InfoHub Logo

Atom energıasy jóninde qoǵamda kereǵar pikirler kóp. Ol týraly ańyzdar men faktiler de qatar júredi. Kóp jaǵdaıda «jasyl tehnologıany» qoldaıtyndar bul energıa jóninde jalǵan aqparattar shyǵaryp, sol arqyly Jer turǵyndaryn atom energıasyna qarsy turýǵa úgittep júrgeni de ras. Ne desek te, kez kelgen energıa túri sekildi atomnyń da óz artyqshylyqtary men kemshilikteri bar. Búgin men sizderge energıanyń osy túri jóninde birshama qyzyqty derekter men jalǵan ańyzdardy tizip shyqpaqpyn.  

1. Atom stansıalary qurylysy jóninen eń qymbat nysan bolyp esepteledi. Atom elektr stansıalarynyń (AES) qyzmet etý merzimi ortasha eseppen qyryq jylǵa teń. Ony salýǵa jumsalatyn qarjydan bólek, shıkizat (baıytylǵan ýran) pen merzimi ótkennen keıin paıdalanýdan shyǵarýǵa ketetin qarjy da ushan-teńiz.  

2. AES janynda ómir súretin adamdardyń arasynda leıkemıa (aq qan, rak) aýrýy jıi kezdesedi degen túsinik bar. Alaıda ol ǵalymdar tarapynan esh dáleldenbegen tujyrym sanalǵandyqtan, ony jalǵan ańyz dep aıtýǵa tolyq negiz bar. Bul aýrýmen Jerdiń kez kelgen núktelerinde adamdar shamamen birdeı deńgeıde aýyrady. Ol AES-tiń jany bolsyn, tabıǵaty sulý aımaq bolsyn statısıka boıynsha bári birdeı.

3. Kópshiligimiz oqyǵandaı ne teledıdardan kórgendeı, biz jel men tolqyn energıasyn ekologıalyq jaǵynan eń tazalary dep bilemiz. Biraq, bul da daýly suraq. Óıtkeni kóbine jel stansıalary sýqoımalardyń janyna salynǵandyqtan, ol aımaqtyń ekologıalyq balansyn edáýir buzady. Olardyń sany kóp bolǵan saıyn tabıǵatqa keletin shyǵyn da arta túsedi. Al AES-tiń bir ózi óndiretin energıa kólemine teń energıany óndirý úshin júzdegen jel stansıalary qajet bolady eken.   

4. Keıbireýler AES otyn retinde paıdalanatyn ýran jaqyn bolashaqta sarqylady degendi aıtady. Bul – túbegeıli qate pikir. Sebebi ýrannyń Jerdegi mólsheri altynnan 600 ese kóp. Bul – shamamen 500 jyldyq qor degen sóz. Ol bitken kúnniń ózinde ǵalymdar torıı elementin hımıalyq óńdeýden ótkizip, odan op-ońaı ýran ala alady. Al torııdiń qory ýrannan úsh esege deıin mol ekenin aıta keteıik.    

5. Atom energıasynyń baǵasy jóninde kópshilik arasynda ártúrli oı bar. Bul energıanyń 10 paıyzyn ǵana ýrannyń baǵasy quraıdy. Oǵan álemdik naryqtaǵy qoıylǵan baǵa da munaı men gazǵa qaraǵanda áldeqaıda turaqty. Búginde atom energıasyna degen baǵa tek gazdan ǵana qymbatyraq. Al jel energıasynan jıyrma esege deıin arzan turady.

6. AES qurylysy óte uzaq ýaqytqa sozylady degen de ańyz bar. Biraq bul nysandar ári ketse 5 jyldyń ishinde tolyq salynyp bitedi. Bul – mundaı alyp qýattaǵy stansıaǵa sonshalyqty kóp ýaqyt emes.

7. Bárinen buryn adamdardy atom elektr stansıalarynan bólinip shyǵyp, "qorshaǵan ortaǵa úlken zalal keltiretin gazdyń mólsheri" tolǵandyrady. Alaıda sońǵy esepteýler boıynsha, AES-ten bólinetin gaz kún jáne gıdroenergıamen salystyrǵanda áldeqaıda az kórinedi. Sondaı-aq bázbireýler radıoaktıvti qaldyqtardy "kómetin jerdiń bolmaýyn" oılap, túrshigedi. Shyndyǵyna kelgende, AES-ten shyǵatyn qaldyq mólsheri óte az jáne ony saqtaıtyn qoımalar tek 20-40 jylda ǵana tolyǵyp otyrady.

---