InfoHub Logo

Shyńǵys han ımperıasynyń Uly hany Móńke ólgennen keıin el birligi buzylady. Bılik úshin kúreske hannyń inileri Qubylaı men Aryq Buǵa talasady. «Jasaq» zańyna sáıkes, han saılaý úshin barlyq qolbasshylar men hanzadalar atamekeni — Mońǵolıa jerinde Quryltaıda bas qosýy tıis edi. Bul zańdy Qubylaı buzady. Ol Qytaıdaǵy jańa mońǵol qalasy Shandýde jaqtastaryn jınap, ózin «han» dep jarıalaıdy. Oǵan 1260 jyly ótken Qaraqorymdaǵy quryltaıda mońǵol aqsúıekteri Uly han saılaǵan Tóleniń kishi uly Aryq Buǵa qarsy shyǵady. Imperıa eki jaýlasýshy jaqqa bólinedi. Qubylaıdyń tájirıbeli jaýyngerleri Aryq Buǵa áskerin tez arada talqandap, Qaraqorymdy basyp alady. Budan keıin Qubylaıǵa qarsy turar myqty eshkim shyqpady. Imperıa birtutas bolýdan qaldy. Burynǵy mońǵol ulystary táýelsiz memleketterge aınaldy. Joshy, Shaǵataı, Úgedeı urpaqtary ımperıanyń batys bóligin ózara bólip aldy. Iran jerinde Hýlagý men onyń urpaqtary bılik qurdy. Qubylaı kishireıgen astanasyn Qaraqorymnan Hanbalyqqa (Pekınge) aýystyryp, óz ımperıasyn qytaısha Iýán dep atady. Onyń urpaqtary Qytaıda Mın dınastıasynan jeńilip, qýylǵanǵa deıin júz jyl boıy bılik etti.

Osylaısha Uly ımperıa ydyrady. Onyń ulan-ǵaıyr jerinde kóptegen jańa memleketter quryldy.

---