InfoHub Logo

Oktábr tóńkerisiniń on jasqa tolǵan meıramynda kúlli «Reseıde kempir-shaldardan basqa hat bilmeıtin adam bolmasyn» degen urandy Keńes úkimeti jarıalap otyr.

Oktábr tóńkerisiniń on jasqa tolýyna endi úsh-aq jyl qaldy, mine osy úsh jyldyń ishinde barlyq Keńes respýblıkalarynyń Odaǵyndaǵy qalyń eldiń kempir-shaldarynan basqa hat bilmeıtin adamy bolmasqa kerek.

Árıne, muny aıtqandaı qylyp ornyna keltirý ońaı is emes. Endi úsh jyldyń ishinde qalyń elge hat tanytý úshin jybyrlaǵan aýyl basyna mektep ashy kerek. Jáne moınyna osyndaı aýyr, tarıhı júk, zor borysh artylǵanyn biletin kóp muǵalimder kerek.

Aýyl basyna mektep ashýǵa, mektep basyna moınyndaǵy boryshyn biletin jaqsy oqytýshy taǵaıyndaýǵa ásirese aqsha kerek, qarajat kerek. Qarajatsyz esh ýaqytta eshnárse bolǵan emes ám bolmaıdy.

Halyqqa ám onyń úkimetine qandaı nárse kerek bolsa, onyń sheshýi aqshaǵa, qarajatqa kelip tireledi.

Al bulaı bolǵanda, bizdiń Keńes Respýblıkalary Odaǵynyń qazirgi qolyndaǵy qarajatyna qarasaq, memlekettiń, eldiń, aýyldyń baılyǵyna qarasaq, qalanyń ám aýyldyń sharýasyna qarasaq — kóńilge ýaıym kire bastaıdy.

Bizdiń jalpy Reseı halqynyń sharýasy kúızelgen. Aýyldyń da, qalanyń da sharýasy búlingen. El kedeı, kúızelgen, búlingen sharýa áli de burynǵydaı ońalyp júrip kete qoıǵan joq. Jalpy halyq sharýasynyń burynǵydaı bolyp túzelip ketýine áli de kóp ýaqyt bar. Jalpy el kedeı bolǵan soń onyń úkimeti de kedeı.

Kedeı bolǵandyqtan talaı mańyzdy ıgilikterdi qazir Keńes úkimeti isteı almaı otyr.

Mine, sondyqtan da úsh jyldyń ishinde Keńes Respýblıkalarynyń Odaǵyndaǵy qalyń elge saýatsyzdyqty joıý úlken qıyn jumys.

Ol ásirese bizdiń Qazaqstanǵa qıyn. Qazaqstannyń sharýasy Keńes Odaǵyndaǵy ózge elderden de nashar. Qazaq eliniń júz adamynan toqsan jeti adamy saýatsyz, hat bilmeıdi.

Biraq saýatsyzdyqty joıý eń kerekti is. Ol ásirese halqy nadan bizdiń Qazaqstanǵa óte kerekti is. Júz adamnan toqsan jeti adamy hat bilmeıtin eldiń esh ýaqytta qandaı isi bolsa da alǵa basqan emes ám bul qalyppen tursa eshbir isi alǵa baspaıdy.

Ózińdi óziń taný úshin, jurtty taný úshin, jer dúnıede ne bolyp jatqanyn bilip otyrý úshin, ónerli elderden qara úzip qalmaý úshin, ózińniń adamshylyq quqyńdy bilý úshin, Oktábr tóńkerisiniń ápergen bostandyq teńdiginiń jemisin is júzinde shyndap tatý úshin, — eń aldymen hat bilý kerek.

Hat bilmeseń joǵarǵy aıtqan sózderdiń esh mánisine de túsinbeısiń. Ne qylý kerek?

Halyq ám onyń úkimeti kedeı bolsa da, jalpy nadandyqty sol úsh jyldyń ishinde jeńý úshin barlyq kúshti osyǵan salý kerek.

Kúsh qaıda?..

Kúsh jalpy yntada, kúsh qaıratta, kúsh jalpy nıette. Kúsh eldegi ám qaladaǵy eńbekshil taptyń azamattarynyń bul týraly moıyndaryna artylǵan júkteriniń zor maǵynaly ám zor tarıhı ekenin anyq bilýinde. Kúsh — jalpy eldiń bul uranǵa túsinip, barlyq jigerin, járdemderin aıamaýynda.

Mine, sóıtip, qyzmettegi ám qyzmette joq kózi ashyq adamdar bul istiń eń zor, jaýapty is ekenin túsinip, bul iske ózderi qoldarynan kelgenshe aıanbaı kúshterin salyp kirisýge mindetti ekenin túsinse jáne bul istiń jalpy Qazaqstanǵa en kerekti zor is ekenin túsinip, al halqy aıanbaı járdemin berse ám jergilikti mekemelerdegi otyrǵan adamdardyń bári de janyn aıamaı kirisse, saýatsyzdyqty joıý isi kóńildegi jerden shyqpaq.

Qaladaǵy ám aýyldaǵy azamattardyń jalpy yntasy, jalpy jumylýy kerek.

«Shaban úırek buryn ushady...»— erterek qamdaný kerek. Endi úsh jylda Qazaqstanda hat bilmeıtin jas bolmaý kerek.

Talpyn, jas azamat! Kúshińdi aıama! Jumyla kiris, kózi ashyq azamattar!

06.04.1924 jyl

---