InfoHub Logo

Ertede bir adam ómir súripti. Ol Osaka qalasyn aralap jumys izdeıdi. Tolyq aty-jóni belgisiz, biraq aýyldan qalaǵa qyzmetke turý úshin kelgen soń ony eldiń barlyǵy jaı ǵana Gonske atap ketken.

Jumys taýyp beretin keńseni taýyp kirgennen keıin Gonske uzyn trýbka soryp otyrǵan sheneýnikke bylaı deıdi:

— Sheneýnik myrza, meniń áýlıe bolǵym keledi. Meni áýlıe bolyp shyǵýǵa úıretetin jerge jumysqa ornalastyrýyńyzdy ótinemin.

Sheneýnik sol otyrǵan jerinde tóbesine jaı túskendeı otyryp qalady.

— Sheneýnik myrza, qulaǵyńyz kereń be? Meniń áýlıe bolǵym keledi deımin, sondyqtan maǵan qyzmet taýyp berýińizdi suraımyn.

Sheneýnik birazdan keıin óz-ózine áreń keledi de:

— Óte ókinishti, — deıdi trýbka sorýyn odan ári jalǵastyryp, — bizdiń keńsemiz eshkimge áli áýlıelik qyzmet taýyp bergen emes. Múmkin siz basqa jerge baryp, baǵyńyzdy synarsyz?

Biraq Gonske ashyq jasyl tústi shalbarynyń qaltasyna qolyn salyp aıqaılaýǵa kirisedi.

— Siz ózińiz birtúrli sóıleıdi ekensiz. Keńseńizdiń syrtynda ne jazylyp turǵanyn bilmeısiz be? «Qalaǵan qyzmetińizge ornalastyramyz» dep tur. Eger «kez kelgen» dep jazatyn bolsańyzdar, kez kelgen qyzmetke ornalastyrýǵa tıissizder degen sóz. Álde sizder jurtty aldaýmen aınalysasyzdar ma?

Eger máselege bul qyrynan qarasa, Goneskeniki durys bolyp kórinedi.

— Joq, ol jazýda jalǵan birde bir sóz joq, — deıdi shoshyp ketken sheneýnik, — eger áýlıe bolýǵa úıretetin jumys kerek deseńiz, erteń kelińiz. Al biz sol eki arada yńǵaıly qyzmet taýyp qoıýǵa tyrysamyz.

Áıteýir bir nárse etip ýaqytty soza túsý úshin sheneýnik Gonskeniń ótinishin qabyldap alyp qalady. Biraq áýlıelikke úıretetin qyzmetti qaıdan tabýǵa bolatynyn ol baıqus qaıdan bilsin. Sondyqtan Gonskeni shyǵaryp salǵannan keıin ol jaqyn arada turatyn dárigerdiń úıine qaraı tura júgirdi. Kelý sebebin túsindirip bolǵannan keıin:

— Endi ne istesem eken? Áýlıe bolyp shyǵý úshin adamnyń qandaı jumys isteýi kerek ekenin siz bilmeısiz be?, — dep suraıdy.

Bul jaǵdaı dárigerdi de qatty tań qaldyrady. Ol tipti aýlada ósip turǵan qaraǵaıǵa qarap, birshama ýaqyt oılanyp qalady. Osy kezde áńgimege dárigerdiń jaýyz áıeli aralasqan. Ony el «kári túlki» dep ataıtyn. Sheneýnikke ol:

— Al siz ony bizdiń úıge jiberińiz. Bizdiń úıde ol eki-úsh jylda áýlıe bolý amalyna úırenip shyǵady, — deıdi.

— Shynymen be?, — dep qýanyp ketedi sheneýnik, — sizderge kelgenim mundaı jaqsy bolar ma! Kóp-kóp rahmet. Dárigerler men áýlıeler arasynda áldebir uqsastyqtyń bar ekenin buryn da sezip júrýshi edim. Endi kózim anyq jetti!

Kókiregi soqyr sheneýnik osylaısha qaıta-qaıta basyn ıip shyǵyp ketedi. Dáriger sheneýnikti áreń shydap shyǵaryp salady da, ol kete salysymen áıeline dúrse qoıa beredi:

— Esiń durys pa ózińniń? Ne istegenińdi bilesiń be? Ol sorly jumysty isteýin istep, áýlıege aınalmaǵan soń aıqaı-shý shyǵarmaı ma? Masqaramyz shyqpaı ma sodan keıin?

Biraq kókbet qatyn aqtalýǵa tyrysqan da joq.

— Aýzyńdy jap odan da!, — dedi ol bet baqtyrmaı, — sen sekildi aqymaqtyń aqylymen júrsem, myna qatygez álemde bir tabaq kúrishke zar bolyp óter edim.

Sonymen kelesi kúni sheneýnik Gonskeni ertip dárigerdiń úıine keledi. Bul joly ol ústine eltańbanyń sýreti syzylǵan haorı kıip alypty, múmkin ol alǵash ret tanysýǵa kelgende osylaı kıiný kerek dep esepteıtin bolar. Endi syrt kózge onyń qarapaıym sharýdan esh aıyrmashylyǵy joq edi. Ony eshkim bulaı elestetpegen bolýy kerek. Dáriger Gonskege el estip, kóz kórmegen jabaıy ańǵa qaraǵandaı qarady. Gonskeniń kózine tesilgen ol:

— Seni áýlıe bolǵysy keledi dep estip jatyrmyz. Bundaı sheshimge ıtermelegen ne nárse?, — dep suraıdy.

— Sonshalyqty esh nárse emes. Jaı, ánsheıin, birde Osaka qamalyna qarap, tipti Toetomı Hıdeesı sekildi birtýar adamdardyń ózderi óledi dep oıladym. Demek, istegen isteriń qanshalyqty uly bolsa da, báribir ólesiń degen sóz ǵoı bul. Al meniń ólgim de, qartaıǵym da kelmeıdi.

— Demek, sen áýlıe bolý úshin kez kelgen jumysty isteýge barsyń ǵoı?, — dep suraıdy dárigerdiń aılaker áıeli.

— Iá, túbinde áýlıe bolyp shyǵý úshin men kez kelgen jumysty isteýge barmyn.

— Onda sen maǵan jıyrma jylǵa qyzmetke tur. Sonda eń sońǵy jyly men saǵan áýlıe bolýdyń syryn ashamyn.

— Olaı bolsa men daıynmyn. Rahmet, sizge, meıirimdi jan!, — deıdi Gonske.

— Biraq sen jıyrma jyl boıy tegin jumys isteýge tıissiń.

— Árıne, árıne.

Sol kúnnen bastap Gonske dárigerdiń úıinde jumys istedi. Sý tasydy. Otyn jardy. Tamaq istedi. Úıdiń ishi men aýlany sypyrdy. Onysymen qoımaı dárigerdiń artynan dári salynǵan dorbany kóterip júrdi. Osy ýaqyt ishinde ol birde bir ret óz qyzmeti úshin aqy suraǵan joq. Ol tárizdi qyzmetshini búkil Japonıadan izdep tabý múmkin emes edi.

Osylaısha jıyrma jyl ótti. Gonske osynda alǵash kelgendegi kezindeı ústine eltańbanyń sýreti syzylǵan haorıin kıip, qojaıyndarynyń aldyna bardy. Aldymen jıyrma jyl boıy olardyń kórsetken tózimi men meıirimi úshin rahmet aıtty. Sodan keıin ol:

— Al endi shart boıynsha meni áýlıe bolý ónerine úıretýlerińizdi suraımyn, — dedi. Buny estigen dáriger ne dep jaýap bererin bilmeı sasyp, abdyryp qaldy. Jıyrma jyl tegin ári adal qyzmet etkennen keıin Gonskege «áýlıelikke úırete almaımyz, keshir» degen yńǵaısyz ǵoı. Dáriger salqyn ǵana:

— Men emes, qarapaıym adamdy áýlıege aınaldyratyn qupıany ń áıelim biledi,  — degennen ózge amal qalmaǵan.

— Maqul, men seni áýlıelikke úıretemin, biraq qanshalyqty qıyn bolyp kórinse de, sen meniń aıtqandarymdy múltiksiz oryndaýǵa tıissiń. Eger meniń buıryqtarymnyń eń bolmasa bireýin oryndamaıtyn bolsań, taǵy jıyrma jyl aqysyz qyzmet etesiń. Eger buny da istemeseń, qarǵysqa ushyrap, azappen ólesiń.

— Sózsiz oryndaımyn. Sizdiń árbir aıtqan sózińizdi sózsiz oryndaımyn.

Gonske qýanyshy qoınyna syımaı, áıeldiń aýyzyna qarady.

— Olaı bolsa aýlada ósip turǵan qaraǵaıdyń basyna órmelep shyq, — dedi dárigerdiń áıeli. Ol, álbette, áýlıe bolýdyń amalyn bilmeımtin. Tek qana Gonskege óte qıyn, oryndalýy múmkin emes buıryq berip, taǵy jıyrma jyl tegin qyzmetke paıdalanǵysy kelgen. Gonske beıshara qojaıynynyń daýysyn estı salysymen qaraǵaıdyń basyna shyqty.

— Taǵy, taǵy órmeleı tús, — dep buıyrdy dárigerdiń áıeli qaraǵaıǵa shyǵyp bara jatqan Gonskege qarap.

Mine, Gonskeniń eltańbaly haorıi qaraǵaıdyń ushar basynda jelbiredi.

— Oń qolyńdy jiber!

Gonske bar kúshin salyp, sol qolymen jýan butaqqa jarmasyp, aqyryndap oń qolyn bosatty.

— Endi sol qolyńdy jiber.

— Toqta!, — dep aıqaılady dáriger, — eger ol sol qolyn da jiberetin bolsa, jerge qulamaı ma? Ólip qalmaı ma?

— Bilmeıtin isińe aralaspa!, — dep jaýap qatty áıeli, — Maǵan senseńshi... Eı, Gonske, sol qolyńdy jiber dedim ǵoı men saǵan.

Onyń daýysyn estı salyp Gonske jalma jan sol qolyn jiberdi. Negizinde qaraǵaıdyń ushar basyna órmelep shyǵyp alǵan adam eki qolyn da bosatatyn bolsa, jerge qulaıdy. Shynymen de Gonskeniń denesi qaraǵaıdan bólinip shyqty. Biraq aǵashtan alshaqtaǵan Gonske jerge qulaý týraly oılaǵan da joq. Ol aýada qalqyp turyp qalǵan.

— Sizderge kóp rahmet, — dep aıqaılady ol jerdegilerge, — sizderdiń arqalaryńyzda men áýlıeler qataryna qosyldym.

Osy sypaıy sózderdi basyn ıip aıtqannan keıin ol kógildir aspandy boılap óz jónimen júre berdi. Birte-birte bulttardyń arasyna sińip kórinbeı ketken...

Dáriger men áıeliniń ári qaraıǵy taǵdyry týraly belgisiz. Qaraǵaı bolsa bul oqıǵadan keıin de uzaq turdy. Sodan keıin Tasýgoro Edoıanyń ózi tórt adamnyń qushaǵy jetpeıtin bul aǵashty óz baǵyna qaıta otyrǵyzyp alypty desedi. Ol qysta, qar jaýǵan kezde erekshe ásem bolyp ketedi eken.

---