InfoHub Logo

Ustazǵa júkteletin mindet aýyr Qazaqstan Respýblıkasynda orta bilim berý mazmunyń jańartý aıasynda «Bıologıa jáne Jaratylystaný pánderi boıynsha» pedagog kadrlardyń biliktiligin arttyrý kýrsynyń bereri kóp. Kýrs baǵdarlamasynyń maqsaty: pánder boıynsha oqý baǵdarlamasyn jańartý jáne krıterıaldy baǵalaý júıesin engizý mánmátinińde muǵalimderdiń sheberligin jetildirý bolsa. Al baǵdarlama mindetteri pánder boıynsha mazmunyn bilýin; oqý baǵdarlamasyna sáıkes pedagogıkalyq tásilder men oqý materıaldaryn qoldanýdy úıretý; oqý maqsattaryna qol jetkizý úshin krıterıaldy baǵalaý júıesin qoldanýdy úıretý. Trenerimiz Balapanova Qundyz Serikqyzy muǵalimderdiń jumystaryn baǵamdaý qalaı júrgiziletini túsindirilip, ol aspektilerdi meńgerýde qoldaý kórsetti. Kýrs arqyly jetildirip oı eleginen otkizip refleksıa jasaýǵa oqýshylarǵa barynsha qoldaý kórsetýge baǵyttalǵan jattyǵý men tapsyrma ázirleýde Qundyz Serikyzynyń eńbegi erekshe. Bilim-elderdiń básekelestikke qabiletti bolýyn qamtamasyz etetiń eń tıimdi ári uzaq merzimdi strategıa. Vıllem Te Velde aıtýynsha qazirgi tańda ekonomıkalyq ósý jáne moıyndaýda. Alaıda, bıologıa men quzirettiligine oqý úderisi nátıjelerine baılanysty. Jańartylǵan oqý baǵdarlamalarynda oqýshylardyń boıynda qundylyqtar men daǵdylar anyqtalǵan. Bıologıa páni boıynsha oqý maqsattary tórt bólimge bólinedi, al «jaratylystaný» páni boıynsha negizgi orta bilim deńgeıinde - jeti meńgeriletin bilik pen daǵdy, taqyryp, bilim men túsinik deńgeıine qaraı toptastyrylatynyn aıta kelip bul oqýshylardy alǵa ilgerletýde negiz bolatynyn aıtty. Djerom Brýnerdiń «Bilim berý úderisi» atty eńbeginde spıráldi oqý baǵdarlamasy qaǵıdaty tanymdyq teorıaǵa negizdeletini al baǵdarlamanyń ereksheligi mektepte oqyǵan taqyrypty birneshe ret qaıtalap oqıdy, ár qaıtalaǵan saıyn taqyryp kúrdeliligi arta túsetindigi jáne qarapaıymnan kúrdeli ıdeıaǵa qısyndy aýysý arqyly oqý maqsatyna qol jetkizý úshin buryn alǵan bilimin jetldiretini jan-jaqty túsindirildi. Ásirese oqýshylardyń belsene qatysatyn tájirıbelerdiń tanymdyq jáne tárbıelik mańyzy zor ekenin topta áriptestermen jasaǵan sańyraýqulaqtardyń ashýyn baıqaý zerthanalyq jumys barysynan baıqaýǵa bolady. Oqýshylardy bul tásildi zertteýge zerthanalyq jumystar júrgizý arqyly tartqan kezde, olarda bilýge qumarlyq, shyǵarmashylyq tásil, máselelerdiń sheshimin taba bilý jáne tabandylyq sıaqty sapalar, ǵylym áleminde óte mańyzdy bolyp tabylatyn sapalar damıtynyn saralap aıtty. Sabaqtyń barysynda modeldeý keń túrde qoldanylady. Sonymen qatar, birneshe artyqshylyqtary da bar. Olardy atap aıtsaq, modeldeý ádisiniń kómegimen bir derekter toptamasynan ártúrli úlgi jasaýǵa bolady, sondaı-aq zerteletin qubylysty ártúrli túsinýge jáne teorıalyq túsinikteme berý úshin olardyń ishinen anaǵurlym ónimdisin tańdaýǵa bolady. Model qurý barysynda basqa derekter boıynsha tolyqtyrýǵa jetildirýge bolady. Sonymen qatar, kúrdeli matematıkalyq modeldermen júmys istegende kompúterdi qoldanýǵa bolatynyń praktıkalyq jumystar jasaý kezinde áriptestermen birge trener Qundyz Serikqyzynyń tapsyrma jasatý barysynda kózimizdi jetkizdi. Problemalyq oqytý másele sheshý úshin top qurý naqty faktiler, derek, oı pikir, oqytý suraqtary, ıdeıa aıtý, is-áreket, tapsyrmalaryn jasaý arqyly oqýshylardyń kúılerine túsip tapsyrma oryndaǵanda oqýshylar sıaqty qysqa merzimdi jobany qorǵadyq. Problemalyq jaǵdaıattar týdyrý, joba ádisi, beınejazbalardy paıdalaný bıologıa sabaqtarynda mańyzy zor ekendigine praktıka jasaý arqyly kózimiz jetti. Praktıkalyq jumys modeldeý, zerthana,jobalaý idisterin jasap jatqan sátten kórinis trener Qundyz Serikqyzymen birge. Bıologıa boıynsha oqý baǵdarlamasynyń maqsaty oqýshylardyń zaman talaptaryna saı bilimderi men bilikterin damytý; ómirdiń mánin, damýyn, onyń túrli uıymdasý deńgeılerine kórinis tabýyn túsinedi. Ómirdiń eń basty qundylyq retindegi mańyzyn túsinetin jan-jaqty damyǵan tulǵany daıyndaý bolyp tabylady. Qoryta kelgende muǵalim mekteptiń júregi, sondyqtan muǵalim bilimdi meńgerip qana qoımaı, jas jetkinshekterge de óz bilimin tıanaqty aıqyn jetkizýge mindetti. Zaman talabyna saı ár muǵalim ózinshe izdenip, jańashyldyqqa umtylýy kerek dep túındedi.

Salkebaeva Jamby Amrekyqy Jáırem №10 JBBOM bıologıa pán muǵalimi

---