InfoHub Logo

— O, Árekeńniń basynan ne keshpegen. Bári de keshken. Áı, Áreke, Áreke - taı, myna balalarǵa jas kezińizde ózińizdiń basyńyzdan keshken qyzǵylyqty ýaqıǵalardyń birin áńgimelep, aıtyp berińizshi?

Áreken bálsinbeıdi. Elektr ustaramen kúnara tyqyrlap qyryp júretin kóktuqyl saqalyn kúlimsireı sıpalap, sál oılanyp otyrady da:

— Jaraıdy, aıtsam, aıtyp bereıin — deıdi.

— Qaı áńgimeńizdi aıtasyz?

— Japan dúzde kókjal. qasqyrǵa kezdesip, qalaı aman qalǵanymdy aıtyp bepeıin.

— Durys, sony aıtyńyz.

— Birinshide oqımyn ol kezde, kishkentaımyn, — deıdi Árekeń.— Áke-sheshem kolhozdyń qoıyn baǵady. Poselkede ózimniń Kúlimhan deıtin jeńgemniń úıinde júrem.

Kúlimhandy sen bilesiń, minezi kúrt, tili ashshy adam edi ǵoı. Biraq oǵan da kiná joq. Kún boıy kolhozdyń jumysyn istep, sharshap keledi. Ony kútip, bitpeı jatqan úı ishiniń tirshiligi jáne kóp. Mine sonyń arasynda qıtyǵyna biz de tıip qoıamyz. Sosyn ol qalaı ashýlanshaq bolmasyn.

Bir kúni oıynnyń qyzyǵymen júrip, qyzyl buzaýdy baılaýdy tars umytyppyn da ketippin. Bir qarasam qońyr sıyr túk bilmegendeı úıdiń qasyna mańqıyp kelip tur. Qyzyl buzaý qudaı tileýin berip, ony raqattanyp emip tur. Oıyndy tastaı salyp umtyldym. Dál sol kezde ar jaqtan aıýdaı aqyrǵan Kúlimhan qosa kórindi.

Buzaýǵa qabat jettik ol ekeýmiz.

Jetkenmen ne paıda. Qyzyl buzaý óz sharýasyn tyndyrǵan. Qońyr sıyrdyń jelinindegi kúni boıy syzdyqtap jınalǵan, búkil úı ishimiz bop úmit artyp otyrǵan bar sútti qarnyna qotaryp quıyp alǵan. Sıyrdyń jelini ishinen jeli shyqqan dopqa uqsap bop-bos. Yzasy qaınaǵan Kúlimhan bir qolymen qyzyl buzaýdy buıdasynan súıreı - múıreı, maǵan umtyldy.

— Oıynda basyń qalǵyr, júgirmek!

«Júgirmekte» kiná mol. Moınyn ishine tyǵyp, jasqanǵandy ǵana bildi ol. Kúlimhannyń judyryǵy balǵadaı aýyr keletini jáne málim. Shoıyn judyryqtar kók jelkemnen aıamaı túıip - túıip etti.

Jáne urady eken dep, qulamasam da álgi araǵa qulaı ketip baqyrdym. Oıyndas joldastarym anadaıdan bunyń bárin kórip tur. Joq, jatqan ústimnen tómpeshtep urǵan joq jeńgem, Biraq zári urǵanǵa bergisiz ashshy sezderin aıamaı aıtyp, endi qyzyl buzaýdy túıgishtep ketip bara jatty.

Al taıaq etten, sóz súıekten ótetini belgili.

Oıbaılaǵan bolyp jatyp, búlikti sen bastasań, men qostaıyn degen oıǵa keldim. Erteńgi oqýdy tastap, maldaǵy áke-shesheme ketpek boldym. Sosyn sońynan, Nurbek aǵaıym bar, óz áke-sheshem bar, adýyn Kúlimhandy da tuqyrtyp alýshylar ta bylǵady.

Osy oımen úıge kirmeı, tartyp jóneldim. Áke-sheshem aýyldan alty-jeti shaqyrym Sholaqbulaq dep atalynatyn saıdyń aýzynda kúzem alyp otyr, Qyrqanyń etegindegi adam az júretin kómeski súrleý jolǵa túsip ap, kele jatyrmyn.

Bálem Kúlimhan, qyms etse judyryq ala júgirýdi biletin bolarsyń budan soń.

Bul kúzgi ýaqyt. Kún qysqarǵan, qarańǵy erte túsedi Joldyń orta tusyna jetpeı-aq kóz baılana bastady. Aınalanyń bári qaýqıǵan uzyn shıler ný orman tárizdi.

Qarańǵy biptin-birtin qoıýlanyp barady. Keýdemdegi yza endi úreıge aınala bastady. Qasqyr, jyn - shaıtan... oıyma kelmeıtin pále joq. Ár shıdiń qaraýytqan túbinde sonyń biri tyǵylyp otyrǵan sekildi Neshe túrli qaýipti ún, qıqyl - shıqyl, ysqyryqtar estiledi. Dál tusymnan birdeńe jybyr etip qozǵalǵandaı, meni bassalýǵa daıyndalǵandaı bolady.

Qasqyrdyń kózi túnde ot boıa janady deıtin. Shılerdiń qap-qara túpterinen keshe alýan alýan jylt etken ot kórgendeı bolam. Bireýlerdi qasqyr qamaǵany jaıly qorqynyshtyń talaı estigen áńgimelerim esime keledi. Búgin sol halge endi ózim ushyraıtyn tárizdimin.

Aýylǵa qaıta qaıtip keter em. Endi ol da alys. Alǵa júrdim ne, artqa júrdim ne bári bir.

Qorqynysh boıymdy ábden bılep aldy. Tym qursa, qolyma bir buraý shybyq ta ustap shyqpaǵan ekem. Birdeńe tap bergende, ne qaırat kóreterimdi bilmeı kelem. Bir kesek domalanǵan úreı ǵanamyn.

Dál osy sezimniń ústinde, kenet, birdeńe aıaǵymnan tartyp kelip qalsyn. Etpetimnen murttaı ushyp jyryldym. Boıymdaǵy úreı de, eshqandaı qarsylyq ta joq endi. Jermen jer bop, sulaǵan qalpym jatyrmyn. Manadan qaltyrap kútken sumdyǵym bolyp tynǵan sekildi. Qarsylasýǵa shama da joq. Qarsylasýdan endi paıda da joq.

Tek jatyrmyn kútip. Arp etip aıaǵymnan ala túsken kókjal qasqyrdyń meni jeýin kútip jatyrmyn.

Qalaı jer eken? Qaı jerimnen bastap jer eken?

Adam óz taǵdyrynan múldem úmit úzgende onda qorqý, úrký degen eshnárse bolmaıtyn tárizdi Kádimgi sabaqtan shyǵýǵa qonyraý bolýshy kútken adamsha qur kútip jatyrmyn.

Kútem, kútem. Qasqyr, biraq jer emes. Áldeneni typyr etpeı ol da kútýde.

Maǵan endi eptep es kire bastaǵandaı. Sozýly jatqan aıaǵymdy, ıaǵnı qasqyrdyń aýzyndaǵy aıaǵymdy, ózime qaraı aqyryn tartyp baıqaımyn. Qasqyr jibermeıdi.

Jeýge jáne asyqpaıdy. Iapyr-aý, bul netken shydamdy, jýas qasqyr?!

Aıaǵymdy odan góri qattyraq tartyp qalǵanymda bosap ketti. Qasqyr, biraq sonda da únsiz. Burynǵysha jym-jyrt.

Burylyp, es toqtatyp qarasam, qasqyr túgil túk te joq! Oı, sondaǵy ári qorqyp, ári qýanǵanym-aı!

Ol kez bala túgil, úlkenniń kıimge jarymaǵan kezi emes pe? Meniń aıaq kıimim kádimgi sala qulash baýy bar kóńteri mórkeı bolatyn. Jol-jónekeı on aıaǵymdaǵy shárkeıdiń baýy sheshilip ketedi. Ony men sezbeımin. Shubalǵan baý jerdegi shóp-shalańdy ózine jınaı beredi, sodan úlkendigi judyryqtaı túıin paıda bolady. Álgi túıin yrjalaqtap kele jatyp, bir shıdiń arqasyna kirip ketip, ilinip qalady. Men etpetimnen ushyp túsem...

Ári qorqa, ári kúle otyryp shárkeıimniń baýyn jóndep baılap aldym. Qyzyl ińirde ot basynda qamsyz otyrǵan áke-sheshemniń ústine sopań etip jetip keldiń. Olar maǵan kókten túse qaǵandaı údireıe qarasty.

---