InfoHub Logo

              ۆاۆيلون پاتشالىعىنىڭ تاريحى درامالىق كوتەرىلىستەر مەن قۇلدىراۋلاردىڭ، كوتەرىلىستەر مەن جاۋلاپ الۋلاردىڭ تۇتاستاي تاريحىن كورسەتەدى، ەجەلگى ۆاۆيلوندىقتاردىڭ وزدەرى بىرنەشە رەت جاۋلاپ الۋشىلار رەتىندە دە، جاۋلاپ الۋشىلاردىڭ قۇربانى رەتىندە دە بولعان. مۇنىڭ ءبارى ءبىزدىڭ داۋىرىمىزگە دەيىنگى حح عاسىردا باستالدى، اڭىز بويىنشا، اتى اڭىزعا اينالعان قالانىڭ نەگىزىن قالاۋشى نۇحتىڭ شوبەرەسى اتى اڭىزعا اينالعان پاتشا نيمرود بولدى. ول ۆاۆيلون مۇناراسىنىڭ قۇرىلىسىن باستادى، ونى كەيىنىرەك باسقا ۇلى ۆاۆيلون پاتشاسى نابۋحودونوسور II اياقتادى.

              كوپ ۇزاماي ۆاۆيلون مەسوپوتاميانىڭ باسقا قالالارىنان جوعارى كوتەرىلىپ، جوعارعى مەسوپوتاميانىڭ تومەنگى جانە ەداۋىر بولىگىن بىرىكتىرەتىن قۋاتتى پاتشالىقتىڭ استاناسى بولدى. بۇل كەزەڭ قالالىق مادەنيەتتىڭ، ادەبيەتتىڭ، ونەردىڭ، زاڭنىڭ وركەندەۋىمەن سيپاتتالادى (وسىلايشا، وسى ۋاقىتتا ۆاۆيلون پاتشاسى ءحاممۋراپيدىڭ ايگىلى زاڭدار كودەكسى، ەجەلگى زاڭداردىڭ ەڭ ۇلكەن زاڭدى ەسكەرتكىشى قۇرىلدى). ب.ز. د. 1595 جىلى مەسوپوتامياعا ۆاۆيلوننىڭ بيلىگىن باسىپ العان حەتتەردىڭ سوعىسقان كوشپەندىلەرى باسىپ كىردى. سول كەزدە دامىعان ۆاۆيلون وركەنيەتىن جويۋدىڭ ورنىنا، ونداعى كوشپەندىلەر ۆاۆيلوندىقتاردىڭ مادەني داستۇرلەرىن بىرتىندەپ قابىلداپ، اسسيميلياسيالاۋدا. ولاردىڭ سالىستىرمالى الەمدەگى بيلىگى 400 جىلدان استام ۋاقىتقا سوزىلدى، تاريح ارەناسىنا جاڭا كۇشتى، سونىمەن قاتار ەجەلگى الەمنىڭ وتە اسكەري كۇشى – اسسيريا كەلدى.

              بيبليالىق اڭگىمەدە ۆاۆيلوننىڭ كۇيرەۋى جايلى اڭىز جازىلعان، ماقتانشاق ۆاۆيلون پاتشاسى اسپانعا مۇنارا تۇرعىزىپ، قۇدايعا تەڭ بولۋعا شەشىم قابىلدادى، ءبىراق اشۋلى قۇداي بۇل تاكاپپارلىقتى قۇرىلىسشىلاردىڭ تىلدەرىن ارالاستىرۋ ارقىلى جازالادى، بارلىق قۇرىلىس جۇمىستارىن توقتاتۋعا تۋرا كەلدى. شىن مانىندە، ۆاۆيلون قۇدايى ماردۋكقا ارنالعان پۇتقا تابىنۋشى عيباداتحانا بولعان ۆاۆيلون مەن ونىڭ ايگىلى مۇناراسىنىڭ قۇلاۋى عاسىرلار بويى بىرتىندەپ ءجۇردى. ۆاۆيلونعا جاڭا ءقاۋىپ شىعىستان كەلدى، وندا پارسىلاردىڭ ميدياعا قارسى كوتەرىلىسى باستالدى، ءبىراق پارسىلاردىڭ تالعامىنا ەنىپ، ميديادان باسقا ۆاۆيلون پاتشالىعىن ءساتتى جاۋلاپ الدى. ۆاۆيلوننىڭ ءوزى پارسى يمپەرياسىنىڭ ءىنجۋ-مارجانىنا اينالدى.

 

ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ، 1 كۋرس ماگيسترانتى سۋيەۋباي ۇ. ن.

---