InfoHub Logo

Júkti áıelderdiń myńnan birinde kezdesetin búırek aýrýynda 40-50 paıyz jaǵdaıda sarǵaıýǵa vırýstyq gepatıtter sebepshi bolady. Olardyń «A», «V», «D», «E» degen birneshe túrleri bolady jáne jedel túrleri sozylmaly túrlerine aýysyp otyrady. Sondyqtan, sozylmaly vırýstyq gepatıtterdiń (SVG) medısınalyq jáne sonymen qatar emosıalyq zardaby bolady. Máselen, ana balasyna qaýip tónip túr dep oılasa, odan emosıalyq zardap týyndaıdy.

Sozylmaly vırýstyq gepatıtke shaldyqqan áıelderge júktilik qarsy kórsetilim bolyp eseptelmeıdi. Alaıda olar (ne olardyń jynystyq serikteri) vırýsqa qarsy em alyp júrgen kezderde júktiliktiń aldyn alý ádisin qoldanǵandary jón, ıaǵnı júktilikti boldyrmaýǵa kúsh salýy tıis. Sebebi vırýsqa qarsy preparattardyń kóbisi (mysaly, sozylmaly «S» vırýstyk gepatıtine qoldanylatyn rıbovırın degen preparat) sharana úshin de, júktiliktiń aǵymy úshin de ete zıandy. Olar tek júkti áıelderge ǵana emes, olardyń jynystyq serikterine de zıandy.

Áıelder em júrgizilip jatqan kezde jáne emnen keıingi 6 aı boıy kontrasepsıalyq ádisterdi koldaný qajettiligin bilýi kerek.

Vırýstyq gepatıti bar júkti áıel bilikti mamanǵa óziniń aýrýy týraly habarlaýy tıis.

Ázirshe biz gepatıttiń 2 túrin qarastyryp kórelik.

«V» vırýstyq gepatıti

Gepatıttiń  bul túrimen aýyrǵan júkti áıelder júktilik nemese bosaný kezinde óziniń balasyna vırýsty ońaı juqtyrýy múmkin. Eger aldyn alý amaldary jasalmasa, onda balalardyń 90 paıyzynan astamy týǵannan bastap «V» vırýstyq gepatıtiniń sozylmaly túrine shaldyǵady.

Sondyqtan júkti áıelderdiń bári de balalaryn zararlanýdan saqtap qalý úshin «V» vırýstyq gepatıtine tekserilýi kerek.

Eger de júkti áıelden «V» vırýstyq gepatıtiniń oń markerleri anyqtalsa, onda onyń balasy eki dárini, ıaǵnı «V» gepatıtine qarsy vaksınanyń birinshi dozasyn jáne ımmýnoglobýlınniń bir dozasyn bosaný zalynda qabyldaýy qajet. Osy ereje oryndalyp, bala ómiriniń alǵashqy 12 saǵatynda preparattar engizilse, ol balada sozylmaly «V» gepatıtinen ómir boıy qorǵanýdyń 95 paıyzǵa deıingi múmkindigi paıda bolady. Qorǵanýdy barynsha basymyraq qamtamasyz etý úshin balaǵa ári qaraı vaksınanyń 3 qosymsha dozasyn (1 aıda, 2 aıda jáne 12 aıda) engizý qajet. Eger áıel gepatıtpen aýyrǵanyn bilse, ol týraly maman dárigerge aıtýy óte mańyzdy. Sonda áıeldiń bosanar sátine álgi eki dárini daıyndap qoıýǵa múmkindik týady.

Eger de bala der kezinde vaksınany jáne ımmýnoglobýlındi qabyldamasa, onda zararlaný qaýpi 90 paıyzǵa deıin joǵarylaıdy da balany «V» vırýstyk gepatıtinen qorǵap qalýdyń ekinshi múmkindigi bolmaıdy.

«S» vırýstyq gepatıti (SVG)

Balanyń kursaqta aýrý juqtyrý qaýpi 5-10 paıyz. Eger áıel «V» vırýstyq gepatıtimen aýyrsa, onda bul kórsetkish odan da joǵarylaıdy.

Júkti áıel bosanǵannan keıin bala dárigerine óziniń aýrýy týraly habarlaýy tıis. Syrqat anadan týǵan bala «S» vırýstyq gepatıtine anasynyń antıdenesiniń tasymaldaýshysy bolýy múmkin, biraq ta aýrý juqpasa, onda bul antıdeneler bala ómiriniń 18-inshi aıynda óz-ózinen joǵalyp ketedi. Týǵannan bastap «S» gepatıti vırýsynyń bar-joǵyn anyqtaýǵa ózgeshe test polımerazdyq ulaspaly reaksıa múmkindik beredi.

Júktilik

Vırýstyq gepatıttiń eminen buryn bala týamyn degen áıelder emdi bosanǵannan keıin balasy óskenge deıin ýaqytsha irke turýyna bolady. Sebebi, vırýsqa qarsy em álsizdikke nemese depressıaǵa shaldyqtyrýy múmkin. Eger siz álsiz ne kúızelisti jaǵdaıda bolsańyz, onda kishkentaı balaǵa durys kútim jasaý qıyn. Balańyzdyń jasyna qaramastan emdelý kezinde áıelge qolǵabys óte qajet. Eger sizde sozylmaly gepatıt bolsa jáne bosanǵyńyz kelse, balańyz zararlanǵan ba álde joq pa, sony anyqtaý úshin kóp ýaqyt ketedi. Sondaı jaǵdaıda sizde qorqynysh paıda bolady. Ol sizge úlken zıanyn tıgizedi. Sondyqtan siz ózińizdi ustap, úreıińizdi basýyńyz qajet. Durys oılaýǵa tyrysyńyz. Ózińizdi erkin sezinip, stresti jeńýge umtylyńyz. Óıtkeni siz balańyzǵa óte qajetsiz. Balańyz syrqat bolsa, árıne siz ýaıymǵa berilesiz. Bul qalypty jaǵdaı. Abyrjý, qorqý, ashýlaný — bulardyń bári de jıi kezdesetin jaǵdaılar. Kóp áıelder sozylmaly vırýstyq gepatıtke nemese basqa da sozylmaly aýrýlarǵa shaldyqqan balalaryn tárbıelep ósirip jatyr, solardyń tájirıbesi sizge úlgi bolýy tıis. Mundaı jaǵdaıda siz dáriger ınfeksıonıst nemese gepatolog mamannyń aqyl-keńesin alǵanyńyz jón.

Emizý

Sút arqyly vırýstyń berilý qaýpiniń basym bolýyna qaramastan, emshek emizýdiń artyqshylyǵy aıqyn. Ekinshiden, vırýstyq gepatıtpen zararlanǵan analar úshin bala emizýge qatysty arnaıy nusqaýlar joq. Alaıda mundaı jaǵdaıda emshek ushtaryna muqıat kútim qajet. Eger emshek ushtarynda tiliný ne qandy bólindiler baıqalsa, olar jazylǵansha emizýdi toqtata turǵan jón. Taǵy da bir eskeretin jaıt — áıelder vırýsqa qarsy em qabyldap júrgen kezde, olarǵa bala emizýge ruqsat etilmeıdi.

H. N. Nurjanov

---