InfoHub Logo

Naıman, onyń ishinde Qojas, onyń ishinde Jaıyl atanyń Saǵyndyq degen óz sharýasyna tolyq bir kisi ótipti. Jasy jetpiste. Erkek balalary bar. Qazirgi Kókshetaý oblysyna ketken qaryndasy Nazym atty baýyry bolypty. Eldiń jaýgershiligi, barymta-sarymtasy qalmaı arada otyz jyl ótipti. Sol Nazym atty qaryndasyna kıim-kónshek, qudalaryna, jıenderine, tartý-taralǵy sıaqty úlken kilem qorjynǵa salyp, saparǵa shyǵypty.

El ol kezde Shý ózeniniń mańynda bolady eken. Bes bestige satyp alǵan Shýlankók degen atymen jolǵa shyǵypty. Tanymaıtyn jer, tanymaıtyn eldiń jolshybaı qıyndyǵy da bolypty. Sonyń biri Kókshetaý, Qaraǵaı ormanynyń arasymen salynǵan jalǵyz aıaq jolmen kele jatyp, mynadaı oqıǵaǵa tap bolypty.

Jeti tory at mingen, at quıryǵyn shart túıgen, jolaýshyny ańdyǵan jeti jigitke tap bolǵan.

— Assalaýmaǵaleıkúm, — dep jón surasyp, jol bolsyn surasyp, — mynaý atyń júırik pe, joq, kókpardyń aty ma? — dep jan-jaǵynan qaýmalaı beripti.

Óıtkeni, azý tisi toqyldap, aýyzdyqtan kóbik shashyp, qatty aıańdaǵan atqa qyzyǵypty. Osy joly qyzyqpasa da qandybala júrginshi, tonaýshy ekenderi belgili bolypty. Sonda jeti jigittiń bireýi:

— Aqsaqal, astyńdaǵy atyńdy alamyz, — depti.

— Iá, sonda men ne minemin, — degen Saqańa:

— Eshteńe de bermeımiz, jasyńnyń ulǵaıyp qalǵanyn eskerip, tiri tastap ketemiz, — depti. Sonda jolaýshy:

— Shyraqtarym, meni bir sý basyna aparyp tastańdarshy, — deıdi. Sonda «sý degeniń ońaı ǵoı, ata» dep erdiń basynan shylbyryn alyp, jetekteı jónelipti. Qaraǵaı arasyndaǵy sýǵa ákep, «sý degeniń osy» dep kórsetipti. Sonda Saqań jetektep kele jatqanda, qorjynynyń ústindegi kisendi sheshe beripti.

Túse salyp, attyń aıaǵyna kisen salyp úlgeripti. Ústindegi túıe jún shekpendi er ústine jaýyp, atty qańtaryp úlgeripti. Sonda analar:

— Qaqpas-aý, kiltti ákel, — dep eń úlkeni shalǵa umtylypty.

Sonda shal:

— Qolymnan at bere almaspyn, balalar, — dep jaýap qaıtarypty. Umtylǵan úlkennen bastap, jeteýin de judyryqpen uryp jyǵyp, biriniń ústine birin jınap, ózi segizinshi bolyp, ury ústine otyryp bylaı depti:

— Jaıaýǵa kisi kúlmes bolar,
Kórgensiz «sen kimsińdi» bilmes bolar.
Senbese ózine-ózi bir kók sholaq,
Japanda jalǵyz qasqyr júrmes bolar, — dep ústinen turyp, attyń janyna kelgen eken. Sonda jeteýiniń basshysy:

— Ata, biz segiz aǵaıyndy edik. Birimiz aýylda, jeteýimizdiń kásibimiz osylaı bolyp, ákemizdiń kásibi osylaısha bolyp, baıyǵan adamdar edik. Biz endi sizden keshirim surap, ómirimizde mynadaı myqty adamǵa kezdespegenimizdi aıta kelip, sizdi kim deımiz? Jáne aty-jónińiz kim, bul kásipti budan bylaı etpespiz, — dep bas ıipti.

Sonda:

— Baǵanaǵy aıtyp ketken rýdan, atym — Saǵyndyq, — dep jónine kete beripti. Jeti jigit orman ishine kirip joq bolypty.

Taǵy bir pálege jolyǵarmyn dep, jaı júrispen kele jatqan Saqań toǵaı ishindegi jalǵyz aıaq jolmen kósiltip, orman arasynan siltegen baǵyty boıynsha jalǵyz tóbege kelipti.

Kún eńkeıip qalǵan mezgil eken, aýylǵa qoı aıdaǵan qoıshy balaǵa kezigipti. Sonda ol óziniń qaryndasyn surasa, sol úıdiń qoıshysy eken.

— Qazir qaıtyp kelem, ata, — dep qoıshy bala shaba jónelipti. Saqań bolsa qoıdy qoıshylaryna aıdaı beripti.

Álgideı bolǵan joq:

— Áke, bara berińiz. Úı, aýyl alǵynyń astynda, súıinshi surap keldim, — depti. Baýyry da, quda da qurmettep at ústinen túsirip alyp, jylap-syqtap tabysypty. Úıge kelip, namaz oqyp, jýynyp otyrypty. Sonda bergen sýsyn bir urttam ári júrmepti. Shaı berse de sondaı.

— Bul qalaı? Sharshamaǵandyǵyńyz ba? Ne qymyz, ne shaı ishpedińiz ǵoı? — degen qudaǵa.

— Sýsyn ishpeı, shaı ishpeıtindeı sharshaǵan joq edim. Ózim de bilmeı otyrmyn.

Quda:

— Álgi ıtter ne qylyp qyzmet etpeı jatqany? — dep bireýlerge adam jiberipti. Syrly astaýmen et kelip, dastarhanǵa qoıylǵan rette esikten úlken balasy jylap:

— Qaqpas-aı, isteıin degeniń osy eken ǵoı. Biz myna shaldan taıaq jedik. Keshirim suradyq. Jón aıtyp aıaǵyna jyǵyldyq. Sodan betimiz qaraly, basymyz jaraly, uıalyp úıde jatyp qalyp edik. Qudańa kórsetetin syıyńdy endi óziń bil. Ertede «balalarym, seniń bálendeı qudań bar. Rýy — Naıman. Bergi atasy — Jaıyl, Saǵyndyq degen myna jeńgemniń baýyry bar» dep nege aıtpadyń? — dep manaǵy bir aýyz óleńdi aıtyp, jylap otyra ketipti. Sonda Saqań:

— Á, báse, sýsyn da, shaı da, et te batpaı otyrǵany aramnan jınalǵan súti de, eti de eken ǵoı, — dep keıin sheginipti.

Adam ajyrasa ma? Kún qonaq bolyp, aldyna aıǵyr, jylqy salyp, óziniń bir adamyna aparǵyzyp salypty.

---