InfoHub Logo

Ekeýi eki jerde tomsyraıyp otyrǵan qyzy men áıelin kórgende, Tólep olarǵa kezek qarap turyp qaldy. Túr kelbeti bir - birinen aýmaıtyn dóńgelek júzdi, kishirek dóńes muryndy bul ana men balanyń burtıysqan tym-tyrys myna kúıleri kázir ǵana aralarynda quıyn uıytqyp ótkenin tanytqandaı.

— Iá, senderge ne boldy? Súzisetin qoshqarlarsha moıyndaryndy ishke tyǵyp alypsyńdar?

Kók jibek halatqa oranyp, kapron shulyqty aıaqtaryn astyna jansha basyp, semizshe denesimen dıvandy japyra salmaq salyp otyrǵan Gúlbarshyn sampyldap sóılep ketti:

— On jyl oqyttym men muny. Kımegendi kıgizdim, ishpegendi ishkizdim. Eshkimniń balasynan kem qylǵan joqpyn. Jurt qatarly adam bolýdyń ilgeri talpynýdyń ornyna, endi mynaý — keri ketem dep otyrǵany. Ózge jurttyń balalaryna qarasań biri ınjener, biri dáriger bolyp shyǵyp jatyr. Bunymen birge bitirgenderdiń biri ınstıtýtqa, biri ýnıversıtetke túsýge qulshynady. Al bul bolsa tolǵanyp - tolǵanyp kelip, endi búgin kúrek arqalap, júmysshy bolýǵa taban tirepti.

Keristiń neden shyqqany, Tólepke birden túsinikti boldy. Baıaǵy sol Klaranyń kim bolmaǵy, qaıda baryp oqymaǵy jaıynda. Ot basy, dastarqan ústinin bir aıdan beri talqysynda júrgen másele.

Shapyldaǵan kóp sózdi jaratpaıtyn Tólep tótesinen keldi.

— Ol ne aıtyp otyrǵanyn? — dep surady Gúlbarshynnan.

— Ózinen sura. Áı, aıt myna ákeńe? Álgi qara jumysshy daıarlaıtyn oqýyńnyń aty nemene edi?

Klaranyń minezi tik, birbetkeı. Sheshesin boı, oı jaǵynan tez qýyp jetip, teńesip ketkendikten be, onymen qurbysyndaı qatqyl da sóılese beretin ádeti.

— Qara jumysshy bolam ba, kim bolam. Óz bolashaǵyma ózim jaýap beremin. Áıteýir, siz qusap bireýge masyl bolmaıtynyma kózim jetedi, — dep saldy.

Gúlbarshynǵa myna sóz tánine ot túskendeı áser etti.

— Qarashy, qarashy mynanyń sózin! — dedi ol ashýdan selk-selk etip.— Men masyl, aramtamaq dep otyrǵanyn qarashy! Oı uıatsyz! Men sen qusap on klass bitirgen joqpyn!

— On klass bitirmegender eńbek etpesin dep pe?

— Doǵar, salǵylaspaı! Qarashy, bunyń uıalmaı menimen salǵylasýyn! Qara jumysshy bolmasa, odan ári! Maǵan deseń kolhozshy bol. Shoshqa baq!

Gúlbarshynnyń armany qalaı etkende de Klarany joǵary oqý oryndarynyń birine túsirý. Mal-dúnıeni túgel sarqyp jumsasa da, osy maqsaty júzege assa dán rıza.

Al Klara bolsa, ákesi minezdes saq oılap, sabyrmen topshylaıdy. Ózge túgil ózine de týrashyl. Instıtýtqa túsý bul kúnde asa qıyndap ketti. Táýekelmen ketkenderdiń eńseleri túsip, jyl saıyn kaıtyp kelip júr. Óz shamasyn tarazylap kóredi de, Klara solardan artyqpyn dep oılamaıdy.

«Odan da álim keletin ózime tushtyq bir mamandyqtyń tizginin ustasam, sol abzal emes pe?» Klaranyń oıy osy.

Klara keshe gazetten Almatyda ár kásip boıynsha maman jumysshylar ázirleıtin bir jyldyq tehnıkalyq ýchılısheler ashylatyny jaıynda oqydy. Jatyn oryn, kıim-keshek, tamaq — bári qazynadan. Oılap-oılap keldi. de, ol osyǵan barýǵa bel baılady. Sol sheshimin álginde sheshesine bildirip edi. Gúlbarshyn erip baýryna alyp, jat ta kep týlady.

Tólep bir-aq aýyz sóz aıtty.

— Barǵysy kelse barsyn, — dedi.

Gúlbarshyn odan beter surlanyp, kúıeýiniń betine shatynaı qarady:

— Ana ıttiń uly Baıqotan túsip oqyp jatqan ınstıtýttyń bireýine túsirýge shamań kelmeı me?

— Qashan men qabyldaý komısıasynyń predsedateli bolam. Sonda túsirem.

— Ózge jurt qalaı túsirip júr eken balalaryn? Sonyń bári ne emes shyǵar... komısıanyń predsedateli emes shyǵar. Tolyp jatqan joldas-joralaryń bar Almatyda. Baryp aıtsań, solardyń biri bolmasa biriniń qolynan keledi. Adal jolmen oqýǵa túsip jatqan bul kúnde eshkim de joq. Bári de sol. Tamyr - tanystyqpen, súıemeldeýmen túsedi. Dym sezbeıtin balasyn Kúzenbaı byltyr aqshanyń kúshimen ornalastyrmaǵanda, qaıtyp ornalastyrdy?

Tólep qolyn bir-aq siltedi.

— Qysyr sózdi qaıtesiń. Ákel tamaǵyńdy.

Tamaq iship bolǵan soń temeki shegip otyryp:

— Men kolhozǵa kyzmetke baratyn boldym, — dedi Tólep.

Gúlbarshyn onyń júzine selt etip qarady. Aýdan belsendileriniń bir tobyn kolhozdarǵa qyzmetke jibergeli jatyr degen sózdi ol estigen, anyq-qanyǵyna kózi jetken bolatyn.

— Shyn aıtasyń ba?

— Kóshýdiń qamyn isteı ber, — dedi Tólegi.

Gúlbarshyn qolyndaǵy shaı quıǵan keseni tars etkizip aldyna qoıa salǵanda, keseniń túbi az-aq oıylmady.

— Jaqsy bopty. Bar. Durys jolǵa endi tústiń. Quldyra! Sen de keri ket. Senimen katar kyzmet isteı bastaǵandardyń aldy osy kúni Almatyda SK - da otyr. Al seniń mańdaıyna endi raıkomnyń belim bastyqtyǵy da syımaǵany ǵoı. Sol kerek!

Alty jasar Ermek osy kezde:

— Dót – de - dót! Det! Dó - dót! — dep, jip taqqan oıynshyq mashınasyn súıretip, syrtqa shyǵyp bara jatyr edi. Gúlbarshyn oǵan da dúrse qoıa berdi.

— Tasta, saldyrlatpaı! Qoly-basy satpaq-satpaq qylyp, taǵy da kelmeksiń ǵoı. Túk tappaǵandaı bu neme de keshke deıin shofer bolyp oınaıdy... Násili jasyq neme...

* * *

Arada eki aıdaı ýaqyt ótti. Kúz keldi. Kún bulyńǵyr, sáske tústin shamasy. Daǵaradaı ken bólmeniń bir buryshynda tósekte Gúlbarshyn áli turmaı jatyr. Ol oıanǵaly qasham. Biraq turar nıeti joq.

Sońǵy ýaqytta bul semáda eleýli jańalyqtar boldy. Klara óziniń qalaǵan oqýyna —tehnıkalyq ýchılıshege ketip tyndy. Ketkenine aıǵa jýyq ýaqyt ótse de, áli hat jazbaıdy, tym-tyrys.

Tólep te munda emes. Osydan otyz kılometr jerdegi «Komıtern» kolhozynda partorg bolyp istep júr. Buryn da bolsa jumysbasty jan edi, anda-sanda bir-aq kelip ketedi.

Kelgen saıyn kóshý jaıyn sóz etedi. «Kóshpeımin. Kolhoz ishine baryp jyrǵamaı - aq qoıdym! Unasa, óstip óziń salt júre ber!» — dep Gúlbarshyn tabandaıdy.

Osydan eki-úsh kún buryn kelgende de ol kúıeýine osyny aıtqan bolatyn. Tólep daýlaspaıdy. «Jaraıdy. Óz erkiń» deıdi.

Qarshadaı Ermektiń ákesinen qalǵysy kelmeıdi. Sheshesine boı bermeı ótken joly da Tóleptiń mashınasynan túspeı otyryp alyp, birge ketken. Úsh bólme ońasha úıde Gúlbarshyn kázir japadan-jalǵyz ózi.

Buryn daǵdylanbaǵan typ-tynysh melshıgen kóńilsizdik Gúlbarshynnyń eńsesin kúnde janshady. Búıtip tabandap bergenmen ne tyndyram? Jurtta qalǵan kúshikteı japadan -jalǵyz osym da ómir bolyp pa? Osy tárizdi oılar Gúlbarshyndy sońǵy kúnderi jýasytýǵa bet alǵan. Ońashada osyǵan tabanyn tiregenmen, Tólepti kórip betpe-bet áńgimege tirelgende, áıeldik ózimshildigi asqaqtap shyǵa keledi. Aqylǵa, sabyrly sózge keltirmeıdi.

Gúlbarshyn mine taǵy da ókingendeı bolyp jatyr. Ótken joly kelgende Tólepke: «Mashına ákel. Kóshemiz, — deýi kerek edi. Daıyndap qoıǵan sol sózdiń ornyna ol taǵy da «kóshpeımin» dedi. Tólep te ony burynǵy ádetimen, qolqalamady. «Óz erkin!» dep, qaıyra tartyp otyrdy.

Joq, qursyn búıtken ómiri. Endi Gúlbarshyn bir kún de shydaı almaıdy. Molada jatqan adamdaı qalaısha jalǵyz jata bermek, Onyń tabandaýynan Tólep tipti de qınalyp jatqan joq. Aldanyshy — qyzmeti, ómir boıy óstip jalǵyz júrse de júre beredi. Onyń minezi sol. Úndemeı, qarsy kelmeı júrip jeńedi.

Gúlbarshyn endi Tólepke «mashına ákel, keshemiz» dep, ózi telefon soǵaıyn dese, bunysyn jeńilgendik kóredi. Týlap-týlap, bostan-bosqa aram ter bolyp kelip, sylq ete túskendik. Oǵan menmendik er minezi jáne jibermeıdi.

Al endi Tólep ózi qashan kelmekshi? Buny jobalap bilý múmkin emes. Jumysbastylyqqa ushyrasa, jarty aı boıyna kelmeýge de bar. Bir syltaýmen tildesip, shaqyryp alýdyń retin Gúlbarshyn taǵy da tappaıdy.

Aralda qalǵan adamdaı Gúlbarshyn óstip basy qatyp, tuıyqqa tirelip jatqanda, syrtqy esik shıyq etip ashyldy. Úıge Qoıshybaı kórshiniń kishkentaı balasy Asqarjan kirdi.

— Táte, sizge hat bar.

Gúlbarshyn tósekten basyn qalaı julyp alǵanyn ózi de bilmeı qaldy. Hatty alyp jatyp, baladan ımenip, kórpe shetimen keýdesin qymtady.

— Rahmet, shyraǵym.

Bala ketip qaldy.

Hat Klaradan eken. Gúlbarshynnyń ózeginen ystyq bir sezim júgirip ótti. Oqı bastady. «Qymbatty mama, papa!» — dep bastapty. Gúlbarshyn túregelip otyryp oqýǵa kiristi. «Janym, altynym», dep hat ıesin aımalap, kúbirlep te qoıady.

Oqýǵa qabyldanyp, jataqhanaǵa ornalastym. Amandyq bolsa, bir jyldan keıin qurylys desátnıgi bolyp aýylǵa jetip baram dep jazypty Klara.

— Kim bolsań sol bol, altynym.

— Gúlbarshyn tez túregep, kıinip te úlgermesten «Komıntern» kolhozyna telefon soǵa bastady:

— Alo! Maǵan Dúısenovti. Áı, men ǵoı bul. Men deımin. Gúlbarshynmyn. Nemene, basyn máńgip, murnyńnan sý ketip otyr ma? Klaradan hat keldi. Oqýyna túsipti. Sony aıtaıyn dep edim. Sonan soń... álgi Ermek qaıda? Ol plashyn da kımeı ketipti. Jaýynda kaıtyp júr? Sýyq tıip qalmasyn. Sen ony anda-munda súırelep, aýyrtyp alma. Sonan soń... Áı, kelmeısiń be? Klarajannyń hatyn oqymaısyń ba? Sony oqysyn dep, telefon soǵyp turmyn. Kel, qashan kelesin? Áı, sonan soń... Sen qandaı mashınamen kelmeksiń? Báribir emes, álgi úlken mashınańmen kel. Júk tıeıtin adamdaryńdy ala kel. Qaıter eken desem, ózińniń jaıyń tym jarasyp barady ǵoı. Bir basyma jyly oryndy taptym dep júrmisiń? Qoıarmyn men seni saırandatyp!

---