InfoHub Logo

A.Kemelbaevanyń «Shashty» áńgimesinde ulttyq qundylyqtarymyz jan-jaqty sýrettelgen dep aıtýǵa bolady.  Ulttyq múdde ıdeıasyn birneshe oqıǵalar barysynda kóremiz. Avtor barlyǵyn óz keıipkerleriniń boıyndaǵy qundylyqtar arqyly jetkizedi.

«Shashty» áńgimesi –  adamnyń jan dúnıesine qatty áser etetin shyǵarma.Ony qalamger ulttyq múdde turǵysynan qarastyrǵan dep bilemin. Shyǵarmany oqyǵan saıyn ulttyq qundylyqtarymyz bıikteı túsedi.

Eń aldymenen, shyǵarmadaǵy kóterilgen basty másele –  adam taǵdyry. Jer betinde adam taǵdyrymen oınap, onyń ómirin urlaýdan artyq kúná joq. Jazýshy, birinshiden, osyny ashyp kórsetedi. Ony biz túrikpenderde quldyqta ómirin ótkizgen Tasqul beınesi arqyly kóremiz. Quldyqta júrse de, ar- namysyn aldyńǵy orynǵa qoıǵan Tasqulda ultymyzǵa ǵana tán namysqoılyq qasıet basym dep oılaımyn. Ol qansha ret qashýǵa bel býsa da, bosap shyǵa almaıdy. Sonymen qatar, eshqashan da óziniń shyqqan tegi týraly tis jaryp aıtpaıdy. Bul halqymyzda óz tegine, rýyna qara daq, súıekke tańba salmaý degen qasterli uǵymymen tikeleı baılanysty dep túsinemin. Mine, shyǵarmadaǵy ulttyq múddege kelgendegi eń bir utymdy jeri Tasquldyń osy bir qasıetinde jatyr.

Ekinshi bir ulttyq qundylyqtyń kórinis tapqan jerin «Ózge jerde sultan bolǵansha, óz elińde ultan bol» degen halyq danalyǵymen baılanystyrýǵa bolady. Túrikpenderden qashyp qutyla almaǵan Tasqul quldyqqa túsken Kenjebektiń óz taǵdyryn qaıtalap, quldyqta ómiri ótkenin qalamaıdy. Óz armanyna jete almasa da, sony Kenjebek arqyly júzege asyrady. Osy jolda Tasqulǵa halqymyzdyń danalyǵy, kóregendigi, at baptaý ónerine degen , aspan áleminiń qupıalaryn tereń meńgergen suńǵyla qasıeti  kómektesedi. Bundaı qasıetter bizdiń qazaǵymyzǵa ǵana tán ekenin bilemiz. Shyǵarmada: «– Shashty-túkti dúnıe seni adastyrmas, tolǵan aı altyn qazyǵyń. Túngi degdar dalamen kók bórishe jortarsyń...  Áýlıe piriń Baba túkti Shashty Ázız qoldasyn, jylqy piri Qambar ata qoldasyn, qysyltaıańda qyryq shilten ǵaıyp eren keziksin!» degen Tasquldyń balaǵa bergen batasynyń ulttyq múddeniń eń bir sharyqtaý shegi dep aıtýǵa bolady. Kók bóri bizdiń kók túrikterdiń sımvoly bolǵan, jylqy piri Qamar ata halqymyzdyń serigi, qanaty bolǵan, Baba túkti Shashty Ázız qorǵaýshymyz bolǵan. Tasquldyń osy batasynyń ózi qazaq halqynyń búkil bolmysyn ashyp kórsetip tur emes pe?

Halqymyzdyń boıyndaǵy eń bir asyl qasıet – ult múddesine qyzmet eter urpaq jalǵastyǵy. Tasquldyń Kenjebekke bergen búkil tárbıesi, aıtqan sózderi ony namysty, qaısar etip tárbıelep shyǵarady. Eline jetken Kenjebek osy tárbıeni tý etip, ult múdesine qyzmet etip, ataqty batyr bolady. Shyǵarmanyń sońynda Áz Táýke han tusynda shoqbeldeý  taqqan Shashty aıtýly azamat bolyp, aty el aýzyna ilikti dep aıaqtalady.  Joryqta qol bastaıdy.  Baıaǵy teke túrikpendi shaýyp, qyrýar jylqysyn qaıtaryp alyp, túrikpenniń sulý qyzyn qosa ákeldi. Osylaısha, jylqyshy atasynyń ǵana emes, quldyqqa túsken kúlli qazaq zatynyń kegin qaıtarady. Kenjebek qalǵan ómiriniń azattyqta ótýine sebepshi bolǵan atasynyń sózderin esine alyp, ómirine jaratady. Osy tustan ultymyzǵa tán jaýdan kek qaıtarý, týǵan elge qyzmet etý, namysty qoldan bermeý, úlkenniń keńesin azyq, amanatqa qıanat jasamaý  sıaqty eshqashan ortaımaıtyn, qundylyǵy joıylmaıtyn ult taǵylymyn kóremiz dep oılaımyn.

Qoryta kelgende, áńgimeden alar tálim-tárbıe kóp, osy qundylyqtardy óz boıymyzǵa sińirip, Shashty sıaqty elimiz ben jerimizge qyzmet eteıik dep oıymdy aıaqtaımyn.

Aıgúl Kemelbaevanyń eńbekteri:

Uıa

Shashty

---