InfoHub Logo

"Búkil qazaqtyń balasy qalaıda oqý kerek!" dep, erteń óziniń sottalatynyn bilip otyryp talaı kitap jazǵan – Ahmet Baıtursynuly. "Qazaq álipbıiniń" alǵashqy avtory, qazaq tili men qazaq ádebıetin oqytýǵa arnalǵan oqý quraldaryn, qanshama óleńder, mysaldar jazyp qaldyrǵan. Ahań jaza bergen, jaza bergen, jazýdan esh talmaǵan. Sondaı-aq, jazyp aıaqtaǵan "Mádenıet tarıhy" atty sońǵy eńbegi tintý kezinde qoldy bolypty.

Murat Esjan esimdi rejıser Ahmet Baıtursynovqa arnap «Ahmet. Ult ustazy» atty derekti fılm túsiripti. Fılmde Baıtursynov bastaǵan qazaq zıalylarynyń birigip jınalys jasap, qazaq "gazetasyn" shyǵaryp, qazaqtyń erkin ómir súrýine umtylys jaǵdaı jasasa da, olarǵa jasalǵan satqyndyq pen qastandyq ta az bolmady. Fılmnen tarıhtyń sol bir zulmatty kezeńderin kórip, alashordashylardy naqaqtan-naqaq tergep, túrmege toǵytqanyn, "halyq jaýy" dep aıyptap jáne eń aýyr jaza berilgenin kórgende júregiń ezilip, kózden jas aqpaý múmkin emes. Eńirep jylap, tipti, 2 saǵat ótse de, sol sezimnen shyǵa almaýyń áste múmkin.

Qazaq zıalylarynyń sol bir qarańǵy zamanda da qazirgi bizderden beter bilimdi bolǵany maǵan óshpeıtin motıvasıa. Ahmettiń bútin ǵumyry abaqtyda ótkendeı. Sonda da jigeri qum bolmaı biz úshin teńdesiz eńbekter jazyp qaldyrdy. Óz termınderimizdi oılap tapty. Qazaq til bilimi men ádebıettaný ǵylymdarynyń negizin salyp ketti. Ahmetterdiń jaǵyp ketken bilim shyraǵyn  sóndirmeý endigi bizderdiń qolymyzda. Ahań qandaı esil er bolǵan, «tórem» deıtin jubaıy qandaı kórkem, qandaı asyl jar?! Mirjaqyptyń tulǵasy qatty unady. Kerbez, tartymdy, suńǵaq boıly, minezi qandaı edi?! Mır-Ákýbtyń kıim kıisi,júris-turysynyń ózinde ór minezi anyq  kórinedi.

Ult kósemi Álıhan Bókeıhan Ahmet Baıtursynuly men Mirjaqyp Dýlatulyna túrmede jazǵan hatynda bylaı degen edi: 
"Alda áli kúndi kóretin urpaq keledi. Sol urpaq senderdi úlken rızashylyqpen, úlken qurmetpen eske alatyn bolady. Kúres jolyna túskenderińe ókinbeńder..."

Rasynda, atalǵan azamattardyń qazaq úshin jasaǵandary óte baǵaly.   Alash zıalylarynyń árbiriniń peıishte nury shalqysyn! Qaryzdarmyz! Myń alǵys! Taǵzym! Olardyń árbir eńbegi ómirsheń týyndylar. Baýkeń batyr babamen maqtanbaı olarǵa laıyq bolý kerektigin aıtýshy edi ǵoı. Bizdiń mindet, mine, osy.

Demesbaeva Gýlzat

---