- 25 جەل. 2018 00:00
- 234
زاڭدى بىلۋ-وزىڭە قورعان بولۋ...
دۇنيەگە كەلگەن ساتتەن باستاپ ءومىرىڭنىڭ سوڭعى كۇنىنە دەيىن كۇرەسىپ وتەسىڭ. ءاربىر باسقان ادىمىڭا سەنىمدى بولۋ ءۇشىن بۇگىنگى كۇنى ءبىلىمىڭ جەتىك بولۋى ءتيىس. وسىنداي قاربالاس زاماندا ءوز قۇقىعىمىزدى قورعاي الماي جاتاتىندىعىمىز وتىرىك ەمەس.
بايقايسىز با، بۇگىنگى كۇنى اتا-انالارىمىز: «شاماڭ كەلسە، زاڭدى وقىپ ال، قاراعىم. سوندا عانا وزگەگە جەم بولمايسىڭ» - دەپ جاتادى. استارىن اقتارىپ جاتپاساق تا، بەلگىلى جايت. ءوز قۇقىعىن بىلمەگەندىكتەن جوق جەردە تاياق جەپ جاتقاندار از ەمەس. بۇل قۇقىقتىق ساۋاتسىزدىقتان دەپ بىلەمىن.
جۇمىسسىزدىق جايى بۇگىنگى كۇننىڭ ايتۋلى پروبلەمالارىنىڭ ءبىرى. ارمان قالا الماتىعا وقۋ، جۇمىس ىزدەپ كەلىپ، قۇر الاقان قايتىپ جاتقان ادام سانىنان گورى الدانىپ جاتقاندار بەلدەن اسادى. ستۋدەنتتەر اراسىندا تاجەريبەنى ءبىر اي ءوتىپ، جۇمىسقا الىنباي، كوك تيىنسىز قالىپ جاتاتىندارى دا بار. مۇنداي جاعدايلارلاردا ءاربىر ادامزات بالاسى ازاماتتىق قۇقىعىن، ەڭبەك قۇقىعىن بىلمەي جاتسا، جاعداي تەك قيىنداي تۇسەدى. زاڭنان xابارى جوق xالىق قۇقىق پەن زاڭ سوزدەرىن ەستىسە، باستارىن الا قاشادى. مۇنىڭ دا سەبەبى ساۋاتسىزدىق.
گازەت-جۋرنال بەتتەرىنەن زاڭ مەن قىلمىسقا بايلانىستى ماقالانى وقىپ، بايىبىنا بارىپ جاتقاندار ساناۋلى شىعار. ازاماتتىق قۇقىعىمىزدى قانشا تاپتاپ جاتسا دا تاباندىلىق كورسەتەتىندەر از. كەي كەزدەرى قازاققا ءتان «ۇيات» جىبەرمەي قالاتىن كەزدەر از ەمەس. ودان قالسا، ەرىنشەكتىگىمىز دە بار.
جاقىندا قازۇۋ-دىڭ زاڭ فاكۋلتەتى ازاماتتىق قۇقىق جانە ازاماتتىق ءىس جۇرگىزۋ، ەڭبەك كافەدراسىنىڭ اعا وقىتۋشىسى ۋريسبايەۆا اينۇر اپايىمىزدىڭ "ازاماتتىق ىستەردى وڭايلاتىلعان ءىس جۇرگىزۋ تارتىبىمەن قاراۋدىڭ تۇسىنىگى مەن ەرەكشەلىكتەرى" اتتى ەڭبەگىنە كوزىم ءتۇستى. بۇل ماقالادا اۆتور ازاماتتىق ءىس جۋرگىزۋدە جاڭادان ەنگىزىلگەن نورمالارلىڭ ۇتىمدى تۇستارىن، ونىڭ ەرەكشەلىگى، تالاپ قويۋ مەن ارىزدىڭ ەلەمەنتتەرىن ءسوز ەتكەن.
ازاماتتىق قوعام ينستيتۋتتارىنىڭ جان-جاقتى دامۋى، مەملەكەت پەن قوعام قاتىناستارىنىڭ ۇيلەسىمدىلىگى باعدارىنىڭ ناتيجەسىندە مەملەكەتتىك جانە قوعامدىق ينستيتۋتتاردىڭ نەعۇرلىم بەلسەندى ءوزارا ءىس-قيمىلىنا كونستيتۋسيالىق تىيىمدار مەن شەكتەۋلەر الىپ تاستالعاندىعى جانە سونىڭ ناتيجەسىندە بۇگىندە ءبىزدىڭ ەلدىڭ ىشكى جاعدايى مەن قاجەتتىلىكتەرىنە تولىقتاي ساي كەلەتىن جەرگىلىكتى ءوزىن-وزى باسقارۋ جۇيەسى جاڭارتىلعاندىعىن ايتىپ كەتكەن بۇل ەڭبەكتىڭ بايىبىنا بارا بىلسەڭ، قۇقىق سالاسىنان ساۋاتىڭ ءبىراز اشىلادى.
ازاماتتىق قۇقىق، بۇگىنگى كۇنى بەلەڭ الىپ كەلە جاتقان جاس وتباسىلاردىڭ اراسىنداعى اجىراسۋ ماسەلەسە، بيزنەس تاقىرىبى، جەكە مەنشىك فيرمالاردىڭ قۇقىقتارىن كەڭ اۋقىمدا قاراستىرىلعان جۇمىستارىنا قاراپ وتىرىپ وزىمە العانىم دا كوپ بولدى. قاشان دا ەڭسەڭدى تىك ۇستاۋ ءۇشىن جان-جاقتى بولعان دۇرىس ەكەن. ەڭبەك تاقىرىبىنا، جۇمىسقا بايلانىستى، ەڭبەك ەتۋگە بايلانىستى تۋىنداعان داۋلاردى شەشۋ جولدارى جانە اركىمنىڭ ءوز قۇقىعىن قورعاۋداعى قۇقىقتارى جايلى تاقىرىپتى حۋدايبەردينا گۇلنۇر وقىتۋشىمىز ءوز ەڭبەكتەرىندە اشىپ جازعان. تۋىندىلاردى وقۋ بارىسىندا ءوز- وزىڭە سەنىمدىلىك پايدا بولاتىنىنا كوزىم جەتتى. سەبەبى ءوز قۇقىعىن بىلگەن ادام جايدان-جاي وزگەنىڭ دەگەنىنە كونە قويمايدى. نە دەگەنمەن زاڭنان xاباردار بولعان دۇرىس ەكەن.
جاقىندا اكەمنىڭ شاعىن بيزنەسى جابىلعان بولاتىن. سەپ-سالدارى بەلگىسىز بولىپ قالدى. ەگەر ىزىنە ءتۇسىپ، ءوزىمىزدى ءوزىمىز قورعاۋعا ازدا بولسا تىرىسقاندا ءىس ءبىزدىڭ پايدامىزعا شەشىلەر مە ەدى؟
وتانداستار، الەمدى قۇلپىرتۋدىڭ ورنىنا قۇلدىراتىپ المايىقشى، ايتپەسە ءبىر كۇنى قۇردىمعا كەتەر ءتۇرىمىز بار.
اقبايان نۇرلانوۆا