InfoHub Logo

Aqparattyq tehnologıa keń damyǵan zamanda kez-kelgen adam ınternet alaıaqtardyń qurbany bolýy múmkin! Qara nıettiler betpe bet júzdespeı-aq, tanyspaı-aq telefonnyń arǵy jaǵynan aqsha jymqyrady.

Internettegi alaıaqtyq – bul ınternet paıdalanýshynyń aqparattyq derekterin nemese qarjylyq resýrstaryn ıemdenýge baǵyttalǵan kıberqylmyskerlerdiń áreketteri. Kún saıyn kóptegen adamdar bıletterdi, telefon nemese komýnaldyq tólemderdi, ınternet-dúkenderden taýarlardy onlaın satyp alady. Jalpy alǵanda vırtýaldy álemniń jyldyq aınalymy júzdegen mıllıard dollardy quraıdy.

Bul aqsha tek bıznesmenderdi ǵana emes, kıberqylmyskerlerdi de tartady. Kóptegen onlaın alaıaqtar vırtýaldy álemniń ajyramas bóligine aınaldy jáne olardyń tabysy mıllıardtaǵan. Kóptegen aldaýdyń ádisteri men nusqalary oılap tabyldy, biraq olardyń kópshiligi birneshe shemalardyń birine sáıkes keledi, olardyń qaısysyn bile otyryp, kóptegen qaýipterden aýlaq bola alasyz.

Aldaýdyń eń óreskel jáne qarabaıyr tásili. Adam ınternet-dúkennen taýar satyp alady, tóleıdi, biraq satyp alý eshqashan kelmeıdi. Basqa senarıde, jábirlenýshi bıletti brondaıdy, tek vokzalda oryndy basqa jolaýshy alǵanyn biledi. Bir kúndik dúkender osylaı jasaıdy; kóbinese olar qysqa aksıa aıasynda taýarlardy ádettegiden áldeqaıda tómen baǵamen usynady, al aqsha únemdegisi keletinder tóleýge asyǵady. Mundaı tuzaqqa túspeý úshin kem degende bir jyldyq tarıhy bar senimdi ınternet-dúkenderde taýarlardy (ásirese qymbat) satyp alǵan jón. Quqyq qorǵaý organdary qyzmetkerleriniń aıtýynsha, onlaın-alaıaqtyqtyń eń kóp taraǵan ádisteri:

• onlaın jarnamalar arqyly ónim nemese qyzmet úshin avanstyq tólemdi nemese tolyq tólemdi alý;
• plasıkalyq karta shottarynan aqsha urlaý;
• aqshany ártúrli jobalarǵa, oıyndarǵa, ınvestısıalarǵa, stavkalarǵa jáne t.b. salý;
• azamattardyń jeke derekterin basyp alýǵa arnalǵan fıshıngtik siltemelerdi paıdalaný.

Polısıa qylmyskerler arasynda tanymal alaıaqtyq shemalarynyń biri týraly aıtty: olar telefon soǵyp, ózderin polısıa qyzmetkeri retinde tanystyrady, sodan keıin sizdiń atyńyzǵa nesıe almaq bolǵan alaıaqtardy ustaý úshin arnaıy operasıa júrgizilip jatqanyn túsindiredi.

Taǵy bir túsindirmede jalǵan polıseı Ulttyq bankpen birlesken jumys júrgizip jatqanyn aıtyp, Ulttyq bank qyzmetkerimen baılanys ornatý úshin jelide qalýdy suraıdy.

İshki ister mınıstrligi bank qyzmetkerleri eshqashan kartanyń derektemelerin suramaıtynyn, sondaı-aq uıaly telefonǵa keletin kirý kodtaryn aýdarýdy talap etpeıtinin eske saldy.

Mundaı jaǵdaılarda telefonmen sóılesýdi toqtatyp, bank kartasynda nemese bank saıtynda kórsetilgen senimdi nómirge qaıta qońyraý shalý qajet.

İshki ister mınıstrligi jumysynyń tıimdiligin arttyrý maqsatynda alaıaqtyqqa qarsy turý boıynsha udaıy uıymdastyrý-tájirıbelik sharalar qabyldanýda. 2021 jyldan bastap kıberqylmyspen kúresýdiń 2021-2022 jyldarǵa arnalǵan arnaıy baǵdarlamasy júzege asyrylýda.

---