InfoHub Logo

Adamnyń oıyna bir nárse kelse nemese áldenege ishteı bel býsa, sol sátten bastap ol kúni-túni esten shyqpaı alańdata beredi eken-aý. Álıma osyǵan ań-tań. Eshkimge aıtpaǵan bir oıy, eshkimmen bólispegen bir jospary... yzyńdaǵan shybyndaı mazasyn alyp, oıynan shyqpaı qoıǵanyna birtalaı ýaqyt boldy.

Shynyn aıtqanda, ol bireýmen bólise qoıatyndaı jaqsy jospar da emes edi... Alǵashynda, esine túsip ketken kezde denesi dir-r ete qalyp, aza boıy qaza bolyp, shoshynatyn. Jylmańdaǵan aram oıdan tezirek qutylǵysy kelip, kóńilin basqa nárselerge aýdaryp, kósheniń shýylyna, adamdardyń abyr-dabyryna qulaq túrip, dalbasalaıtyn. Biraq, ne sıqyry baryn kim bilgen, qansha qutylmaqshy bolyp áýre-sarsańǵa tússe de ury oı jylmańdap, sońynan bir qalmaı-aq qoıǵany...

Aqyry jeńip tyndy. Berilmeımin, aqyl-esimdi bıletpeımin dep qansha tireskenimen, o, ǵajap, orynsyz oıyna Álımanyń birte-birte boıy úırene bastaǵan sıaqty. Tipti, osy bir oıynyń, pıǵylynyń jaman ekenin bile tura, burynǵysynsha odan qutylýdyń amalyn oılap, qajyp, sharshamaıtyn kúıge de jetti. Ras, áli de bolsa sanasynyń sona-aý túkpirinde jylt ete túsetin ury oıynan qýystanyp, kóp ishinde tursa, «eshkim sezip qoımady ma eken?» degendeı, jan-jaǵyna qaraǵyshtap, buǵan mán berip jatqan esh pendeniń joqtyǵyna kózi jetkende baryp «ýh!» dep dem alady.

Osylaısha, buryn-sońdy bireýdiń ala jibin attamaǵan, tirshiliktiń qat-qabat qatparynyń tek jaqsy jaqtaryn ǵana kórip, ózi de ómirge tup-tunyq janarmen qaraıtyn jasóspirim qyz Álıma sanasyna áıteýir bir sańylaý taýyp kirip, álsiz, qorǵansyz bolmysyn jaılap alǵan jymysqy oıdyń tegeýrindi ekpinine tótep bere almaı, tutqyndaldy da qaldy. Qutylmaqshy bolyp qanshama tyrysqanymen, báribir sanasynan sypyryp alyp tastaı almaıtynyna kózi jetti. Alyp tastaý qaıda, tipti... sol oıynyń jetegine erip... biraz jerge «baryp qaıtatyndy» shyǵardy. Ońasha qalsa boldy, sol bir josyqsyz jospary demil-demil esine túsip, keıde ony oısha órbitip otyrǵanyn ózi de baıqamaı qalatyn. Josparyn júzege asyrsa, ómiri ózgerip shyǵa keletindeı qıaldaıtynyn qaıtersiń...

Biraq, biraq... ol josparyn iske asyrsyn... joly bolsa bir sári... Al bolmasa she? Sonda onyń aqyry ne bolmaq? Ákesiniń basyndaǵy kún buǵan da týmaı ma? Sumdyqtyń kókesi sol emes pe? Oıyn arbap, boıyn bılep alǵan josparyn oryndaýǵa bel býyp, birden kirisip ketýden Álımany ázirshe toqtatyp turǵan da — osy oı.

... Maskúnemdikke salynǵan ákesi bul dúnıeniń bar qyzyǵyn bir urttam araqqa satyp jiberetindeı beıshara halge jetkenine balaýsa qyz Álıma namystanyp, qaradaı jerge kire jazdaıtyn. Birneshe ret ákesin qolynan tartyp, qoltyǵynan súıep júrip, úıine deıin súırelep jetkizgen. Biraq sonyń bárinde de kókeıin bir-aq nárse tesken ákesi izdegeni úıden tabylmaıtynyn bilip, dalaǵa qashatyn.

Sodan soń joldastarymen birge kele jatqanda kóshede bulǵańdap júrgen ákesin kóre qalsa, kórmegendeı túr tanytyp óte shyǵýdan basqa Álımanyń amaly qalmaǵan. Anasynyń jalynǵanyn da, týystarynyń birde aqylmen, birde ashýmen aıtqan sózderin de máńgirip otyryp tyńdaıtyn ákesinen kóńili ábden qalyp, ishteı kúder úzgen bala kóńil áldebir jamandyqty sezgendeı alańdap júrgen. Sezimi aldamapty. Bir kúni aýyl shý ete tústi — araq satyp alatyn aqsha izdep, ákesi irgeles kórshisiniń úıine urlyqqa túsipti.

Ákesiniń aıdyń, kúnniń amanynda, tamaqtan taryǵyp emes, araqqa salynyp qudaıy kórshisiniń úıine urlyqqa túskeni týys-týǵan, bala-shaǵasy úshin aýyr soqqy boldy. Álıma namystanyp, birneshe kún sabaǵyna barmaı qoıǵan sonda. Tipti mektepti, úıin, bárin-bárin tastap, beti aýǵan jaqqa ketip qalǵysy kelgen. Biraq qaıda barady? İnisi de balalardan «ákeń — ury» degen sóz estip, birneshe ret kósheden jylap keldi. Biraq, bárinen de anasyna qıyn bolǵanyn, onyń búkil armany kúırep, barlyq úmiti óshkenin Álıma kóp keıin túsindi.

Anasy sot zalynda kózimen jer shuqyp, basyn kótere almaı otyrǵan. Sodan soń aýla syrtyna shyǵa qalsa, tý syrtynan aıtylatyn sybyr-sybyr áńgimeden qorǵalaqtap, kóshege attap baspaı qoıdy. Dúkennen usaq-túıek zat alý kerek bolsa, «meniń qolym tımeı jatyr» dep, qolyna tıyn-tebenin ustatyp, Álımany jiberedi. Sonda qoly tımeıtindeı eshteńe istep te jatqan joq. Shyndyǵynda istemeıdi emes, birdeńeni bastaıdy da, áldebir oıdyń jetegine erip, bastaǵan sharýasyn umytyp ketedi. Álıma qasyna kelip: «Apa, ne istep otyrsyz?» degende, «a-ah?» dep selt ete túsedi.

Osylaısha kún ótken saıyn buıyǵylana túsip, túsiniksiz kúı keshken anasy kóp uzamaı belgisiz bir dertke ushyrap, tósek tartyp jatyp qaldy. Kóńilin surap kelgen kórshi-qolańnyń aldynda tómenshiktep, báriniń aldynda aıypty sıaqty aýyldastarynyń betterine qaraýǵa dáti shydamaǵan arly áıeldiń jan kúızelisinen kóz jumǵanyn aýyldastary sezse de bir-birine lám-mım desken joq. Bálkim, kóbiniń osy qaza arqyly «arym — janymnyń sadaǵasy» degen sózdiń maǵynasyn túsingendikterinen bolar...

Aǵaıynnyń qolkómegi men sózkómegi uzaqqa sozylǵan joq — marqumnyń qyrqy óte salysymen kelýshiler birte-birte azaıyp, aqyry sap tyıylǵan soń óz kúnderin ózderi kórýi kerektigin uqqan balalardyń úlkeni Álıma jumys izdeýge shyqty. Mine, sodan beri jaýtańdap qalǵan ini-sińlilerin asyrap-baǵý — óziniń de qabyrǵasy qatpaǵan Álımanyń moınynda.

Ózi qatarly qyzdar qyltıyp boı túzep, bozbalalar týraly sybyrlasyp syr aıta bastaǵan shaqta taǵdyr qamytyn moınyna salǵan balaýsa qyz kóshe sypyrdy, veterınarlyq emhanany kúzetti, jumysshylar ashanasynda ydys-aıaq jýdy, poshtashyǵa hat tasýǵa kómektesti... Sýyqqa tońyp, ystyqqa kúıip júrip istegen jumystarynda turaqtaı almaýynda elgezek, tıanaqty Álımanyń esh kinási joq-ty, ol — qoǵamdy qursaýyna alǵan daǵdarys jumyssyz qaldyrǵan kóptiń biri ǵana edi.

Qazirgi jumysyna kezdeısoq keldi. Poshtashyǵa hat tasýǵa kómektesip júrgeninde bir úıge kelgen shuǵyl jedelhatty aparatyn adam tabylmaı qalyp, bastyq Álımany jumsady. Tildeı qaǵazdyń bir úıge jaısyz habar ákelgenin bilip, alǵa basqan aıaǵy keri ketip, amalsyz kelgen Álıma esik qońyraýyn júreksine basty. Ar jaqtan «qazir, qazir» degen jarqyn daýys shyǵyp, ile bireýdiń asyǵa basyp kele jatqany estilgende, óziniń qandaı tapsyrmamen kelip turǵanyn, endi ne bolatynyn oılap, júregi dúrsildep ketti.

Sol kezde ish jaqtan syrt-syrt etken dybystar estilip, ile esik ashyldy da kishkentaı balasyn kótergen ádemi kelinshek Álımaǵa tańyrqaı qarap: «Saǵan ne kerek, sińlim?» dep surady. Jedelhatty únsiz usyna berip, áli qaıǵysynan arylmaǵan, júregindegi jarasy áli jazylmaǵan Álıma óksip jylap jiberdi. Shoshynyp, túri buzylyp ketken kelinshek qaǵazdaǵy jazýǵa kózi túskende yshqyna daýystap, eńirep jylap qoıa berdi. Kóterip turǵan balasy da sheshesine qarap, shyr ete tústi.

Álıma ne isterin bilmeı, balasyn baýyryna basyp aǵyl-tegil jylaǵan kelinshektiń qasynda sostıyp tura berdi.

Kelinshek solyǵyn basyp, ornynan kóterilgende jedelhat ákelgen qyzdyń da kózin súrtkishtep, áli qasynda turǵanyn kórip, jap-jas bolsa da jón bilip, jylaǵan kezinde jalǵyz qaldyryp ketpegenine ishi jylyp qaldy. «Endi qaıttym? Bılet alýym kerek qoı... Balany kimge qaldyramyn?» dep oıy san-saqqa júgirip, jany qysylǵanda tap qazir ózine aıaı qarap, murnyn pysh-pysh tartyp turǵan qyzdan artyq kómekteser adamdy tappasyn túsindi.

— Qalqam, sińlim, men úıde jalǵyz edim. Kúıeýim issapardan búgin keshke oralady... Men bıletke baryp kelgenshe úıde balamnyń qasynda otyra turasyń ba?

Álıma basyn ızedi.

Sol oqıǵadan keıin ol Perızat pen Jalǵastyń úıinde qalyp qoıdy. Alǵashynda ákesiniń mezgilsiz qazasynan keıin óz-ózine kele almaı qoıǵan kelinshegine úı sharýasyna kómektessin dep úlken qyzmet isteıtin Jalǵas poshta bastyǵymen kelisip, Álımany birneshe kúnge surap alǵan. Kelisimdi ýaqyt ótken kezde úı sharýasyna zyr júgirip kómektesip, kishkentaı Jandosty oınatý, dalaǵa shyǵaryp qydyrtýdy óz mindetine alǵan Álımadan Perızattyń aırylǵysy kelmeı qaldy. Qarshadaıynan taǵdyr taýqymeti basyna túsken jas qyzdyń óz úıinde júrgen kúnderde óńine qan júgirip, kózindegi muń taraı bastaǵanyn baıqaǵan Jalǵas ta ony qara sýyqta dirdektetip poshta tasýǵa jiberýge aıap júrgen. Kelinshegimen aqyldasyp, «bir amalyn tabarmyz, ázirshe úıde júre bersin» dep sheshti de, jumysynan múlde shyǵartyp aldy.

Álıma úı qyzmetshisi degen aty bolǵanymen, osy úıdiń óz adamyndaı bolyp ketti. Kúniuzaqqa Perızatqa úı sharýasyna kómektesip, keshkisin nan men sút, sary maı men shujyq, keıde syr men jumyrtqa nemese kámpıt-pechene salynǵan dorbasyn myqshıa kóterip, úıine qaıtady. Al eki-úsh aptada bir ret et, kartop, makaron sıaqty azyq-túlikterdi Álımanyń úıine jetkizip turýdy Jalǵas aǵasy júrgizýshisine tapsyryp qoıǵan. Sodan beri Álımanyń ini-sińlileri de máz, úı ishiniń usaq-túıek jumysynan qoly bosaǵan Perızat ta rıza. Qurbylarymen bir sát boı jazýǵa jarap qalǵan ol anda-sanda teatrǵa, konsertke, tipti, saýnaǵa baratyn boldy. Keıde qurbylaryn úıge shaqyryp, qonaqasy beretin.

Sondaı qonaqasylardyń birinde Perızat Jalǵastyń ózine taıaýda alyp bergen áshekeı buıymdaryn qurbylaryna maqtana kórsetken. Kelinshekter ah uryp, tańdaılaryn qaǵyp, birese alqasyn, birese bilezigin, birese syrǵasy men júzikterin taǵyp kórip, biraz shýyldasty. Jáne de, áshekeıdi qaı áıel taqsa da, áldebir sıqyr áser etkendeı birden ózgerip, sulýlanyp, asqaqtap shyǵa keletinin baıqady Álıma.

Qyz emes pe, ádemi áshekeılerge dastarhandy jınastyryp júrgen Álımanyń da kózi túsken. Biraq onyń nazaryn aýdarǵan jurttyń bári tamashalap jatqan buıymdar emes, kógildir tastary jaryqqa shaǵylysyp, myń qubylyp jatqan júzik edi. Janaryn arbaǵan júzikti qolyna bir ustap kórgisi kelip, otyrǵandarǵa taqap kelgenin baıqamaı da qaldy. Aýzy ashylyp, kózi kógildir tasty júzikti tesip bara jatqan Álımaǵa kúlimsireı qarap, Perızat erkelete til qatty:

— Qalaı, Álımash, unaı ma saǵan?

Álıma basyn ızedi.

— Saǵan qaısysy unaıdy? Qane, qolyńa taǵyp kórshi...

Álıma kóz jaýyn alǵan júzikke qolyn sozdy: «Mine, mynaý...»

Áıelder shý ete qaldy: «Ý-ý-ý, qarashy ózin!», «Gýba - ne dýra!», «Qazirgi jastar biz sıaqty emes, olardyń talǵamy basqa...»

Saýsaǵyna salǵan júzik ornatylǵan tastardyń salmaǵy basyp, tómen qaraı aınalyp ketti. Áıelder dý kúldi. Perızat muny ózine tarta qushaqtap: «Eshteńe etpeıdi, keıin óskenińde seniń de saýsaǵyńa júzikter dál keletin bolady, - dedi kúlimdep. — Erte-e-eń seni uzatqanda saýsaǵyńa shap-shaq júzik satyp áperemin. Mynadan on ese ádemisin óziń tańdap taǵatyn bolasyń áli. Al búgin úıińe erterek qaıta ber, biz áli biraz otyratyn shyǵarmyz. Ydys-aıaqty qaldyra sal, ózim jınaımyn.»

Jol boıy Álımanyń kóz aldynan kún sáýlesine shaǵylysyp, myń qubylǵan júzik ketpeı qoıdy.

Sol kúni túsinde kógildir tasty júzikti saýsaǵyna salyp júr eken... Ústine kıgen kóılegi de júzik tústes kógildir sıaqty... jep-jeńil etegi kólbeń qaǵyp synyptas balalardyń aldynda bılep júr eken deıdi... Balalardyń barlyǵy bir ǵajaıyp kórgendeı ańtarylyp, aýyzdaryn ashyp qalǵanyn baıqap, bul odan saıyn úıirilip, shyrkóbelek aınalyp júr... aınalyp júr...

Oıanǵanda sonyń bári tús bolǵanyna ishi ýdaı ashydy.

Kelesi kúni Perızat bir sharýalarymen syrtqa shyǵyp ketkende altyn buıymdar salynǵan qobdıshany ashyp, kógildir tasty júzikti qolyna taǵy da taǵyp kórdi. Bul joly ol sonshalyqty úlken de emes sıaqty kórindi, saýsaǵy sál tolyssa, dup-durys bolaıyn dep tur eken. Áp-ádemi bolyp, saýsaǵyna jarasa ketkeni sonsha, Álıma júzikti ázer sheshti. Qobdıshany ornyna qoıǵan soń da, birdeńesin joǵaltyp alǵandaı sol bólmege qaıta-qaıta kirgisi kelip, kúnuzaqqa ózimen ózi arpalysýmen boldy.

Sodan beri kóz arbaǵan kógildir júzik kúndiz Álımanyń esinen, túnde túsinen ketpeı qoıdy. Bul boıjetkenshe, turmysqa shyqqansha qashan? Al júzikti dál qazir taǵar ma edi, shirkin! Keshe óz kózimen kórgendeı, júzik taqqan kezde bul da Perızat tátesiniń qurbylaryndaı sulýlanyp ketetin shyǵar-aq! Sonda munyń onsyz da júdeý túrine jaraspaıtyn qonymsyz kıimine mensinbeı qaraıtyn qurbylaryna bul da nemquraıly kóz tastap, boıyn asqaq ustap júrer edi-aý!

Álımanyń qıalyn bir daýys buzdy. Alǵashynda anasy eken dep qalǵan, sóıtse óziniń ishki daýsy eken.

«Biraq ony qalaı alasyń? Urlap pa? Sosyn Perızat táteniń betine qalaı qaraısyń? Jo-joq, bolmaıdy. Bolmaıdy urlaýǵa!»

İshki daýsy zildi edi. Qarsy sózdi qabyldamaıtynyn bildirip úzildi-kesildi aıtyp, Álımany toqtatyp tastady. Biraq sálden keıin, ekinshi bir daýys, baǵanaǵy tátti elesterdiń áserinen áli arylmaǵan alyp-ushpa kóńildiń daýsy, qorǵanshaq únmen, tolyp jatqan dálelder keltirip, jańaǵy zildi daýysqa báseń qarsylyq tanytty:

«Nege urlap alasyń? Jaı ǵana alasyń ǵoı. Ýaqytsha. Ol tipti seniń alǵanyńdy bilmeı de qalýy múmkin. Alyp, birneshe kún taǵasyń da, qaıtadan ornyna qoıasyń. Bul urlyq emes qoı. Bar bolǵany bir-eki kúnge ala turasyń. Sosyn bildirmeı ǵana ornyna qoıasyń.»

«Ruqsatsyz alǵanyń — urlaǵanyń. Urlyq jasaýǵa bolmaıdy!»

«Múlde alatyn bolsa ǵana urlyq deıdi. Al sen qaıtadan ornyna qoıasyń ǵoı. Onyń nesi urlyq? Esesine barlyq maqtanshaq qyzdardyń ishteri jarylyp ketetin shyǵar. Ózderinshe seni mensinbeýshi edi, endi kelip saǵan jalynyp «oı, Álıma, júzigińdi bere turshy, taǵyp kóreıinshi» dep suraıtyn shyǵar...»

«Shyndyǵynda, seni kózderine ilmeıtinderdiń ishteri bir kúıer edi. Shirkin, jalynyp, máımóńkelep sóılegenderin uldar da kórse ǵoı...» dep tosynnan taǵy bir daýys qosyldy.

«Kórmeı she? Kóredi. Tipti, «Saýsaǵyńa qalaı jarasyp tur! Qolyń qandaı ádemi!» dep suqtanatyn shyǵar...» dep qolpashtap qoıdy tosyn daýys.

Sosyn munyń bir sheshimge kele almaı otyrǵanyn sezgendeı «Marat ta kórse, «júzigiń qandaı ádemi, búgin óziń de erekshe qulpyryp ketipsiń ǵoı, júr, úıge birge qaıtaıyq» dese...» dedi sybyrlaı...

Maratty oılaǵanda Álımanyń balapan júregi shym ete qaldy. Marat — synyptaǵy eń ádemi bala bolatyn. Tipti mekteptegi... álemdegi... eń ádemi bala sol sıaqty kórinetin Álımaǵa. Tolqyndanǵan shashyn qaıyra tarap júretin, muǵalimderdiń maqtanyshy, ózi quralpy qyzdardyń júregin lúp-lúp soqtyrǵan súıkimdi Marat ózine jáýdirep kóp qaraıtyn buǵan kóz qıyǵyn da salmastan, qasynan mańǵazdana óte shyǵatyn edi. Endi, mine, júziktiń adamdy sulýlandyryp jiberetin ǵajaıyp kúshi oǵan da áser etip, ásheıinde kózine ilmeıtin qyzǵa ózi ıilip turǵanyn qarashy...

Álıma taǵy da qıalynyń jetegine erip, túsetin aıaldamasynan ótip ketipti. Dorbasynyń aýyrlyǵyn endi ǵana sezindi. Zildeı dorbasyn ázer kóterip kele jatyp, o, ǵajap, «ne sala bergen sonsha?» dep Perızatqa jyny keldi. Ásheıinde ol dorbasyna tátti-dámdini sala bastaǵanda ishi eljirep, qushaqtap súıgisi kep ketetin. Qazir júregi ol sezimnen jurdaı. «Nemenege tyqpalaı beredi biz ashtan óleıin dep jatqandaı?» dep oılady qaqpadan kire berip. Esik aldynda oınap júrgen inisi men sińlisi dorbasyna bas salǵanda da ashýly oıynan qaıtqan joq. Sol ashýymen táýekelge bel býdy. Uıqyǵa da «Qalaıda alý kerek júzikti» degen oımen jatty...

...Mine, oıyn júzege asyrýdyń sáti de túsken sıaqty... Álıma sol úıde qonatyn syńaıly. Jalǵas aǵasy joq, sirá, issaparǵa ketken-aý... Ózine salynǵan jup-jumsaq tósektiń nelikten sonshalyqty jaısyz ekendigine túsinbeı-aq qoıdy. Uıqysy keler emes. Tóseginde ári-beri aýnaqshyp, aqyry kópten qurǵan josparyn júzege asyrý úshin aıaǵynyń ushymen basyp, dálizge shyqty. Perızat zalda, televızordyń aldynda uıyqtap qalypty. Munysy jaqsy boldy, óıtkeni qobdısha olardyń jatyn bólmesinde ǵoı. Sál turdy da, demin ishine tartyp, dálizge shyqty.

Myna qyzyqty qarańyz: Álımanyń ózi kún saıyn júz ret júgirip ótetin dálizdiń shetine jete almaı-aq qoıǵany. Áli keledi, áli keledi... dálizdiń jatyn bólmege burylar jeri bul attaǵan saıyn qashyqtap bara jatqan sıaqty. Áldene dúrs-dúrs etedi, joǵaryda turatyndardyń bireýi edendi soqqylap jatqandaı ma? Álde kóshede bireý sý toltyrylǵan bóshkeni urǵylap jatyr ma? Ony nege urǵylap jatyr eken? Gúmp-gúmp etip tyıylatyn túri joq qoı. Álıma toqtap tyńdap kórip edi, gúmpildep, daǵaradaı dálizdi jańǵyryqtyryp turǵan óz júreginiń dúrsili eken...

Perızatty oıatyp almaý úshin demin shyǵarmaı, dybysyn bildirmeı júrip keledi. Bul úıdiń qaltarys, burylystarynyń bárin jatqa biletini mundaı jaqsy bolar ma? Mine, sol qol jaqta esik qalyp barady, bul — jýynatyn bólme, ıaǵnı, oń jaqta jatyn bólmeniń esigi bar degen sóz.

Álıma tabaldyryqtan attaı bergende tóseginde jatqan Jandos qyńqyldady. Ásheıinde bolsa ushyp qasyna barar edi, dál qazir oǵan kóńil bóletin shamasy joq. Júzikti qobdıshadan tez alyp, bólmeden shyǵýy kerek. Áıtpese balanyń jylaǵanynan sheshesi oıanyp ketýi múmkin. Onda bári de qurıdy... Tez qımyldaýy kerek. Álımaǵa júregi «tez, tez, tez» dep soǵyp turǵandaı kórindi. Tula boıy kúrt ysyp, denesin ter jýyp ketkendeı boldy. Sonda da aıaǵyn sanap basyp, shkaf turǵan jerge qaraı jaqyndap keledi.

Kıim shkafynyń esigin ashyp, joǵary sórede turatyn qobdıshaǵa qol sozdy. Ótkende osylaısha qolyn sozyp, tez-aq ala qoıǵan. Qarańǵyda esikti shatastyrdy ma, qobdıshany sóredegi ornynan taba almady. Ókshesin kóterip, qolyn soza tústi — qolyna eshteńe ilikpedi. Tula-boıy bir ysyp, bir sýyp, denesi qaltyrap ketti — qobdısha joq! Dúrs-dúrs etken júregi aýzynan shyǵyp keterdeı, eki qulaǵy bitip qalǵan sıaqty, samaı tusy shanshyp, júregi aınyp ketti...

Bir sátte aıaq-qolynan ál ketip, qulap bara jatqandaı bolǵan soń, jan degen tátti ǵoı, áldeneden shap berip ustaı aldy. Sóıtse, baǵanadan áýre bolyp izdep júrgen qobdıshanyń qulaqshasy eken! Sirá, Perızat áshekeılerin kıip kórgen soń úırenshikti ornyna emes, tómengi sórege qoıa salǵan sıaqty. Qulaǵy shyńyldap, basy aınalyp, qulap bara jatqan Álıma qobdıshany ózine qaraı tarta qulady. Qaqpaǵy bekitýli emes eken, aıqaryla ashylǵan qobdısha gúrs etip jerge soǵylyp, ishindegi buıymdar saldyr-gúldir etip shashylyp qaldy...

— Munyń ne, júgirmek? — dedi tórgi úıden júgirip kelgen Perızat sińlisiniń daýsyndaı shińkildek únmen. — Jına janyńnyń barynda!

Cosyn qaharly daýsyn kúrt jumsartyp, jylamsyraı sóılep, muny julqylaı bastady — «Tur, turshy, oıanshy Álıma!»

Basyn kótergen Álıma túkke túsinbeı, jylamsyrap turǵan sińlisine ańtaryla qarady.

İnisi bólmeniń ortasynda shókelep otyryp, keseler men tárelkelerdiń qıraǵan synyqtaryn jantalasa jınastyryp jatyr eken. Joǵaryda turatyn kámpıt-pechene salynǵan vazany alamyn dep, oryndyqtan aıaǵy taıyp ketip, ydys-aıaq jınalǵan sóreni ala qulaǵan tárizdi. Ydystardy shaǵyp tastaǵanyna qorqyp, ári urlyǵy áshkerelenip qalǵanyna uıalyp, qystyǵa jylap turǵan inisin kórgende baryp, Álıma esin jıǵandaı boldy. Ásheıinde bulardyń bárine erkelep, aıtqanyn istetip, aıdaǵanyna júrgizetin inisi kámpıt urlaımyn dep pushaıman kúıge túsipti de qalypty.

Kenet, tap sol sátte, Álımanyń esine ákesi sottalǵan kúni anasynyń bir sózdi kúbirlep qaıtalap aıta bergeni tústi. «Urlyq túbi — qorlyq» dep edi-aý sonda. Sony qalaısha umytyp ketken? Umytqany sondaı, baýyryna tartyp, qamqorlyq jasap júrgen jannyń zatyn urlamaqshy boldy-aý! Sumdyq-aı! Aram pıǵylyna arbalǵany sonsha, urlyq istemek jospary kúndiz oıyna on oralyp, túnde túsine kiretin boldy... Sumdyq-aı!

Sonda bul nege urlaǵysy keledi? Álde bul tuqym qýalaıtyn aýrý ma? Áıtpese, urlyq túbi — qorlyq ekenin sanasyna sińirip-aq ketip edi ǵoı anasy.

Qaıran anasy! Qarańǵy qabirde jatsa da balasynyń qamyn jegen anasy! Qorlyqtan bir-aq qadam jerde toqtatqan tústi kórsetken de anasynyń rýhy bolǵany ǵoı...

Álıma inisin aıap tursa da syr bermeı, túsin sýyta qarady da, tez kıinip úıden shyǵyp ketti. Júrip bara jatqan avtobýsqa jarmasyp minip, qalanyń ortalyq bóliginde turatyn Jalǵas aǵasynyń úıine jetkende túnniń bir ýaǵy bolyp qalǵan edi. Esikti tańdana ashqan Perızat tátesin qushaqtaı alyp, onyń júzigin sondaı unatqanyn, taqqysy kelgen soń ýaqytsha almaq bolǵanyn, biraq ornyna qoıǵanmen de ruqsatsyz alýdyń urlyq ekenin túsingenin aıtyp, al kep jylasyn.

Túkke túsinbegen Perızat bastapqyda tańyrqap qalsa da, sálden keıin bir oı kelgendeı Álımany qolynan jetekteı jóneldi. Áli de óksigin basa almaı turǵan qyzdy óz bólmesine ertip aparyp, qobdıshany ashyp, aldyna qoıdy.

— Qaı júzikti aıtyp otyrsyń?

Álıma kógildir tasy myń qubylyp turǵan júzikke qaraı saýsaǵyn shoshaıtty.

Perızat júzikti alyp, Álımanyń qolyna ustatty.

— Ala ǵoı. Bul — bıjýterıa, «Svarovski» degen ataqty fırma bar, solar shyǵarǵan. Asa sheber jasalǵandyqtan keıbireýler olardy tabıǵı tastarmen shatastyryp ta jatady. Kóz jaýyn alyp jyltyraǵanymen baǵasy mynaý asyl tasty altyn-kúmis buıymdardan áldeneshe ese arzan.

Solaı dedi de, sonaý ózine jedelhat ákelgen kúndegideı sostıyp turǵan Álımany baýyryna tartyp: «Jyltyraǵannyń bári birdeı asyl bolmaıdy, sony umytpa» dedi jaı ǵana.

Álımanyń beti dý ete tústi.

---