InfoHub Logo

يساتايدىڭ اكەسى تايمان، جابال ەكى اعايىندى. جابال بوكەي حاننىڭ زامانىندا بەرىش رۋىنا ستارشينا بولعان. بوكەي حان ولگەسىن، ورنىنا سىعاي جاس بالا يساتايدى ۇناتىپ جابالدان ءوز رۇقساتى بويىنشا ون بەس جاستاعى يساتايعا ستارشينالىقتى الىپ بەرگەن (ول كەزدە جابال ۇلعايىپ قالعان ادام ەكەن).

استراحان گۋبەرناتورىنىڭ قولىندا اماناتتا جۇرگەن جاڭگىر اسكەري ءبىلىم الىپ، ورىس ەلىنىڭ اكىمشىلىك سالتىنا ءتۇسىنىپ، جاس جىگىت اكەسىنىڭ ورنىنا وتىرىپ حان بولماق بولىپ ەلگە كەلگەن. ءبىراق بەس-التى جىل حان بولىپ مانساپقورلانىپ العان سىعاي جاڭگىرگە حاندىقتى بەرمەۋ نيەتىنە كىرىسكەن.

بوتەن ەلدەن جاڭا كەلگەن جاس جاڭگىر اكەسىنىڭ تاعىنا قالاي ءمىنۋ امالىن كوزدەپ الاسۇرعان. شىن جاردەمشى جالعىز عانا اناسى بوتان حانىم بولىپ كورىنگەن. ءدال سول كەزدە سىعايدىڭ ىشكى-سىرتقى ساياساتىنا، السىزدىگىنە رازى بولماي وكپەلەپ جۇرگەن يساتايدى بوتان حانىم بالاسى جاڭگىرمەن دوستاستىرىپ، بولاشاق تارتىسقا ازىرلەگەن.

تارتىس اشىق بولىپ كورىنبەي وردا اينالاسىمەن-اق، اسىرەسە قىزىلعۇرت دوس ءبيدىڭ سىعايدان بەت بۇرۋىمەن بايلانىستى تەز شەشىلىپ جاڭگىر حان بولعان. يساتاي باتىر جايىق ستارشيناسى عانا ەمەس، حاننىڭ سىرلاسى، زامانداسى، اقىلشىسى باتىل سويلەسەتىن جەدەلدەسى سەكىلدى بولعان.

ءبىراق حان حالقىن تۇگەل بيلەپ، اكىمشىلىگىن كۇشەيتىپ، بۋىنىن كۇشەيتىپ، ارقا سۇيەۋ پاتشا اسكەرىنە ارالاسقان سايىن يساتايدان بويىن اۋلاق سالىپ، ونداي-مۇنداي ايتقان اقىلدارىن اۋىرلاتىپ بولعان. حاننىڭ وسىنداي پىكىرلەرىن، حالىقتان ءوزىن ارتىق سانايتىنىن، قارا باسىن كەرەمەت يەسى ەتىپ كورسەتكىسى كەلگەنىن سەزگەن يساتاي ەكى ءسوزدىڭ بىرىندە حاندى شانشىپ، تۇيرەپ، كەيبىر جەرىندە جاساعان قاتەلىكتەرىن بەتىنە باساتىن بولعان. ول سونىمەن قاتار كەيبىر حاندى جاقتاۋشى بولماسا، جاعىمپاز بيلەردى دە مىقتاپ ۇيالتىپ وتىراتىن بولعان.

ءبىر كۇنى جاڭگىر حان ورداسىنداعى بيلەرىن، مىرزالارىن جيناپ الىپ ءارتۇرلى اڭگىمەلەر ايتقىزىپ: «قاي رۋلاردا قانداي كىسى تاڭدانارلىق نارسە بار، سولاردى ايتىڭدار»، — دەپ ۇسىنىس جاساپتى. سوندا اداي رۋىنىڭ ءبيى ساۋعاباي دەگەن كىسى: «مارقۇم ءبىزدىڭ اكەمىز اياقتىنىڭ جۇيرىگى ەدى، ويدان قاشقان قوياندى قىراتقا شىققانشا يا ۇستاپ الاتىن ەدى دە، ەڭ بولماعاندا ساۋىرىنان ءبىر ۋىس ءجۇنىن جۇلىپ الىپ قالاتىن ەدى»، — دەيدى.

حان دا، بيلەر دە تاڭدانىپ، «شىن جۇيرىك ەكەن» دەسەدى. ءبىراق ۇندەمەي وتىرعان يساتاي حانعا قاراپ:

— اي، تاقسىر، حان-اي! ىشكى ورداداعى قازاقتىڭ جۇيرىك اتى مەن تازى ءيتىن، العىر دەگەن قۇسىن قويماي جيناعانشا، جۇرتتى جۇيرىگىنەن ايىرىپ رەنجىتكەنشە وسى ساۋعابايدىڭ اكەسىن الىپ قولعا ۇستاساڭ، پايدالانساڭ، قانداي جاقسى بولعان بولار ەدى، — دەپتى. حان دا ساۋعاباي دا ءتىپتى كەيبىر بيلەر دە قىزارىپ بىرىنە-بىرى قاراپ قويىپتى.

ىشكى ورداعا رۋلارىن تەگىس شاقىرىپ جاڭگىر حان ءبىر توي جاساپتى. توي تارقاماس بۇرىن تويباستار ايتۋعا تۋرا كەلىپ قازاق ادەتى بويىنشا تويدى جولى ۇلكەن رۋعا بەرمەك بولىپتى. حان تۇرىپ:

— ال ەندى جولدىق كىمگە تيەدى، تويباستار ايتسىن، — دەپتى. اتالىقتى ءارى اتاقتى شەركەش رۋىنىڭ ءبيى شولتىر ات ۇستىندە تۇرىپ:

— باي ۇلىنىڭ اعاسى تاڭبام ۇزىن، تابانىم جالپاق، شەركەشپىن، جولدىق بىزگە ءتيىستى، تويدى ءبىز باستايمىز، — دەپتى. وزگە جۇرت، باسقا رۋلاردىڭ ادامدارى ەش نارسە ايتپاعاندا، يساتاي ات ۇستىنەن ومىراۋلاتىپ شولتىر بيگە:

— تاڭباڭ ۇزىن بولسا، جىلقىنىڭ قارىنىڭ سورى، تابانىڭ جالپاق بولسا، بىلعارىنىڭ سورى، ىشكى وردا قازاقتارىنىڭ كوپتىگى بەرىش رۋى، كوپ قورقىتادى، تەرەڭ باتىرادى. مەن كوپپىن، جولدىق كوپتىكى. تويدى، مىنە، ءبىز باستايمىز، — دەپ حاننان رۇقسات الىپ، بەرىش رۋىنىڭ اقىندارى توي باستاپتى دەيدى.

وقۋعا كەڭەس بەرەمىز:

جىلقىنىڭ تورىسى كوپ پە، توبەلى كوپ پە؟ (ءى نۇسقا)

سىرىمنىڭ نۇرالى حاندى شابۋى (ءىى نۇسقا)

بايماعامبەت سۇلتان مەن سىرىم باتىر

---