InfoHub Logo

Eki qolyn qaltasyna salyp, qalpaǵyn shalqaıta kıgen bir jigit jaqynda Uzynaǵash bazarynyń ortasynda «meni kerdiń be» degendeı ózine ózi suqtanyp tura qaldy. Janynan ótken bireýlerdi toqtatyp alyp, «men jazýshymyn» dep tanystyrdy ózin.

— Bolsań bol!

Osy kezde jazýshymyz sóılep ketti:

— Kitap jazyn 15 myń som alyp edim, sizdeı joldastardyń bedelinen sadaǵa dep ortaqqa salyp jiberip, endi mine qaltanyń bosap turǵany. Sodan mine «kókmoıyndardy» kórip murynnyń qyshyp turǵanyn kórdiń be?

— Olaı bolsa júr endeshe!..

Tús qaıta bul jigittiń qoshametshisi kóbeıdi. «Uzynaǵashta «kóp júrip qaldyq, bul jerdiń dámi ketip barady. Al endi bir jerge baryp qonaqtaıyq!» dedi jańaǵy «Jazýshymyz». Sonymen ol bastaǵan bir toǵyz, mashınaǵa otyryp alyp, Qaraqystaq qaıdasyń dep tartyp ketti.

Qaraqystaqqa kelgen soń, «jazýshymyzdyń» laýazymy úlkeıip, ózgerip ketti. Aınaldyrǵan jarym saǵattyń ishinde qazir ǵana qastarynda turǵan joldasynyń tez ósip ketkendigine aınalasyndaǵylar tańdanyp qaldy. Bul joly ol ózin respýblıkalyq gazettiń tilshisimin dep tanystyrdy.

— Apyraı, myna jigitimiz bara-bara kim bolyp keter eken?— dedi biri. Shynynda da solaı-aý, eger «tilshimiz» myna shoqyraqtan tanbasa, endi birazdan keıin mınıstr bolyp almasa qaıtersiń. Ia, myna shabytyna qaraǵanda mınıstr de bolyp alatyndaı túri bar.

«Bul tegin adam emes» degender de boldy bul jerde. Nesin aıtasyz, «aqmaǵambetter» taǵy keltirilip, rúmkalar sendeı soǵyldy.

— Myna shash bosqa túsip, bosqa qasqabas boldy dep otyrsyńdar ma? Úlken gazetti otyz jyl shyǵarysamyn, dep sóılep ketti jigit.

Keshe de sol gazettiń bir qyzmetkeri bolyp edi,— dedi otyrǵandardyń bireýi.

Eı, qoı, «burynǵy týǵan qulaqtan sońǵy shyqqan múıiz ozypty» dep, nemene aıtyp otyrsyń?!—dep zekip tastady ol taǵy da.

Osy Qaraqystaqta turatyn Musanyń úıine kelgende álgi tilshisymaǵymyz taǵy bir sekirip tústi. Bul sekirimpaz jigitimiz kádimgi Sýqyldaqov edi.

— Qutty qonaq kelse, qoı egiz tabady degen. Men bir júrgen qyzyrmyn, shal. Baryń bolsa ákel. Men úlken gazettiń aǵa redaktorymyn, Almatyǵa barǵan soń jazýdy týra sizden bastaımyn,— dedi Sýqyldaqov qasyndaǵy kárıaǵa. Árıne ol bosqa tilshi bolǵysy kelgen joq. Jóni kelse, birdeme jymqyra ketkisi keldi.

Gazetke jazamyn degendi keri túsingen shaldyń esi ketti:

— Ne alsań da jaza kórme, aınalaıyn,— dep jalyndy.

Sýqyldaqov, ertede baspa tóńireginde ádebı qyzmetker bolyp istegen. Sodan ol bir kúni komandırovkaǵa barǵanda ózin «redaktordyń orynbasarymyn»,— dep tanystyrǵan.

Sýqyldaqov baspadan shyǵarylyp jiberilgennen keıin de ótirik tilshi bolýdy qoıǵan joq. Qaıta ol ótirigin údetken ústine údete tústi. Ol talaı qubylyp, talaı túrlendi. Bir kúni ol aıaq astynan zym-zıa joq boldy da ketti. Ony joǵalyp ketti dep joqtaı qoıǵan da eshkim bolǵan joq.

Arada aı ótip, apta etip ketken soń sol alaıaq Ontústik Qazaqstan oblysynyń Keles aýdanynan qarasyn bir kórsetti. Kúzdigúni jel aýdarǵan qańbaqtaı talaı ashyq-aýyzdardy aldap-arbap, dúnıeni sharlap júrip osynda kelgen eken. Kele salyp kásibine shuǵyl kirisip kep ketti.

Bul alaıaq aýdan basshylarynyń birine kelip: «Men respýblıkalyq qyzmetkermin, maǵan mashınańdy beresiń, kolhozdardy aralaımyn» dep keýdesin kere tústi. Ol munyń sóziniń tórkinin kórip, odan kýáligin surady. Kýálik suraǵan soń Sýqyldaqov kenet ashý shaqyryp, senin kolhozdaryńdy aralap, ózińdi ornyńnan aldyramyn dep qorqytty. Sodan bul ár mekemeniń atyn jamylǵan ókilsymaq «Yntymak» kolhozyna keldi. Kolhozda jyldyq esep berý jınalysy ótkeli jatyr edi.

Jınalys bastalǵansha, Sýqyldaqov kolhoz predsedateli Ońalbaevtyń ashyqaýyzdyǵyn paıdalanyp, «ústińnen mynadaı aryz tústi» dep qysyp ta aldy. Alaıaq artynan jumsarypty da, «men seni kádir biler, adamgershiligi mol adam dep keldim, ony ózińiz bilesiz» dep qulqynyn eskertip, kómekeıi bosapty. Sóıtip, kolhoz predsedateli oǵan arnap aýdanǵa, az da bolsa birdeme jetkizip bermek boldy.

Jınalysta esepti baıandama bitip, eki-úsh kisi jaryssózge shyǵyp, sóılegennen keıin alaıaq sóz aldy. Ol: «Meni nege tanymaısyzdar, men — Qazaqstandaǵy qazaq ataýlyǵa belgili Sýqyldaqovpyn. Men Qazaqstannyń tóbesinen qaraımyn» dep ol demin bir alyp, sózin qaıta soza berdi. Budan keıin ol osynda biraz jumystardy «tekserýge kelgendigin», ony ózi tekserip, sheship qoıǵandyǵyn, qorytyndysyn keıin habarlaıtynyn aıtty. Sóz arasynda aryzdaryń bolsa qazir tapsyryńdar dep te jiberdi. Eń sońynda ólshese boıyna syımaıtyn bir sózdi aıtyp saldy: «Sizder keleshekte jumysty jaqsy isteıdi dep respýblıkanyń basshy mekemeleriniń atynan senim bildiremin» dedi. Shirkinniń beti búlk etpedi-aý.

Osyny aıtty da, ol jınalystyń aıaǵyna qaramaı «Jotaly» kolhozyna júrip ketti. Kolhoz predsedateline qaǵaz jazyp, «endigi sózdi aýdanda sóılesermiz, tapsyrmany oryndap barǵyn» dep hat jazyp qaldyrypty.

Bul alaıaq ár kolhozǵa, mekemege kelgende kýálik suraǵandarǵa «nadansyń» dep ursyp, odan ári tartyp otyrdy. Ár jerde árkimdermen bótelkeles te bola ketti. Olarǵa maqtanyp, bósip «men matematıka ǵylymynyń doktory, profesormyn, Kenesary Qasymovtyń qatesin tapqan da men, aspan álemine de qatysym bar. Oqta-tekte Temirqazyqtan da habar alyp turamyn» dep kúpindi.

Sýqyldaqovtyń alaıaqtyǵy Keleste ǵana bilingen joq, ótken jyly Esikti de, burnaǵy jyly Buǵylyda da bilinip qalǵan. Sýqyldaqov áli jas jigit, jasyna kele sýaıttyǵy Hlestakovtaı bolmasa da, Qorabaımen bara-bar túsedi.

Minekeıińiz, Sýqyldaqovpen tanys bolyńyzdar!

1952

---