InfoHub Logo

Bizdiń elimizde, proletarlyq gýmanızm ıdeıasy álde qashan ústemdik qurǵan izgilik elinde adamdardyń sana-sezimin asqaq meıirim, bıik aqyl-parasat bıleıdi. Bizdiń sovettik qurylystyń tabıǵaty, bolmysy — adamdardyń qoǵam ıgiligine baǵyshtanatyn, soǵan sarp etiletin tasqyndy eńbekke, batyl jańalyqqa, erlik isterge qulshynýynda. Bizdiń eldiń adamdary óz eńbegin, óz ómiriniń nebir asyldary men ardaqtylaryn eń aldymen qoǵamǵa, halyqqa arnaıdy.

Eńbek — adamnyń anasy degen danalyq mátel bar bizdiń halyqta. Týǵan anańdy qalaı súımeısiń, ony qalaı ózgertesiń? Anany adamǵa ómir bir-aq ret beredi. Saǵan ómir bergen, mápelep ósirgen, aq sútin emizgen, shyńdaǵan ana. Demek, dúnıede anadan úlken ardaqty eshteńe joq.

Eńbek óz turǵysynda adamnyń qany men janynyń, áreketiniń jemisi bola turyp, ol ózine árqashan da aqylmen, uqyptylyqpen qaraýdy tileıdi. Eń ónimdi, eń bereketti eńbek kollektıvtik eńbek. Bizdiń ómirimizdi kórkeıtken, adamdarymyzdy qoǵamshyldyqqa, kópshildikke tárbıelegen osy eńbek. Bizdiń adamdar osy eńbek arqyly ózine de, bolashaq urpaǵyna da baqytty turmys jasaı alatynyn búkil álemge aıdaı kórsetti.

Jańa zamannyń bastalǵanyn búkil álemge pash etken «Avrora» kemesinen zeńbirek atylǵaly 36 jyl ótti. Bizdiń týysqan Komýnıstik partıamyzdyń, úkimetimizdiń sosıalısıka memleket týyn kótergen alǵashqy sáttegi birinshi sózi — «beıbitshilik!» bolyp edi.

Covet Odaǵy Komýnıstik partıasy men Sovet ókimeti otyz jyldan astam ýaqyt boıyna beıbitshilik týyn berik qoldan túsirmeı keledi. Adamzatty esepsiz kóp apatqa ushyratyn sumdyq qaıǵy-qasiretke dýshar etetin soǵysty boldyrmaý jolynda aıanbaı, talmaı kúresip keledi. Úkimetimiz ben partıamyz bizdiń halyqtyq qaırat-kúshin kóńil qýantar, este qalar jańalyqtar jasaýǵa, ómir kórkeıtýge jumyldyrýda. Bizdiń elimizdiń keskin-kelbeti. sıpat-pishini shapshań ózgerip, túrlenýde, qulpyrýda: shól dalalar ıgerilip, ózender birine-biri toǵysyp jatyr, kók jaıqyn teńizder jasalyp, jas ormandar jańǵyrdy, jańadan záýlim, ásem qalalar ornaýda.

Bul eresen jańalyqtar, ásirese, burynǵy zamanda ekonomıka men mádenıetten mesheý qalǵan, halqynyń kósherin jel qonaryn saı bilgen Qazaqstanda aıqyn kórinis beredi Qazaqstannyń buryn qandaı jaǵdaıda, ne kúıde bolǵanyn bizdiń aldyńǵy býyn aǵalarymyz ben ortanshy býyn zamandastarymyz jaqsy biledi. Shet qalyp, shermende tirlik keshirgen osynaý ólke bul kúnde jer jannaty — jer uıyqqa aınaldy.Munda baqytty, erkin adamdar eńbek etedi.

Qazaqstan óz aldyna memlekettik bnligi bar, gúldengen erikti respýblıka boldy. Qazaq halqynyń qoly jetken rýhanı jáne materıaldyq jetistikter Kúnshyǵystaǵy bizben shekaralas býrjýazıa elderiniń eshqaısysynyń úsh uıyqtasa túsine kirmeıdi. Olardyń qazirgi kezdegi mádenı jáne ekonomıkalyq jaǵdaıyn bizben salystyrǵanda eki arasy jer men kókteı.

Bizdiń qazaq halqy sonaý qarańǵy túnek zamanda shetinen saýatsyz edi. Sondyqtan ol óziniń kókeıkesti maqsat-múddelerin, ańsaǵan murat-armanyn aýyzsha óleń-jyr arqyly sýrettegen. Bizdiń halqymyz saıyn dalada bytyrap kóship júrgen elderdiń bir-birimen baılanys, qarym-qatynas jasaýyna osy qolaıly dep, qanatty tulpardy arman etti. Ol turmysym kórkeısin, janyma saıa bolsyn, basyma pana bolsyn dep, qalyń jynys ormandar men máýeli baqtardy arman etti. Bolashaqta, arada talaı jyldar ótkende óz ómiriniń ózgeretinine, tipti tabıǵattyń ózgeretinine kámil sendi halyq. Halyqtyń ejelgi ańsaǵan armany, kóksegen jaqsylyqtary bizdiń sovet zamanynda júzege asty. Halyqtyń qolyn eresen mol esege jetkizgen, ómirdi kórkeıtken, kósegeni kógertken, kımegendi kıgizgen, ishpegendi ishkizgen adamnyń jasampaz eńbegi.

Beıbitshilik qorǵaý jaıynda sóz qozǵaǵanda eń aldymen eńbekti aýyzǵa alatynymyz da osydan. Biz ómirdi qaıtadan jasaýǵa qudireti jetetin adamǵa qajetti barsha turmys ıgilikterin órkendetetin eńbektiń keremet dámin tattyq, lázzat aldyq. Sondyqtan da biz eńbekti meılinshe ardaqtaımyz.

Biz soǵysta talaı aıaýlylarymyzdan, bozdaqtarymyzdan, joldastarymyzdan, dostarymyzdan aıryldyq. Soǵystyń nebir sumdyq apattaryn, qıraǵan, búlingen dúnıeniń qasiretin basymyzdan keshirdik. Sondyqtan da biz soǵysty ólerdeı jek kóremiz, soǵys órtin salýshylarǵa jıirkene laǵynet aıtamyz. Ómirdi jasaý, jańa dúnıelikterdi jaratý qıyndyǵyn biz bilemiz. Kóńilge medeý bolatyn, boıǵa qýat beretin, qandaı qıyn isterdi de eńserip tastaýǵa qudyreti jetetin bir zor qýanysh bar bizde. Ol — tvorchestvo qýanyshy. Naǵyz tvorchestvo dárejesine jetken bizdiń eńbegimiz osy qýanyshqa bólengen.

Jer júziniń qarapaıym adamdary óz eńbegin ardaqtaıdy, maqtan tutady, súıedi. Shetsiz-sheksiz muhıttarda, kek jaıqyn telegeı-teńizderde sapar shekken kemelerge surapyl daýyl qandaı sumdyq haýip-qater tóndirse, soǵystyń haýip-qateri de dál sonymen barabar ekenin jer júziniń eńbek adamdary ábden biledi. Alýan tilderde sóıleıtin, násili, ulty basqa, bir-birinen jeri shalǵaı adamdardyń ortaq til taýyp, soǵysqa qarsy yntymaqtasyp, birlesken sebebi de osydan. Olar bir jaǵadan bas, bir jeńnen qol shyǵaryp, beıbitshilikti qorǵaıdy. Koreıadaǵy bitimdi biz jer júzindegi osy adal nıetti, qarapaıym adamdardyń alǵashqy iri jeńisi dep bilýimiz kerek.

Osyǵan oraı atap aıtqanda Búkil dúnıe júzilik Beıbitshilik Sovetiniń Býdapesht qalasynda ótken konferensıasy úndeýine planetamyzdyń shar tarapynan, túkpir-túkpirinen qarapaıym adamdar ún qosyp, ony jappaı qoldady.

Sovettik Beıbitshilikti Qorǵaý Komıtetiniń barlyq talas máselelerdi beıbitshilik jolymen keńesip, sóılesip sheshý jónindegi tujyrymdy qarary búkil sovet halqynyń erki men oıyn beıneleıdi. Jer júzilik daý-talastyń eń bir túıindi, dúrbeleń jeri bolyp otyrǵan Germanıa máselesi tez arada rettelýi kerek. Germanıa beıbitshil tutas bir memleket bolýy kerek.

Bizdiń úkimetimiz ben partıamyz halyqtar arasyndaǵy beıbitshilik saıasatyn úzdiksiz júzege asyryp keledi.

Bizdiń syrtqy saıasatymyzdyń adaldyǵyn ómirdiń ózi aıqyn kórsetip otyr, bizdiń ishki saıasatymyz kórsetip otyr.

Jaqynda bolyp ótken SSSR Joǵarǵy Soveti sesıasynyń elimizde azyq-túlik pen halyq tutynatyn tovarlardy kól-kósir molaıtýǵa baǵyttalǵan qararlary jańaǵy aıtqan pikirime aıqyn dálel.

Bizdiń úkimetimiz ben partıamyz halqymyzdyń turmysy barǵan saıyn kórkeıe berse eken, dáýleti órkendeı berse eken deıdi. Beıbit eńbek saltanat qurmasa, jańaǵy aıtylǵan maqsatqa jetý múmkin emes. Demek, bizder beıbitshilik qorǵaýmen qatar, jasampaz, beıbit eńbekti de qorǵaımyz.

Halyqtyń, onyń baqytynyń jyrshylary bolyp otyrǵan bizder úshin — sovet jazýshylary úshin eńbekti qorǵaý ıdeıasy erekshe qymbat.

Sovet halqynyń beıbitshilik úshin, komýnızm úshin kúresine bizdiń sovet jazýshylary da belsene at salysyp otyrǵanyn atap aıtamyz. Óz halqynyń jasampaz eńbeginiń keremet zor tabystarymen jáne Komýnıstik partıanyń qamqorlyǵymen shabyttanǵan jazýshylar — dúnıe júzindegi eń ozyq, ıdeıaly, uly dárejeli sovet ádebıetiniń qaıratkerleri beıbitshilik jolyndaǵy kúrestiń aldyńǵy shebinde. Sovet jazýshylary ózderiniń shyǵarmalarynda beıbitshilik pen halyqtar dostyǵy ıdeıasyn úzdiksiz nasıhattap keledi, bizdiń halqymyzdyń jańa urpaǵyn tárbıeleýde partıaǵa kómektesip keledi, sovet adamynyń asyl qasıetin — onyń Otanǵa degen mahabbatyn, komýnızm isine berilgendigin, proletarlyq ınternasıonalızm prınsıpterine adaldyǵyn kórkem obrazdar arqyly kórsetip keledi.

Sonymen qatar, sovet jazýshylary jańa soǵys órtin tutandyrýshy ımperıalısik jalmaýyzdardy áshkereleý jolynda belsene kúres júrgizýde.

Sovet jazýshylarynyń Qazaqstandyq otrádynyń shyǵarmalary da cosıalnstik Otanymyzdyń múddelerine baǵyshtalǵan. Bizdiń elimizdiń barsha jazýshylar sıaqty qazaq jazýshylary da tek halyq pen memleket múddelerin ǵana kózdeıdi, ózderiniń bar talanty men qabiletin solarǵa arnaıdy. Biz beıbitshilik isine qyzmet etýdi, komýnızm qurylysyna belsene qatynasýdy ózimizdiń eń qurmetti mindetimiz dep bilemiz.

Sońǵy jyldarda Qazaqstan jazýshylary beıbit qurylystyń jetistikterin sýretteıtin, sovet adamdarynyń komýnızm ornatý jolyndaǵy qaharmandyq kúresin beıneleıtin birsypyra romandar, povester, poemalar, pesalar, áńgimeler, óleńder jazdy. Bizdiń jazýshylarymyzdyń, búkil tvorchestvolyq kúshi, daryny budan bylaıǵy jerde de beıbitshilik úshin kúrestiń qajyrly, qaısar qaharmany, komýnızmniń batyr qurylysshysy — sovet halqynyń múddelerine arnalady.

Imperıalıster progresıvtik baǵyt tutynǵan jazýshylardy qýǵyn-súrginge ushyratýda. Fransıada — Andre Stıl, Chılıde — Pablo Nerýdo, Brazılıada — Jorjı Amadý, Túrkıada — Nazym Hıkmet súrginge aıdaldy, túrme azabyn shekti. Olardyń «kinásy» ózderiniń shyǵarmalarynda bar shyndyqty ashyp aıtqany, halyqtar arasyndaǵy dostyq pen beıbitshilikti jaqtaǵany. Ózderin sıvılızasıaǵa kemel jetken adamdarmyz dep kókirekterin soǵatyn Amerıkanyń, Anglıanyń, Fransıanyń jáne basqa kapıtalıs elderdiń basshy toptary Gúgo men Mopassannyń, Tolstoı men Chehovtyń, Gete men Geıneniń máńgi ólmeıtin danalyq ádebı muralaryn asqan aıýandyq óshpendilikpen yqtyjardy tyńdamaıtyn taǵylyqpen órteýde.Sóıte tura olar, soǵysqa úndeıtin, adamdy ólerdeı jek kórýdi nasıhattaıtyn jazýshysymaqtardy aspanǵa kótere maqtaıdy, qasterleıdi.

Búkil dúnıe júzinde beıbitshilik ornatýdyń, elimizde haýipsizdikti qamtamasyz etýdiń eń tıimdi kepili — Otanymyzdyń qorǵanys kúshterin nyǵaıtyp, jetildirý. Beıbitshilik úshin aıanbaı kúrese otyryp, biz ózimizdiń eńbektegi, tvorchestvodaǵy qaıratymyzdy, qarqynymyzdy údete berýimiz kerek, soǵys órtin tutandyrýshylardyń timiskilegen áreketterine saq bolaıyq. Elimizdegi halyqtar dostyǵyn barǵan saıyn nyǵaıta bereıik.

Qazaqstan jazýshylary Otan aldyndaǵy azamattyq, perzenttik, boryshyn abyroımen oryndaıdy, óz halqynyń únine ún qosady. Dúnıe júzinde beıbitshilik ornaıdy, soǵys qumarlar jeńiledi! Biz buǵan kámil senemiz.

1953

---