InfoHub Logo

«Eńbekshi qazaq» gazeti shyǵa bastaǵanyna edáýir ýaqyt boldy.

Bul gazet qazaq halqynyń eńbekshileriniń úkimetiniń (Krık) tili edi.

Ár gazettiń maqsaty — óz tabynyń muń-muqtajyn aıtyp, ár túrli máselesin ortaǵa salyp, aqyldasyp, tolǵap qaǵystyryp, maqsatyna jetý lajyn kózdeý.

«Eńbekshi qazaq» gazetiniń júzinde bul kúnge sheıin qazaq halqynyń eńbekshiliniń, kedeı, jarly, jalpy jumyskerleriniń sózi kóp kórinbeı keledi. Basqa da ár túrli sebep bar shyǵar, biraq bizdiń oıymyzsha, óz gazetiniń júzine sózin jaza almaýyna úlken sebep: 1) Qazaqtyń tómen tabynan shyqqan kózi ashyq jigitterdiń azdyǵy; 2) báriniń gazet isine kóp qatynaspaýy; 3) gazet isine qatynasýǵa kóńili barlarynyń qorǵanshaqtyǵy; 4) qazaqtyń tómen tabynyń oqymaǵan qarańǵylyǵy. Oqyǵan, kósem júırikter kóbinese buryn halyqtyń joǵarǵy tabynan, baılardan, tórelerden, myrzalardan shyǵatyn. Ám búginge sheıin sol joǵarǵy taptan shyǵyp keledi. Qazaqtyń nashar, tómen taby áli óz sózin ózi jóndep aıta almaı otyr.

Tómen tap óz sózin ózi taban tirep, jóndep aıta almaı turǵan soń, belsenip iske kirisýge áli qorǵalap júrgen soń, qazaqtyń qur ultshyldary «qazaq halqynyń tómen taby, joǵarǵy taby joq» dep, baı, jarly demeı qazaq halqynyń sózin bir qosyp sóıleıdi.

Árıne, bul nashar tapqa zor zıan.

Bir ákeden týsa da baı men jarlynyń, jaldaýshy men jalshynyń eshýaqytta rýhy, tilegi qosylǵan emes, eshýaqytta qosylmaıdy da. Muny qazaq halqynyń tómen tabynyń azamattary esine ábden berik ustaýlary kerek.

Keńes úkimetiniń arqasynda qazaqtyń tómen tabyna nege bolsa da keń, sara jol ashyldy. Máselen, oqýǵa aldymen tómen taptyń balalaryn alady. Ár túrli qyzmetke tómen taptardan kirgizedi. Úkimettiń túrli kómegin aldymen tómen tapqa beredi.

Biraq bul kúnge sheıin kóp jerde qazaqtyń tómen tabynyń nadandyǵynyń arqasynda tıisti paıdalarynyń bárin joǵarǵy tap paıdalanyp júr. Munyń ishinde ám gazet betin de joǵarǵy tap paıdalanyp keledi.

Keńes úkimetiniń ornap, Komýnıs partıasynyń jer júziniń kedeı, jalshylarynyń týyn kóterip, uranyn shaqyrǵanyna 5-shi jyl bolyp barady.

Endi qazaqtyń tómen tabynyń qorǵanbaı, shyndap iske kirisetin ýaqyty jetti. Endi gazet-jýrnaldy oqyp, oılanyp, gazet-jýrnalǵa óz muń-muqtajyn erinbeı jazyp, aıanbaı iske kirisetin ýaqyty jetti. Ras, alǵashqy ýaqytta gazetke sóz jazǵandardyń sózderi ádemi, sheber, sulý bolmasa da, biraq odan uıalmaý kerek. «Týa múıiz bitpeıdi, júre múıiz bitedi» degen.

Ár jerdegi tas kómir, mys, kúmis, altyn, jer maıy shyǵatyn zaýyttarda jáne tuz ám balyq alatyn jerlerde qazaqtyń júzdep, myńdap jumyskerleri bar. Qazaqtyń tómen tabyna aldymen solar muryndyq, solar serke bolýy kerek.

Qazaqtyń tómen tabynyń azamattary! Sender endi qorǵalamańdar! Imenbeńder, eńbekshil halyq tabynyń muń-muqtajyn myna «Eńbekshi qazaq» gazetine damylsyz jazyp turyńdar. Ár kemshilik, muń-muqtajdaryńa «Eńbekshi qazaq» gazetiniń júzinen jaýap, keńes, nusqa, baıandama alasyńdar. «Eńbekshi qazaq» gazeti senderdiki.

13.08.1922 jyl

---