زاتتىڭ مەنشىكتى جىلۋسىيىمدىلىعى
قىزىلوردا قالاسى،
تالدىارال ەلدى مەكەنى №215 ورتا مەكتەبىنىڭ
فيزيكا ءپانى ءمۇعالىمى بەكەتوۆا عاليا
سىنىبى: 8
ساباقتىڭ تاقىرىبى:§10. زاتتىڭ مەنشىكتى جىلۋ سىيىمدىلىعى.
دەنەنى قىزدىرۋعا قاجەتتى نەمەسە ول سۋىعاندا بولىنەتىن جىلۋ مولشەرىن ەسەپتەۋ
ماقساتى:
بىلىمدىلىك:
زاتتىڭ مەنشىكتى جىلۋسىيىمدىلىعى نەنى كورسەتەتىنىن جانە بىرلىگى نە ەكەنىن ءبىلۋ. دەنەنى قىزدىرۋ ءۇشىن قاجەتتى جىلۋ مولشەرىن قانداي فورمۋلامەن ەسەپتەۋگە بولاتىنىن جانە c، m، t ارىپتەرىمەن قانداي فيزيكالىق شامالار بەلگىلەنگەنىن ءبىلۋ. ەسەپتەر شىعارۋدا 1-كەستەنى جانە فورمۋلالاردى دۇرىس قولدانا ءبىلۋ
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ ويلاۋ قابىلەتىن، پانگە قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ.ىسكەرلىكتەرىنە، ءوز بەتىمەن ەڭبەكتەنۋ سەزىمدەرىن، جەكە وقۋشىلاردىڭ ءبىلىم داعدىلارىن دامىتۋ، ەستە ساقتاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ، بەلسەندىلىگىن ارتتىرۋ.
تاربيەلىك: وقۋشىلاردى العىرلىققا، تاپقىرلىققا، دالدىككە، ۇقىپتىلىققا، ناقتىلىققا، تازالىققا تاربيەلەۋ.
ساباق ءتۇرى: داستۇردەن تىس
ساباق ءتيپى: جاڭا ساباقتى مەڭگەرتۋ
پايدالانىلاتىن پەداگوگيكالىق تەحنولوگيا: اقپاراتتىق تەحنولوگيا
ادىس-تاسىلدەرى: توپتاستىرۋ؛ تۇسىندىرمەلى – ءيلليۋستراتيۆتى كورنەكىلىك ءادىس
قۇرال-جابدىقتار مەن كورنەكىلىگى: كومپيۋتەر، ينتەراكتيۆتى تاقتا جابدىقتارى، كومپيۋتەر سلايدى، توپتاما قاعازدار، ەلەكتروندى وقۋلىق
ءپانارالىق بايلانىس: جاراتىلىستانۋ
پايدالاناتىن ادەبيەتتەر:
1.تاقىرىپ بويىنشا وقۋلىق ب.م.دۇيسەمبايەۆ «مەكتەپ» 2004؛2008 جىل
2. ءپاننىڭ ادىستەمەلىك-ديداكتيكالىق قۇرالى
ب.م.دۇيسەمبايەۆ وقىتۋ ادىستەمەسى «مەكتەپ»2008 جىل
3. اقپاراتتىق قىزمەت: گازەت، جۋرنال
«ماتەماتيكا جانە فيزيكا» №1 2005 جىل
«ماتەماتيكا جانە فيزيكا» №2 2011 جىل
4. ءپانارالىق بايلانىستاعى وقۋلىق جاراتىلىستانۋ 7-سىنىپ
ساباق بارىسى: ءى. ۇيىمداستىرۋ
1. قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ
ا) ساباققا كەرەكتى قۇرال-جابدىقتاردى دايىنداۋ، وقۋشىلاردىڭ ساباققا قاتىسۋىن تۇگەندەۋ، بەلسەنە ارالاسۋىن، زەيىن قويىپ تىڭداۋلارىن تالاپ ەتۋ.
ءا) سىنىپ وقۋشىلارىن ءى، ءىى، ءىىى توپقا ءبولىپ وتىرعىزۋ
ءىى.ماعىنانى تانۋ
1)توپتاستىرۋ ستراتەگياسىن پايدالانىپ «جىلۋ بەرىلۋىنىڭ تۇرلەرى» تاقىرىبىنان وتكەندى قايتالاۋ
2) ءى توپ «جىلۋوتكىزگىشتىك» توبى
ءىى توپ «كونۆەكسيا» توبى
ءىىى توپ «ساۋلەلەنۋ» توبى
ءار توپ وقۋشىلارى ءوز توپتارىنىڭ اتتارىنا بايلانىستى انىقتاما بەرىپ، مىسالدار كەلتىرىپ تۇسىنىك جاسايدى.
3) كومپيۋتەرلىك سلايد ارقىلى §9. جىلۋ مولشەرى. جىلۋ مولشەرىنىڭ بىرلىكتەرى تاقىرىبى بويىنشا سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ
1.جىلۋ بەرىلۋ كەزىندە ىشكى ەنەرگيانىڭ وزگەرۋىنىڭ ولشەمىن نە دەپ اتايمىز؟
جىلۋ مولشەرى
2. جىلۋ مولشەرىنىڭ بەلگىلەنۋى – Q
3.1گ سۋدى 1°س- قا قىزدىرۋ ءۇشىن بەرىلەتىن جىلۋ مولشەرى - كالوريا
4.1 كالوريادا قانشا جىلۋ مولشەرى بار؟ 1كال = 4، 19دج
5.25 كيلودجوۋل -؟ دجوۋل 25كدج = 25000دج
6. «كالوريا» ءسوزىنىڭ ماعىناسى – لاتىن سوزىنەن «جىلۋ»، «قىزۋ»
ءىىى. جاڭا ساباق §10. زاتتىڭ مەنشىكتى جىلۋسىيىمدىلىعى.
دەنەنى قىزدىرۋعا قاجەتتى نەمەسە ول سۋىعاندا بولىنەتىن جىلۋ مولشەرىن ەسەپتەۋ
كىرىسپە:
سونىمەن، سەندەر جىلۋ بەرىلۋ جولىمەن دەنە قىزعاندا بەرىلەتىن (نەمەسە سۋىعاندا ولار شىعاراتىن) جىلۋ مولشەرى دەنەنىڭ تەمپەراتۋراسىنىڭ وزگەرۋى مەن ماسساسىنا قالاي تاۋەلدى بولسا، دەنە جاسالعان زاتتىڭ تەگىنە دە سولاي تاۋەلدى بولاتىنىن بىلدىڭدەر.
ماسسالارى بىردەي سۋ مەن سۇتكە بىردەي گرادۋسقا قىزدىرۋ ءۇشىن سۋعا-كوپ، سۇتكە-از جىلۋ مولشەرى قاجەتتىگى تاجىريبەلەر نەگىزىندە دالەلدەنگەن.
ءىۋ. جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ
ەسىڭە ساقتا!
ماسساسى 1 كگ زاتتىڭ تەمپەراتۋراسىنىڭ 1°س – قا وزگەرتۋ ءۇشىن قانشا مولشەردە جىلۋ قاجەت ەكەندىگىن كورسەتەتىن فيزيكالىق شامانى
زاتتىڭ مەنشىكتى جىلۋسىيىمدىلىعى دەپ اتايدى.
زاتتىڭ مەنشىكتى جىلۋسىيىمدىلىعى – س ارپىمەن بەلگىلەنەدى.
ءار زاتتىڭ مەنشىكتى جىلۋسىيىمدىلىعى تاجىريبە جۇزىندە انىقتالعان جانە كەستەگە ەنگىزىلگەن.
نازار اۋدار!
مەنشىكتى جىلۋسىيىمدىلىعى 1 كگ زاتتى 1°س –قا قىزدىرعاندا نەمەسە سالقىنداتقاندا، ىشكى ەنەرگياسى قانداي شاماعا وزگەرەتىنىن كورسەتەدى. زاتتىڭ مەنشىكتى جىلۋسىيىمدىلىعى ءار ءتۇرلى اگرەگاتتىق كۇيىندە - قاتتى، سۇيىق، گاز ءتارىزدى كۇيىندە تۇرلىشە بولادى.
مىسالى: باسقا زاتتارمەن سالىستىرعاندا، سۋدىڭ مەنشىكتى جىلۋسىيىمدىلىعى كوپ.
تۇرعىن ءۇيدى جىلىتۋ جۇيەسىندە سۋدى پايدالانۋ ىڭعايلى، ءتيىمدى.
قۇرلىقتاردىڭ كليماتىنا قاراعاندا، تەڭىز، ارالداردىڭ كليماتى قوڭىرجاي سالقىن كەلەدى.
نازار اۋدار!
دەنەنى قىزدىرۋ ءۇشىن بەرىلگەن نەمەسە سالقىنداعاندا ودان بولىنەتىن جىلۋ مولشەرىن ەسەپتەۋ ءۇشىن زاتتىڭ مەنشىكتى جىلۋسىيىمدىلىعىن دەنەنىڭ ماسساسىنا جانە جوعارعى تەمپەراتۋراسى مەن تومەنگى تەمپەراتۋرالارىنىڭ ايىرىمىنا كوبەيتۋ كەرەك.
Q = cm (t2 - t1) مۇنداعى Q-جىلۋ مولشەرى
س- زاتتىڭ مەنشىكتى جىلۋسيىمدىلىعى
m – دەنەنىڭ ماسساسى
t1- دەنەنىڭ باستاپقى تەمپەراتۋراسى
t2 - دەنەنىڭ سوڭعى تەمپەراتۋراسى
ۋ. جاڭا ساباقتى بەكىتۋ
تاجىريبە جاساۋ ەلەكتروندى وقۋلىقپەن جۇمىس
دەنەنى قىزدىرۋعا قاجەتتى نەمەسە ول سۋىعاندا بولىنەتىن جىلۋ مولشەرىن ەسەپتەۋ
ەسەپتەر شىعارۋ 6-جاتتىعۋ وقۋلىقپەن جۇمىس
ءى توپ «جىلۋوتكىزگىشتىك» توبى 6-جاتتىعۋ №1 ەسەپ
بەر: سۋ -------------------------------Q = cm (t2 - t1)
c= 4200 دج/كگ* °س ---------------Q = 4200 دج/كگ* °س • 0، 25كگ • 5 °س =5250دج
m =250گ=0، 25كگ
t1= 5 °س
ت/ك Q-؟ دج
ءىى توپ «كونۆەكسيا» توبى 6-جاتتىعۋ №2 ەسەپ
بەر: جەز -----------------------------Q = cm (t2 - t1)
c= 400دج/كگ* °س ------------------Q = 400 دج/كگ* °س • 0، 2كگ (365 °س- 15 °س) =28000دج
m =0، 2كگ
t2= 365 °س
t1= 15 °س
ت/ك Q-؟ دج
ءىىى توپ «ساۋلەلەنۋ» توبى 6-جاتتىعۋ №3 ەسەپ
بەر: سۋ ---------------------------------Q = cm (t2 - t1)
Q =84 كدج=84000دج ---------------m = Q /ct
c= 4200دج/كگ* °س --------------------m =84000 دج/4200دج/كگ* °س • 10 °س =2 كگ
t1= 10 °س
ت/ك m -؟ كگ
Vءى.قورىتىندىلاۋ «فيزيكا حالىق اۋىز ادەبيەتىندە»
1-وقۋشى
ءبىر كۇنى اتى الەمگە ايگىلى الدار كوسە شىق بەرمەس شىعايبايدىڭ ۇيىنە قوناققا كەلەدى. الدار كوسە ۇزاق اڭگىمە ايتىپ وتىرىپ قالادى دا، باي ونى شايعا شاقىرادى. شايعا بايدىڭ قىزى بيكەش تەمىردەن ءورىلىپ جاسالعان ىدىسقا باۋىرساقتى سالىپ اكەلىپ داستارحانعا قويىپ جاتىپ بىلاي دەيدى:
باۋىرساقتى ىستىق كەزىندە جەگەن دامدىرەك، سوندىقتان دا باۋىرساق تەز سۋىپ قالماس ءۇشىن مىنا تەمىردەن ءورىپ جاسالعان ىدىسقا ادەيى سالىپ اكەلدىم.
دامنەن اۋىز تيىڭىزدەر.
سوندا كوپتى كورگەن قۋ الدار بىلاي دەپ جاۋاپ قايتارادى؛
جوق، قارىنداسىم، ءسىز قاتەلەسەسىز. تەمىر ىدىستا باۋىرساق تەز سۋيدى، ال باۋىرساق تەز سۋىماسىن دەسەڭىز، باۋىرساقتى اعاشتان ءورىلىپ جاسالعان ىدىسقا سالعانىڭىز ءجون بولار ەدى.
سۇراق الداردىڭ داستارحان باسىندا بەرگەن كەڭەسى دۇرىس پا؟
2-وقۋشى ەرتەگى «كۇن استىنداعى كۇنەكەي قىز»
«بايقاسا ەكى ۇرتىندا كىشىگىرىم ءبىر كولدىڭ سۋىنداي سۋ قالعان ەكەن، بۇركىپ-بۇركىپ جىبەرىپ ەدى، قىزىل جالىن دەمدە باسىلىپ، تەمىر ءۇي لەزدە سۋىنا قالدى»
سۇراق ەرتەگى ۇزىندىسىنەن نەنى بايقادىڭدار؟
سۋدىڭ مەنشىكتى جىلۋسىيىمدىلىعىن تەمىردىڭ مەنشىكتى جىلۋسىيىمدىلىعىمەن سالىستىرايىق
Vءىى. ۇيگە تاپسىرما:
§10. زاتتىڭ مەنشىكتى جىلۋسىيىمدىلىعى.
دەنەنى قىزدىرۋعا قاجەتتى نەمەسە ول سۋىعاندا بولىنەتىن جىلۋ مولشەرىن ەسەپتەۋ
ءى توپ «جىلۋوتكىزگىشتىك» توبىنا 6-جاتتىعۋ №4
ءىى توپ «كونۆەكسيا» توبىنا 6-جاتتىعۋ №9
ءىىى توپ «ساۋلەلەنۋ» توبىنا 6-جاتتىعۋ №10
Vءى. باعالاۋ.
تالدىارال ەلدى مەكەنى №215 ورتا مەكتەبىنىڭ
فيزيكا ءپانى ءمۇعالىمى بەكەتوۆا عاليا
سىنىبى: 8
ساباقتىڭ تاقىرىبى:§10. زاتتىڭ مەنشىكتى جىلۋ سىيىمدىلىعى.
دەنەنى قىزدىرۋعا قاجەتتى نەمەسە ول سۋىعاندا بولىنەتىن جىلۋ مولشەرىن ەسەپتەۋ
ماقساتى:
بىلىمدىلىك:
زاتتىڭ مەنشىكتى جىلۋسىيىمدىلىعى نەنى كورسەتەتىنىن جانە بىرلىگى نە ەكەنىن ءبىلۋ. دەنەنى قىزدىرۋ ءۇشىن قاجەتتى جىلۋ مولشەرىن قانداي فورمۋلامەن ەسەپتەۋگە بولاتىنىن جانە c، m، t ارىپتەرىمەن قانداي فيزيكالىق شامالار بەلگىلەنگەنىن ءبىلۋ. ەسەپتەر شىعارۋدا 1-كەستەنى جانە فورمۋلالاردى دۇرىس قولدانا ءبىلۋ
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ ويلاۋ قابىلەتىن، پانگە قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ.ىسكەرلىكتەرىنە، ءوز بەتىمەن ەڭبەكتەنۋ سەزىمدەرىن، جەكە وقۋشىلاردىڭ ءبىلىم داعدىلارىن دامىتۋ، ەستە ساقتاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ، بەلسەندىلىگىن ارتتىرۋ.
تاربيەلىك: وقۋشىلاردى العىرلىققا، تاپقىرلىققا، دالدىككە، ۇقىپتىلىققا، ناقتىلىققا، تازالىققا تاربيەلەۋ.
ساباق ءتۇرى: داستۇردەن تىس
ساباق ءتيپى: جاڭا ساباقتى مەڭگەرتۋ
پايدالانىلاتىن پەداگوگيكالىق تەحنولوگيا: اقپاراتتىق تەحنولوگيا
ادىس-تاسىلدەرى: توپتاستىرۋ؛ تۇسىندىرمەلى – ءيلليۋستراتيۆتى كورنەكىلىك ءادىس
قۇرال-جابدىقتار مەن كورنەكىلىگى: كومپيۋتەر، ينتەراكتيۆتى تاقتا جابدىقتارى، كومپيۋتەر سلايدى، توپتاما قاعازدار، ەلەكتروندى وقۋلىق
ءپانارالىق بايلانىس: جاراتىلىستانۋ
پايدالاناتىن ادەبيەتتەر:
1.تاقىرىپ بويىنشا وقۋلىق ب.م.دۇيسەمبايەۆ «مەكتەپ» 2004؛2008 جىل
2. ءپاننىڭ ادىستەمەلىك-ديداكتيكالىق قۇرالى
ب.م.دۇيسەمبايەۆ وقىتۋ ادىستەمەسى «مەكتەپ»2008 جىل
3. اقپاراتتىق قىزمەت: گازەت، جۋرنال
«ماتەماتيكا جانە فيزيكا» №1 2005 جىل
«ماتەماتيكا جانە فيزيكا» №2 2011 جىل
4. ءپانارالىق بايلانىستاعى وقۋلىق جاراتىلىستانۋ 7-سىنىپ
ساباق بارىسى: ءى. ۇيىمداستىرۋ
1. قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ
ا) ساباققا كەرەكتى قۇرال-جابدىقتاردى دايىنداۋ، وقۋشىلاردىڭ ساباققا قاتىسۋىن تۇگەندەۋ، بەلسەنە ارالاسۋىن، زەيىن قويىپ تىڭداۋلارىن تالاپ ەتۋ.
ءا) سىنىپ وقۋشىلارىن ءى، ءىى، ءىىى توپقا ءبولىپ وتىرعىزۋ
ءىى.ماعىنانى تانۋ
1)توپتاستىرۋ ستراتەگياسىن پايدالانىپ «جىلۋ بەرىلۋىنىڭ تۇرلەرى» تاقىرىبىنان وتكەندى قايتالاۋ
2) ءى توپ «جىلۋوتكىزگىشتىك» توبى
ءىى توپ «كونۆەكسيا» توبى
ءىىى توپ «ساۋلەلەنۋ» توبى
ءار توپ وقۋشىلارى ءوز توپتارىنىڭ اتتارىنا بايلانىستى انىقتاما بەرىپ، مىسالدار كەلتىرىپ تۇسىنىك جاسايدى.
3) كومپيۋتەرلىك سلايد ارقىلى §9. جىلۋ مولشەرى. جىلۋ مولشەرىنىڭ بىرلىكتەرى تاقىرىبى بويىنشا سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ
1.جىلۋ بەرىلۋ كەزىندە ىشكى ەنەرگيانىڭ وزگەرۋىنىڭ ولشەمىن نە دەپ اتايمىز؟
جىلۋ مولشەرى
2. جىلۋ مولشەرىنىڭ بەلگىلەنۋى – Q
3.1گ سۋدى 1°س- قا قىزدىرۋ ءۇشىن بەرىلەتىن جىلۋ مولشەرى - كالوريا
4.1 كالوريادا قانشا جىلۋ مولشەرى بار؟ 1كال = 4، 19دج
5.25 كيلودجوۋل -؟ دجوۋل 25كدج = 25000دج
6. «كالوريا» ءسوزىنىڭ ماعىناسى – لاتىن سوزىنەن «جىلۋ»، «قىزۋ»
ءىىى. جاڭا ساباق §10. زاتتىڭ مەنشىكتى جىلۋسىيىمدىلىعى.
دەنەنى قىزدىرۋعا قاجەتتى نەمەسە ول سۋىعاندا بولىنەتىن جىلۋ مولشەرىن ەسەپتەۋ
كىرىسپە:
سونىمەن، سەندەر جىلۋ بەرىلۋ جولىمەن دەنە قىزعاندا بەرىلەتىن (نەمەسە سۋىعاندا ولار شىعاراتىن) جىلۋ مولشەرى دەنەنىڭ تەمپەراتۋراسىنىڭ وزگەرۋى مەن ماسساسىنا قالاي تاۋەلدى بولسا، دەنە جاسالعان زاتتىڭ تەگىنە دە سولاي تاۋەلدى بولاتىنىن بىلدىڭدەر.
ماسسالارى بىردەي سۋ مەن سۇتكە بىردەي گرادۋسقا قىزدىرۋ ءۇشىن سۋعا-كوپ، سۇتكە-از جىلۋ مولشەرى قاجەتتىگى تاجىريبەلەر نەگىزىندە دالەلدەنگەن.
ءىۋ. جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ
ەسىڭە ساقتا!
ماسساسى 1 كگ زاتتىڭ تەمپەراتۋراسىنىڭ 1°س – قا وزگەرتۋ ءۇشىن قانشا مولشەردە جىلۋ قاجەت ەكەندىگىن كورسەتەتىن فيزيكالىق شامانى
زاتتىڭ مەنشىكتى جىلۋسىيىمدىلىعى دەپ اتايدى.
زاتتىڭ مەنشىكتى جىلۋسىيىمدىلىعى – س ارپىمەن بەلگىلەنەدى.
ءار زاتتىڭ مەنشىكتى جىلۋسىيىمدىلىعى تاجىريبە جۇزىندە انىقتالعان جانە كەستەگە ەنگىزىلگەن.
نازار اۋدار!
مەنشىكتى جىلۋسىيىمدىلىعى 1 كگ زاتتى 1°س –قا قىزدىرعاندا نەمەسە سالقىنداتقاندا، ىشكى ەنەرگياسى قانداي شاماعا وزگەرەتىنىن كورسەتەدى. زاتتىڭ مەنشىكتى جىلۋسىيىمدىلىعى ءار ءتۇرلى اگرەگاتتىق كۇيىندە - قاتتى، سۇيىق، گاز ءتارىزدى كۇيىندە تۇرلىشە بولادى.
مىسالى: باسقا زاتتارمەن سالىستىرعاندا، سۋدىڭ مەنشىكتى جىلۋسىيىمدىلىعى كوپ.
تۇرعىن ءۇيدى جىلىتۋ جۇيەسىندە سۋدى پايدالانۋ ىڭعايلى، ءتيىمدى.
قۇرلىقتاردىڭ كليماتىنا قاراعاندا، تەڭىز، ارالداردىڭ كليماتى قوڭىرجاي سالقىن كەلەدى.
نازار اۋدار!
دەنەنى قىزدىرۋ ءۇشىن بەرىلگەن نەمەسە سالقىنداعاندا ودان بولىنەتىن جىلۋ مولشەرىن ەسەپتەۋ ءۇشىن زاتتىڭ مەنشىكتى جىلۋسىيىمدىلىعىن دەنەنىڭ ماسساسىنا جانە جوعارعى تەمپەراتۋراسى مەن تومەنگى تەمپەراتۋرالارىنىڭ ايىرىمىنا كوبەيتۋ كەرەك.
Q = cm (t2 - t1) مۇنداعى Q-جىلۋ مولشەرى
س- زاتتىڭ مەنشىكتى جىلۋسيىمدىلىعى
m – دەنەنىڭ ماسساسى
t1- دەنەنىڭ باستاپقى تەمپەراتۋراسى
t2 - دەنەنىڭ سوڭعى تەمپەراتۋراسى
ۋ. جاڭا ساباقتى بەكىتۋ
تاجىريبە جاساۋ ەلەكتروندى وقۋلىقپەن جۇمىس
دەنەنى قىزدىرۋعا قاجەتتى نەمەسە ول سۋىعاندا بولىنەتىن جىلۋ مولشەرىن ەسەپتەۋ
ەسەپتەر شىعارۋ 6-جاتتىعۋ وقۋلىقپەن جۇمىس
ءى توپ «جىلۋوتكىزگىشتىك» توبى 6-جاتتىعۋ №1 ەسەپ
بەر: سۋ -------------------------------Q = cm (t2 - t1)
c= 4200 دج/كگ* °س ---------------Q = 4200 دج/كگ* °س • 0، 25كگ • 5 °س =5250دج
m =250گ=0، 25كگ
t1= 5 °س
ت/ك Q-؟ دج
ءىى توپ «كونۆەكسيا» توبى 6-جاتتىعۋ №2 ەسەپ
بەر: جەز -----------------------------Q = cm (t2 - t1)
c= 400دج/كگ* °س ------------------Q = 400 دج/كگ* °س • 0، 2كگ (365 °س- 15 °س) =28000دج
m =0، 2كگ
t2= 365 °س
t1= 15 °س
ت/ك Q-؟ دج
ءىىى توپ «ساۋلەلەنۋ» توبى 6-جاتتىعۋ №3 ەسەپ
بەر: سۋ ---------------------------------Q = cm (t2 - t1)
Q =84 كدج=84000دج ---------------m = Q /ct
c= 4200دج/كگ* °س --------------------m =84000 دج/4200دج/كگ* °س • 10 °س =2 كگ
t1= 10 °س
ت/ك m -؟ كگ
Vءى.قورىتىندىلاۋ «فيزيكا حالىق اۋىز ادەبيەتىندە»
1-وقۋشى
ءبىر كۇنى اتى الەمگە ايگىلى الدار كوسە شىق بەرمەس شىعايبايدىڭ ۇيىنە قوناققا كەلەدى. الدار كوسە ۇزاق اڭگىمە ايتىپ وتىرىپ قالادى دا، باي ونى شايعا شاقىرادى. شايعا بايدىڭ قىزى بيكەش تەمىردەن ءورىلىپ جاسالعان ىدىسقا باۋىرساقتى سالىپ اكەلىپ داستارحانعا قويىپ جاتىپ بىلاي دەيدى:
باۋىرساقتى ىستىق كەزىندە جەگەن دامدىرەك، سوندىقتان دا باۋىرساق تەز سۋىپ قالماس ءۇشىن مىنا تەمىردەن ءورىپ جاسالعان ىدىسقا ادەيى سالىپ اكەلدىم.
دامنەن اۋىز تيىڭىزدەر.
سوندا كوپتى كورگەن قۋ الدار بىلاي دەپ جاۋاپ قايتارادى؛
جوق، قارىنداسىم، ءسىز قاتەلەسەسىز. تەمىر ىدىستا باۋىرساق تەز سۋيدى، ال باۋىرساق تەز سۋىماسىن دەسەڭىز، باۋىرساقتى اعاشتان ءورىلىپ جاسالعان ىدىسقا سالعانىڭىز ءجون بولار ەدى.
سۇراق الداردىڭ داستارحان باسىندا بەرگەن كەڭەسى دۇرىس پا؟
2-وقۋشى ەرتەگى «كۇن استىنداعى كۇنەكەي قىز»
«بايقاسا ەكى ۇرتىندا كىشىگىرىم ءبىر كولدىڭ سۋىنداي سۋ قالعان ەكەن، بۇركىپ-بۇركىپ جىبەرىپ ەدى، قىزىل جالىن دەمدە باسىلىپ، تەمىر ءۇي لەزدە سۋىنا قالدى»
سۇراق ەرتەگى ۇزىندىسىنەن نەنى بايقادىڭدار؟
سۋدىڭ مەنشىكتى جىلۋسىيىمدىلىعىن تەمىردىڭ مەنشىكتى جىلۋسىيىمدىلىعىمەن سالىستىرايىق
Vءىى. ۇيگە تاپسىرما:
§10. زاتتىڭ مەنشىكتى جىلۋسىيىمدىلىعى.
دەنەنى قىزدىرۋعا قاجەتتى نەمەسە ول سۋىعاندا بولىنەتىن جىلۋ مولشەرىن ەسەپتەۋ
ءى توپ «جىلۋوتكىزگىشتىك» توبىنا 6-جاتتىعۋ №4
ءىى توپ «كونۆەكسيا» توبىنا 6-جاتتىعۋ №9
ءىىى توپ «ساۋلەلەنۋ» توبىنا 6-جاتتىعۋ №10
Vءى. باعالاۋ.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
