىقتى. ارينە، ونىڭ اقىل-ەسى تۋرالى ايتپاي قويا تۇرعانىم ءجون. سول كۇننەن باستاپ كاپيتاننىڭ اقىلىن الىپ، ونىمەن كەزدەسپەۋگە تىرىستىم. ويتكەنى ونىڭ اقىلى اۋىسقانى جونىندەگى مەنىڭ پىكىرىمە تولىق قوسىلاتىن بولسا كەرەك، الايدا ول جونىندە كەمەدە ەشكىمگە ايتپاۋىمدى ايرىقشا ءوتىنىپ سۇرادى.

ۋايەتتىڭ سول جولعى قويانشىعىنان كەيىن مەنىڭ اۋەستىك اڭسارىم بۇرىنعىدان بەتەر ارتا ءتۇستى، وعان ءارتۇرلى جاعدايلار سەبەپ بولدى. سولاردىڭ ىشىنەن مىنالاردى ايتۋعا بولادى: مەنىڭ جۇيكەم جۇقارىپ جۇرگەن كەز ەدى، كوك شايدى كوبىرەك ءىشىپ قويىپ، سودان ءتۇنى بويى ءجوندى ۇيىقتاي الماي شىققانمىن. تۋراسىن ايتسام، كىرپىگىم ىلىنبەگەنىنە ەكى ءتۇن اسقان-دى. مەنىڭ كايۋتامنىڭ ەسىگى ءارى اسحانانىڭ قىزمەتىن اتقاراتىن ۇلكەن سالونعا قارايتىن — ەركەكتەرگە ارنالعان ەكى كايۋتانىڭ دا ەسىگى سودان كەلىپ شىعاتىن. ۋايەتتىڭ ءۇش كايۋتاسى ۇلكەن زالدان ءتۇن بالاسىنا جابىلمايتىن سىرعىمالى جەڭىل ەسىكپەن بولىنەتىن شاعىن زالعا قاناتتاس بولاتىن. ىلعي الدىمىزدان سوققان كۇشتى جەل وتىنە قارسى ءجۇزىپ كەلە جاتقاندىقتان دا ءبىزدىڭ كەمەمىز ۇنەمى باعىتىن وزگەرتىپ، اۋىتقىپ وتىردى. سوندا دا ول وڭ جامباسىنا قاراي جانتايعان كەزدە سالون ارالىعىنداعى سىرعىمالى ەسىك كەيىن سەرپىلىپ كەتتى دە، قايتا جابىلماي سول اشىق كۇيى قالىپ قويدى — توسەكتەن تۇرىپ بارىپ ونى جابۋعا ەشكىمنىڭ زاۋقى سوقپادى. الايدا ونداي جاعدايدا، سىرعىمالى ەسىك سەرپىلىپ كەتكەندە، مەنىڭ كايۋپتامنىڭ ەسىگى جابىلماي تۇرعاندىقتان (ىستىق بولعاندىقتان ۇنەمى جابىلماي اشىق تۇراتىن) مەن توسەگىمدە جاتىپ شاعىن سالوندى تۇگەل، اسىرەسە ميستەر ۋ. كايۋتالارىنىڭ ecىگى شىعاتىن جاقتى الاقاندا تۇرعانداي انىق كورەتىنمىن. سونىمەن، كورەر تاڭدى كوزىممەن اتقىزعان (بىرىنەن سوڭ ءبىرى ەمەس) ەكى تۇندە ساعات ون ءبىردىڭ شاماسىندا العاشقى جانە ودان كەيىنگى تۇندە دە ميسسيس ۋ.ء-تىڭ اقىرىن ميستەر ۋ.ء-تىڭ كايۋتاسىنان شىعىپ، ءۇشىنشى كايۋتاعا بارىپ كىرگەنىن، تاڭ اتقانشا سوندا بولىپ، تەك جۇبايى شاقىرعان كەزدە عانا بۇرىنعى ورنىنا قايتا ورالعانىن مەن ءوز كوزىممەن كوردىم. مۇنىڭ ءوزى ولاردىڭ اراسىنداعى ارازدىقتى دالەلدەيتىن ەدى. رەسمي ايىرىلۋ جاعىن ويلاعاندىقتان دا ولار ءقازىردىڭ وزىندە ورتاق توسەكتەن باس تارتقانعا ۇقسايدى، ءسويتىپ، ءۇشىنشى كايۋتانىڭ دا قۇپياسى اشىلدى دەپ ويلادىم.

مەنىڭ كوڭىلىمدى ايرىقشا الاڭداتقان تاعى ءبىر جاعداي بولدى. ۇيقىسىز وتكەن سول ەكى تۇندە دە ميسسيس ۋايەت ءۇشىنشى كايۋتاعا كەتكەن بويدا مەنىڭ قۇلاعىما ونىڭ كۇيەۋى جاتقان ءى جاعادان الدەبىر تىقىر مەن توقىلداتقان دىبىس ەستىلدى. مەن كوپكە دەيىن قۇلاعىمدى ءتۇرىپ تىڭدادىم، اقىرى ونىڭ دا سىرىن اشقانداي بولدىم. ول دىبىستى، شاماسى. توقىلى ەستىلمەۋ ءۇشىن جۇمساق ءجۇن، ايتپەسە ماقتا ماتامەن مۇقيات ورا، قاشاۋ جانە اعاش بالعامەن ۇزىنشا جاشىكتى اشىپ جاتقان سۋرەتشى شىعارعان بولۋعا ءتيىس.

ونىڭ قاقپاقتى قاي ۋاقىتتا كوتەرگەنىن، ونى قاي ۋاقىتتا العانىڭ ءدال ايىرعان سياقتىمىن. ماسەلەن قاقپاقتى توسەك ۇستىنە قانشاما ساقتىقپەن ابايلاپ اپارىپ قويامىن دەسە دە، اعاش توسەكتىڭ جۇمىر جيەگىنەن ءسال تيگىزىپ العانىن ونىڭ دىبىسىنان اڭعاردىم. ويتكەنى ەدەندە قاقپاقتى قوياتىن جەر جوق-تى. سودان كەيىن قۇلاققا ۇرعانداي تىم-تىرىس بولا قالادى، العاشقىدا دا، ەكىنشى رەتتە دە مەن ەشقانداي سىبىس ەستىمەدىم. راس، كەيدە بۋلىعىپ، وكسىگەندەي، الدە كۇبىرلەگەندەي ءبىp دىبىس قۇلاعىما شالىنعانداي بولدى دا، ايتسە دە ونىڭ ءوزى مەنىڭ قيسىنسىز قيالىمنىڭ جەمىسى دە بولۋى ىقتيمال. مەن سول دىبىستار وكسىككە نەمەسە كۇرسىنۋگە ۇقسايدى دەدىم، ءبىراق سولاردىڭ وكسىك تە، كۇرسىنىس تە بولۋى مۇمكىن ەمەس. مەن، ءتىپتى قۇلاعىم شۋىلداعان بولار دەپ ويلاۋعا دا بارمىن. ميستەر ۋايەت ادەتتەگى ۇعىمعا ساي تەك سەزىمنىڭ وكتەمدىگىنە مويىن ۇسىنىپ، ءوزىنىڭ اقسۇيەكتىك قىزبالىق مىنەزىنە ەرىك بەرگەن بولۋىندا ءسوز جوق، ويتكەنى تىعۋلى جاتقان تاماشا سۋرەتكە قاراپ ءلاززات الۋى ءۇشىن ول ۇزىنشا جاشىكتى اشقان بولۋعا ءتيىس. ءبىراق ول وعان نەگە وكسىپ جىلاۋعا ءتيىس؟ ويتكەنى، قايتالاپ ايتامىن، مەنى كاپيتان حاردي سىيلاعان كوك شاي قوزدىرعان قيالىم شاتاستىرعان بولۋى ءسوزسىز. ەكى مارتە تاڭ الدىندا ميستەر ۋايەتتىڭ ۇزىنشا جاشىكتىڭ قاقپاعىن جاۋىپ، ماتاعا ورالعان بالعانىڭ كومەگىمەن شەگەلەردى قايتا ورنىنا قاققانىڭ مەن ءوز قۇلاعىممەن ەستىدىم. سودان كەيىن ول كيىنىپ كايۋتادان شىعىپ، ءۇشىنشى كايۋتاداعى ميسسيس ۋايەتتى شاقىردى.

ءبىزدىڭ ساپارعا شىققانىمىزعا جەتى كۇن ءوتتى، تۇتقيىلدان وڭتۇستىك-باتىس جاقتان دولى داۋىل سوققاندا ءبىز گاتتاراس مۇيىسىنە تاقاپ قالعان ەدىك. الايدا ونشا بەيقام دا ەمەس بولاتىنبىز. ويتكەنى الدىندا اۋا رايى بۇزىلعىسى كەلىپ، تۇنەرىپ تۇرعان-دى. ليۋكتەر تىعىندالعان، جۇكتەر مەن بارلىق قۇرال-سايماندار تومەندە دە، پالۋبادا دا مىقتاپ تۇرىپ بەكىتىلگەن ەدى. جەل كۇشەيە باستاعاننان، ءبىز بارلىق جەلكەندەردى جيناپ تاستاپ، ەندى كەمە تەك ەكى-ەكىدەن ريف قالعان كونتۋربيزەن مەن فورمارسەلدىڭ ىرقىمەن ءجۇزىپ كەلە جاتقان-دى.

ءبىز وسىلاي ەكى تاۋلىك بويى جۇزدىك — ءبىزدىڭ پاكەتبوت ءوزىنىڭ تاماشا كەمە ەكەنىن تانىتتى، قايىقتىڭ تريۋمىنە ءجوندى سۋ دا قۇيىلعان جوق. ءبىراق ەكىنشى كۇنى كەشكە قاراي جەل مۇلدەم كۇشەيىپ كەتتى، ءبىزدىڭ كونتۋر-بيزەننىڭ جۇلىم-جۇلىمى شىقتى دا، كەمە ىلگەرى جۇزۋدەن قالدى، سول كەزدە جۇيتكي جوڭكىگەن الىپ تولقىندار ءبىزدى بىرىنەن سوڭ ءبىرى سوققىنىڭ استىنا الدى. ولار وزىمەن بىرگە ءۇش تەڭىزشىنى، اسحانا مەن بۇكىل سول جاق فالىنبورتتى تۇگەل تەڭىزگە شايىپ الىپ كەتتى. ءبىز ەسىمىزدى جيىپ ۇلگەرمەي فورمارسەل قاق ايىرىلدى، ايتسە دە ءبىز داۋىلدا قولدانىلاتىن جەلكەندەردى كوتەرىپ ۇلگەردىك، سوندىقتان دا بىرنەشە ساعات بويى كەمەمىز امان-ساۋ ىلگەرى جۇزە بەردى.

الايدا دۇلەي داۋىل ۇدەرە سوعۋدا، ءتىپتى جۋىق ماڭدا تىنشىتار ءتۇرى دە كورىنبەيدى. ارقاندار ونشا مىقتاپ تارتىلىپ بايلانباعان بولىپ شىقتى. ولارعا ۇنەمى كۇش تۇسۋمەن بولدى،— سونىڭ سالدارىنان ءۇشىنشى كۇنى كەشكى ساعات بەستىڭ شاماسىندا كەمە شۇعىل بۇلت ەتىپ بۇرىلعان ساتتە بيزانماچتا توتەپ بەرە الماي مورت سىنعاندا پالۋبانىڭ ورتاسىنا گۇرس ەتە قالدى. سودان بۇيىردەن سوققان ادۋىن تولقىننىڭ تالكەگىنە ۇشىراعان كەمەنى قاتەردەن قۇتقارامىز دەپ ءبىز ءبىر ساعاتتان ارتىق الەك بولدىق، ودان كەيىن بالعاشى كەلىپ، تريۋمدەگى سۋدىڭ ءتورت مەتر كوتەرىلگەنىن حابارلادى. ونىڭ ۇستىنە قىرسىق قىلعاندا پومپالاردىڭ ىشىنە قوقىس تولىپ، تىعىلىپ قالعاندىقتان سۋ ايدامايتىن بولىپ شىقتى.

ەندى كەمەدە الاساپىران، ابىرجۋ باستالدى، الايدا cay قالعان ەكى ماچتانى قيىپ بارىپ، جول اشىپ تەڭىزگە لاقتىرىپ، كەمەنى جەڭىلدەتۋگە ارەكەت جاسادى. اقىر اياعىندا امالسىز سولاي ىستەدىك، ءبىراق پومپالار بۇرىنعىشا جۇمىس ىستەمەدى، ال تريۋمگە سۋ تولاسسىز قۇيىلىپ جاتتى.

كۇن ەڭكەيە داۋىل سايابىرسيىن دەدى دە، سوعان وراي ابىرجۋ دا باستالىپ، قايىققا مىنسەك اپاتتان امان قالارمىز دەگەن كوڭىلىمىزگە ءۇمىت ۇيالادى. كەشكى ساعات سەگىزدە جەل بەتتەگى قويۋ قارا بۇل سەيىلىپ، كوك كۇمبەزىنەن تولىقسىعان اي نۇرلى ساۋلەسىن توكتى — وسى ءبىر كۇتپەگەن كورىنىس ءبىزدىڭ كوڭىلىمىزدى دەمەپ تاستادى.

ازەر دەگەندە ءبىز ۆەلبوتتى امان-ساۋ تۇسىردىك، وعان بۇكىل كوماندا مەن بارلىق دەرلىك جولاۋشىلار ءمىندى. ۆەلبوت سول كەزدە كەمەنى تاستاپ ءجۇزىپ كەتتى. ونداعىلار كەمە اپاتقا ۇشىراعان سوڭ ءۇش كۇننەن كەيىن تالاي قيىنشىلىق كورىپ، ارىپ-اشىپ، اقىرى وكراكوك-ينلەتكە كەلىپ جەتتى.

پاكەتبوتتا كاپيتاندى قوسا ەسەپتەگەندە ءوز تاعدىرلارىن كورمداعى قايىققا سەنىپ تاپسىرعان ون ءتورت ادام عانا قالدى. سۋعا تابانى تيە بەرگەن كەزدە تولقىن جۇلىپ اكەتە جازداعانى بولماسا، ءبىز ونى ونشا قينالماي-اق تۇسىردىك. بۇل قايىققا كاپيتان زايىبىمەن، ميستەر ۋايەت جانە ونىڭ سەرىكتەرى، مەكسيكالىق وفيسەر، ونىڭ ايەلى مەن ءتورت بالاسى وتىردى، نەگر قىزمەتشىممەن قوسا سولارمەن بىرگە مەن دە ءمىندىم.

ارينە، قايىقتا ءجوندى بوس ورىن قالمادى دا. سوندىقتان ەندى وعان اسا قاجەتتى بىرنەشە نوۆيگاسيالىق قۇرال-سايماندار مەن ازداعان ازىق-تۇلىك قانا تيەۋگە بولاتىن ەدى. بارلىق زاتتارىمىز، ۇستىمىزدەگىمىزدەن باسقا كيىمدەرىمىز كەمەدە قالدى، ارينە، ءوز جۇگىنىڭ ەڭ بولماسا ءبىرسىپىراسىن امان ساقتاپ قالۋدى ويلاعان ەشكىم بولعان جوق. ءبىز كەمەنىڭ ىعىنا ەندى شىعا بەرگەنىمىزدە قايىقتىڭ ارت جاعىندا وتىرعان ميستەر ۋايەتتىڭ ورنىنان ۇشىپ تۇرىپ، كەمەدە قالعان ۇزىنشا جاشىكتى وزىمەن بىرگە الىپ كەتۋ ءۇشىن كاپيتان حارديدەن قايىقتى كەرى قاراي بۇرۋدى تالاپ ەتكەنىن كورگەندە وعان ءبىزدىڭ ءبارىمىزدىڭ ەرىكسىز قايران قالپىمىزعا تۋرا كەلدى.

— وتىرىڭىز، ميستەر ۋايەت،— دەدى كاپيتان قاتقىل ۇنمەن— ەگەر قوزعالماي تىنىش وتىرماساڭىز، ءسىز ءبىزدى سۋعا اۋدارىپ جىبەرەسىز. ويتكەنى اۋىرلىقتان قايىق ونسىز دا قىلتىلداپ زورعا تۇر عوي.

— جاشىك! — دەپ ايقايلادى ۋايەت قالشيعان قالپىنان اينىماي.— مەن جاشىكتى ايتامىن! كاپيتان حاردي، ءسىز... ءسىزدىڭ قۇلاق اسپاۋعا حاقىڭىز جوق،.. ونىڭ سالماعى... ول دەگەن تۇككە تۇرمايدى... ءسىزدىڭ تاپقان اناڭىزدىڭ ارۋاعىنىڭ، كوكتەگى قۇدىرەتتىڭ، ءسىزدىڭ ۇزاق ءومىر ءسۇرۋ جولىنداعى جارقىن ءۇمىتىڭىزدىڭ اتىنان جالبارىنامىن — جاشىككە قايتا ورالىڭىز! جان ۇشىرا جالبارىنعان سۋرەتشى سوزىنەن كاپيتان ءسال تولقىعانداي بولىپ كورىندى، ايتسە دە ءجۇزى بۇرىنعىشا قايتا سۇستانىپ، ول:

— ميستەر ۋايەت، ءسىز ەسىڭىزدەن ايرىلعان بولارسىز! مەن ءسىزدى تىڭدامايمىن. ورنىڭىزعا وتىرىڭىز. ايتپەسە قايىقتى اۋدارىپ جىبەرەسىز. توقتاڭىز! ۇستاڭدار!.. جىبەرمەڭدەر!.. ول سۋعا سەكىرگىسى كەلىپ تۇر!.. كوردىڭدەر عوي... مەن بۇنى بىلگەنمىن... ەندى مىنە، تەڭىزگە سەكىرىپ كەتتى! — دەدى.

شىنىندا دا ميستەر ۋايەت تۋلاعان تولقىنعا قويدى دا كەتتى، ءبىزدى جەلدىڭ وتىنەن قالقالاعان پاكەتبوت ءالى جاقىن بولعاندىقتان ءولدىم-تالدىم دەگەندە ول كەمەنىڭ تۇمسىق جاعىنداعى كليۋزدەن سالبىراپ تۇرعان ارقانعا بارىپ جارماستى. كوزدى اشىپ-جۇمعانشا پالۋباعا كوتەرىلىپ، الدى-ارتىنا قاراماي تومەندەگى كايۋتاعا قاراي جان ۇشىرا جۇگىردى.

سويتكەنشە ءبىزدى جەل كەمەنىڭ قۇيرىق جاعىنا ىقتىرىپ اكەتتى دە، ءبىز ءالى دە دوڭبەكشي تۋلاپ جاتقان اساۋ تولقىننىڭ قۇشاعىنا تاپ بولدىق. ءبىز پاكەتبوتقا قايتا جاقىنداۋعا قانشا الەكتەنسەك تە، ونىمىزدان ەشتەڭە شىقپادى، دولى داۋىل قاڭباقتاي قاقپاقىلداپ، قالاعان جاعىنا ىقتىرىپ الىپ كەتتى. بايعۇس سۋرەتشىنىڭ ەندى اجالعا تاپ بولعانىن ءبىز جاقسى بىلدىك.

ۇزىنشا جاشىكتى ارقالاپ پالۋباعا الىپ شىعۋ ءۇشىن قيساپسىز كۇش كەرەك بولعانىنا قاراماستان ەسۋاس باسپالداقپەن ورمەلەپ جوعارى كوتەرىلگەندە (ءبىز ونىڭ ەسىنەن الجاسقانىنا كامىل سەندىك) ءبىزدىڭ قايىق پاكەتبوتتان ەداۋىر جەرگە ۇزاپ كەتكەن-دى. ءبىز اڭ-تاڭ بولىپ اڭتارىلا قاراپ تۇرعانىمىزدا، ول ءۇش ديۋيمدىك ارقانمەن جاشىكتى تاڭدى دا، ونىڭ ءبىر ۇشىن ءوزىنىڭ بەلىنە بايلادى، سويتكەنشە بولعان جوق، جاشىكپەن بىرگە سۋرەتشى سۋعا ءبىر-اق سەكىردى، قايناعان قازانداي بۇرقان-تالقان بولىپ جاتقان ادۋىن تولقىن ونى لەزدە جۇتىپ قويدى.

ءبىر ءپاس قايىقتى تەجەپ، ءبىز قايعىلى جەرگە قاراپ تۇردىق. سودان سوڭ جايمەن ەسكەكتى ەسىپ، ول ارادان ۇزاي باستادىق. ءبىر ساعاتتان ارتىق ۋاقىت قايىقتا ءتىس جارىپ، ءتىل قاتقان ءبىر جان بولعان جوق، اقىرى ۇنسىزدىكتى مەن بۇزدىم:

— ولاردىڭ بىردەن سۋ تۇبىنە باتىپ كەتكەنىن، كاپيتان ءسىز ءوز كوزىڭىزبەن كوردىڭىز بە؟ وسىنىڭ ءوزى وقىس وقيعا بولعان جوق پا؟ شىنىمدى ايتسام، تۋلاعان تەڭىزگە سەكىرەر الدىندا ونىڭ جاشىكتى وزىمەن بىرگە قوساقتاپ بايلاپ جاتقانىن كورگەن كەزدە، ول الدەقالاي امان قالار دەگەن بولماشى ءبىر ءۇمىت ۇشقىنى كوڭىلىمدە جىلت ەتكەن دە بولاتىن.

— ولار بىردەن سۋ تۇبىنە باتىپ كەتۋگە دە ءتيىس ەدى،— دەدى كاپيتان.— تاستاي باتۋعا ءتيىس. ايتسە دە ولار كوپ ۇزاماي، ارينە، تۇز ەرىگەن سوڭ سۋ بەتىنە قايتادان قالقىپ شىعاتىن بولادى.

— تۇز دەيسىز بە؟ — دەپ داۋىستاپ جىبەردىم مەن.

— تس..،— دەدى كاپيتان، قازا بولعان ادامنىڭ ايەلى مەن قارىنداستارىن نۇسقاپ،— ول جونىندە كەيىن ءبىر رەتى كەلگەندە اڭگىمەلەسەمىز.

ءبىزدىڭ تالاي تاۋقىمەتتى باستان كەشىرۋىمىزگە تۋرا كەلدى، ساپىرىلىسقان تەڭىزدە اجالدان ازەر امان قالدىق. ايتسە دە ۆەلبوتتاعىلاردىڭ عانا ەمەس، قايىقتاعىلاردىڭ دا جۇلدىزى جاندى. قىسقاسىن ايتقاندا ءتورت كۇنگى اۋىر سۇرگىننەن كەيىن ءولىپ-تالىپ روانوك ارالىنىڭ قارسى جاق بەتىندەگى قۇم جاعالاۋعا كەلىپ جەتتىك. كەمەلەردىڭ اپاتقا ۇشىراۋىنان پايدا تاباتىندار تاراپىنان ەشقانداي قىسىم كورمەي ءبىز وندا ءبىر اپتا بولدىق، اقىرى ايتەۋىر نيۋ-يورككە كەتىپ بارا جاتقان ءبىر كەمە ءبىزدى وتىرعىزىپ الدى.

«يندەپەندەنس» اپات بولعان سوڭ شامامەن ءبىر ايداي ۋاقىت وتكەندە برودۆەيدە كۇتپەگەن جەردەن كاپيتان حارديمەن جولىقتىم. ارينە، ءبىز ازدان كەيىن انادا بولعان وقيعا جونىندە، ۋايەت بايعۇستىڭ قايعىلى تاعدىرى تۋرالى اڭگىمە ەتتىك. بولعان وقيعانىڭ ءمان-جايىن مەن سوندا بارىپ ءبىلدىم.

سۋرەتشى وزىنە، ءوزىنىڭ زايىبى مەن ەكى قارىنداسىنا، سونداي-اق ءۇي قىزمەتشىسىنە كايۋتا الادى. ءوزى ايتقانداي، ونىڭ زايىبى شىنىندا اسقان سۇلۋ، مەيلىنشە دارىندى ايەل بولادى. ءيۋننىڭ ون ءتورتى كۇنى تاڭەرتەڭ (مەن پاكەتبوتقا كەلىپ كەتكەن سول كۇنى) ول سىرقاتتانىپ، بىرنەشە ساعاتتان كەيىن قايتىس بولادى. جاس جۇبايىنىڭ قابىرعاسى قايىسىپ، قاتتى قايعىرادى، ءبىراق كەيبىر جاعدايلارعا بايلانىستى نيۋ-يورككە قايتۋ ساپارىن كەيىنگە قالدىرا المايدى. ول. ءوزىنىڭ سۇيىكتى جارىنىڭ مۇردەسىن ونىڭ شەشەسىنە الىپ بارىپ تابىس ەتۋگە ءتيىس بولادى، الايدا ونى اشىق جاساي المايدى، ويتكەنى جۇرتشىلىق اراسىنا كەڭ تارالعان ىرىم ونىڭ بۇل ويىن جۇزەگە اسىرۋى دا بوگەت بولادى. تەك ولىك تيەلگەن كەمەگە مىنبەۋ ءۇشىن جولاۋشىلاردىڭ وننان توعىزى بۇل ساپاردان مۇلدەم باس تارتقان بولار ەدى.

بۇل قيىن جاعدايدان شىعۋ ءۇشىن كاپيتان حاردي جەڭىل-جەلپى بالزامدالعان ءتيىستى مولشەردەگى تۇزدى جاشىككە جايعاستىرىلعان ءمايىتتى كەمەگە كادىمگى جۇك رەتىندە تيەتەدى. جاس كەلىنشەكتىڭ قايتىس بولعانىن جۇرتقا جاريا ەتپەي، قۇپيا ۇستايدى، ويتكەنى ميستەر ۋايەتتىڭ زايىبىمەن نيۋ-يورككە بارا جاتقانى جۇرتتىڭ بارىنە ءمالىم بولاتىن، سوندىقتان ءجۇزۋ كەزىندە ونىڭ جارى بولىپ سانالاتىن ايەل تابۋ كەرەك ەدى. بۇعان قايتىس بولعان كەلىنشەكتىڭ كۇتۋشىسى وپ-وڭاي كەلىسىم بەرەدى. العاشقىدا سوعان ارنالعان ءۇشىنشى كايۋتانى ميستەر ۋايەت قايتىپ تاپسىرماي، قاراۋىندا قالدىرادى، ال جالعان جارى كەيىن جۇرت كوزىنەن جاسىرىنىپ، كىلەڭ سوندا قونىپ جۇرەدى. كۇندىز ول شاماسى كەلگەنشە قايتىس بولعان كەلىنشەك ءرولىن وينايدى، جولاۋشىلار اراسىندا ونى تانيتىن جان جوق بولاتىن — بۇل جاعىن دا ولار الدىن الا ويلاستىرعان-دى.

بۇل جىبەرگەن اعاتتىعىما تىم بايقامدىعىم، تىم اۋەسقويلىعىم، ءتىپتى تىم قىزبالىعىم سەبەپكەر بولدى. ايتسە دە سوڭعى كەزدە مەن ءتۇن بالاسىنا كوزىمدى ىلمەيتىن بولىپ ءجۇرمىن. قالاي دوڭبەكشىسەم دە الدەبىر بەينە كولبەڭدەپ كوز الدىمنان كەتپەي-اق تۇرادى دا قويادى. جان تۇرشىكتىرەر ەسىرىك كۇلكى مەنىڭ قۇلاعىمنىڭ تۇبىنەن ماڭگى كەتەر ەمەس.

---