Ádebı qundylyqtarymyzdy shet elderge durys tanytyp júrmiz be?
Aýdarma – kúrdeli, kóp qyrly qubylys. Aýdarma isin – «óner» dep te aıtsaq artyq bolmaıdy. Aýdarma – úlken qajyrlyqty, jan-jaqty bilimdi talap etetin sala. Aýdarma isiniń kóp salaǵa bólinetini belgili. Sonyń ishindegi eń kúrdelisi de, qyzyǵy – kórkem(ádebı) aýdarma. Kórkem nemese ádebı aýdarma dep – ádebı shyǵarmalardy bir tilden ekinshi tilge tárjimalaýdy aıtamyz. Bul aýdarmanyń túrimen aınalysý úshin aýdarmashy ádebıetke jaqyn ǵana bolyp qoımaı, aýdarma úderisi oryn alatyn eki tildiń mádenıetin, tarıhyn, salt-dástúrin jetik meńgergen bolýy qajet.
Shet eldik ádebı týyndylardyń qazaq tiline aýdarmalary kóp kezdesedi. Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdenti Nursultan Nazarbaevtyń «Bolashaqqa baǵdar: Rýhanı jańǵyrý» atty baǵdarlamalyq maqalasynda qoǵamdyq jáne gýmanıtarlyq ǵylymdardy damytý boıynsha «Jańa gýmanıtarlyq bilim. Qazaq tilindegi 100 jańa oqýlyq» jobasy iske asyrylyp, qazaq tiline kóptegen kitaptar aýdarylyp jatyr. Al basqa eldiń kitaphanalarynan qazaq eliniń ádebı týyndylaryn qanshalyqty jıi kezdestirýge bolady?
Qazaq halqy – ǵasyrlar qoınaýynan urpaqtan urpaqqa jetken rýhanı, mádenı muralar men ádebı shyǵarmalarǵa óte baı halyq. Bul jádigerlerimizdi shet tilderge aýdarý – qazirgi tańda úlken máselege aınalyp otyr. Bul turǵyda jasalynǵan jumystar joq emes, bar! Bálkim qazir de jumystar atqarylyp jatyr! Biraq onyń sapaly bolýyna kim kepildik beredi?
Ádebı aýdarmanyń maqsaty – shyǵarmanyń kórkemdik estetıkalyq aýdarmasyn dál berý. Osy kúnge deıin aýdarylǵan kitaptardyń kópshiligi bul talapqa saı kelmeıdi. Elektrondy aýdarmashymen aýdarylǵan sıaqty, leksıkalyq, gramatıkalyq, semantıkalyq qatelikter kóp kezdesedi. Qazaq tilinen aýdarylǵan kitaptardy sol tildiń adamdary oqyp, túsinbeı, bul bizdiń tilimiz emes dep short kesken jaǵdaılar týraly buǵan deıin de jazyldy. Áli de bul másele kóterilip keledi. Osynyń aldyn alý maqsatynda jumystar atqarylyp jatyr ma? Belgisiz!
Ádebı qundylyqtarymyzdy shet elge tanytamyz dep júrip, mazaqqa qalyp júrmesek bolǵany!
Ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ, Fılologıa jáne álem tilderi fakúltetiniń 1-kýrs magıstranty Ergalıeva Botakoz; jetekshisi - f.ǵ.k., ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ dosenti Danat Janataev
You Might Also Like
-
Quıryqty juldyz sekildi, Týdy da kóp turmady. Kórgen, bilgen ókindi, Min taǵar jan bolmady.
-
Qalyń qazaq eline kózdiń aǵy men qarasyndaı qatar qyzmet etken bul eki basylymdy bir-birine qarsy qoıyp qarastyrýǵa bolmaıdy. Keıbir máselelerde ekeýinde pikir alalyǵy kezdespeı qalmaǵan. Biraq, ol...
