InfoHub Logo

Ahmet Baıtursynov sóz óneriniń joǵary rýhanıatyn bolashaq urpaqqa mura etip qaldyrdy. Belgili qazaq ǵalymy jáne aǵartýshysy Ahmet Baıtursynov búkil ómirin týǵan halqynyń taǵdyry men tili úshin kúreske arnady. Ol sóz óneriniń joǵary rýhanılyǵyn bolashaq urpaqqa mura etip qaldyrdy.

A. Baıtursynov-ózin ózi halqyna, qazaqqa arnaǵan, ony sheksiz súıetin, eshqashan olardy baı jáne kedeı adamdarǵa bólmegen, óz ultynyń damýyna kóp kúsh salǵan, qazaq halqynyń damýy men rýhanı baıytýyna erekshe kóńil bólgen adam.

"Basqa bilimdi myrzalar ataq pen ıyq izdegende, Ahmet jalǵyz boldy, ol namysy men qadir-qasıeti úshin kúresip, uıqysyz halyq sanasyn oıatýǵa, ult namysyn qysymshylyqtan, quldyqtan shaıqaýǵa tyrysty. Bilimdi qazaqtardyń kóbi ýezik, gýbernatorlar men sýdıalarǵa satyldy, tolmachtar bolyp ornalasty, keıbireýleri tipti ar – namysty satty jáne satqyndyqpen aınalysty, Ahmet óz janyn qazaq halqyna berdi", - dep jazdy ol týraly zamandasy, rýhanı baýyry Sáken Seıfýllın.

Qazaq tiliniń ǵylym retinde paıda bolýyna "Alash"zıalylarynyń ókilderi tikeleı áser etkeni bárimizge belgili. Jalpy, qazaq til bilimin zertteý men tanystyrýda Ahmet Baıtursynovtyń "oqý quraly" men "tildik qural" erekshe ról atqarady. Qazaq til biliminiń irgetasyn qalaýdaǵy Ahmettiń taǵy bir mańyzdy eńbegi – osy ǵylym salasyndaǵy termınderdi qalyptastyrý. Ol qazaq tiliniń gramatıkasyna jatatyn ár kategorıanyń qazaqsha ataýlaryn usyndy. Biz áli kúnge deıin qoldanyp júrgen "zat esim, syn esim, etistik, esik, odaǵaı, ústeý, ketý, bastaý, baıandaýysh, jaı sóz, qurmalas sóz, qaratpa sóz" sıaqty lıngvısıkalyq termınderdi qazaq ultynyń uly ustazy oılap tapqan.

Ahmet Baıtursynov sóz óneriniń joǵary rýhanıatyn bolashaq urpaqqa mura etip qaldyrdy. Belgili qazaq ǵalymy jáne aǵartýshysy Ahmet Baıtursynov búkil ómirin týǵan halqynyń taǵdyry men tili úshin kúreske arnady. Ol sóz óneriniń joǵary rýhanılyǵyn bolashaq urpaqqa mura etip qaldyrdy.

A. Baıtursynov-ózin ózi halqyna, qazaqqa arnaǵan, ony sheksiz súıetin, eshqashan olardy baı jáne kedeı adamdarǵa bólmegen, óz ultynyń damýyna kóp kúsh salǵan, qazaq halqynyń damýy men rýhanı baıytýyna erekshe kóńil bólgen adam.

"Basqa bilimdi myrzalar ataq pen ıyq izdegende, Ahmet jalǵyz boldy, ol namysy men qadir-qasıeti úshin kúresip, uıqysyz halyq sanasyn oıatýǵa, ult namysyn qysymshylyqtan, quldyqtan shaıqaýǵa tyrysty. Bilimdi qazaqtardyń kóbi ýezik, gýbernatorlar men sýdıalarǵa satyldy, tolmachtar bolyp ornalasty, keıbireýleri tipti ar – namysty satty jáne satqyndyqpen aınalysty, Ahmet óz janyn qazaq halqyna berdi", - dep jazdy ol týraly zamandasy, rýhanı baýyry Sáken Seıfýllın.

Qazaq tiliniń ǵylym retinde paıda bolýyna "Alash"zıalylarynyń ókilderi tikeleı áser etkeni bárimizge belgili. Jalpy, qazaq til bilimin zertteý men tanystyrýda Ahmet Baıtursynovtyń "oqý quraly" men "tildik qural" erekshe ról atqarady. Qazaq til biliminiń irgetasyn qalaýdaǵy Ahmettiń taǵy bir mańyzdy eńbegi – osy ǵylym salasyndaǵy termınderdi qalyptastyrý. Ol qazaq tiliniń gramatıkasyna jatatyn ár kategorıanyń qazaqsha ataýlaryn usyndy. Biz áli kúnge deıin qoldanyp júrgen "zat esim, syn esim, etistik, esik, odaǵaı, ústeý, ketý, bastaý, baıandaýysh, jaı sóz, qurmalas sóz, qaratpa sóz" sıaqty lıngvısıkalyq termınderdi qazaq ultynyń uly ustazy oılap tapqan.

Ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ 1-kýrs magıstanty Sýıeýbaı U. N.

---