InfoHub Logo

Ótken ǵasyrdyń basy qazaq halqy úshin mańyzdy jáne sonymen qatar asa qatal kezeń bolǵany belgili. Óıtkeni aýmaqtyq tutastyqty joǵaltý ǵana emes, ult retinde de, halyq retinde de joıylyp ketý qaýpi boldy. Osy qaýip halyqty patsha úkimeti men onyń otarshyldyq saıasatyna qarsy qıan-keski kúreske alyp keldi. Osynaý yzǵarly kezeńde jarq etken jasyndaı qazaq dalasynyń arda azamattary boı kóterip, halyqty ulttyq birtutas memleket qurý úshin birigýge shaqyrdy. Olar táýelsiz memleketti qaıta qurý ıdeıasymen jáne oıymen ómir súrgen adamdar boldy.

Sol syndarly sáttegi sap túzegen qazaq zıalylarynyń osyndaı jarqyn ókilderiniń biri –patshanyń qatygez saıasatynan taıynbaǵan batyldyǵymen halqynyń ystyq yqylasy men qurmetine bólengen Mirjaqyp Dýlatuly edi. Óz halqy úshin qyrýar jumys atqarǵan jáne kóp nárseni úlgermeı ketken uly tulǵa Qazaqstannyń qazirgi urpaǵy úshin aqyn jáne jazýshy retinde ǵana emes, Alash Ordanyń saıası qaıratkeri retinde de san qyrly tulǵasymen kún saıyn ashylyp keledi.

Óz halqynyń taǵdyryna jany aýyrǵan patrıoty ári zamanynyń ozyq oıly tulǵasy bolǵandyǵynyń aıǵaǵy retinde qaıratkerdiń eńbekterin ataýǵa bolady.   «Ulfat» tatar basylymyna qosymsha retinde shyǵarǵan «Serke» gazetiniń betterinde «Arǵyn» degen búrkenshik atpen alǵashqy úndeýhattaryn jazǵan. Bar-joǵy eki nomeri shyǵyp úlgergen «Serke» gazetinde jarıalanǵan «Bizdiń maqsatymyz» atty maqalasy úlken tolqynys týdyrǵany sonshalyq, patshanyń arnaıy kúzeti baspaǵa kelip, búkil taralymy tárkilenip, avtoryerekshe baqylaýǵa alynady. Patsha bıliginińnazaryn osynsha aýdarǵan maqalada ne aıtylǵan eken?

Maqalasyn qazaqtardyń eshqandaı quqyǵy joqtyǵy yza men kek týdyratynynan bastap, ary qaraı halyqtyń sheneýnikter, ýrádnıkter, qaraýyldar tarapynan qorlyq kóretinin, kedeı qazaqtardyń mal-múlkin tartyp alatynyn, tipti oıyna ne kelse, sony jasaıtynyn, bul isteri úshin olarǵa eshqandaı jaza qoldanylmaıtynyn ashyna jetkizgen. Shuraıly qonystardyń Reseıdiń ishki jaǵynan sharasyz qonys aýdarylǵan mujyqtarǵa berilip, jergilikti turǵyndardyń qunarsyz jerlerge yǵystyrylyp, óz jerinde quqyqsyz basynýshylyqqa ushyraǵanyna qynjylady. Sondaı-aq halyqtyń ózinen jınalǵan alym-salyqtyń ornymen jumsalmaı, qajetsiz dúnıege qurtylatynyn basa kórsetken. Halqyna jan-tánimen berilgen batyrlardyń qýǵyn-súrginge ushyrap, atylyp-asylǵany, myńdaǵan jannyń tar qapasta jatqanyn, Memlekettik Dýmadaǵy halyq ókiliniń alynyp tastalǵany da qozǵalǵan. Bularǵa qosa, maqalada bıliktiń din máselesine jáne ádet-ǵurypqa da aralasyp, musylman kitaptaryna tyıym salynǵany týraly aıtylady. Bul faktiler Qarqaraly petısıasynan alynǵan bolatyn. Áńgime tutqyndalǵan Ǵabdolla Isabekovtyń kitaptary týraly edi.

Maqalada sol kezdegi halyqtyń jaǵdaıy baıandalǵandaı kóringenimen ondaǵy árbir sózdiń astarynda úlken saıası mán jatyr. Ult janashyry patsha úkimetiniń buratana halyqtarǵa qatysty otarshyldyq saıasatyn áshkerelep, kórsetip otyrǵan zorlyq-zombylyǵyn qoryqpaı synaǵan. Qylyshynan qan tamǵan qaharly orys ımperıasynyń patshaǵa qarsy sóz aıtýǵa kez kelgenniń batyly jetpes zamanynda osyndaı shyndyqty shyrqyrata jetkizgen maqala jazý úlken erlik ekeni anyq. Ultynyń joǵyn joqtap, halyqty birlikke, eldikke shaqyryp, sol jolda jan aıamaı eńbek etken esil erdiń esimin eli de ardaqtap óteri haq.

Ál-Farabı atyndaǵy Qazaq Ulttyq Ýnıversıteti jýrnalısıka 1 kýrs Jýanqan Aıtolqyn

---