InfoHub Logo

Shyn hakim, sóziń asyl- baǵa jetpes,
Bir sóziń myń jyl júrse dámi ketpe- dep Alash kósemi Maǵjan Jumabaev aıtqandaı Abaı esimi, Abaı úni máńgi qazaq júreginde erekshe oryn almaq. Abaı shyǵarmalarynyń ishindegi, meniń oıymsha, eń qundysy ol- qara sózderi. Nege deseńiz, bul shyǵarmalarynda Abaı kópshildik oqýshy, tyńdaýshysymenen áńgimilesedi. Jáne, sol áńgimeniń ústinde adamgershilik máselelernen: ádilet, aqtyq, týrashyldyq, shyndyqty súıgishtik, ǵylymǵa qushtarlyq sıaqty jaılardy aıtady.

Máselen 19- sózin alaıyq, bul qara sózinde Abaı estilik pen bilimdilikke den qoıǵan. «Adam ata-anadan týǵanda esti bolmaıdy: estip, kórip, ustap tatyp eskerse, dúnıedegi jaqsy, jamandy tanıdy daǵy, sondaıdan bilgeni, kórgeni kóp bolǵan adam bilimdi bolady...» shynymende, Abaıdyń uly aqyn bolýy eń aldymen onyń týa bitken darynyna baılanysty bolsa, sodan soń onyń ósken ortasyna, bala kezden alǵan tárbıesi men oqyp- toqyǵanyna baılanysty. Es bilip tili shyqqan kezden bastap ol qazaq áni men óleńin, ne bir ataly da shuraıly sózin estip kópti kórgen dana ájesi Zere men tuqymyna sheshendik, aqyndyq, ónerpazdyq daryǵan sheshesi Uljannyń tárbıesin alyp kesteli sózderin qulaǵyna quısa, top aldynda jańylmaı sóıleıtin Qunanbaı men  basqa da rý basshylaryyń daýly da bılik sózderine den qoısa, aýylyna kelgen qonaqtar men jolaýshylardyń áńgimelerin, estelikterin zor ynta qoıyp tyńdady, boıyna sińirdi. Estilik pen bilimdilikti Abaı óz ortasynan ǵana emes,shyǵys juldyzdary,Baıron,Gete sıaqty batys aqyndary,olarǵa jalǵas orys qalamgerleri – sonaý Krylovtanbastap, Pýshkın, Lermontov, Gogol, Saltykov- Shedrınderdiń qazaqtyń jalǵyz klassıgi solardyń barlyǵyna shákirt bolyp shyǵady. 

Qoryta aıtqanda, adam balasyna esti,bilimdi bolý úshin bar jaǵdaı bar ony janynan izdeı me,álde bilim kenin qaza ma ony adam ózi sheshedi. Alaıda, adam ony bilip túsinýge týshynbasa onda bar qaqpa jabylady.

QazHQ jáne ÁTÝ stýdenti Arýjan Tólegen

---