InfoHub Logo

Rossıanyń ótken onynshy Keńester jıylysy oqý isin jóndeýge, oqý isin ilgeri júrgizýge bir aýyzdan qaýly qylyp, ol qaýlysyn anyqtap iske asyrýǵa ortalyq úkimetke tapsyrdy. Sońǵy jyldardan beri jalpy Rossıanyń sharýasy kúızelgendikten, eldiń irgesi shaıqalǵandyqtan oqý isi tómendep ketken edi.

Ótken syrtqy ám ishki soıqandy soǵystardyń áserinen dáýleti shaıqalǵan eldiń az kúshi basqa isterge kóbirek jumsalyp, oqý isine úkimet kóńildegideı qaraı almaı ketip edi.

Oqýsyz eshbir istiń ońbaıtynyna aqyrynda jurttyń kózi jetip, onynshy Keńester jıylysynda oqý isin endi tez oryndaýǵa kerek ekendigin qatty bildirdi. Bizdiń kedeı qazaqqa eń aldymen oqý kerek dep biz 1920 jyldan beri qaqsap keldik. Biraq qyzmet basyndaǵylardyń kóbi oqý isine kóńildegideı qaramaı júrdi.

1920 jyly jalpy Rossıanyń segizinshi Keńester jıylysynda Lenın aıtty: «Komýnızm degenimiz Keńes úkimeti jáne búkil eldi elektrlendirý» dep.

Lenın bul pikirdi aıtqanda, árıne, jıylystaǵy jurttyń bári qatty qoshemettep, birtúrli shattana qoldaryn shapalaqtady. Lenınniń sózi bitken soń jıylys úıinen shyǵyp kele jatyp men qasymdaǵy bir joldasqa: «joldas Lenınniń sózi durys qoı, biraq aýylǵa ám poselkege aparyp elektrıchestvo beretin mashına, zavodtardy qansha ornatsa da, halyq oqý-bilim bilmese, komýnızmniń ornaýy qıyn-aý», — dedim.

Joldas Lenınniń bul sózdi aıtqanyna 2 jyl toldy. Oqýsyz bir nárseni ornatýdyń qıyn ekenine kóz anyǵyraq jetti. Bıyl endi joldas Lenın hám Lýnacharskııler bas bolyp, oqý maıdanyn ashty. «Endigi kúshtiń kóbin oqý isine salý kerek», — dep joldas Lenın gazet júzinde de jarıalap otyr. Biraq qansha aıtqanmen memleket qazynasy qazir óte kedeı. Sondyqtan «Lenın bastap oqý maıdanyn ashty ǵoı. Endi bolady daǵy» dep qarap otyrýǵa tipti bolmaıdy. Qazaqstan el qataryna kirsin degen kisi oqý isine bar yntasyn salyp járdem, kómek qylýy kerek. Gýbernıalyq komıtetter qarajattyń kóbin oqýǵa jumsaýy tıis. Qazaqstanda qaı mekemede qyzmet qylyp otyrsa da ár azamattyń bir kózi oqý isinde bolyp, soǵan qolynan kelgen járdemin tıgizip otyrýy moınyna artylǵan zor paryz.

Tezirek oqý oqyp, óner-bilim ala almasa, qyrdyń qazaǵy azyp-tozyp, jer-sýdan aıyrylyp quryp ketpek. Sol sebepti qazaq el bolsyn dep shyn oılaǵan qyrdyń qazaǵy oqý isine járdem, kómek berip otyrýy tıis. Qazaq kedeıiniń balasy kóbirek oqýǵa barlyq yntasyn salyp, jahat qylýy kerek.

İsińmen, kúshińmen, tilińmen bolsa da oqý isine járdem qylmasań — keıingi jas býynnyń qoly jaǵańda.

30.01.1923 jyl

---