«زەكتەر» زونادان قاشقاندا…
لاگەردەگى كۇندەر جاڭالىققا تولى بولاتىن. سوندىقتان دا بولار، تاڭەرتەڭگى دابىلدىڭ ۇنىمەن ۇيقىڭنان تۇرعان بەتتە «بۇگىن نە وزگەرەدى ەكەن؟!» دەپ ءبىر ەسىنەيسىڭ دە، تاپىشكەڭدى تىرپىلداتا سۇيرەتىپ، بەت جۋۋ ءۇشىن بۇلاققا قاراي ساپپەن جۇگىرەتىن قارا دومالاق تاقىرباستاردىڭ قاتارىنا قوسىلاسىڭ. تامىلجىعان جازعى تاڭ. اڭقىعان اۋا. سۇلگىڭدى بەلىڭە بۋىپ اپ، وعان ءتىس شوتكەسى مەن پاستانى قىستىرىپ، سوپاق، جالپاق، دوپ-دومالاق تىكەنباستارعا قاراپ، ەڭ سوڭىندا مەن دە تۇلكىبۇلكىلگە باسىپ بارا جاتامىن. بيىلعى سوڭعى ماۋسىمدا — تامىزدا تاڭ سۋىپ، ءشوپ-شالامنىڭ جەلكەسىنە شىق مىنگەن. جالاڭ سيراعىڭمەن سيپاي وتكەندە، ساپ-سالقىن بوپ، باقايىڭنىڭ اراسىنان دىم جۇگىرىپ، قانىڭقىراماعان ۇيقىڭنىڭ سوڭعى «تۇقىمدىعى» تەك كوكجەلكەڭ مەن قاباعىڭدا قالادى. سالدەن سوڭ ول دا ۇمىت.
تاڭەرتەڭگى جيىن جاتاقتىڭ تۋ سىرتىنداعى شالعىنى تاپتالعان الاڭقايدا وتەدى. ۇل-قىزى ارالاس ءۇش توپ قارا سيراقتىڭ ەرەسەگى — تىستەرى قيسىق-قيسىق نوقاي جاپوك مۇعالىمگە راپورت بەرگەن سوڭ، قوزىقارىن قايقىبەل فيزرۋك:
قۇرمەتتى «اراي» پيونەر لاگەرىنىڭ دەمالۋشىلارى، وقۋشىلار، بۇگىننەن باستاپ لاگەردە تارتىپكە اسا قاتتى ءمان بەرىلەدى. ارتىق ءجۇرىس، بوس قاڭعۋ، تاۋعا، توعايعا ءبىزدىڭ قاراۋىمىزسىز، ءوز بەتتەرىڭمەن كەتۋگە تىيىم سالامىز. ويتكەنى، زەكتەر زونادان قاشىپتى! — دەپ سالتاناتتى تۇردە حابارلادى. ءبارىمىز ۇرپيدىك تە قالدىق.
تاڭەرتەڭگى اس ەشكىمنىڭ تاماعىنان وتپەي قويدى. ءبارى مۇعالىمدەر جاققا ۇرلانا قاراپ، كۇبىر-كۇبىر ەتەدى. تاسقارىن تاقاي عانا جانىنداعى ساشكەبايدىڭ كوتلەتىن ۇرلاپ جەپ جاتىر.
زەك دەگەن كىم، ەي؟!
زونادان قاشقانى نەسى؟!
ءو-وي، قالقوزباي! سونى دا بىلمەيسىڭ بە؟
بىلەم، ءبىراق ايتپايمىن!
ايتپاساڭ، ايتبايدىڭ...
ايتامىن، ايتامىن...
ايتشى، ال!
مۇعالىمگە ايتامىن سەندەردى!
ءوي، وسەكشى!
ءمۇعالىم!
ءمۇعالىم شاشالىپ قالدى. جىرق-جىرق كۇلكى.
- ءمۇعالىم، مىنالار باعاناعىنى ايتىپ وتىر.
- ايتسا، نەسى بار؟!
- ۇيالىپ قالدى، ۇيالىپ قالدى!
- تىنىش! نە ايتىپ وتىرسىڭدار؟
ەندى تاماق ءىشۋ مۇلدە ۇمىت قالدى. تاسقارىن تاقاي ەكىنشى ۇستەلگە كوشىپتى.
قاراتاي زەكتىڭ كىم ەكەنىن بىلمەيدى.
ءيا، ساعان!
زونا دەگەن قاي جاق؟!
ءمۇعالىم، ءمۇعالىم، ايتىڭىزشى!
ءو-وي، ماما! اياعىمدى ەزدىڭ...
تىنىش! «زەك» دەگەن ورىسشا ايتقاندا «زاكليۋچەننىي» — قامالعان دەگەن ءسوزدىڭ قىسقارتىلعان ءتۇرى. «زونا» دەگەن ۇلكەن لاگەر، تۇرمە. سوتتالعاندار سودان قاشقان عوي...
ونداعان بالا دەمىن ىشكە تارتتى.
ءبىزدىڭ لاگەر سياقتى ما؟! وتكەندە ەشون دا قاشتى عوي...
ەي، قويشى، ەي، سەن! جىپىلداماي!
ءقازىر شىعاسىڭ عوي!..
تىنىش، تىڭدايىقشى!
جوق، بالالار! ءبىزدىڭ لاگەر — وقۋشىلاردىڭ دەمالىس لاگەرى. تابيعاتى قانداي! تاماعى، جاتىن ورنى قانداي! ال، اناۋ — تۇرمە، وندا تەك جامان ادامدار عانا وتىرادى...
سوندا ولار ءبىزدىڭ تاۋدا، توعايدا تىعىلىپ ءجۇر مە؟!
ماما! مەن اۋىلعا قايتام!
ءمۇعالىم، داۆاي، ولاردى ۇستاپ الايىق!
و، ماۋباس! تۇنىمەن تۇسىنەن شوشىعانىن ۇمىتىپ...
قويشى، ەي!
تاك، ەندى بىلاي بولسىن! — ءمۇعالىم وڭ قولىنا سۇتكە تولى ستاقانىن ۇستاپ ورنىنان تۇردى — قانداي دا بولسىن «پارتيزاندىقتى» قويىڭدار! تۇك بولماعانداي، تارتىپپەن دەمالامىز!
تۇستەن كەيىن توبەمىزدەن تىكۇشاق ءوتتى «تىرىلداپ». تۇسكى ۇيقىعا تاسقارىن تاقاي مەن قورقاق قىزداردان باسقا ەشكىم جاتقان جوق. قوزىقارىن ءمۇعالىمنىڭ بەدەلى اياق استىنان ءوسىپ كەتكەنىمەن، ءبىزدىڭ قىزىعۋشىلىعىمىز ودان دا كۇشتى. كەشكە دەيىن جان-جاقتاعى تاۋلارعا قاراپ-قاراپ، كوزىمىز تالىپ، اۋزىمىز كوپىرىپ، داۋلاسۋمەن بولدىق. ەكى كۇن، ءۇش كۇن تۇسكى تاماقتا تاسقارىن تاقاي عانا ارمانسىز تويدى. كەيىن ءبارىن ۇمىتىپ كەتتىك. قايتاردا ءتىپتى، ءمۇعالىمدى كۇلكىگە اينالدىرا باستادىق...
ودان بەرى جيىرما جىلدان استام ۋاقىت زىر ەتىپ وتە شىعىپتى. بەيكۇنا بالالىقتىڭ بوياۋى جاستىقتىڭ نوسەر-نوپىرىمەن جۋىلىپ-شايىلىپ، ساناعا ءسىڭىپ كەتكەن. تەك انەۋ جىلى جازدا «اراي» دەمالۋ ورتالىعى قايىرا اشىلعاندا، وسى ءبىر اڭىز ميىمنىڭ ءبىر تۇكپىرىندە جىلت ەتكەن ەدى. سودان بەرى شابەكەم اۋىلىنا بارعان سايىن، توپتانىپ كەلىپ جاتاقتىڭ تۋ سىرتىنا جيىنعا تۇرىپ جاتقان بىزدەر قۇساپ تاۋعا قاتارلاسا بىتكەن قاراعايلاردىڭ اراسىندا ءالى دە الدەكىمدەر جاسىرىنىپ جۇرگەن سىندى بولادى دا تۇرادى. بالكىم، ول قاراتال-قىزىلارايدىڭ قاتپار جونىندا دامىل تاپقان بالاۋسا بالالىعىمىز شىعار؟! كىم بىلگەن؟!.
You Might Also Like
-
اۋدان ورتالىعىنداعى اۋرۋحانانىڭ تراۆموتولوگيا بولىمىنە كوكەناي مەن باقان جەكسەنبى كۇنى ءتۇس اۋا جەتكىزىلدى. دەمالىس كۇنى قاي دارىگەر بالنىستە بولۋشى ەدى؟ ءارى ناۋقان — قىس قىرقا سىرتىندا قىلپىت...
-
...سۋ بەتىندە شيكى وكپە قالقىپ ءجۇر. جاعاعا شاشىن جايا شالقالاي سۇلاعان تولقىندارمەن ىلەسىپ كەلگەن بولار، ءسىرا؟! تەرەڭنەن قالقىپ شىقتى ما، الدە، جىلى بۇعازدىڭ جاتاعان جاعالاۋىنداعى قوي سويعان كوپ قاز...
