حيۋاز دوسپانوۆانىڭ ءومىر جولى
ح. دوسپانوۆانىڭ ءومىر جولى مەن سوعىس جىلدارىنداعى ايەلدەر ەرلىگى، كاۆكاز جانە قىرىم ءۇشىن بولعان شايقاستار، تاريحي باعا
«نامىسىن بەرمەۋ ءۇشىن جاتقا قولدان، ارۋلار از بولعان جوق اتقا قونعان» دەپ اقىندارىمىز جىرلاعانداي وسىنداي داڭقتى باتىر قازاق قىزدارىنىڭ بىرەگەيى حيۋاز قايىر قىزى دوسپانوۆا.
حالىق قاھارمانى حيۋاز دوسپانوۆا اتىراۋ قالاسىنداعى قۇرمانعازى اۋدانىنا قاراستى زورماتا اۋىلىندا 1922 جىلى 15 مامىردا دۇنيەگە كەلگەن. جاسىنان ۇشقىش بولۋدى ارمانداعان قازاق قىزى حيۋاز دوسپانوۆا ماسكەۋدەن قيىر شىعىسقا قونباي ۇشقان مارينا روسكوۆاعا ەلىكتەپ ۇشقىش بولۋعا ءبىرجولا بەل بايلادى. باتىس قازاقستان وبلىسى ورال قالاسىنداعى جالعىز قازاق مەكتەبىندە ورىن بولماي، قالاداعى ورىس تىلىندەگى № 1مەكتەپتە وقيدى. وقىپ ءجۇرىپ قالالىق كومسومول كوميتەتى ۇيىمداستىرۋىمەن اشىلعان اەروكلۋبقا جازىلادى. اتا - اناسىنىڭ رۇقساتىن العان ارمانشىل حيۋاز سول كەزدەگى № 1 مەكتەپتىڭ ديرەكتورى م. كوستيۋكوۆقا كىرەدى. ماتۆەي گەورگييەۆيچ حيۋازدىن جەتىستىكتەرىمەن وتە جاقسى تانىس ەدى. كوپ ويلانىپ: - اەروكلۋبتاعى ساباق مەكتەپتەگى ءبىلىم ساپاسىنا كەرى اسەر ەتپەي مە، بيىل وقۋدى اياقتاعالى جاتىرسىن؟ – دەيدى.
مەن بارىنە ۇلگەرەم، ۋادە بەرەم دەپ رۇقساتىن الادى.
1940 جىلى جازدا ورتا مەكتەپتى ۇزدىك ءبىتىرىپ شىققاندا، «زاپاستاعى اسكەري ۇشقىش» دەگەن كۋالىكتى دە بىرگە الىپ شىعادى. ەندى ءوزىنىڭ ۇشقىش بولاتىندىعىنا سەنىمى نىعايا تۇسكەن، وقۋدان سوڭ تۋرا ماسكەۋگە جول تارتىپ، جۋكوۆسكيي اتىنداعى اسكەري - اۋە اكادەمياسىنا تۇسپەك بولعان ونىڭ العاشقى قادامى ءساتسىز بولادى. بۇعان نالىعان حيۋاز با؟ ول بىردەن ماسكەۋدىڭ ءبىرىنشى مەديسينالىق ينستيتۋتىنا تۇسەدى. مۇندا جۇرگەندە دە ءور مىنەزدى، قايسار قىز قاتارىنىڭ الدى بولادى. ساباقتى جاقسى وقىعانىمەن قويماي، ول گيمناستيكامەن دە اينالىسىپ، قوعام ومىرىنە دە بەلسەنە اتسالىسادى. ستۋدەنتتىك ءومىردىڭ قىزىعىنا باتىپ جۇرگەن باقىتتى كۇندەردى سوعىس دەگەن تاجال بۇزادى. بۇل كەزدە حيۋازدىڭ سەسسياسىن اياقتاپ، جازعى دەمالىسقا دايىندالىپ جۇرگەن كەزى بولاتىن. ەل باسىنا كۇن تۋعان شاقتا ول ەلىنە بارىپ، دەمالىپ جاتقاندى ابەس كورىپ، قۇربى - قۇرداستارىمەن بىرگە ماسكەۋ قورعانىسىن قامتاماسىز ەتۋ جۇمىستارىنا اتسالىسادى. حيۋاز اتا - اناسىنا قالاداعى قورعانىس جۇمىستارىنا قالىپ جاتقانىن ايتىپ حات جازىپ جىبەرەدى. ءسويتىپ جۇرگەنىندە ول ايگىلى مارينا راسكوۆانىڭ قىز - كەلىنشەكتەردەن اۆياپولك قۇرىپ جاتقاندىعىن ەستيدى. بۇل حيۋاز سياقتى ناعىز ءورشىل جاس ءۇشىن ءوزىنىڭ كىم ەكەندىگىن كورسەتىپ قالاتىن جاقسى مۇمكىندىك ەدى.
بۇنى حيۋازدىڭ ءوزى دە جاقسى تۇسىنەدى. كوكتەن سۇراعانى جەردەن تابىلعان قايسار قىز ويلانباستان، بىردەن اتالعان پولك باسشىسىنا كەلەدى. قازاق قىزىنا پولك باسشىلىعى العاشىندا سەنىمسىزدىكپەن قاراسا دا جاۋىنگەرلەر قۇرامىنا قابىلدايدى. ءسويتىپ، جاۋىنگەر قىز ساراتوۆ قالاسىنىڭ اسكەري اۋە ۋچيليششەسىنە جىبەرىلەدى. مۇندا شتۋرماندار دايارلايتىن ارنايى كۋرستى اياقتاعان جاس قىز 1942 جىلدىڭ كوكتەمىندە سول كەزدەگى اۆياسيا تاريحىندا تۇڭعىش رەت قۇرىلعان، تۇنگى مەزگىلدە جاۋ شەپتەرىن بومبالايتىن ايەلدەر اۆياپولكىنىڭ قۇرامىندا مايدانعا اتتانادى.
حيۋاز دوسپانوۆا ەستەلىكتەرىنەن: «ول كەزدە جەر باۋىرلاپ ۇشاتىن پو - 2 ۇشاعىمەن جاۋ تىلىن تەك ءتۇن ىشىندە بومبالايتىنبىز. وسىنداي بومبالاۋعا 300 رەت قاتىستىم. ول ءبىر ءومىر مەن ءولىم ايقاسقان كەز ەدى. پو - 2 وتە تومەن ۇشاتىن بولعاندىقتان زەنيت وعىنا ءجيى كەزىگەتىن. سوندىقتاندا جاۋ تىلىنا اتتانعان ءاربىر ساپارىمىزدىڭ سوڭعى بولۋى مۇمكىن ەكەنىن ءبىلىپ جۇردىك». «ءتىرى قالعانىما تاڭعالامىن» - دەيدى اسپاننان 14 رەت قۇلاعان حيۋاز اپاي.
باتىر اپامىزدىڭ ەرلىك ەڭبەكتەرى تۋرالى قالدىرىلعان جازبا دەرەكتەر بويىنشا حيۋاز قىزمەت ەتكەن پولك وڭتۇستىك مايداندا، ياعني سولتۇستىك كاۆكاز، كۋبان، قىرىم، ۋكراينا، بەلارۋسسيا، پولشا، گەرمانيا اسپانىنداعى شايقاستارعا قاتىسقان. ول كەزدەگى اۆياسياداعى شتۋرماننىڭ اتقاراتىن ءرولى ەرەكشە ماڭىزدى ەدى. ويتكەنى ول ۇشاقتى الدىن - الا انىقتالعان جاۋ قۇرامالارىنىڭ ءدال توبەسىنە اكەلىپ بومبالايتىن، سونداي - اق ولار ۇشاققا جاۋ تاراپىنان شابۋىل جاسالعاندا اۋە شايقاسىن دا جۇرگىزەدى.
كەيىننەن كەڭەس وداعىنىڭ باتىرى اتاعىن العان مارينا چيچنيەۆانىڭ حيۋازدىڭ شەبەرلىگى تۋرالى: « حيۋاز دوسپانوۆا ۇشاعىن نىساناعا ىلعي دا ءدال اپاراتىن جانە ءوز اەرودرومىنا دا ءدال سونداي دالدىكپەن قايتا ورالاتىن»-، دەپ جازعاندىعى بەكەر بولماسا كەرەك.
«1943 كاۆكاز بەن كۋباندا اۋا رايى تۇنەرىپ، كۇن قارا بۇلتتانىپ تۇردى، ءبىز يۋليا پاشكوۆا ەكەۋمىز تاپسىرمانى ورىنداپ كەلە جاتقان كەزىمىزدە كەنەتتەن ۇشاعىمىز قاتتى سوققى الىپ، نە بولعانىن بىلمەي قالدىق.
كوزىمدى اشسام مەن قيراعان ۇشاقتان الىستا، ال يۋليا ونىڭ ىشىندە جاتىر ەكەنبىز. ال كەيىنگىسى ەسىمدە جوق گوسپيتالدە وياندىم. يۋليا جاراقاتى اۋىر بولىپ قۇتقارا الماپتى. سوڭىنان بىلسەم ءبىزدىڭ سامولەتكە قارسى تاعى ءبىر سامولەت ءتۇيىسىپتى. ەكيپاجداعى ءتورت ادامنان مەن عانا ءتىرى قالىپپىن»،- دەپ حيۋاز اپاي كوزىنە جاس الىپ ەسكە الىپتى.
كەيىن گوسپيتالدەن جازىلىپ شىققاننان كەيىن حيۋاز ءوز پولكنە قايتا ورالادى. «قىزىل جۇلدىز»، وردەنىمەن جانە «كاۆكازدى ازات ەتكەنى ءۇشىن» مەدال يەلەنەدى، اسكەري اتاعى اعا لەيتەنانت شەنىنە دەيىن وسەدى. ەندى باتىر حيۋاز يرينا سەبروۆامەن بىرگە قىرىمدى ازات ەتۋگە سوعىس الاڭىنا اتتانادى. « مۇندا ەڭ قيىنى تەڭىزدىڭ ۇستىندە ۇرىلگەن كەۋدەشەلەرمەن ۇشۋ بولدى. تەڭىزگە قۇلاعان، قارا توپىراققا قۇلاعاننان اۋىر ەدى. بۇل ەشتەمە ەمەس، اياعىمنىڭ سىر بەرگەنى قورقىنىش سەزىمىنە ۇشىراتتى. ۇشاقپەن ماڭگى قوشتاسۋعا قورىققانىم سونشا، اياعىمنىڭ اۋىرعانىن جاسىرىپ، سامولەتتەن شىقپاي وتىرىپ ەسەپ بەرۋگە رۇقسات الدىم» - دەپ ەسكە الادى حيۋاز دوسپانوۆا.
قىرىمدى ازات ەتكەنى ءۇشىن باتىر قىز «II دارەجەلى وتان سوعىسى» وردەنىمەن ماراپاتتالادى. قىز - كەلىنشەكتەردەن جاساقتالعان جانە حيۋاز قىزمەت ەتكەن اۆياپولك ۇكىمەتتىڭ كوپتەگەن جوعارى ناگرادالارىن العان. الدىمەن وعان «گۆارديالىق» دەگەن اتاق بەرىلىپ، ارتىنان «تامان»، قىزىل تۋ، سۋۆوروۆ وردەندەرى بەرىلەدى.
كەڭەس اسكەرى 1945 جىلى بەرليندى ازات ەتكەن سوڭ مەملەكەتتىك قورعانىس كوميتەتى قىز - كەلىنشەكتەر اۆياپولكىن ءبىرىنشى بولىپ تاراتادى. ال بۇل كەزدە ەكىنشى توپتاعى مۇگەدەك حيۋاز مەديسينا ينستيتۋتىنا كەلىپ وقۋىن جالعاستىرماق بولادى. الايدا ول سول كەزدەرى ءوزىنىڭ ەرلىك ىستەرىمەن، ىسكەرلىگىمەن ورال وبلىستىق كوميتەتىنىڭ ءبىرىنشى حاتشىسى ءمىنايدار ءستاليننىڭ كوزىنە تۇسەدى. سودان حيۋاز ءوزى تۋعان وبلىستاعى وبكومنىڭ نۇسقاۋشىسى بولادى. كەيىننەن الماتىداعى جوعارى پارتيا مەكتەبىنە جىبەرىلەدى. سول ۋاقىتتان باستاپ، ونىڭ ەل باسقارۋ ىسىندەگى قىرىنا جول اشىلادى. ءسويتىپ، كوپتەگەن لاۋازىمدى قىزمەتتەردى اتقارادى.
سوعىستان كەيىن لاۋازىمدى قىزمەتتەر اتقارعان ح. دوسپانوۆاعا ەلباسىنىڭ جارلىعىمەن حالىق قاھارمانى اتاعى بەرىلگەن بولاتىن. ال توسىندەگى «ەڭبەك قىزىل تۋ» وردەنى سوعىستان كەيىنگى جىلدارداعى ەلەۋلى ەڭبەگىنىڭ جەمىسى. بەيبىت ومىردە كورسەتكەن ەڭبەگىنە دە قىسقاشا توقتالا كەتسەك، ارتىق ەتپەس. حيۋاز دوسپانوۆا «اباي» وپەراسى مەن «شوقان ءۋاليحانوۆ» دراماسىن ساحنالاۋعا، «مەدەۋ» سپورت كەشەنىن سالۋعا جانە كوپتەگەن تاريحي ماڭىزى بار ەڭسەلى عيماراتتاردىڭ قۇرىلىسىنا ەر ازاماتتارمەن يىق تىرەستىرە ءجۇرىپ ارالاسىپ، كوپتەگەن يگى جۇمىستاردىڭ ورتاسىنان تابىلدى. مۇنىڭ ءبارى اپامىزدىڭ ءوزى ايتقانداي «ارەكەتسىز وتىرا المايتىندىعىنىڭ» بەلگىسى.
ەل باسىنا كۇن تۋعان شاقتا سۇراپىل سوعىسقا ارالاسىپ، بەيبىت زاماندا ەلىنە تالماي ەڭبەك ەتكەن «حالىق قاھارمانى» حيۋاز دوسپانوۆا 2008 جىلدىڭ مامىر ايىنىڭ 20 - سى كۇنى ومىردەن ءوتتى.
ۇلى وتان سوعىسىنىڭ كەز كەلگەن قاھارمانىنىڭ ەرلىگى مەن بەينەسى تاريح بەتتەرىندە ماڭگى ساقتالىپ، ۇرپاق الدىندا قاشان بيىك تۇراتىنىنا سەنىم بىلدىرۋگە بولادى. قالاداعى ءوزى ۇزدىك بىتىرگەن № 1 مەكتەپ وقۋشىلارى دا باتىر اپامىز وقىعان مەكتەپتى ماقتان تۇتادى. باتىرلاردىڭ قاھارماندىق ىستەرى ەشقاشان ۇمىتىلمايدى، ماڭگى ەستە ساقتالادى.
«نامىسىن بەرمەۋ ءۇشىن جاتقا قولدان، ارۋلار از بولعان جوق اتقا قونعان» دەپ اقىندارىمىز جىرلاعانداي وسىنداي داڭقتى باتىر قازاق قىزدارىنىڭ بىرەگەيى حيۋاز قايىر قىزى دوسپانوۆا.
حالىق قاھارمانى حيۋاز دوسپانوۆا اتىراۋ قالاسىنداعى قۇرمانعازى اۋدانىنا قاراستى زورماتا اۋىلىندا 1922 جىلى 15 مامىردا دۇنيەگە كەلگەن. جاسىنان ۇشقىش بولۋدى ارمانداعان قازاق قىزى حيۋاز دوسپانوۆا ماسكەۋدەن قيىر شىعىسقا قونباي ۇشقان مارينا روسكوۆاعا ەلىكتەپ ۇشقىش بولۋعا ءبىرجولا بەل بايلادى. باتىس قازاقستان وبلىسى ورال قالاسىنداعى جالعىز قازاق مەكتەبىندە ورىن بولماي، قالاداعى ورىس تىلىندەگى № 1مەكتەپتە وقيدى. وقىپ ءجۇرىپ قالالىق كومسومول كوميتەتى ۇيىمداستىرۋىمەن اشىلعان اەروكلۋبقا جازىلادى. اتا - اناسىنىڭ رۇقساتىن العان ارمانشىل حيۋاز سول كەزدەگى № 1 مەكتەپتىڭ ديرەكتورى م. كوستيۋكوۆقا كىرەدى. ماتۆەي گەورگييەۆيچ حيۋازدىن جەتىستىكتەرىمەن وتە جاقسى تانىس ەدى. كوپ ويلانىپ: - اەروكلۋبتاعى ساباق مەكتەپتەگى ءبىلىم ساپاسىنا كەرى اسەر ەتپەي مە، بيىل وقۋدى اياقتاعالى جاتىرسىن؟ – دەيدى.
مەن بارىنە ۇلگەرەم، ۋادە بەرەم دەپ رۇقساتىن الادى.
1940 جىلى جازدا ورتا مەكتەپتى ۇزدىك ءبىتىرىپ شىققاندا، «زاپاستاعى اسكەري ۇشقىش» دەگەن كۋالىكتى دە بىرگە الىپ شىعادى. ەندى ءوزىنىڭ ۇشقىش بولاتىندىعىنا سەنىمى نىعايا تۇسكەن، وقۋدان سوڭ تۋرا ماسكەۋگە جول تارتىپ، جۋكوۆسكيي اتىنداعى اسكەري - اۋە اكادەمياسىنا تۇسپەك بولعان ونىڭ العاشقى قادامى ءساتسىز بولادى. بۇعان نالىعان حيۋاز با؟ ول بىردەن ماسكەۋدىڭ ءبىرىنشى مەديسينالىق ينستيتۋتىنا تۇسەدى. مۇندا جۇرگەندە دە ءور مىنەزدى، قايسار قىز قاتارىنىڭ الدى بولادى. ساباقتى جاقسى وقىعانىمەن قويماي، ول گيمناستيكامەن دە اينالىسىپ، قوعام ومىرىنە دە بەلسەنە اتسالىسادى. ستۋدەنتتىك ءومىردىڭ قىزىعىنا باتىپ جۇرگەن باقىتتى كۇندەردى سوعىس دەگەن تاجال بۇزادى. بۇل كەزدە حيۋازدىڭ سەسسياسىن اياقتاپ، جازعى دەمالىسقا دايىندالىپ جۇرگەن كەزى بولاتىن. ەل باسىنا كۇن تۋعان شاقتا ول ەلىنە بارىپ، دەمالىپ جاتقاندى ابەس كورىپ، قۇربى - قۇرداستارىمەن بىرگە ماسكەۋ قورعانىسىن قامتاماسىز ەتۋ جۇمىستارىنا اتسالىسادى. حيۋاز اتا - اناسىنا قالاداعى قورعانىس جۇمىستارىنا قالىپ جاتقانىن ايتىپ حات جازىپ جىبەرەدى. ءسويتىپ جۇرگەنىندە ول ايگىلى مارينا راسكوۆانىڭ قىز - كەلىنشەكتەردەن اۆياپولك قۇرىپ جاتقاندىعىن ەستيدى. بۇل حيۋاز سياقتى ناعىز ءورشىل جاس ءۇشىن ءوزىنىڭ كىم ەكەندىگىن كورسەتىپ قالاتىن جاقسى مۇمكىندىك ەدى.
بۇنى حيۋازدىڭ ءوزى دە جاقسى تۇسىنەدى. كوكتەن سۇراعانى جەردەن تابىلعان قايسار قىز ويلانباستان، بىردەن اتالعان پولك باسشىسىنا كەلەدى. قازاق قىزىنا پولك باسشىلىعى العاشىندا سەنىمسىزدىكپەن قاراسا دا جاۋىنگەرلەر قۇرامىنا قابىلدايدى. ءسويتىپ، جاۋىنگەر قىز ساراتوۆ قالاسىنىڭ اسكەري اۋە ۋچيليششەسىنە جىبەرىلەدى. مۇندا شتۋرماندار دايارلايتىن ارنايى كۋرستى اياقتاعان جاس قىز 1942 جىلدىڭ كوكتەمىندە سول كەزدەگى اۆياسيا تاريحىندا تۇڭعىش رەت قۇرىلعان، تۇنگى مەزگىلدە جاۋ شەپتەرىن بومبالايتىن ايەلدەر اۆياپولكىنىڭ قۇرامىندا مايدانعا اتتانادى.
حيۋاز دوسپانوۆا ەستەلىكتەرىنەن: «ول كەزدە جەر باۋىرلاپ ۇشاتىن پو - 2 ۇشاعىمەن جاۋ تىلىن تەك ءتۇن ىشىندە بومبالايتىنبىز. وسىنداي بومبالاۋعا 300 رەت قاتىستىم. ول ءبىر ءومىر مەن ءولىم ايقاسقان كەز ەدى. پو - 2 وتە تومەن ۇشاتىن بولعاندىقتان زەنيت وعىنا ءجيى كەزىگەتىن. سوندىقتاندا جاۋ تىلىنا اتتانعان ءاربىر ساپارىمىزدىڭ سوڭعى بولۋى مۇمكىن ەكەنىن ءبىلىپ جۇردىك». «ءتىرى قالعانىما تاڭعالامىن» - دەيدى اسپاننان 14 رەت قۇلاعان حيۋاز اپاي.
باتىر اپامىزدىڭ ەرلىك ەڭبەكتەرى تۋرالى قالدىرىلعان جازبا دەرەكتەر بويىنشا حيۋاز قىزمەت ەتكەن پولك وڭتۇستىك مايداندا، ياعني سولتۇستىك كاۆكاز، كۋبان، قىرىم، ۋكراينا، بەلارۋسسيا، پولشا، گەرمانيا اسپانىنداعى شايقاستارعا قاتىسقان. ول كەزدەگى اۆياسياداعى شتۋرماننىڭ اتقاراتىن ءرولى ەرەكشە ماڭىزدى ەدى. ويتكەنى ول ۇشاقتى الدىن - الا انىقتالعان جاۋ قۇرامالارىنىڭ ءدال توبەسىنە اكەلىپ بومبالايتىن، سونداي - اق ولار ۇشاققا جاۋ تاراپىنان شابۋىل جاسالعاندا اۋە شايقاسىن دا جۇرگىزەدى.
كەيىننەن كەڭەس وداعىنىڭ باتىرى اتاعىن العان مارينا چيچنيەۆانىڭ حيۋازدىڭ شەبەرلىگى تۋرالى: « حيۋاز دوسپانوۆا ۇشاعىن نىساناعا ىلعي دا ءدال اپاراتىن جانە ءوز اەرودرومىنا دا ءدال سونداي دالدىكپەن قايتا ورالاتىن»-، دەپ جازعاندىعى بەكەر بولماسا كەرەك.
«1943 كاۆكاز بەن كۋباندا اۋا رايى تۇنەرىپ، كۇن قارا بۇلتتانىپ تۇردى، ءبىز يۋليا پاشكوۆا ەكەۋمىز تاپسىرمانى ورىنداپ كەلە جاتقان كەزىمىزدە كەنەتتەن ۇشاعىمىز قاتتى سوققى الىپ، نە بولعانىن بىلمەي قالدىق.
كوزىمدى اشسام مەن قيراعان ۇشاقتان الىستا، ال يۋليا ونىڭ ىشىندە جاتىر ەكەنبىز. ال كەيىنگىسى ەسىمدە جوق گوسپيتالدە وياندىم. يۋليا جاراقاتى اۋىر بولىپ قۇتقارا الماپتى. سوڭىنان بىلسەم ءبىزدىڭ سامولەتكە قارسى تاعى ءبىر سامولەت ءتۇيىسىپتى. ەكيپاجداعى ءتورت ادامنان مەن عانا ءتىرى قالىپپىن»،- دەپ حيۋاز اپاي كوزىنە جاس الىپ ەسكە الىپتى.
كەيىن گوسپيتالدەن جازىلىپ شىققاننان كەيىن حيۋاز ءوز پولكنە قايتا ورالادى. «قىزىل جۇلدىز»، وردەنىمەن جانە «كاۆكازدى ازات ەتكەنى ءۇشىن» مەدال يەلەنەدى، اسكەري اتاعى اعا لەيتەنانت شەنىنە دەيىن وسەدى. ەندى باتىر حيۋاز يرينا سەبروۆامەن بىرگە قىرىمدى ازات ەتۋگە سوعىس الاڭىنا اتتانادى. « مۇندا ەڭ قيىنى تەڭىزدىڭ ۇستىندە ۇرىلگەن كەۋدەشەلەرمەن ۇشۋ بولدى. تەڭىزگە قۇلاعان، قارا توپىراققا قۇلاعاننان اۋىر ەدى. بۇل ەشتەمە ەمەس، اياعىمنىڭ سىر بەرگەنى قورقىنىش سەزىمىنە ۇشىراتتى. ۇشاقپەن ماڭگى قوشتاسۋعا قورىققانىم سونشا، اياعىمنىڭ اۋىرعانىن جاسىرىپ، سامولەتتەن شىقپاي وتىرىپ ەسەپ بەرۋگە رۇقسات الدىم» - دەپ ەسكە الادى حيۋاز دوسپانوۆا.
قىرىمدى ازات ەتكەنى ءۇشىن باتىر قىز «II دارەجەلى وتان سوعىسى» وردەنىمەن ماراپاتتالادى. قىز - كەلىنشەكتەردەن جاساقتالعان جانە حيۋاز قىزمەت ەتكەن اۆياپولك ۇكىمەتتىڭ كوپتەگەن جوعارى ناگرادالارىن العان. الدىمەن وعان «گۆارديالىق» دەگەن اتاق بەرىلىپ، ارتىنان «تامان»، قىزىل تۋ، سۋۆوروۆ وردەندەرى بەرىلەدى.
كەڭەس اسكەرى 1945 جىلى بەرليندى ازات ەتكەن سوڭ مەملەكەتتىك قورعانىس كوميتەتى قىز - كەلىنشەكتەر اۆياپولكىن ءبىرىنشى بولىپ تاراتادى. ال بۇل كەزدە ەكىنشى توپتاعى مۇگەدەك حيۋاز مەديسينا ينستيتۋتىنا كەلىپ وقۋىن جالعاستىرماق بولادى. الايدا ول سول كەزدەرى ءوزىنىڭ ەرلىك ىستەرىمەن، ىسكەرلىگىمەن ورال وبلىستىق كوميتەتىنىڭ ءبىرىنشى حاتشىسى ءمىنايدار ءستاليننىڭ كوزىنە تۇسەدى. سودان حيۋاز ءوزى تۋعان وبلىستاعى وبكومنىڭ نۇسقاۋشىسى بولادى. كەيىننەن الماتىداعى جوعارى پارتيا مەكتەبىنە جىبەرىلەدى. سول ۋاقىتتان باستاپ، ونىڭ ەل باسقارۋ ىسىندەگى قىرىنا جول اشىلادى. ءسويتىپ، كوپتەگەن لاۋازىمدى قىزمەتتەردى اتقارادى.
سوعىستان كەيىن لاۋازىمدى قىزمەتتەر اتقارعان ح. دوسپانوۆاعا ەلباسىنىڭ جارلىعىمەن حالىق قاھارمانى اتاعى بەرىلگەن بولاتىن. ال توسىندەگى «ەڭبەك قىزىل تۋ» وردەنى سوعىستان كەيىنگى جىلدارداعى ەلەۋلى ەڭبەگىنىڭ جەمىسى. بەيبىت ومىردە كورسەتكەن ەڭبەگىنە دە قىسقاشا توقتالا كەتسەك، ارتىق ەتپەس. حيۋاز دوسپانوۆا «اباي» وپەراسى مەن «شوقان ءۋاليحانوۆ» دراماسىن ساحنالاۋعا، «مەدەۋ» سپورت كەشەنىن سالۋعا جانە كوپتەگەن تاريحي ماڭىزى بار ەڭسەلى عيماراتتاردىڭ قۇرىلىسىنا ەر ازاماتتارمەن يىق تىرەستىرە ءجۇرىپ ارالاسىپ، كوپتەگەن يگى جۇمىستاردىڭ ورتاسىنان تابىلدى. مۇنىڭ ءبارى اپامىزدىڭ ءوزى ايتقانداي «ارەكەتسىز وتىرا المايتىندىعىنىڭ» بەلگىسى.
ەل باسىنا كۇن تۋعان شاقتا سۇراپىل سوعىسقا ارالاسىپ، بەيبىت زاماندا ەلىنە تالماي ەڭبەك ەتكەن «حالىق قاھارمانى» حيۋاز دوسپانوۆا 2008 جىلدىڭ مامىر ايىنىڭ 20 - سى كۇنى ومىردەن ءوتتى.
ۇلى وتان سوعىسىنىڭ كەز كەلگەن قاھارمانىنىڭ ەرلىگى مەن بەينەسى تاريح بەتتەرىندە ماڭگى ساقتالىپ، ۇرپاق الدىندا قاشان بيىك تۇراتىنىنا سەنىم بىلدىرۋگە بولادى. قالاداعى ءوزى ۇزدىك بىتىرگەن № 1 مەكتەپ وقۋشىلارى دا باتىر اپامىز وقىعان مەكتەپتى ماقتان تۇتادى. باتىرلاردىڭ قاھارماندىق ىستەرى ەشقاشان ۇمىتىلمايدى، ماڭگى ەستە ساقتالادى.
You Might Also Like
-
№247 ورتا مەكتەبىنىڭ «جاس ۇلان» ۇيىمىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن وتكىزىلەتىن«ۇلگىلى سىنىپ – مەكتەپ تىرەگى» اتتى 8 - 9 - 10 سىنىپتاردىڭ سىنىپ ارالىق سايىسىنىڭ سەنارييى
