InfoHub Logo

Keń dalamyzdy jyrǵa qospaǵan aqyn kemde-kem bolar. Solardyń qatarynda Jarasqan Ábdirashevtiń «Dala, seniń ulyńmyn» poemasy erekshe tur.Aqyn osy poemasy arqyly qazaq dalasynyń poetıkalyq  portretin jasap shyǵarǵan.

Aqyn poemada keń dalamyzdyń kúlli tarıhy men shejiresin jyrǵa qosady. Barlyq qýanysh pen qaıǵyny kótergen qazaq dalasyna perzenttik sezimin arnaıdy. Poemada «Ultaraqtaı bolsa da, ata qonys jer qymbat» degen ıdeıany kóteredi. Osy kóterilgen másele búgingi kúnge deıin ózektiligin joıǵan joq dep oılaımyn.

Eń aldymenen, aqyn poemada týǵan dalaǵa degen sheksiz mahabbatyn bildiredi. «Seni, seni... shyn súıýdiń ne ekenin, Bir gúlińe ǵashyq bolyp uqtym men», - dep, týǵan jerge degen qurmetin óleń joldaryna órnekteıdi. Aqyn óz sezimi arqyly týǵan dalanyń búkil perzentteriniń asqan mahabbatyn kórsetedi. Óz týǵan jeri degende, tebirenbeıtin jan, týlamaıtyn júrek joq. Osy sezimdi jetkizýde aqyn keń dalamen tildesedi, syr shertisedi.Osy jerden avtordyń óziniń lırıkalyq beınesin kóremiz. Qazirgi ómirmen salystyrsaq, óz perzenttik qaryzy men paryzyn ótep jatqan el azamattary da bar. Óz halqynyń áleýmettik jaǵdaıyn kóterýge at salysyp, jerimizdi qorǵap, qoldap jatqan aqyn sıaqty týǵan jer janashyrlary da aramyzdan tabylady.

Sonymen qosa, aqyn týǵan dalasynyń uly tulǵalaryn da jyrǵa qosady. Dalamyzdyń osylaı jaınap turýyna óz úlesin qosqan batyrlarymyzdy eske alady. Óziniń kesh týyp, talaı shaıqastardan kesh qalǵanyna ókinedi. Avtor: «Seniń aryń – maǵan da ar», - dep, dalanyń barlyq qýanyshy men qaıǵysy, júrip ótken joly ózine tıesili ekenin de sóz etedi. Osy jerden-aq, rasymenen de, týǵan dala úshin bolǵan shaıqastar men joryqtar bizdiń ıgiligimiz úshin ekenin túsinýge bolady. Eger de osyny aıqyn túısingen urpaq bolsa, ol týǵan dalasyna adal qyzmet etedi dep senemin. Al, qazirgi ómirde she? Týǵan dalasyna qyzmet etip, perzenttik qaryzyn tolyq ótep júrgender qanshalyqty? Árıne, joǵaryda aıtqanymyzdaı týǵan elge qyzmet etip júrgender jeterlik. Dese, de, týǵan jerdiń qadirine jete almaı júrgender de bar. Oǵan qazirgi el ishinde daýly bolyp turǵan jer máselesin aıtýǵa bolady. Ata-babamyz: «Ultaraqtaı jer úshin» atqa qonǵan, ony tarıh dáleldep otyr.

Poemada aqyn kótergen bir másele – er-azamattardyń usaqtalyp ketkeni. Osyny aqyn: «Batyldansa – kózbenen naızalasyp, qatyndarsha sózbenen taıtalasyp...» dep, ókinishpen shyndyqty jyrlaıdy.Keshegi ór tulǵaly batyrlar eli men jeri úshin dep eńirese, qazirginiń azamattary qara basynyń qamy úshin osyndaı jaǵdaıǵa baratynyn tilge tıek etedi. Bul aqynnyń bolashaqqa degen qorqynyshyn bildiredi. Qazaq halqy namysty, tekti bolǵan. Sol tektilikten aırylyp qalamyz ba degen aqynnyń kúdigi men úreıi bar. Eger de olaı bolsa, keń dalamyzdy qorǵaıtyn namysty er-azamat qala ma? Bul –  qazirgi kezdiń eń ózekti máselesi ekeni shyndyq.

Qorytyndalı kele, aqyn sezimin jetkizgen týǵan dalamyzǵa degen paryzymyzdy óteý – basty mindetimiz. Sol sebepti keshegi qaısar, jaýynger minezimizdi, bolmysymyzdy joǵaltaýymyz kerek dep túıindeımin!

---