Bala – otbasymen baqytty.
Bala – otbasymen baqytty
Bala tárbıesi ata – ana úshin kúrdeli de jaýapty mindet. Balanyń ómirge beıimdeýde mektep, ustaz jáne ata – ananyń orny bólek. Tálim – tárbıelik jarasymdylyq mektep pen ata – ana, áleýmettik orta birlesip jumys istegen jaǵdaıda ǵana úılesimdilik tabady.
Qaı halyq bolsyn urpaǵynyń tárbıesine tereń mán berip, bolashaǵyna únemi alańdaýshylyqpen qaraǵan. Urpaq tárbıesi keleshek qoǵam muragerlerin tárbıeleý isi. «Otan otbasynan bastalady» demekshi, ata – analar men ustazdar qaýymy úshin jas urpaq tárbıelep, ony qoǵam múddesine jaratý kezek kúttirmeıtin másele. Osy máselege ata – analar men ustazdar qaýymy bolyp birge atsalyssaq, alar asýymyzdyń bıik bolary sózsiz.
Adamgershilik – adamnyń rýhanı arqaýy. Al moraldik jaǵynan kirshiksiz taza bolý degenimiz - adamgershiliktiń asqar shyńy. Adam balasy qoǵamda óziniń jaqsy adamgershilik qasıetterimen ardaqtalady. Adamgershilik negizi – ımandylyq pen izettilikte. Ol árbir otbasynan bastalady. Osyny jadynda tutqan qazaq halqy jastardy kishipeıildilikke, izettilikke, ınabattylyqqa tárbıeleýdi birinshi mindet dep sanaǵan. Er balalarǵa úlkenderge qos qoldap sálem berýdi, qyz balalarǵa ıbalyq jasap jol berýdi, jasy úlkenderdiń aldyn kesip ótpeýdi ýaǵyzdaǵan. Jastardyń janyna sypaıylyq, kishipeıildilik qaǵıdalaryn únemi sińirýmen bolǵan. Jastardy sanaly tártipke tárbıeleý máselesi erekshe mańyzǵa ıe.
Halyq «Uıada ne kórse, ushqanda sony iler» deıdi. Jas shybyq qalaı ıilgish bolsa, jas adam da sondaı jaqsyǵa da, jamanǵa da beıim bolatyny barshamyzǵa aıan. Ata – ananyń úıdegi is – áreketi balalardyń kóz aldynda ótedi. Sondyqtan jaqsy men jaman ádetimizdiń bala tárbıesine yqpaly zor.
Búgingi básekege qabiletti talap etken qoǵamda jas urpaqty sol qoǵam múddesine saı, onyń muń – muqtajyn óterlik, elin, jerin, halqyn kóziniń qarashyǵyndaı qorǵaıtyn ultjandy, otanshyl azamat etip tárbıeleý kózdelinedi.
Búgingi urpaq – elimizdiń bolashaǵy. Bizdiń alǵa qoıǵan maqsatymyz – qazirgi qoǵam muratyna saı jan – jaqty jarasymdy tulǵa ósirý.
Jeke tulǵanyń ózin qorshaǵan ortadan tárbıeni boıyna sińirip ósýin, ósimdiktiń kún sáýlesi arqyly óskeni sıaqty qarastyrýymyzǵa bolady.
Kún sáýlesi ósimdik tirshiligine qandaı qajet bolsa, tárbıe tulǵanyń durys ósip jetilýine sonshalyqty qajet. Urpaǵymyzǵa durys tárbıe bere alsaq, onyń jan dúnıesi de durys qalyptasyp jetiledi, ıaǵnı boıyna jaqsy qasıetterdi sińirip ósiredi. Bul qasıetterdiń bári adamnyń boıynda bala kezinen bastap turaqty qalyptaspaq. Balanyń ómir súrýge qushtarlyǵynyń oıanýy jaqsy men jamandy ajyrata bilýi ózin qorshaǵan ortasyna, muǵalimine, ata – anasyna, qurby – qurdastaryna, olardyń is – áreketterine jáne de basqa da qasıetterine baılanysty.
Keshegi kúnsiz keleshek joq. Búgingi urpaqty sonaý zamandardan jınaqtalǵan ata – babalarymyzdyń mol murasymen sýsyndatý – bizdiń mindetimiz. Uldyń batyr, qyzdyń ádepti bolyp qalyptasýy babalarymyzdyń ónege – ósıetin sabaqta utymdy paıdalana bilýimizge de baılanysty dep oılaımyn.
Áke – sheshesi jaqsy bolsa, balalary da jaqsy tárbıe alyp ósedi. Bul sózderdi biz óte jıi estisek te, sonshalyqty jıi «jaqsy áke – sheshe» degen sóz qandaı maǵyna beretinin túsindire almaımyz. Áke – sheshe bolatyn adamdar jaqsy ata – ana bolý úshin arnaıy ádebıetterdi oqý nemese tárbıeniń erekshe tásilderin úırený kerek dep oılaıdy. Árıne pedagogıkalyq jáne psıhologıalyq bilim kerek, biraq bul ádette jetkiliksiz bolyp tabylady. Adamnyń qandaı da bir is – áreketin baǵalaǵanda kóbinese biz belgili bir normalar men ıdealdarǵa súıenemiz, tárbıe is – áreketinde mundaı normalar joq... Áıel bolýdy, kúıeý bolýdy úırengen tárizdi nemese qandaı da bir jumysta sheberlikke úırengen tárizdi áke – sheshe bolýdy da úırenemiz. Jaqsy áke – sheshe bolýda qandaı da bir áreket túrinde qatelikter, senimsizdikter, sátsizdikter, jeńilister sonymen qatar jeńister de bolýy múmkin. Otbasyndaǵy tárbıe sol ómirdiń ózi bolyp tabylady. Jáne de bizdiń júris – turysymyz, tipti bizdiń balaǵa degen senimimizdiń ózi de kúrdeli, birqalypsyz, keıde qarama – qaıshylyqta bolyp keledi. Balalar bir – birine qanshalyqty uqsamaıtyn bolsa, áke men sheshe de bir – birine sonshalyqty uqsas emes. Balamen qarym – qatynas ta tereń ındıvıdýaldy jáne bir – birine uqsamaıtyn bolyp keledi.
Áke - shesheniń kóbisi balaǵa jaqsy kóretinińdi bildirtpeý kerek dep oılaıdy. Olardyń oıynsha balany tym jaqsy kórý olardyń erke bolýyna, ózimshil bolýyna ákep soǵady dep oılaıdy. Bul oıdy joqqa shyǵarý kerek. Osy jaǵymsyz tulǵalyq qasıetter kerisinshe, osy balaǵa degen mahabbattyń jetispeýshiliginen paıda bolady.
Bala – otbasymen baqytty. júkteý
Bala tárbıesi ata – ana úshin kúrdeli de jaýapty mindet. Balanyń ómirge beıimdeýde mektep, ustaz jáne ata – ananyń orny bólek. Tálim – tárbıelik jarasymdylyq mektep pen ata – ana, áleýmettik orta birlesip jumys istegen jaǵdaıda ǵana úılesimdilik tabady.
Qaı halyq bolsyn urpaǵynyń tárbıesine tereń mán berip, bolashaǵyna únemi alańdaýshylyqpen qaraǵan. Urpaq tárbıesi keleshek qoǵam muragerlerin tárbıeleý isi. «Otan otbasynan bastalady» demekshi, ata – analar men ustazdar qaýymy úshin jas urpaq tárbıelep, ony qoǵam múddesine jaratý kezek kúttirmeıtin másele. Osy máselege ata – analar men ustazdar qaýymy bolyp birge atsalyssaq, alar asýymyzdyń bıik bolary sózsiz.
Adamgershilik – adamnyń rýhanı arqaýy. Al moraldik jaǵynan kirshiksiz taza bolý degenimiz - adamgershiliktiń asqar shyńy. Adam balasy qoǵamda óziniń jaqsy adamgershilik qasıetterimen ardaqtalady. Adamgershilik negizi – ımandylyq pen izettilikte. Ol árbir otbasynan bastalady. Osyny jadynda tutqan qazaq halqy jastardy kishipeıildilikke, izettilikke, ınabattylyqqa tárbıeleýdi birinshi mindet dep sanaǵan. Er balalarǵa úlkenderge qos qoldap sálem berýdi, qyz balalarǵa ıbalyq jasap jol berýdi, jasy úlkenderdiń aldyn kesip ótpeýdi ýaǵyzdaǵan. Jastardyń janyna sypaıylyq, kishipeıildilik qaǵıdalaryn únemi sińirýmen bolǵan. Jastardy sanaly tártipke tárbıeleý máselesi erekshe mańyzǵa ıe.
Halyq «Uıada ne kórse, ushqanda sony iler» deıdi. Jas shybyq qalaı ıilgish bolsa, jas adam da sondaı jaqsyǵa da, jamanǵa da beıim bolatyny barshamyzǵa aıan. Ata – ananyń úıdegi is – áreketi balalardyń kóz aldynda ótedi. Sondyqtan jaqsy men jaman ádetimizdiń bala tárbıesine yqpaly zor.
Búgingi básekege qabiletti talap etken qoǵamda jas urpaqty sol qoǵam múddesine saı, onyń muń – muqtajyn óterlik, elin, jerin, halqyn kóziniń qarashyǵyndaı qorǵaıtyn ultjandy, otanshyl azamat etip tárbıeleý kózdelinedi.
Búgingi urpaq – elimizdiń bolashaǵy. Bizdiń alǵa qoıǵan maqsatymyz – qazirgi qoǵam muratyna saı jan – jaqty jarasymdy tulǵa ósirý.
Jeke tulǵanyń ózin qorshaǵan ortadan tárbıeni boıyna sińirip ósýin, ósimdiktiń kún sáýlesi arqyly óskeni sıaqty qarastyrýymyzǵa bolady.
Kún sáýlesi ósimdik tirshiligine qandaı qajet bolsa, tárbıe tulǵanyń durys ósip jetilýine sonshalyqty qajet. Urpaǵymyzǵa durys tárbıe bere alsaq, onyń jan dúnıesi de durys qalyptasyp jetiledi, ıaǵnı boıyna jaqsy qasıetterdi sińirip ósiredi. Bul qasıetterdiń bári adamnyń boıynda bala kezinen bastap turaqty qalyptaspaq. Balanyń ómir súrýge qushtarlyǵynyń oıanýy jaqsy men jamandy ajyrata bilýi ózin qorshaǵan ortasyna, muǵalimine, ata – anasyna, qurby – qurdastaryna, olardyń is – áreketterine jáne de basqa da qasıetterine baılanysty.
Keshegi kúnsiz keleshek joq. Búgingi urpaqty sonaý zamandardan jınaqtalǵan ata – babalarymyzdyń mol murasymen sýsyndatý – bizdiń mindetimiz. Uldyń batyr, qyzdyń ádepti bolyp qalyptasýy babalarymyzdyń ónege – ósıetin sabaqta utymdy paıdalana bilýimizge de baılanysty dep oılaımyn.
Áke – sheshesi jaqsy bolsa, balalary da jaqsy tárbıe alyp ósedi. Bul sózderdi biz óte jıi estisek te, sonshalyqty jıi «jaqsy áke – sheshe» degen sóz qandaı maǵyna beretinin túsindire almaımyz. Áke – sheshe bolatyn adamdar jaqsy ata – ana bolý úshin arnaıy ádebıetterdi oqý nemese tárbıeniń erekshe tásilderin úırený kerek dep oılaıdy. Árıne pedagogıkalyq jáne psıhologıalyq bilim kerek, biraq bul ádette jetkiliksiz bolyp tabylady. Adamnyń qandaı da bir is – áreketin baǵalaǵanda kóbinese biz belgili bir normalar men ıdealdarǵa súıenemiz, tárbıe is – áreketinde mundaı normalar joq... Áıel bolýdy, kúıeý bolýdy úırengen tárizdi nemese qandaı da bir jumysta sheberlikke úırengen tárizdi áke – sheshe bolýdy da úırenemiz. Jaqsy áke – sheshe bolýda qandaı da bir áreket túrinde qatelikter, senimsizdikter, sátsizdikter, jeńilister sonymen qatar jeńister de bolýy múmkin. Otbasyndaǵy tárbıe sol ómirdiń ózi bolyp tabylady. Jáne de bizdiń júris – turysymyz, tipti bizdiń balaǵa degen senimimizdiń ózi de kúrdeli, birqalypsyz, keıde qarama – qaıshylyqta bolyp keledi. Balalar bir – birine qanshalyqty uqsamaıtyn bolsa, áke men sheshe de bir – birine sonshalyqty uqsas emes. Balamen qarym – qatynas ta tereń ındıvıdýaldy jáne bir – birine uqsamaıtyn bolyp keledi.
Áke - shesheniń kóbisi balaǵa jaqsy kóretinińdi bildirtpeý kerek dep oılaıdy. Olardyń oıynsha balany tym jaqsy kórý olardyń erke bolýyna, ózimshil bolýyna ákep soǵady dep oılaıdy. Bul oıdy joqqa shyǵarý kerek. Osy jaǵymsyz tulǵalyq qasıetter kerisinshe, osy balaǵa degen mahabbattyń jetispeýshiliginen paıda bolady.
Bala – otbasymen baqytty. júkteý
You Might Also Like
-
Ózin-ózi taný arqyly adamgershilik – rýhanı qundylyqtardyń jańarýy
