InfoHub Logo

Shymkent qalasy,
№2 «Avısenna» kópsalaly medısınalyq  kolejiniń
Farm – 22 -18r top stýdenti  Ismaılova Nýrhan Alymbekovna
Ǵylymı jetekshisi: A.Jaqypbekov

Asqazan (lat. ventriculus - gr. gaster — qaryn) — azyq (as) qorytý júıesiniń qapshyq tárizdi keńeıgen qýysty aǵzasy. Bólimderiniń sanyna qaraı qaryn — birbólimdi jáne kópbólimdi qaryndar bolyp bólinedi. Birbólimdi qaryn óz kezeginde: bezsiz qaryn, bezdi qaryn jáne bezdi-bezsiz nemese aralas qaryn bolyp úsh túrge bólinedi.

Birbólimdi qaryn

Birbólimdi qaryn kúıis qaıtarmaıtyn janýarlardyń qursaq qýysynda, kókettenkeıin ornalasady. Onyń sol jaǵynda óńeshpen jalǵasatyn kardıaldy tesigi, al oń jaq ushynda on eki eli ishekke ashylatyn pılorıkalyq (qaqpaqtyq) tesik bolady. Qarynnyń qabyrǵasy tútikshe aǵza retinde úsh qabyqtan: ishki — kilegeıli qabyqtan, ortańǵy — etti qabyqtan jáne syrtqy — sirli qabyqtan turady. Qarynnyń óńesh tárizdes kilegeıli qabyǵyn — kóp qabatty jalpaq epıtelıı, al ishek tárizdes kilegeıli qabyǵyn — jalań qabat prızma tárizdi epıtelıı astarlaıdy.

Kópbólimdi qaryn

Kópbólimdi qaryn kúıisti janýarlarda bolady. Ol óz kezeginde: mes qaryn, jumyrshaq, qatparshaq jáne ultabar bólimderinen quralǵan. Bulardyń aldyńǵy úsheýiniń kilegeıli qabyǵy kópqabatty jalpaq epıtelıımen, al ultabardyń kilegeıli qabyǵy birqabatty prızma tárizdi epıtelıımen astarlanǵan. Ultabar— bezdi qaryn. Qaryndaǵy azyq mehanıkalyq jáne bıologıalyq óńdeýlerden ótip, hımıalyq jolmen qorytylady. Qaryndaǵy bıologıalyq óńdeý nátıjesinde túzilgen gaz tárizdi jáne keıbir eritindi zattar aldyńǵy qaryn bólimderiniń qabyrǵalary arqyly-aq qan jáne lımfa tamyrlaryna sińirile bastaıdy.
 
Keıde qaryn 2 bólikten quralady:

•  bulshyq etti;
•  bezdi.

Kóptegen omyrtqasyzdarda qaryn erekshelengen jáne ishki bóligi bolyp esepteledi. Kóptegen býynaıaqtylardyńqarnynda qorektik zat bólshektenedi. Órmekshitárizdilerde biteý ósindileri bar ortańǵy ishektiń aldyńǵy bóligi qaryn. Jándikterde qorektik zatty bólshektep shaınaý qarny jaqsy jetilgen, al bezdi qaryn tek keıbir túrlerinde ǵana baıqalady. Ulýlardyń qarnyna as qortý bezderi ashylǵan, (baýyry) qarny eki bólikten turady: óńeshpen baılanysty kardıaldy jáne ishekpen baılanysty pılorıkalyq. Ekeýiniń ortasynda qaryn túbi ornalasqan. Qustarda qaryn eki bólikten, bulshyq etti jáne sóldi qarynnan turady. Sóldi qarynda as qorytý sólin shyǵaratyn bezder jaqsy jetilgen. Sútqorektilerdiń qarny jaqsy jetilgen. Qarapaıym bir kameraly qaryn olarda 4 bólikten turady: óńesh bólimi, kardıaldyq, qaryn túbi jáne bezderi jaqsy jetilgen pılorıkalyq bólimnen. Qorektik zatpen qorektený erekshelikterine sáıkes janýarlar qaryny ártúrli bolady. Kúıis qaıyratyn janýarlardyń qarnynyń óńesh bólimi jaqsy jetilgen, odan arnaıy 3 kamera paıda bolǵan: jalbyrshaq, taqıa, taz qaryn, tek ultabar ǵana naǵyz bezdi qaryn. Adamdar men jyrtqyshtardyń qarny bir kameraly, qaryn túbi, kardıaldy jáne bezderi jaqsy jetilgen pılorıkalyq bólikterinen quralǵan. Adam qarynnyń kólemi 1,5-2,5 l ol áıelderge qaraǵanda erkekterde biraz úlken.

Asqazan, ventriculus, asqorytý jolynyń qalta tárizdi keńeıgen jeri bolyp tabylady. Qarynda óńesh arqyly tamaq jınalyp, asqorytýdyń 1-shi satylary ótedi, tamaqtyń qatty bólikteri suıyq nemese botqa tárizdi qospaǵa aınalady. Qarynda aldyńǵy qabyrǵa, paries ant., men artqy qabyrǵany, paries post., aıyrady. Qarynnyń joǵary jáne onǵa qaraǵan oıys jıeginiń kishi qısyqtyǵy,curvature ventriculi minor, dep, al tómen jáne solǵa qaraǵan dónes jıegi úlken qısyqtyǵy, curvature ventriculi major, dep atalady.

---