InfoHub Logo

Ardaqty joldastar!

Bolyp ótken jalpy Reseı keńesteriniń X toby keleshekte oqý jumysy qaı qalypta, qaı rette barýy tıis ekendigin aıtty.

Keńes úkimetiniń bes jyl jasaǵan ómiriniń ishinde oqý máselesi birinshi ret qana mundaı jalpy jıylysqa salynyp sheshildi. Árıne, bul oqý jumysyn úkimet umytyp, ne bolmasa kereksiz jumys dep júrgendigi emes: jaý jaǵasynan, ıt eteginen alyp, shamasynan kelmegendigi. Endi úkimet aýyr halden shyqty. Jemirilgen sharýashylyqty túzetýmen para-par oqý jumysyn da aıaqqa bastyrý sharasyna kirisip jatyr.

X top oqý maıdanynda qarańǵylyq, nadandyqpen kúresýge úkimet qolynan keler járdemin, kúshin aıamas degen sózin aıtty.

Oqý maıdanynda qarańǵylyq, nadandyqty jeńsek, sharýashylyqty da kóterý qıyn bolmaıtyndyǵyn ám sharýashylyqty kórkeıtý óner-bilim oqýmen baılaýly ekendigin bilip, X top ortalyq úkimetke hám jergilikti mekemelerge myqtap tapsyrǵan jumysynyń bireýi: oqý jumysyn ilgeri bastyrýǵa bar kúshterin, bar bilimderin aıamaı kirisýi.

Munyń ústine «Izvestıa» gazetinde basylyp shyqqan joldas Lenınniń oqý jumysy týraly jazǵan maqalasynda qarańǵylyq, nadandyq maıdanyna úkimet qaı kózben qaraýy kerek ekendigin hám bul jumysty qaı jolmen aparý tıistiligin aıtady.

Endi gýbernıalyq atqarý komıtetteri hám jergilikti oqý bólimderi qarańǵylyqpen kúresý maıdanynda X toptyń qaýlysy hám joldas Lenınniń maqalasynda kórsetilgen jolmen qoldanýlary kerek.

Sońǵy ýaqytqa sheıin jer-jerlerde oqý jumysy tıisti qalypta sheshilmeı keldi, oqý maıdanynda alǵa basqandyǵymyz shamaly. Joldas Lenın maqalasynda patsha zamanyndaǵy hám ol ýaqyttaǵy oqyǵan adamdardyń sanyn salystyryp mynany kórsetedi. Rossıada, Kavkazda (1897 jyldyń esebi boıynsha) bir myń adamǵa 223 oqyǵan adam keledi eken, al osy kúni bir myń adamǵa 319 adam keledi. Minekı, budan kórinip otyr: biz oqý maıdanynda patsha úkimetinen onsha kóp uzap kete almappyz. İshki gýbernıalarda oqý jumysynyń hali mundaı nashar bolsa, bizdiń Qazaqstanda odan da jaman deýge bolady.

Bizde júz kisige 4—5 oqyǵan kisi keledi. Joǵaryda kórsetilgen sandardan kórinip otyr, oqý maıdanyndaǵy jaýymyz—qarańǵylyq, nadandyq áli kúshti ekendigi. Atqarý komıtetteriniń hám jergilikti oqý bólimderiniń zor mindeti osyny umytpastan bar kúshin, bar bilimderin, bar jigerlerin oqý maıdanyna aýdarýlary kerek.

Árıne, aqsha bolmaı, qarajat bolmaı oqý jumysy kógermeıdi. Joldas Lenın aıtyp otyr: «Jaqyn arada úkimettiń búdjeti (bir jylǵy túsimi ám shyǵyny) qaıta qaralsa, basqa rashodtardy azaıtyp, onyń esesine oqý jumysyna beriletin aqshany kóbeıtý kerek», — dep. Sonyń úshin, kóp ıspolkomdar búdjetti bólgende oqý jumysyna jetkilikti qylyp berýleri tıis.

Basqa jumystarǵa shyǵatyn shyǵyndardy azaıtyp, onyń ornyna oqýǵa beriletin aqshany — qarajatty kóbeıtýleri kerek. Ekinshi gáp — ıspolkomdar oqý maıdanyndaǵy qyzmetkerlerdiń haline artyqsha kóz salýlary tıis.

Úshinshi — dogovormen ashylatyn shkoldardy kóbeıtý sharasyna shyndap kirisýleri kerek.

Endi oqý jumysyn ilgeri bastyrýdyń jol-jobasy kórsetiledi, endigi zor mindet oqý oryndarynyń moıyndarynda qaldy. Bul jumysqa ıspolkomdar shyn kóńilimen kirisse jaýymyz — nadanshylyqtyń sózsiz jeńilýine kóz jetedi.

Qazaqstan respýblıkasynyń halyq komısarlar keńesiniń tóraǵasy: Seıfýllın.

Halyq aǵartý komısary: Zalıev.

31.01.1923 jyl

---