وسىمدىك ونىمدەرىنىڭ پايداسى
وسىمدىك ونىمدەرى – اعزاداعى نەگىزگى بيولوگيالىق جانە فيزيولوگيالىق پروسەستەر جۇزەگە اسىرىلۋى ءۇشىن كەرەكتى قۇندى مينەرالدى زاتتاردىڭ (كاليي، ناتريي، ماگنيي، فوسفور، تەمىر، كالسيي جانە ت.ب.) جانە ميكروەلەمەنتتەردىڭ (يود، مىس، كوبالت، ت.ب.) قۇندى كوزى. مينەرالدى زاتتار جانە ميكروەلەمەنتتەر جاسۋشا پروتوپلازماسىنىڭ اجىراماس بولىگى، اعزاداعى وسموستىق قىسىم مەن قىشقىلدى رەتتەپ، فيزيولوگيالىق جاعدايىن قولدايدى. مينەرالدى زاتتاردىڭ تاپشىلىعى، سونداي-اق شەكتەن تىس ارتىقشىلىعى اعزادا ەلەۋلى فۋنكسيونالدىق بۇزىلۋلارعا اكەلۋى مۇمكىن. سونداي-اق، وسىمدىك ءونىمىنىڭ قۇرامىندا فيتونسيدتەر، توتىعۋ فەرمەنتتەرى، ەفير مايى، ۆيتاميندەر بار. وسىمدىكتەر قۇرامىنداعى سۋدا ەريتىن ۆيتاميندەر (B1، B2، B6، C، PP) فەرمەنتتەردىڭ تۇزىلۋىنە قاتىساتىن فيزيولوگيالىق بەلسەندى كۇردەلى قۇرىلىستى ورگانيكالىق زاتتاردى تۇزەدى، مينەرالدى زاتتار مەن امينقىشقىلدارىنىڭ ءوزارا ارەكەتتەسۋىندە ماڭىزدى ءرول اتقارادى. بۇل ۆيتاميندەردىڭ جەتىسپەۋشىلىگى كەزىندە جاسۋشاداعى فەرمەنتتەردىڭ فۋنكسياسى جانە زات الماسۋ بۇزىلادى.
وسىمدىك ونىمدەرىنىڭ ارقاسىندا ادام اعزاسىنا وزىندىك ءدامى جانە ءيىسى بار زاتتار تۇسەدى. بۇل زاتتار تەك تابەتتى وياتىپ قويماي، سونىمەن قاتار اس قورىتۋ ءسولىنىڭ بولىنۋىنە جاعداي جاسايدى جانە اس قورىتۋ پروسەسىن جاقسارتادى. حوش ءيىستى (اروماتتى) زاتتارعا كوپتەگەن وسىمدىكتەردە كەزدەسەتىن ەفير مايى جاتادى.
ەفير مايى اسقازان-ىشەك جولدارىنداعى اشىتۋ پروسەسىن تەجەيدى، زات الماسۋدى اسقازان-ىشەك جولىنداعى بەزدەر سەكرەسياسىن جەدەلدەتەدى. اروماتتى زاتتار فيتونسيدتەردىڭ (پياز، سارىمساق، شومىر، ت.ب) ءبولىنۋى كەزىندە دە باكتەريسيدتىك ارەكەت كورسەتەدى.
ۆيتاميندەردىڭ كوپ مولشەردە بولۋى ساۋ جانە ناۋقاس ادامدار ءۇشىن بۇل ونىمدەردى وتە باعالى ەتەدى. اسىرەسە، كوكتەمدە وسىمدىكتەر ۆيتاميندەرگە باي كەلەدى. مىسالى، ەكىۇيلى قالاقايدا ەرتە كوكتەمدە اپەلسين مەن ليمونعا قاراعاندا اسكوربين قىشقىلى كوپ بولادى؛ 20 گ قالاقاي اعزاعا كەرەكتى تاۋلىكتىك ك ءۆيتامينىنىڭ قاجەتتىلىگىن تولتىرادى.
وسىمدىك ونىمدەرىن شيكى نەمەسە ارنايى تاعامدىق دايىنداۋدان وتكىزىپ، دامدەۋىش نەمەسە قوسپا تۇرىندە تاماققا پايدالانادى. شيكى وسىمدىك ونىمدەرى يممۋندىق قاسيەتتەرگە يە.
جوعارىدا ايتىلعانداردىڭ ءبارى ناۋقاس ادامداردىڭ تاماقتانۋى ءۇشىن وتە ماڭىزدى بولىپ تابىلادى. وسىعان بايلانىستى سوڭعى جىلدارى كوپتەگەن وسىمدىك ونىمدەرىن تاعامدىق رولدە پايدالانۋعا ەرەكشە ءمان بەرىلگەن.
تاراز مەملەكەتتىك پەداگوگيكالىق ۋنيۆەرسيتەتى
حيميا-بيولوگيا فاكۋلتەتىنىڭ 2-كۋرس ستۋدەنتى
قوجامۇراتوۆا جانەركە ەربولات قىزى
You Might Also Like
-
كىسى ورىس ءتىلىن تولىق يگەرۋ ءۇشىن جانە بۇل ءتىلدى سەزىنۋدى جوعالتىپ الماۋ ءۇشىن، قاراپايىم ورىس ادامدارىمەن ۇدايى ارالاس-قۇرالاس بولۋمەن بىرگە، سول سياقتى ەگىن اڭىزدارىن دا، ورمان-توعايلاردى دا، جەر-س...
-
مامىردا مۇعالىمدەردى اتتەستاسيادان وتكىزۋ جۇمىستارى باستالادى. بۇل تۋرالى حالىقپەن ەسەپتىك كەزدەسۋ وتكىزگەن ق ر ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى ەرلان ساعادييەۆ ايتتى.
