InfoHub Logo

Áje.Áje-ata-ananyń anasy, úıdiń úlkeni, meırimi mol, qushaǵy keń, aqyly sara, ózi dana, nemere men shóberelerdiń súıikti jany. Dese de qazaq ádebıetinde áje jaıly óleń jazyp,prozaǵa qosý HH ǵasyrda qolǵa alyndy.Oǵan sebep – birinen soń biri jalǵasqan tarıhı áleýmettik jaǵdaı.

Ájeler ónegesi men olardyń tálim-tárbıe uryǵyn sebýshi , ulttyq salt-dástúrli keıingi urpaqqa amanattaýshy retindegi eshkim qaıtalaı almaıtyn beınesi XVI-XVIII ǵasyrlarda-aq aıqyndaoyp,HH ǵasyrdaǵy qazaq prozasynda , poezıasynda anyq kórinis tabýyna eleýli áser etti. El tarıhynda bir rýly elge ana bolyp, el birligin saqtap kelgen Domalaq ana, Abaıdyń ájesi Zere sekildi ájelerdiń beınesi ańyz-áńgimelerde, ádebı shyǵarmalarda somdaǵan. Ájeler týraly jazylǵan ólender de kóp. Ánge aınalǵandary qanshama ?! Máselen, M.Maqataevtyń «Aq qımeshek kórinse», Q.Myrzalıevtyń «Asyl áje», J.Nájmedenovtyń «Ájeme», Erbol Beıilhan «Áje», S.Jıenbaevtyń «Taba nan», taǵy basqa áje taqyrybyǵyndaǵy óleńderi.

M.Maqataevtyń «Aq qımeshek kórinse», degen áje týraly óleńindegi áje týraly oılar joǵarydaǵy aty atalǵan týyndylardaǵy ájeler beınesimen baılanysy qandaı ? Atalmysh shyǵarmalardaǵy ájeler- «Álemdegi ájeniń bári bir me»?! dep

Muqaǵalı aqyn aıtqandaı, taqqa otyryp el basqarmaǵanymen, erinen buryn sóz bastamaǵanymen, barlyq tárbıeniń, barlyq qundylyqtyń bastaýynda turady. Ájeler ónegesi – urpaqtań-urpaqqa ulasyp ,ǵasyrdan-ǵasyrǵa jalǵasatyn tárbıeniń taýsylmas qaınar kózi bolyp sanalady. Obal,saýyp, ynsyp, paryz, amanat, borysh qanaǵat sekildi uǵymdar mańyzynyń aıqyndalyp , bala sanasyna tereń sińýine áje yqpaly zor ekendigi sóz boldy. Óz jurtynyń dástúrin kúzetken ájelerge degen saǵynysh, erekshe qurmet anyq baıqaldy. Kóneden jańaǵa bet alǵan ájeler obrazy qazaq halqynyń salt – dástúrimen , tálim-tárbısimen tyǵyz baılanysty. Bolashaq urpaqty tárbıeleýde ájeniń orny, ájeniń róli aıtarlyqtaı.

---