InfoHub Logo

Aýyldyq mektep Ybyraı degen baı úıiniń mańynan ashylǵan eken. Sondyqtan sol baıdyń úıine kelip tústik. Baıdyń úıinde bizden buryn kelgen eki-úsh qonaq otyr eken.

Biz kirip sálem berdik. Biraq bizge eshkim terden oryn bere qoımady. Sál kidirip turyp qaldyq.

— Otyryńyzdar, — dedi úıdiń sol jaǵyndaǵy tóseginde otyrǵan qara saqaldy jýan adam. Ybyraı baı degen osy eken. Biz bosaǵa jaqtan oryn alyp otyrdyq. Atshy ekeýmizge eki tostaǵan qymyz quıdyryp berdi. Tórde otyrǵandardy baıqap qarasam, bireýi molda eken de, bireýi ne bolys, ne starshyn sıaqty adam eken.

Olarǵa taıaý qarapaıym bir sharýa da otyr. Ol Ospan degen kisi eken.

— Jol bolsyn tanymadyq, — dedi baı.

— Áleı bolsyn — dedi atshy. — Men atshymyn. Myna jigit osy aýylǵa bala oqytýǵa kele jatqan adam. Aty Spandıar.

— Iá, álgi Qostanaıdan keledi degen óshetil bala osy eken ǵoı, — dedi starshynǵa uqsatqan kisim.

— Dál, — dedim.

— Qashan shyqtyńyz?

— On tórt, on bes kún boldy.

— Oryssha oqytasyz ba, musylmansha oqytasyz ba?

— Oryssha.

— Iman shart oqytyla ma? — dedi molda.

— Joq, ıman shart oqytylmaıdy.

— Namaz sabaǵyn oqytasyz ba? — dep surady molda.

— Joq, oqytpaımyz.

— Alǵaıazy bıllá, — dep molda yrshyp tústi.

Moldanyń tegin suraq qoıyp otyrmaǵanyn ańǵardym da, saqtana bastadym.

— Din sabaǵy, — dedim meń — aýyldyq mektepte emes, tórt jyldyq bolystyq mektepte oqytylady. Aýyldyq mektepte balalardyń saýaty ǵana ashylady. Segiz-toǵyz jastaǵy qara tanymaıtyn balalarǵa din sabaǵyn bergenmen olar báribir uqpaıdy. Musylmansha oqytqanda da solaı ǵoı bastap ejikke túsip, odan keıin súreni oqyp, sonsoń baryp din sabaǵy oqylady.

Molda úndemedi.

— Oryssha oqytqanda, orystyń dini de oqytyla ma? dedi baı.

— Joq, oqytylmaıdy.

— Bylaısha aıtqanda, orys tili ǵana oqylady eken ǵoı, dedi tórde otyrǵan sharýa.

— Durys aıtasyz, — dedim men.

— Oqý qashan bastalady? — dep surady starshyn.

— Mektep úıi daıyn bolsa, kúni erteń de bastaýǵa bolady.

— Mektep úıi daıyn ǵoı, biraq oqıtyn balalar bolsa... — dedi baı.

— Bul elde bala joq pa? — dep qaldym men.

— Bala nege bolmasyn? Bala bar... tek ata-analary oqytsa? — dep baı maǵan bir, otyrǵandarǵa bir qarap qoıdy. — Osynda mektep ashylatyn bolypty, balalardy oryssha oqytady eken degen habardy estigeli jurttyń ózi balalarymyzdy oryssha oqytyp, soldatqa áketkeli júr eken m ı, qorqyńqyrap, balalaryn oqytqysy kelmeı otyr.

— Iá, alla taǵala ýátábáráká, — qaıtsyn bısharalar, jandary sezedi, qudaı taǵala bildirip tur ǵoı, — dep molda saqalyn bir sıpap qoıdy.

— Oqıtyn bala tabylady ǵoı, — dedi starshyn — meniń eki balam bar, bolys tórt balasyn oqytam dep otyr, úshinshi aýyldyń bir ezinen ǵana 15 bala jazyldy.

— Men de oqytqaly otyrmyn — dedi sharýa jigit.

Sende qansha bala bar edi? — dep surady starshyn.

— Ekeý edi.

— Aıtamyn ǵoı, bala jetedi, — dedi taǵy da starshyn.

— Bizdiń balalar da oqıdy, — dedi baı kúmiljip.

— Onda áńgime tek mektep úıinde qalypty ǵoı. Mektep daıyn bolsa, bir-eki kúnnen soń oqýdy bastaý kerek — dedim men.

— Mektep úıi daıyn — dedi taǵy da baı, — sańǵyrlap tur. Qazir kórýińizge de bolady..

— Kórelik.

— Keretin túgi de joq, — dedi starshyn — sańǵyrlap tur. Buryn-sońdy bul óńirde tap osy mektepteı úı salyndy ma eken sirá?! Áı, qaıdan salynsyn salynbaǵan shyǵar?

— Jańa kelgen adam ǵoı, kórsiń — dedi baı.

— Kersek kórelik — dedi starshyn.

— Júrińizder onda, — dep baı qozǵala bastady.

Úıde otyrǵandardyń bári de, basy molda bop, oryndarynan turdy. Biz de turdyq.

Bárimiz syrtqa shyqtyq. Mańaıda mektep úıine uqsas úı kórinbedi. Men mektep alysta shyǵar dep oılap, tóńirekti sholyp turyp qaldym.

---